Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Chɛhowa Kindi Nɔ Numndo Poŋ Nduyɛ Mbo Manda Ndu

Chɛhowa Kindi Nɔ Numndo Poŋ Nduyɛ Mbo Manda Ndu

“Mɛɛ mi Chɛhowa manda chioo, te o cho koŋ te, wanaa nda simi le ndu mɛŋgɛlaa wa cho saŋgaŋ fondo fuu.” —CHON. 127:1b, NW.

1, 2. (a) Le yɛɛ salala sɔvɛlaŋ la hɛluŋ yɛ Isɔluɛiyaa 24,000? (b) Le yɛɛ nyɛ yɔŋnuŋ koŋndo cho yɛ o sɔvɛ le naa?

 MƐƐ kaaleŋ Isɔluɛi wa niŋ kpɛɛluŋ le luɛiyɔɔ o lɛŋnde mɛyaaleŋ niŋ, mi waŋ piaanduaa Isɔluɛiya o waalaŋ niŋ “suunda a waŋ laanduaa Mowabaitiiya.” Nduyɛ fulamakɔɔlioo wa ni, waŋnda 24,000 Chɛhowa dii ni le hei tosaa. Yiyaŋndɔ a hei, Isɔluɛiya ndaa wa niŋ kpɛɛluŋ le lɛŋnde mɛyaale nda wa chumndo le lɔɔ levil teŋ sɔlaa. Kɛ le mɛɛ nda tosa hakioo yɛ, a luei o lɛŋnde mɛyaaleŋ niŋ te.—Ch. 25:1-5, 9, NW.

2 Tamasi wɔɔŋ koŋ cho o poonyiaa “le vaa maa sila le naa. Kani fondole, boondii naa ŋ cho niŋ hei ve, ŋ cho niŋ kpɛɛluŋ a chieeŋndo chuwɔɔ ndɔɔ.” (Kɔl. Tasoo 10:6-11) O palɛi mɛɛlɛi chieeŋndo hoo niŋ, buɛiyaa Mɛlɛkaa cho niŋ kpɛɛluŋ le luɛiyɔɔ o chieeŋ sandaa sɛnɛiyo niŋ. (Tim. Diiŋ Ndɔɔ 3:1; 2 Pitɛ. 3:13) Icho a imɔnɔ le sinaa maa, wanaa cho Chɛhowa piɛileŋ nda apum kɛɛ waa yekeŋ. Nduyɛ ma hau o yaŋɔɔle kaa suudɛiyo niŋ, okoŋ ma sɔla fulamakɔɔli wɔɔŋ wɔɔŋndo. Te waŋnda haa binduŋ kɛnyɛ le, salala cho lefafɛɛŋ ndaŋ la cho nda hiɔlɔŋ.

3. Le yɛɛ wanaa cho o nɔɔ niŋnda nɔ yɛ ma sɔla nɛi chɔmaa Chɛhowaa a manda ndɔɔ? (Tofa fotueiyo o peeleŋ ndeŋ choo.)

3 Le mɛɛ kaa nɔɔlɛiyo kuii niŋ hau yɛ, piaanduaa a laanduaa nɔ ma sɔla nɛi chɔmaa Chɛhowaa le nɔla ndalaŋ mandaa, halikpeŋ maa kindi kindiŋ nda cho le laŋ mandaa wo luei o loolioo niŋ te. (Nuawɔ Chondei 127:1, NW.) Ŋ cho yaasiaa a mɛɛ wanaa cho o nɔɔ niŋnda nɔla ma kindi nɔ ndaa yɛ, te a wa pɛ kɔlta ndalaŋ mandaa, Mɛlɛka naŋndo ikɛi kpɛɛluŋ, wana chieeyɛi sɛnɛiye wounɔŋndo, suukaŋ kɛndɔɔ lɔɔlɔɔ, a kiɔɔ kɛyaŋndo chiɛiniŋ.

