Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kalaŋ Chuauwa—La Manda Chuauwaa Nyaa

Kalaŋ Chuauwa—La Manda Chuauwaa Nyaa

“La nɔ mila sina nyɛkɛndɛi mɛɛ saa nyaa cho yɛ.”—TAL. 27:23, NW.

1, 2. (a) Kalaŋnda kuɛɛ wanaa mandaa ŋsaa o Isɔluɛi niŋ ndaa nɔ yɛ? (b) Vɛɛ kalaŋ chuauwa cho yɛ maa wanaa manda ŋsaa?

O ISƆLUƐI niŋ sindɛ, wanaa mandaa ŋsaa ndaa nɔ bɔɔ wallo le tosaa. O ve ko haŋgullo a hueiye le ndaa biunuŋ te. Kɛ ndaa nɔ vɛlɛ le saa ndaa mandaa yɔŋi visiaa biyaa a waŋchieeya huŋ bii nda. Mi wanaa mandaa ŋsaa mɛɛndiaŋ saa ndaa lɔɔlɔɔ, nduyɛ ma chiɔu nda te a naa pɛ ɔɔ ma boliŋ. Saa fɔnduaa ndaa hiau hɔlla mulul, kanifuule a kindu ŋdial maa a kalla le.—Kan Ch. 33:13.

2 O nɛilaŋ lapum niŋ, kalaŋ chuauwa cho ko maa wanaa mandaa ŋsaa. A nɔ ma chɔm suliŋnda wanaa mandaa ŋsaa nɔ laŋ. A nɔ kalaŋndo le chuauwaa ndaa pɛɛkoo ‘pɛɛkula Masanɔɔ Mɛlɛkalaŋ, nduyɛ, ma sila nda silala ndɔlaŋ.’ (Ɛfi. 6:4) Baa baala bɛɛŋ cho koŋ ni? Sako! Chuaambuaa cho hau huiyo sɔlaa a choola Setana cho pɛŋgɛlaa laŋ, vɛlɛ a yeemaŋ ndaŋ lahakioŋ. (Tim. Diiŋ Ndɔɔ 2:22; Chɔŋ Tasoo 2:16) Te a nɔ pɛ chuauwa, vɛɛ ŋ looku yɛ nda mala? Ŋ yaasiaŋndɔ nyɛm sala yaa ŋ nɔ ma tosa le chuauwaa numnda mandaa woŋ. Sina nda, ke nda baloo, nduyɛ ma chɔm nda nɛiyo.

SINA CHUAUWAA NUMNDA

3. Yɛɛ sim yɛ maa kalaŋ chuauwa “nɔ ma sina” chuauwaa ndaa?

3 Wana mandaa ŋsaa kɛndɔɔ, mbo mɛɛndiaŋ saa nduaa a pilɛŋ pilɛŋ le sinaa te a cho pɛ kɛndiaa. Te o hiŋ pɛ a chuauwa mandaa okɔɔ, nyɛ pilɔɔ kpe num bɛɛ nɔ ni ma tosa. Baabuiyo dimi aa, “Sina nyɛkɛndɛi mɛɛ saa numnda cho yɛ.” (Tal. 27:23, NW) Le hei tosaa, a nɔ ma sina kaala chuauwaa numnda, yiyaŋnda ndalaŋ, a yeemaŋ ndaŋ. Vɛɛ ŋ looku yɛ keŋ tosa? Nɛi sɔviɔɔ opilɛ cho baltaŋ dɔwɔɔ a nda lɔɔlɔɔ ni.

4, 5. (a) Kɛɛsiaala kuɛɛ mala yɛ chuauwa ma wa fɛɛsɛŋ le suɛi o wanaa velu nda wa lo. (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo) (b) Yɛɛ ŋ tosa yɛ mi chuauwaa numnda che ndi tɛtɛlɛ le suɛi o numndo?

