Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kaala Nɔ Lamɛɛlu le wo Cho Pa?

Kaala Nɔ Lamɛɛlu le wo Cho Pa?

“Mɛɛ yindeŋ le sandu naa wule wule yɛ, lende kaalaa cho ni. Yiŋnde Chɛhowaleŋ.”—CH SƆL. 8:6, NW.

1, 2. Nɛɛ yaa sɔla yɛ tɔnɔɔ te a yaasiaa pɛ nyɛkɛndɛi Chondii Sɔlɔmɔŋnde, nduyɛ le yɛɛ? (Tofa fotueiyo o peeleŋ ndeŋ choo.)

 ‘NUAWƆ nuaŋnaŋ kɛndɛ nda cho wo se, nduyɛ ma wa balaŋ saanaŋndo a kaalaa yɛ! Nɛɛ sɛɛŋgiaa yɛ maa a kaaliaŋ te!’ Bɛndu kunda pilɛ yiyaŋ a diomndaŋ ndaŋ ni mɛɛ o chii dɔɔ pɔnɔɔ a lanɔɔ kɛsi o nɔɔ niŋ. Mɛɛ o che mi wanaa laŋga chal haa o nɔɔ niŋnda huŋ o biŋndo lachi le yolaŋ, ndoo nɔ mɛɛ o mala nda le. Kɛ kɔndɔfillo ko wa ndu biyɔɔ ni mbo wa nyuuniaŋndo aa, ‘Mɛɛ nɔ ndaa viau fau, a biunuŋ niŋ pa tɔɔndaŋ ndaŋ? Mɛɛ wɔsioŋ hiau fau, baa kaala ndaa cho pa chɔɔlu yiŋgila, ɔɔ o cho kumbaŋndaŋ vulɔɔ mbo kuɛŋnuŋ?’ Te kaala cho poo tɛɛŋ nda chuaa wo lo pɛ o kala poŋ mbo nɔ biuwɔŋndo, mɛɛ kaala koŋ naŋ bɔɔ nua. Te ŋ tofa pɛ mɛɛ nɔla bɔɔbɔɔ cho hau piɔllo yɛ, o bɛnda miŋ nyuna te kaala nɔ lamɛɛlu le wo cho pɛ.

2 O palɛi Masaa Sɔlɔmɔŋnde niŋ sindɛ o Isɔluɛi niŋ bɛɛ, kaala kpeekpeiyo ndoo kendu chɔ. Mɛɛ Sɔlɔmɔŋ wa suɛi a nyɛ wa yɔŋnɔŋndo o palɛi nduɛi niŋndo okɔɔ, mbo poonyiaa aa, “O waŋnda waa opilɛ tɛɛŋ, wana pɔnɔ lebiɔɔ opilɛ kpe ya saaluŋ ni. Kɛ I seeluŋ opilɛ bɛɛ o waŋlaanduaa tɛɛŋ te. Nyɛ ya I saaluŋ o suɛi hei niŋndo cho hoo ni, maa Mɛlɛka toosiaa wanachioo le mbo wa sakpo, nduyɛ mbo wa wana tonya. Kɛ mi wanachioo muliŋ nɛila o tosa yɔŋ wɔɔŋndo laŋ nuuviaa.” (Ikil. 7:26-29, NW) Kaala nɔɔlɛila o che waŋlaanduaa wa Baal piɛiyo wa o ba laŋ, tosa ni mi Sɔlɔmɔŋ cha ndi ikala le mbo saaluŋ wana pɔnɔɔ ɔɔ wana lanɔ nɔ kaala kɛndɛlaŋ ndo. a Tuupa mi Sɔlɔmɔŋ dimi diomndaŋ ndaŋ, chondii nduɛi wa niŋ ipoonyiaa le wɔsilaŋ 20. I chɔm maa kaala nɔ lamɛɛlu le wo nɔla mbo wa wana pɔnɔɔ nda wana lanɔɔ tɛɛŋ. Chondei hei chɔm vɛlɛ mɛɛ kaala koŋ cho yɛ, a mɛɛ wana chɔm ndu yɛ. Lelaŋ, wanaa cho o nɔɔ niŋnda a yembuaa cho Chɛhowa piɛiyo wa nɔla ma pɛɛku tau a kaalaa okɔɔ, te a yaasiaa pɛ nyɛkɛndɛi Chondii Sɔlɔmɔŋnde o Baabuiyo niŋ.