MANDA KƆL NUMNDO

4. Yɛɛ nyindu yɛ Kilisiɔŋaa bɔɔbɔɔ o kaa nɔɔlɛiyo niŋ?

4 Vɛɛ Kilisiɔŋnɔɔ looku yɛ luɛiyɔɔ o hakioo niŋ? Nɛi kpundɔɔ le kandɔɔ luɛiyɔɔ o hakioo niŋ cho tofa lahɔllo ni. Mi Chiisu dimi aa, “Wana o wana tofa wana lanɔɔ pɛ, mbo lo o koŋ kɔɔli ma del kɔl le hinilaŋ a ndu pɛ, mɛɛ sava dimi maa wana suunda a lanɔ pila le wo, mɛɛ a chii ndu tɛɛmbuu o kɔl niŋ.” (Mat. 5:27, 28; Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 2:14) Kilisiɔŋaa bɔɔbɔɔ wou balaŋ o kaa nɔɔlɛiyo niŋnda nɔla lɛ le kiɔɔ fotueila tumfondolaŋ nuaa le, diomndaŋ veeloo o yaula kpeeŋiaa yeemɛi le hiniei tosaa laŋ, ɔɔ sɔɔŋ bɛɛ tambɛiyoŋ nuaa o Intanɛtiiyo choo le. Apum chɛl le yelelaŋndo tosaa a vidueila cho a hiniei okɔɔ laŋ, pisulta nɔɔlɛilaŋ tosaa faŋgaa lachi, ɔɔ pisulta waa lende tofaa o tɛlivisiɔŋndo choo. Mi apum kuɛ vɛlɛ o dɔɔŋgɔla ichɔltaŋ le sɔɔŋ nɔɔlɛiyoŋ tosaa, a fondala nda nua waŋnda yolaŋ tumfondo laŋ, ɔɔ fondala nda yiiliaa waŋnda dialloŋ le nda yeemɛi ihiniei kpeeŋiaa wo.

5. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ manda kɔl naa?

5 Mi apum luei bolleŋ o hakioo niŋ te a kandu pɛ wana cheleŋ holnɔŋndo le malaa. Chieeŋndo hoo nɔ pɛŋgu le, nduyɛ o cho o kaa o kaa nɔɔlɛi niŋ. Lelaŋ, icho bɔɔ tɛtɛlɛ le mi kɔl pulaŋ pulaŋndo kandu yeemɛi wɔɔŋnde nɔɔ le wana nda cho o nɔ niŋ te wo. (Nuawɔ Chɛlimaya 17:9, 10, NW.) Mi Chiisu dimi aa, “O kɔllo niŋ yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ la chaŋ ni, yiyaŋ diyaa, yiyaŋndo le suundaa, a yiyaŋndo le hiniei tosaa nya wana nya cho o nɔ niŋ te wo.”—Mat. 15:19, NW.

6, 7. (a) O haki yɛɛ kɔl pulaŋ pulaŋndo yaa yɛ wana? (b) Vɛɛ naŋ kpakpala yɛ delɔɔ o hakioo niŋ?

6 Te yeemaŋ nɔɔlɛiyoŋ sɔla pɛ puunduleŋ poo a chuaa o lakɔl, a kandu dɔɔ balta yɛɛlɛ yɛɛlaŋ dɔuwɔɔ a sɔɔŋ pum okɔɔ, la nda nɔ ma dɔu a pɔnɔ nda, ɔɔ laa nda suee laŋ. Okoŋ, a nuuviaa dɔɔ nɛilaŋ chɔ chɔ le waa chiikaŋndo, nduyɛ o hei niŋ, mi fondaa kandu dɔɔ sɔlaŋndo le bɔɔŋiaŋndo naa yololiaa lɔɔlɔɔ. Te yeemaŋ hiu nda pɛ kindɔɔ, a nɔ lɛ dialuŋ kala le hakioo chɔulabaa le. Mɛɛ nda hiau lachi a sɔɔŋguuwo o hakioo ikɛi fau, lende koni i wa ikala ni le ndu fafaŋndo, mi che bɛɛ naa a sina maa iwɔɔŋnde nda cho tosaa ni.—Tal. 7:21, 22, NW.

7 Mi dialuŋ kalaŋ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ tol toolo te yeemaŋ wɔɔŋndoŋ, a baltaŋ la tosa pɛ ma kandu balaŋ saanaŋndo, sondolaŋ wɛyaŋndo, kɔɔmiaŋndo, itɛsɛ tɛsɛi, vɛlɛ a diomnda yeelɛila cheleŋ dimulaŋndo. Nduyɛ wana nya cho o nɔɔ niŋndo koni ŋ nɔ ma tosal muŋ kpou ni. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, ‘yeemaŋ wɔɔŋ muŋ lo nda vɛɛloo haaa ni ma wou baa o yɔŋ wɔɔŋndo niŋ.’ Ndu cho yɛ suundaa ni. (Chem 1:14, 15) Nuawɔ kpundɛ bɛndu se! Hei kpou ndii yɔŋnuŋ te, te ndaa tol pɛ sila Chɛhowa cho a nɔ diandaa okɔɔ wo kɔɔli. Kɛ vɛɛ naŋ tosa yɛ hei?