4 Kalaŋ chuauwa apum che maa, te chuauwaa ndaa hiou pɛ wɔsilaŋ tɔ, i kendu le baltaŋ dɔuwɔɔ a nda. Lepum, mi siɔmbulaŋ la bii chuaambuaa le yiyaŋnda ndalaŋ, a yeemaŋ ndaŋ chɔɔmuuwo. Te chuauwaa numnda wa pɛ lende, yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa? A nɔ ma baŋ nda le baltaŋ dɔuwɔɔ o sɔɔŋ sɔviɔŋ choo le teleŋ vilɛi le, kɛ kindiŋ ma nuuviaa nɛila ŋ duau baltaŋ a ndalaŋ. (Dut. 6:6, 7, NW) Kindiŋ kpoke le sɔɔŋ tosaa diompilɛ. La kua kelaa latulu, la pisul latulu, ɔɔ la tosa waltaŋ lapum chiɛiniŋ diompilɛ. Sɔɔŋ waa lende tosaa mala chuauwaa nyaa ma wa fɛɛsɛŋ le nya dimullo nyɛ cho nda o lakɔllo.

5 Te o wa yɛ mi chua numndo yeema wɔ mbo soo nyɛ cho ndu o kɔllo le? Mɛɛ soliŋ nɛi cheleŋ kpeku. Le tamaseliiyo, tuupa ma nyuna chua numndo mɛɛ o niilu yɛ, dimul ndu fɛŋ mɛɛ num niilu yɛ. Kɛlɛŋgaa ndu bɛɛ cho num dimul mɛɛ o niilu yɛ. Le ma sina yiyaŋ chua numndo a sɔɔŋ pum okɔɔ, nyuna wɔ ndu le mbo chɔm num yiyaŋ ndɔɔ le. Kɛ nyuna ndu mɛɛ chaaŋ ndɔ yiyaŋ a suɛi keŋ okɔɔ yɛ. Nyuna ndu le sila o nɔla mbo ke chaaŋ ndɔ wo.

6. Yɛɛ cho yɛ teleŋndo nɔɔ a hɔlaa muliaa?

6 Le mi chuauwaa numnda wa fɛɛsɛŋ le num sɔɔŋ dimullo, mɛɛ ma nɔ fɛŋ teleŋndo a hɔlaa muliaa. Te kalaŋ chuauwa nɔ teleŋ le suukaŋndo a chuauwaa ndaa le, a nɔla ma sina bahawɛila ndalaŋ te. Hɔlaa muliaa yɛ? O cho ko dimioo, “La huŋ naa ya cha teleŋ o teleŋ nya yeema pɛ” le. Chuauwaa numnda nɔ ma sina maa o cho wana pɛɛsa bahawɛila ndalaŋ, ɔɔ wana kɔl tuu le ŋ cho le. Kalaŋ chuauwaa bɔɔbɔɔ kɛsi tamasi kɛndɔɔ o hei niŋ. Mi Kela nɔ wɔsilaŋ 19 wo dimi aa, “Mi soo o finya nuu lo a nyɛ o nyɛ fee okɔɔ. O kilu ya suɛi o sondo le, nduyɛ o kɔɔsa ya le. Nilaŋ tuŋ o yaŋ ya ni. Nduyɛ, lɔɔlɔɔ sila kɛndɔɔ o ke ya ni.”

7. (a) Vɛɛ kalachuaa nɔ yɛ mbo soo o chua ndɔɔ lo a chaŋyɛi nɔ chalaa okɔɔ? (b) Vɛɛ kalaŋ chuauwa looku yɛ chuauwaa ndaa tanaa pilaŋ a ve kɔl te?