KAALA KPEEKPEIYO CHO!

3. Le yɛɛ kaala kpeekpeiyo nɔla yɛ mbo wa wana pɔnɔɔ nda wana lanɔɔ tɛɛŋ?

3 Nuawɔ Chondii Sɔlɔmɔŋnde 8:6. b Dimioo hoo naa “yiŋnde Chɛhowaleŋ” chɔm maa kaalaa nɔ bɔɔ kpaayaa. Kaala kpeekpeiyo cho machuaa “yiŋnde Chɛhowaleŋ.” Koŋ chɔm ni maa Chɛhowa kila kaala waa lende ni. O toosiaa wanachioo o velaŋ ndɔɔ niŋ le mbo nɔ kaalaa. (Kan Ch. 1:26, 27) Mɛɛ Mɛlɛka ke Adama wana lanɔ tasoo, Ifi, mi Adama dimi diomnda yeelɛilaŋ maa ichondu. Ŋ nɔ kiisaŋ le Ifi waa diompilɛ nda Adama le, kanifuule, ndu “o ŋdial nda soli ndu ni.” (Kan Ch. 2:21-23) Le mɛɛ Chɛhowa dɔu wanachioo o kɔl le mbo chɔm kaalaa yɛ, wana pɔnɔɔ a wana lanɔɔ tiuba ma nɔ kaala nɔ lamɛɛlu le wo vellaa velle.

4, 5. Tɛɛsiaa wɔ bundɛi cho o Chondii Sɔlɔmɔŋnde niŋnde nyɛɛmbɔ.

4 Kaala cho wana pɔnɔɔ a wana lanɔɔ tɛɛŋndo nɔ sɔɔŋ cheleŋ o fulawɔ ko bɛɛ o lo lechoo wo kɔɔli a biuwɔŋndo. Sɔɔŋ muŋ ŋpum tɛɛsiaŋ nyɛkɛndɛi o Chondii Sɔlɔmɔŋnde niŋ. O poonyiaa chondii nduɛi hei mɛɛ waŋnda wa naa tuulaa tosaa o biŋndo choo yɛ. Bundɛi hei soo a kaala wa chua laandu feleŋgɔnɔ fula o sɔndɔkɔlɔ nɔ diolaŋ Siunim ɔɔ Siulim ndo tɛɛŋ, nda wana mandaa ŋsaa o kaala wo. Ma huŋ a chuaambɔɔ hoo o kampii Sɔlɔmɔŋndo niŋ le mɛɛ naŋɔɔ ndɔɔ ndoo bii Sɔlɔmɔŋ ichɔchɔ yɛ. Kampii ndɔɔ wa o kpele chuaambɔɔ wa hɔlteŋ choo wo ikɛi. Kɛ mɛɛ masaa kandu baltaŋ a ndu, mbo chɔm kpendekele maa o kaala niŋ poombɔ mandaa ŋsaa. Mɛɛ Sɔlɔmɔŋ kindiŋ le kaala koŋ puusiaa, mi chuaambɔɔ dimul ndu kpendekele a mɛɛ o yeema ma chal o nɔɔ niŋ nda wana o kaala wo yɛ. (Ch Sɔl. 1:4-14) Mi poombɔ mandaa ŋsaa kiolu puundeŋ mbo kua o kampiiyo niŋ, okoŋ ma kandu diomnda yeelɛilaŋ dimulaŋndo nda chuaambɔɔ.—Ch Sɔl. 1:15-17.

5 Mɛɛ Sɔlɔmɔŋ wa miiŋgoo Chulusalɛm, mbo kuaŋnuŋ a chuaambɔɔ. Kɛ mi poombɔ mandaa ŋsaa tual ndu kɔɔli. (Ch Sɔl. 4:1-5, 8, 9) Mi Sɔlɔmɔŋ kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le kaala chuaambɔɔ hoo puusiaa kɛ o tiu ba le. (Ch Sɔl. 6:4-7; 7:1-10) O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi masaa mal chuaambɔɔ mbo miiŋguŋ o ndu lo. Mi chondei hei mɛɛlu a yeemɛi chuaambɔɔ hoo nɔ le poombɔ o kaala hoo wo, le mbo keŋela hunɔɔ o ndu lo mɛɛ “kial naŋ kpelesese wo keŋela naa yɛ.”—Ch Sɔl. 8:14.