HIOU LACHI A SƆƆŊGOO MƐLƐKA IKƐI KPƐƐLUŊ

8. Vɛɛ chaŋyɛi a Chɛhowa manda yɛ naa?

8 Nuawɔ Chondei 97:10 (NW). Chaŋyɛi a Chɛhowa cho puundule sɔvɛleŋ ni le naa mandaa. Ŋ nɔ miŋ hiou lachi a pɛɛkoo suiliŋnda kɛndɛla Mɛlɛkalaŋ, nduyɛ miŋ kindiŋ le silaa hoo tolɔɔ kɔɔli, “Mɛɛ nya cho niŋ chuauvaa Mɛlɛkaa, nduyɛ mbo kaala nya tau yɛ, mɛɛ la kindi niko mi la chua kaala ndɔlaŋ. La chɔm waŋnda kaalaa o nyɛ o nyɛ niŋ.” Hei mala naa le kiɔɔ ‘suundaa, a niilu o niilu suundɛi wɔɔŋ.’ (Ɛfi. 5:1-4) Sinaa maa Mɛlɛka cho hunɔɔ yamɛi kiolɔɔ le wanaa tosa kaa ihini nɔɔlɛiyo wa, a wanaa suundɛiya, mala wanaa cho o nɔɔ niŋnda ma tosa baalaa kekelee le nɔla ndalaŋ bɛɛleŋ kioo, nduyɛ mi la wa la diandaa.—Hibu. 13:4.

9. (a) Vɛɛ Choosɛ kpeeŋaŋ yɛ tɔɔndaŋndo le suɛi wɔɔŋnde tosaa? (b) Yɛɛ tamasi Choosiɔɔ pɛɛku yɛ naa?

9 Mi wanaa cho a kala poŋ o Mɛlɛka piɛiyo niŋnda yɔŋyɔla lepum. O nɛi kuɛɛ choo? Te a holnuŋ pɛ wanaa cho ŋSei Chɛhowa le wa, a nda tosa baalaa latulu wa te a mal pɛ baalaa. Teleŋ baalaa bɛɛ, mi tɔɔndaŋndo wa. Po kɛndɛ bɛndu pum wa diolaŋ Choosɛ. O naa baalaa lanɔɔ wana ndɔ bɛndoo handu ndu hɔlteŋ kɔɔli ni. Lepaa o lepaa, chuaa hoo wa kindiŋndo le ma wa nda Choosɛ. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, “mbo saa ndu domaa lekɔɔ mbo dimul ndu aa, ‘Huŋ ŋ wa naa num.’” Kɛ mi Choosɛ hialuŋ ndu. Yɛɛ mala yɛ Choosɛ le mbo sim o kala poŋ o tɔɔndaŋnda laŋ bɛŋgu? Le mɛɛ o kɛɛsiaŋ o kɔl ndɔɔ niŋ maa o yeema mbo tɛɛmbuu chaŋyɛi nduɛi a Mɛlɛka le yɛ. Ndu mala ndu ni mbo lo o diandaa walaŋ, nduyɛ mbo sim o pimbi ndɔɔ choo. Le mɛɛ o chua simnda waa lende yɛ, ma soli ndu o baalaa niŋ. Nduyɛ, ma duau ndu o chiɛi manyumndo niŋ fondo fuu. Kɛ mi Chɛhowa duau ndu sala. (Kan Ch. 39:1-12; 41:38-43) Naa baalaa ni, o lesɔŋgi ni, Kilisiɔŋnda nɔ ma kpeeŋaŋ luɛiyɔɔ o tɔɔndaŋndo niŋ a wana nda cho o nɔ niŋ te wo.