7 O yɔŋ bɛɛ mila wa suɛi a sɔɔŋ cho yɛlɛkɛlɛɛ woŋ okɔɔ, mɛɛ chaŋyɛi nɔ chalaa i cho naa yɛ, wa yekeŋ. Hiu kɔŋgɔliaŋ ma kɛɛ chuauwaa numnda pɛɛku nɛi sɔviɔɔ a mɛɛ nda nɔ ma bii chaŋyɛi waa lende yɛ le. Le tamaseliiyo, te o wa yɛ ma kuɛ naa pisiaa nyɛdiaa, ma dimul num maa pɔsɔnioo cho o nyɛdiaa koŋ niŋ, yɛɛ ŋ cho yɛ tosa? A cho faŋaŋ loŋ ma kuɛ naa pisiaa nyɛdiaa cheleŋ. Chuauwaa numnda bɛɛ nyɛ pilɛ koŋ kpe nda cho tosa ni, te a hiŋ pɛ o numndo le silaa ma wa nda kɔŋgɔliaŋndo. (Nuawɔ Kolosiaŋnda 3:21.) Kɛ, kindiŋ ma nɔ taasioo a sɔɔŋ waa naa. Mi ndepilɛnɔ feleŋgɔnɔ pum diolaŋ Ɛmile dimi aa, “Te wanaa velu ya wa ndaa wa pɛ suɛi o ya lo a chaŋyɛi nɔ chalaa okɔɔ, ndaa luei ya isiooŋ te. Mi ndaa kindila nyaale cho o waŋndo sinaa niŋndo, a wana ŋ yeema o nɔɔ niŋndo nuuviaa. Hei mala ya ni mi wa fɛɛsɛŋ le suɛi o ndalo a ndi okɔɔ. Lelaŋ, chaŋyɛi kɛkɛ ya nɔ pɛ, I viŋ nda le.”

8, 9. (a) Te a yaŋ pɛ chuauwaa numnda nilaŋ ma kilu nda suɛi o sondo le, tɔnɔla kuɛɛ ŋ sɔla yɛ? (b) Batiuwaa yɛɛ ŋ sɔla yɛ te a yaŋ pɛ chuauwaa numnda nilaŋ?

8 A mɛɛ Kela dimi yɛ, a chɔm hɔlaa muliaa te a biunuŋ pɛ chuauwaa numnda nilaŋ yaŋɔɔ. (Nuawɔ Chemisi 1:19) Mi kala chua nɔ pɔnɔ loo diolaŋ Katiaa dimi aa, “Paandu, yaa chum chua nuu mbo chii nyɛ o wa dimioo wo le. Lepum mi saŋga a nilaŋ yaŋɔɔ. Lepum yɛ, yaa yeema bɛɛ le nila yaŋɔɔ le. Kɛ mɛɛ ya siŋga kaa nuu, mi chua nuu bɛɛ siŋga o ndɔɔ. Ŋ cho niŋ naa ndu kpɔlɔkɔ.”

Yaŋ nilaŋ le ma sina nda (Tofa pɛlta 3-9)

9 Mi finya pum diolaŋ Lonaa dimi nyɛ pilɔɔ kpe a chuaambɔ ndɔ wɔsiŋ 16 okɔɔ. “Mɛɛ o dimulla maa o kaala poombɔɔ o sukuu, o tase ndɔɔ, mi tuulu kɔl ŋama ŋama. Kɛ mɛɛ ya yiyaŋ a mɛɛ Chɛhowa chɔm sinalapɛŋgoo, nduyɛ mbo biunuŋ buɛiyaa nduaa yɛ, mi cha maa o bɛnda mi ke chua nuu teleŋndo le mbo dimulla nyɛ cho ndu o kɔllo, malaŋ ya sila ndu. I naŋ kɔl mi tosa hei! Teleŋ tasoo wa hoo ni le yeemaŋ chua nuu sinaa. Mɛɛ o chii ya chɔm nyɛ cho ndu o kɔllo, mi cha ndi suɛi tɛtɛlɛ le mi soo o ndu lo a kaalaa. Mi kaamaa bii ya mɛɛ o chɛl sila nuu a kɔl ndɔɔ fau. Nduyɛ mbo dimulla tonyaa maa o cho kaa ndɔɔ siŋga.” Suukaŋndo a chuauwaa numnda lɔɔlɔɔ mala num ma sina yiyaŋnda ndalaŋ, a yeemaŋ ndaŋ. Nda bɛɛ hei mala nda ma tosa kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ o yoomoo niŋ. *

DƆU CHUAUWAA NUMNDA BALO

10, 11. Vɛɛ ŋ mala yɛ chuauwaa numnda a luusiaŋ te?