6. Le yɛɛ ikendu yɛ le sinaa wanaa soo o Chondii Sɔlɔmɔŋnde niŋnda?

6 Chondii Sɔlɔmɔŋnde cho nyɛ sɔvɛ, nduyɛ i “hiou chondoŋ kpou naŋɔɔ.” Kɛ wanaa soo leniŋnda, wanaa soo o ndapila lo wa, a sɔɔŋ kpeekpei cho leniŋ ndoŋ kendu bɔɔ bila biyɔɔ. (Ch Sɔl. 1:1) A mɛɛ yau nɔ diolaŋ The New Interpreter’s Dictionary of the Bible dimi yɛ maa, “o cho a waŋndo yaŋɔɔleŋ yeŋndo, bundɛi, konaa dɔunɔŋndo, a kaa waŋndo le cho sɔɔŋ kpeekpeiyoŋ o Chondii Sɔlɔmɔŋnde niŋ te.” Le kiɔɔ yiyaŋnda naalaŋ faŋaa o diomnda ichondula o poonyiaa laŋ choo, o chɔm diola wanaa soo wa le. Kɛ ŋ nɔla miŋ sina wanaa soo wa, nyɛ nda dimi wo, ɔɔ a nyɛ nda dimul nda wo. c

“DIOMNDA NUMNDA KAALAA LAŊ LA NAŊ MBO HIAU MUƐIYAŊ”

7, 8. Yɛɛ naŋ dimi yɛ a “diomnda kaalaa” la cho o Chondii Sɔlɔmɔŋnde niŋndaŋ okɔɔ? Chɔmndɔ tamasilaŋ.

7 “Diomnda kaalaa” la dimiŋ chuaambɔ laandoo tɛɛŋ nda poombɔ mandaa ŋsaa wo cho tau o Chondii Sɔlɔmɔŋnde niŋ. A nyɛ wa yɔŋnɔŋndo o lɛŋii ndii balu sindɛ Lɛŋnde Mɛyaaleŋ ndo okɔɔ diomndaŋ laa dimiŋ ni, o wɔsiŋ 3,000 hiou woŋ niŋ. Nduyɛ, o kendu le mi waŋnda bii laŋ hau bila. Kɛ la nɔ sɔɔŋ sɔviɔŋ leniŋ ŋ hɔbɛi. Nduyɛ yiyaŋnda sɔɔŋ muŋ ke naa laŋ kindu bila biyɔɔ le. Le tamaseliiyo, mi poombɔ mandaa ŋsaa hoo tuu hɔlta tafulaa la chuaambɔɔ hoo a “hɔlta piiŋnda.” (Ch Sɔl. 1:15) Kɛ chuaambɔɔ ndu, o cho a hɔlta piiŋnda le o tuu naŋɔɔ poombɔɔ le, kɛ a piiŋnda pila kpeekpei. (Nuawɔ Chondii Sɔlɔmɔŋnde 5:12.) Mɛɛ nyɛ humbu balu nyɛ tiŋi cho o hɔlte kululeŋ choo wo cho naa yɛ, lende koni chuaambɔɔ che naŋɔɔ poombɔɔ hoo ni, mɛɛ piindo wa naa pulɔŋndo o nɔnɔɔ niŋ yɛ.

8 O cho ko a naŋɔɔ ŋdiallo okɔɔ le diomnda cho o chondei hei niŋndaŋ la soo le. Tofawɔ nyɛ poombɔ mandaa ŋsaa dimi a nyɛ chuaambɔ laandoo soo wo okɔɔ. (Nuawɔ Chondii Sɔlɔmɔŋnde 4:7, 11.) Mbo dimi maa chɔchɔŋ ndɔŋ “yeela wana che pɛ aa liaaŋ ni.” Le yɛɛ o dimi yɛ lende? Kanifuule, lɛma wa o waa niŋndaŋ ma hiou yeela a lɛma nda vaa waŋ. ‘Liaaŋ a nɔnɔɔ cho o diɔɔmule ndɔleŋ bɛŋgu.’ Ndu sim ni maa diomnda ndɔlaŋ la yeela nduyɛ la naŋ. Tonya, te poombɔ mandaa ŋsaa hoo dimul pɛ chuaambɔ koŋ maa, “naŋɔɔ kpeekpeiyo ŋ naŋ ni chuaa, a nɔ sɔŋ o sɔŋ te,” o cho ko a naŋɔɔ ndɔ ŋdiallo okɔɔ le o wa suɛi le.