LA WOUNUŊ WANA CHIEEYƐI SƐNƐIYE

10. Vɛɛ wana chieeyɛi sɛnɛiye manda yɛ naa?

10 “Mɛlɛka toosiaa” wana chieeyɛi sɛnɛiye “le vaa maa ndu pila.” Le mi wanaa cho o nɔɔ niŋnda wa sakpo, nduyɛ, ma va a yɔŋgaŋ o Mɛlɛka lo, a nɔ ma kindi nɔ ndaa poŋ a wana chieeyɛi sɛnɛiye. (Ɛfi. 4:24) Wanaa wounuŋ wana chieeyɛi sɛnɛiye wa cho “diyɔɔ” yeemaŋ ndaŋ ŋdialloŋ le kiɔɔ suundaa, niilu nɔɔlɛiyo, yeemei suundɛi bɛnduei nɔɔ, yeemei le dɛnɛ wɔɔŋndo tosaa, a hɔlte bɛndeŋ nɔɔ. (Nuawɔ Kolosiaŋnda 3:5, 6, NW.) Diomndo hoo “diyɔɔ,” chɔm maa ŋ nɔ miŋ yiinuŋ yauleŋ le yeemaŋ ŋdialloŋ chɔulabaa. Ŋ nɔ miŋ kpeeŋaŋ nyɛ o nyɛ yasa naa yeemɛi lahiniei o kɔl le wana naŋ cho nɔ niŋ te wo. (Choobu 31:1, NW) Te ŋ bii pɛ yoomula naalaŋ a mɛɛ Mɛlɛka hɛnaŋ yɛ, o mala naa miŋ tul leyɛ “nyɛ o nyɛ cho suɛi wɔɔŋ” nduyɛ miŋ “bii o cho o kɛndɔɔ wo nyɛ kɛndɛ kpiŋ.”—Luom. 12:2, 9.

11. Vɛɛ wana chieeyɛi sɛnɛiye kindi yɛ nɔɔ?

11 Wana chieeyɛi sɛnɛiye nɔ mii wa maa wana toosiaa ndi wo, Chɛhowa. (Kol. 3:10) Nuawɔ salala bɛndu se te piaanduaa a laanduaa wounuŋ pɛ kaalaŋ ndaŋ le mi nɔɔ wa o kala poŋ, “nyɛiye, kɛndɛi, tuisiŋndo, chaa waŋnda biyɔɔ, a biuwɔŋndo”! (Kol. 3:12, NW) Ma tuei vɛlɛ diompilɔɔ yeela o nɔ ndaa niŋ te a chɛl pɛ mi “kɔl nyulu Kiliti yɔŋgu wo” chɔm nda o kɔlta ndalaŋ niŋ nyɛ bɛnda le tosaa wo. (Kol. 3:15) Nuawɔ suɛi kɛndɛ se te wanaa cho o nɔɔ niŋnda “kaaliaŋ vellaa velle” pɛ! Hei mala nda ma chua chilaŋ le ‘chaaŋaa ndaa bɛɛleŋ kioo mbo hiou bɛɛ mɛɛ nda nda ke nda leŋ yɛ.’—Luom. 12:10.

12. Suiliŋnda kuɛɛ ŋ che yɛ maa la cho nyɛ sɔvɛ le mi nyaaloo wa o nɔɔ niŋ?

12 Mɛɛ nda nyuna Siidi le mbo chɔm suiliŋnda tosa mi nɔɔ wa a nyaale wo, mbo dimi aa, “Kaalaa cho suiliŋ kpeekpeiyo ni o naŋ kindiŋ lɔɔlɔɔ le miŋ nɔ wo. Nduyɛ mi cha vɛlɛ maa kɔl vilɛiyo cho nyɛ sɔvɛ.” Mi Soŋya laandɔ chɛl nyɛ pɔnɔ ndɔ dimi hoo wo. Mbo dimi aa, “Kɛndɛi cho bɔɔ suiliŋ kɛndɛ bɛndu. Vɛlɛ, miŋ kindiŋ lɔɔlɔɔ le tuisiŋndo chɔmndo, mi che bɛɛ naa icho suɛi bɛɛŋ bɛɛŋ le ndi tosaa le.”

SUUKAŊ KƐNDƆƆ WA NYA TƐƐŊ LƆƆLƆƆ

13. Yɛɛ cho yɛ nyɛ sɔviɔɔ o kindi nɔɔ wo, nduyɛ le yɛɛ?

13 Diomnda yeelɛilaŋ la cho vɛlɛ nɛiyo opilɛ ni le mi nɔɔ sim o kala poŋ. Nuawɔ suɛi kɔltambɛi se te wanaa cho o nɔɔ niŋnda soo pɛ nyɛkɛndɛi o wanaa cheleŋnda lo ɔɔ chɔluaa ndaa, kɛ mi ndapila wa dimulaŋndo diomnda chii nda bɛɛlaŋ ndaŋ! Te wanaa cho o nɔɔ wa nɔ pɛ “nɛiyɔŋndaŋ, kɔl biŋgioo, kɔl tuuwo, sɛɛŋgiaŋndaŋ, a yiouwaŋndaŋ,” muŋ kpou wɔɔsuu nyɛm Mɛlɛka yɔŋgu le nɔɔ mandaa woŋ. (Ɛfi. 4:31, NW) Yɔŋi wanaa cho o nɔɔ niŋnda tɛɛmbuu nɔ ndaa labɛɛ a tɔɔyaŋndaŋ biyaŋndo, ɔɔ diomnda kpai kpai laŋ dimulaŋndo, o bɛnda ma kindi nɔ ndaa a diomnda kɛndɛlaŋ dimulaŋndo, nduyɛ ma nɔ kɔlta inyɛilaŋ.—Ɛfi. 4:32.