10 Wana mandaa ŋsaa kɛndɔɔ sina maa o kɛkɛ luusiaŋ o saa nduaa tɛɛŋ. Kɛlɛŋgaa bil kɛndɛ wa ndu ikɛiyo o lo puulɔŋndo ni, mbo luusiaŋ o ndu dioo niŋ. Mɛɛ lende koni chaŋyɛi a yelelaŋ wɔɔŋndo lo kɔŋndaŋ a chuaambɔ pɔmbɔɔ ni tei mbo luɛi o kpundɔɔ niŋ. (Tal. 13:20, NW) Vɛɛ nya looku yɛ suɛi waa ndoo kuuna?

11 Te a wa pɛ chuauwaa numnda pɛɛkoo ma che nda siɔuwoŋ o ŋdial, keŋela muŋ siɛɛnduu chɔ chɔ. Mala nda le mi suliŋnda ndala leKilisiɔŋndaŋ la wa la kala poŋ. (Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 1:5-8) Teleŋ nya nɔ pɛɛku leyuŋgoo wo bɛnda ni le hei tosaa. Mi Yau Wali Naa leMasaa Saa, 2008 dimi aa, “Wanaa cho yuŋgulaŋ bolleŋ nda cho a dɛɛniaa le ma siiluŋ kalaŋ Chɛhowa ke nda wo, le ma wa pɛɛku leyuŋgoo tosaa lɔɔlɔɔ.” A cho pa ke sɔviɔɔ hoo soliŋndo kpeku le chuauwaa numnda mandaa? Laalaŋ maa chuauwaa numnda sɔla kɔl hiniaa yiŋgoloŋndo te a wa nda pɛ mandaa o nɛi iMɛlɛkayaa choo.—Mat. 5:3; Fil. 1:10.

Dɔu nda balo nyɛkɛndɛi (Tofa pɛlta 10-12)

12. (a) Tɔnɔ yɛɛ feleŋguaa sɔla yɛ o pɛɛku leyuŋgoo niŋ? (Tofa kɔfoo “ A Hini Kɔl a Ndu.”) (b) Tɔnɔ yɛɛ num sɔla yɛ o pɛɛku leyuŋgoo niŋ?

12 Tofawɔ nyɛ feleŋgɔnɔɔ diolaŋ Kalisa dimi a tɔnɔ yuŋgu ndaa sɔla o Pɛɛku leYuŋgoo niŋndo. “I yeema bɔɔ miŋ wa challe diompilɛ miŋ suukaŋ. Te ŋ wa hei tosaa pɛ, ŋ cho kaaliaŋ, nduyɛ miŋ nɔ yiyaŋnda kɛndɛlaŋ. Finya nuu cho Pɛɛku leYuŋgoo biyɔɔ a naa lɔɔlɔɔ. I cho naa kɔltaŋ dɛɛniaa le mɛɛ o chua ndu nyɛ sɔvɛ yɛ. Nduyɛ hei tosa mi ya bɛɛ chua ndu maa nyɛ sɔvɛ. O tosa mi sina le sabu ya nɔ mi ke finya nuu bɛɛleŋ ndo.” Mi ndepilɛnɔ feleŋgɔnɔɔ diolaŋ Bilitini bɛɛ dimi aa, “Pɛɛku leYuŋgoo naŋ ya kpɛɛluŋ wanaa velu ya wa ikɛi. O chɔm ya maa a yeema ma sina a bahawɛila nilaŋ okɔɔ, nduyɛ a buulaŋ kɛsɛ a ya. O mala naa le miŋ wa o kala poŋ o diompilɛ leyuŋgoo niŋ.” A tonya, chuauwaa numnda pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ teleŋ Pɛɛku leYuŋgoo, cho nɛi tasoo ni le waa wana mandaa ŋchuau kɛndɛ. *