9. (a) Kaala suu kuɛɛ nɔ yɛ mbo wa pɔnɔɔ a lanɔɔ tɛɛŋ? (b) Le yɛɛ icho yɛ suɛi sɔvɛ le mi pɔnɔɔ a lanɔɔ dimulaŋ diomnda kaalaa laŋ?

9 Nɔɔ cho chɛlaŋ yɔŋaa le. Kaala cho le, nduyɛ yeemɛi cho le. Nduyɛ kaala kpeekpei cho pondaleŋ o nɔ leKilisiɔŋndo niŋ ni. Kɛ kaala suu kuɛɛ cho yɛ hoo? Baa kaala tɔlnuŋ o silala Baabuiyo choo wo ni? (Chɔŋ Tasoo 4:8) Baa kaala wanaa cho o yuŋgoo niŋnda nɔ vellaa velle wo ni? Baa kaala fula o kɔllo niŋ di, o naŋ cha chaŋyaŋ kpeekpeiyoŋ tɛɛŋ ndo ni? (Chɔŋ 11:3) Baa kaala mɛmɛlɛsɛɛ wo ni? (Tal. 5:15-20, NW) O kpeekpei niŋ, kaala suu wo hoo kpou nɔ mbo wa pɔnɔɔ a lanɔɔ tɛɛŋ. Waŋndo nɔla mbo sina maa a kaala ndu, te a wa pɛ kaala koŋ chɔmndo. I wa bɔɔ suɛi sɔvɛ te wanaa cho o nɔɔ niŋnda chua pɛ teleŋndo ma wa sɔɔŋ kaaliaŋ ndoŋ dimulaŋndo! Sɔɔŋ waa naa dimulaŋndo tosa mi nɔɔ viou, nduyɛ mi wanaa cho leniŋnda wa a kɔl kɛndɛ. O naamulaŋ lapum niŋ, ma chuel waŋndo pɔnɔɔ ɔɔ lanɔɔ paale pilɛ bɛɛ a chiikaŋ te, tei ma chal o nɔɔ niŋ. Kɛ te nda bɛɛ wa pɛ yekeŋ le diomnda kaalaa laŋ dimulaŋndo vellaa velle, hei mala mi kaala ndaa hiou lachi, nduyɛ mi nɔ ndaa bɛnda.

10. Vɛɛ yiyaŋndo o diomnda kaalaa laŋ choo piiliaŋ yɛ naa?

10 Diomnda kaalaa laŋ pɔnɔɔ a lanɔɔ tɛɛŋ nɔ suɛi sɔvɛi cheleŋ. Mi Masaa Sɔlɔmɔŋ dimi le chuaambɔ Shulamaitiinɔɔ “yɔlɔŋ ŋkoolii kɛndɛ kɛndɔŋ muuliaŋ a kanii humbueiyo toosiallo.” Mbo lisa ndu aa, “Mɛɛ paŋgei wa naa diondɔɔ yɛ, lende o cho diondoo ni. O cho hunɔɔ a diondɔɔ kpeekpei maa lepaa.” (Ch Sɔl. 1:9-11; 6:10) Kɛ mi chuaambɔɔ hoo lo o kaala ndɔɔ choo le poombɔ mandaa ŋsaa. Yɛɛ dɛɛniaa yɛ ndu kɔllo mbo ke ndu yoomuaŋ teleŋ nda piɔuwaŋ nda poombɔɔ wo? O dimul naa. (Nuawɔ Chondii Sɔlɔmɔŋnde 1:2, 3.) O “diomnda kaalaa” la poombɔ manda ŋsaa ndoo dimul ndu laŋ choo ndoo yiyaŋ ni. Le ndu, laa “bɛnda mbo hiau muɛiyaŋ” ma tosa mi kɔllo wa wuye wuye wo. Nduyɛ, diola poombɔ koŋ laa naŋ maa “chuɛima chuŋ kɛndɛ nda tala” waŋndo o lebollaŋ. (Chon. 23:5; 104:15, NW) A tonya, yiyaŋndo o diomnda kaalaa nda dimul numndaŋ choo tosa mi kaalaa hiou lachi. Nuawɔ se mɛɛ icho suɛi sɔvɛ yɛ, te pɔnɔɔ a lanɔɔ wa pɛ diomnda kaalaa laŋ dimulaŋndo vellaa velle le lɔɔlɔɔ!