14. Kaala suu kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kpakpala?

14 Baabuiyo dimi maa “teleŋndo cho le meiyo.” (Ikil. 3:7, NW) Hoo chɔm naa maa ŋ nɔ miŋ kɛsi kpuŋndo, ŋ suu lɛ kposoŋ te le. Mi lanɔ pum o Chamani (Alemaŋ) niŋ dimi aa, “O boondii waa lende bɛŋgu te a meinuŋ pɛ doŋ, mɛɛ a cho waŋndo opilɔɔ kɔllo tɛɛmbuu tau.” Mbo chɔɔlu dimi aa, “Mi che bɛɛ naa o cho suɛi kpɛdɛ le ma bii kɔl numndo o sɛɛŋgiaŋndo bɛŋgu le, kɛ o bɛnda mi kumboo faŋaŋ o haŋgul tuu cho num o kɔllo le. Koŋ tosa ma dimi ɔɔ tosa suɛi hiŋ num kɔl chɔchɔ ve, i tɛɛmbuu wana nya cho o nɔɔ niŋndo kɔllo ve. Hoo tosa mi suɛi chɔɔlu kui.” O cho deŋulaŋndo, a koloo kuunɔŋndo le tosa mi pɔnɔɔ a lanɔɔ chii bahawɛla ndalaŋ te. Le mi nɔ ndaa kendu, o bɛnda mi kɛɛ sina pɛŋgoo, ɔɔ sɛɛŋgiaŋndaŋ la simnuŋ nyɛ nda diaa le.

15. Vɛɛ suukaŋ kɛndɔɔ kindi yɛ nɔɔ?

15 Nɔɔ kiandu poŋ te pɔnɔɔ a lanɔɔ nuuviaa pɛ teleŋndo le ma sina yiyaŋndaŋ a yeemaŋ ndaŋ vellaa velle. Mɛɛ naŋ dimi suɛi yɛ cho nyɛ sɔvɛ mbo hiau nyɛ naŋ suaa wo. Lelaŋ, o yɔŋ bɛɛ mi suɛi wa i tuu, kindiŋ mi nyɛ ŋ cho suɛiyo wa o kɛndɛ, nyɛ ŋ cho dimi wo, vɛlɛ a mɛɛ ŋ cho ndu dimi yɛ. O hei niŋ, icho wa tɛtɛlɛ le mi wana nya cho o nɔɔ niŋndo yaŋ num nilaŋ. (Nuawɔ Kolosiaŋnda 4:6.) Pɔnɔɔ a lanɔɔ nɔla ma hivi nɔ ndaa lachi te suukaŋ kɛndɔɔ wa nda pɛ tɛɛŋ. A nɔ ma “soo diomnda ke waŋnda kpaayaa, nduyɛ mi la mala nda o nyɛ nda palaa niŋ ndaŋ.”—Ɛfi. 4:29.

YƆŊGU NYƐ CHO LE NƆƆ WO

16, 17. Le yɛɛ o bɛnda yɛ ma yɔŋgu nyɛ cho le nɔɔ wo?

16 Wanaa cho o nɔɔ niŋnda tosa mi nɔ ndaa wa o kala poŋ te a kɛsi pɛ yeemaŋ ndaŋ nyɛ tase vellaa velle. Koŋ cho ni, waŋndo opilɔɔ nɔ mbo kɛsiŋ yeemɛi chaaŋ ndɔ ve i nduɛi lachi. (Fil. 2:3, 4) Piaanduaa a laanduaa nɔ ma sina yeemaŋ ndaŋ, o bii fau a hiniei okɔɔ.—Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 7:3, 4.