CHƆM CHUAUWAA NUMNDA NƐIYO

13. Vɛɛ chuaambɔɔ sɔla yɛ yeemɛi le Chɛhowa piɛiyo?

13 Wana mandaa ŋsaa kɛndɔɔ soliŋ tindaa kpeku le saa nɛiyo chɔmndo, a nda solioo o kpundɔɔ niŋ. Nyɛ tase o tosa wo cho kɔlaŋ a nda o “Bil kɛndɔɔ” ni. (Ɛsi. 34:13, 14, NW) Maa kala chua, a nɔ pa yeemɛi le nda nɛi Mɛlɛkaa chɔmndo? Chɔm chuauwaa numnda nɛiyo le Chɛhowa piɛiyo. A yeema nda ma dimi mɛɛ wana ŋchondu pum dimi yɛ aa, “Oo Mɛlɛka nuu, yeemɛi cho ya bɔɔ le hɛnaŋ numndo tosaa. Nduyɛ sawa numndo cho ya o kɔllo niŋ di.” (Chon. 40:8, NW) Feleŋguaa chɛŋ a yeemɛi keŋ nda yɔŋguŋ o Chɛhowa lo ma yiŋ. Kɛ tuupa ma tosa hei, a nɔ ma chɔm fɛŋ kaasoŋyɛi le kɛɛsiaa koŋ tosaa, nduyɛ ma nɔ yeemɛi kpeekpeiye le Chɛhowa piɛiyo.

14, 15. (a) Kpeleŋ kuɛɛ kalaŋ chuauwa nɔ yɛ ma kɛsi? (b) Le yɛɛ feleŋgɔnɔɔ kiisaŋ yɛ a piɛile tonyaleŋ okɔɔ?

14 Kɛ te o va pɛ mi chuauwaa numnda ve hiouwɔɔ lachi tosa o Mɛlɛka piɛiyo niŋ te, nduyɛ ma kiisaŋ a laalaŋ ndaa? Kindiŋ ma tɔl kaala Chɛhowa Mɛlɛka wo nda o lakɔl, nduyɛ ma chɔm balika melaa le nyɛm o toosiaa woŋ fau. (Chɔɔmɔŋndo 4:11) Te teleŋndo fuuluu pɛ le keŋ tosaa, a nɔla ma kɛɛsiaa a ba nda le Mɛlɛka piɛiyo.

15 Kɛ tuupa mi keŋ yɔŋnuŋ, te o wa yɛ mi chuauwaa numnda kandu kiisaŋndaŋ nɔɔ? Vɛɛ ŋ looku yɛ nda manda? Vɛɛ ŋ mala yɛ nda ma che maa Chɛhowa piɛiyo cho nɛi sɔviɔɔ ni, o ke nda nyaale fafɛɛŋndo wo? Kindiŋ ma sina le sabu nda kiisaŋndo. Le tamaseliiyo, po numndo kiisaŋ pa a nyɛ Baabuiyo pɛɛku wo, ɔɔ sioonde ko o nɔ le chaaŋaa nduaa tɛɛsiallo nyɛ Baabuiyo pɛɛku wo ni? Chua numndo sina pa taasi cho o sawala Mɛlɛkalaŋ biyɔɔ niŋndo, ɔɔ wana pilɛyɛi ko cho ndu palaa ni?

Chɔm nda nɛiyo (Tofa pɛlta 13-18)

16, 17. Nɛila kuɛɛ kalaŋ chuauwa mala yɛ chuauwaa ndaa le ma siiŋguu tonyaa nyɛ nda?