17 Kɛ icho suɛi kɔltambɛi le sinaa maa wanaa cho o nɔɔ niŋnda apum chɔm iyeema le yɔŋgoo nyɛ cho le nɔɔ wo le, te o hiŋ pɛ a hiniei okɔɔ. Puaa pum yɛ te a ve hoo sɔlaa lɔɔlɔɔ le, ma yiyaŋ maa a cho wana pɔnɔ le. Baabuiyo dimi aa, “Nya piaanduaa bɛɛ, kaala nyalaŋ la va la kɛndɛ naa laandaa nyaa chua.” (Pitɛ Tasoo 3:7) Pɔnɔɔ nɔ mbo sina maa yɔŋgoo nyɛ cho le nɔɔ wo cho ko le hiniei tosaa le. Lanɔɔ tuɛi nɔɔ yeela te o yɔŋ pɛ mi pɔnɔ ndɔ wa ndu kaalaa chɔmndo teleŋ o teleŋ, o cho ko teleŋ nda wa hiniei tosaa wo le. Te nda ŋiɔɔŋ kpou chɔmaŋ pɛ kaalaa, a cho yeemaŋ ndaŋ tueiyɔɔ yeela vellaa velle a kaalaa okɔɔ, vɛlɛ a hiniei okɔɔ.

18. Vɛɛ pɔnɔɔ a lanɔɔ kindi yɛ diompilɔɔ o nɔ ndaa niŋ?

18 Mi che bɛɛ naa sabu o sabu cho le mi waŋndo tɛɛmbuu sawa nɔɔ le, kɛ te kaalaa a nyɛiye ve le, hei tosa mi waŋndo opilɔɔ nuuviaa wana cheleŋ o chɔm ndu kaalaa wo. (Tal. 5:18; Ikil. 9:9, NW) Lelaŋ Baabuiyo dimi ni aa, “Pɔnɔɔ a lanɔɔ vellaa velle, la nɔ mi la kɛyaŋ chiɛi niŋ te mɛɛ dɔɔ mbo va chɛlaŋ nya le teleŋndo chuaa le Mɛlɛka piɛiyo.” Le sabu yɛɛ? “Yɔŋi o lo o koŋ mi Setana, masa nyinaa wɔɔŋnda, o dɛɛniaa nya mi la tosa yɔŋ wɔɔŋndo.” (Kɔl. Tasoo 7:5) Nuawɔ kpundɛ bɛndu se te pɔnɔɔ a lanɔɔ chɛl pɛ mi Setana tosa ma kɛɛ ‘kɔlta ndalaŋ tiuwo ba,’ okoŋ mi waŋndo opilɔɔ luɛi o tɔɔndaŋndo niŋ mbo suunda! O baa pilɔɔ choo, ‘o cho suɛi mala nda ndapilɛ kpe ve le nda nɔ ma tosa le. Kɛ nyɛ mala chaaŋaa ndaa wo ndu nda nɔ ni ma tosa.’ Nduyɛ a nɔ ma yɔŋgu nyɛ cho le nɔɔ wo a kaalaa, kɛ o cho a paa folo le. Kaala suu waa naa chɔmndo tosa mi diompilɔɔ wa o nɔɔ niŋ.—Kɔl. Tasoo 10:24.

HIOU LACHI A NƆ NUMNDO MANDAA

19. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ hiou lachi a tosaa, nduyɛ le yɛɛ?

19 Ŋ cho niŋ kpɛɛluŋ le luɛiyɔɔ o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ. Lelaŋ, yɔŋgɔŋndo o yeemɛi ŋdialle cho suɛi kpundɛ bɛndu, nuawɔ ko mɛɛ i yɔŋnuŋ a Isɔluɛiyaa 24,000 o Dɛŋgbɛlaŋ Mowabi yɛ. Mɛɛ Diom Mɛlɛkaa tɛɛsiaa suɛi lasiɔmbui keŋ vɛlɛ a kpundɛ koŋ, mbo sila aa, “Lelaŋ wana o wana nɔ o kɔl pɛ maa ndu ndu cho a dialuŋ kala mɛɛ o mandaŋ, yɔŋi o del o yɔŋ wɔɔŋndo niŋ.” (Kɔl. Tasoo 10:12) Lelaŋ, icho suɛi sɔvɛ bɛndu le miŋ kindi nɔ naa poŋ. Ŋ tosa hei te ŋ wa pɛ sakpo a Finya naa o choo choo niŋ, vɛlɛ a wana naŋ cho o nɔɔ niŋndo. (Mat. 19:5, 6) I hiou kpou ve cho ni, ŋ nɔ miŋ ‘kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ maa, o saaluŋ naa a sɔŋ te, tɔɔyaŋ wa naa le, nduyɛ miŋ wa a kɔl nyulu.’—Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:13, 14, NW.