16 O yɔŋ bɛɛ mi saboo wa, a nɔla ma mala chua numndo mbo soliŋ kiisaŋnda cho ndu o kɔl a suɛi Mɛlɛkɛi ve. Vɛɛ ŋ tosa yɛ keŋ? Kalaŋ chuauwaa bɔɔbɔɔ che maa chua ndaa nyuniaa cho nɛiyo opilɛ ni le sinaa nyɛ cho ndu o kɔllo. Lapum la cho laŋ ni, “Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ le waa Kilisiɔŋnɔɔ? Tɔnɔla kuɛɛ num yiyaŋ yɛ maa la cho? Kpɔkɔsila kuɛɛ cho yɛ? A yiyaŋ pa maa kpɔkɔsilaŋ la hiou a tɔnɔla naŋ cho tueiyɔɔ yeela suŋ suŋ ndaŋ, a laŋ o chilaŋ niŋ? Le yɛɛ ŋ dimi yɛ lende?” Soliŋ nyunalaŋ ndaŋ kpeku o nɛi labali niŋ, o wa nyuniaa lepolisii le. Teleŋ nya cho wa bataŋndo, a soliŋ Maki 10:29, 30 kpeku. Feleŋguaa pum yeema ma poonyiaa yiyaŋ ndaa o yau choo. Kpɔkɔsilaŋ, a tɔnɔlaŋ. Te o wa pɛ nyɛm o poonyiaa muŋndoŋ chɔɔ o yuawo choo, ŋ mala ndu mbo sina nyɛ cho bahawɛi ndɔɔ wo, vɛlɛ mɛɛ o looku mbo soli ndu yɛ. Te ŋ nɔ wɔ pɛ teleŋndo le wanaa chɔm yeemɛi ya yaulaŋ ndaŋ pɛɛkoo, Pɛɛku Baabuiyo, a Kaala Mɛlɛkaa, ɔɔ niŋ chuawaa naa? A cho pa hei tosaa?

17 Teleŋ fuuluu niŋ mi chuauwaa numnda kɛɛsiaa a ba nda le wana nda cho piɛiyo. Yiyaŋ naa maa a cho nyɛ ŋ laalaŋndo biyɔɔ o lepilɛ niŋ kpe le. A nɔ ma siiŋguu tonyaa nyɛ nda. (Tal. 3:1, 2, NW) Te chua numndo che pɛ ndi ikala le tosaa, le yɛɛ la miiŋgu pɛɛkoo o sɔɔŋ tasoŋ choo le? Mala ndu mbo yiyaŋ o nyunalaŋ ndaŋ choo. “Vɛɛ ya looku yɛ sina maa Mɛlɛka cho? Yɛɛ tosa yɛ mi laalaŋ maa icho wana sɔvɛ Chɛhowa o hɔl? Le yɛɛ ya laalaŋ yɛ maa le tɔnɔ nuu kɛsɛ sawala Chɛhowalaŋ la cho ni?” A chɔm maa wana mandaa ŋsaa kɛndɔɔ ŋ cho ni, te a wa pɛ teleŋndo chuaa le chuauwaa numnda nɛiyo chɔmndo maa, nɛi Chɛhowaa ndupilɛ kpe cho nɛi sɔviɔɔ ni. *Luom. 12:2.

18. Vɛɛ kalaŋ chuauwa tuula yɛ Chɛhowa, Wana Manda Ŋsaa Bɛndoo?

18 Kilisiɔŋaa tonyaa kpou yeema ma tol tamasi Wana Mandaa Ŋsaa Bɛndoo kpou kɔɔli. (Ɛfi. 5:1; Pitɛ Tasoo 2:25) Kalaŋ chuauwa nɔ ma sina mɛɛ saa ndaa cho yɛ, ndu cho yɛ chuauwaa ndaa sɔviaa ni. A nɔ ma chɔm nda nɛiyo le ma sina tɔnɔla Chɛhowa nɔ le ndalaŋ. O nɛi o nɛi niŋ, la hiou lachi a chuauwaa nyaa mandaa o tonyaa niŋ!

^ pɛl. 9 Le chɔɔloo sinaa, tofa Bandu Mɛŋgɛlaa, Naanɔɔ 1, 2008, pei 10-12. O puuluei niŋ o cho ni.

^ pɛl. 12 Le chɔɔloo sinaa, tofa suɛi lebolle “Pɛɛku leYuŋgoo, Nyɛ Sɔviɔɔ le Kindaa Sɔlaa!” o Bandu Mɛŋgɛlaa Saa 15, 2009 niŋ, pei 29-31. O puuluei niŋ o cho ni.

^ pɛl. 17 Suɛi hei tɛɛsiaŋ vɛlɛ o Bandu Mɛŋgɛlaa Doŋdoŋndo 1, 2012, pei 18-21. O puuluei niŋ o cho ni.