“LA BAŊ YA LE MI CHAL O NƆƆ WAŊNDO O BA LE, MƐƐ MBO CHUA YA YEEMƐI”

11. Le yɛɛ chuaambɔ Shulamaitiinɔɔ dimullɛ wanaa cheleŋ le ma menaŋ maa a chue niŋ ndu yeemɛi le wana o kaala le wo le? Nduyɛ yɛɛ Kilisiɔŋaa yembuaa pɛɛku yɛ o hei niŋ?

11 Chondii Sɔlɔmɔŋnde pɛɛku vɛlɛ Kilisiɔŋaa yembuaa sɔɔŋ cheleŋ, taama taama a cho waŋnda nuuviaa le nɔɔ wa. Chuaambɔ laandoo hoo ndoo nɔ kaala le Sɔlɔmɔŋ te. Mbo dimul waŋlaanduaa Chulusalɛm le ma menaŋ maa a chue niŋ ndu yeemɛi le wana o kaala le wo le. Mbo dimul nda aa, “La baŋ ya le mi chal o nɔɔ waŋndo o ba le, mɛɛ mbo chua ya yeemɛi.” (Ch Sɔl. 2:7; 3:5) Le yɛɛ o dimi yɛ lende? Kanifuule, o bɛnda ma nɔ yeemɛi le wana o wana kaala num pɛ le. Lelaŋ, Kilisiɔŋnɔ yeema nɔɔ chuaa wo nɔ mbo soliŋ taasioo kpeku le mbo biunuŋ le sɔlaa wana o kaala kpeekpeiyo.

12. Le yɛɛ chuaambɔ Shulamaitiinɔɔ ndoo kaala yɛ poombɔ mandaa ŋsaa?

12 Le yɛɛ chuaambɔ Shulamaitiinɔɔ ndoo kaala yɛ poombɔ mandaa ŋsaa? Tonya i wa ni maa ndoo naŋ bɔɔ maa “kial fɔŋndɔ.” Bala ndɔlaŋ laa kendu “naŋ chaa tinda ikooliiyo ni.” Nduyɛ “lɔlula ndɔlaŋ la wa la kɛndɛ kpeŋgbeleŋ naŋ chaa suŋgbuma nda bɛɛndiaa a pou maboo wo waŋ ni.” Kɛ o cho ko dialuŋ kalaŋ a naŋɔɔ le ndoo nɔ le. O wa vɛlɛ maa, “mɛɛ yɔm kuamaa kɛndɛ kɛndɔɔ o sim naa o yɔmnde tɛɛŋ o bundɔɔ niŋ yɛ, lende koni poombɔ o kaala wo wa puaa tɛɛŋ ni.” Le mi chuaambɔ laalaŋ Chɛhowa wo ndoo yiyaŋ naa a po o kaala wo, mɛɛ ndu bɛɛ wana ndoo kaala Mɛlɛka wo o wa ni.—Ch Sɔl. 2:3, 9; 5:14, 15.

13. Le yɛɛ poombɔ manda ŋsaa ndoo kaala yɛ chua laandu koŋ?

13 Kɛ chuaambɔ Shulamaitiinɔɔ yɛ? Mi naŋɔɔ ndɔɔ bii masaa ichɔchɔ, mi che bɛɛ naa a boondii keŋ ndoo nɔ “laanduaa 60, a laanduaa pɔmbuaa 80, vɛlɛ a chuaa laanduaa cheleŋ a chuu bɛɛ chɔm te.” Kɛ mi chuaambɔɔ hoo cha ndupila “mɛɛ bil lapeeŋgoo cho naa yɛ,” o niŋ bɛɛ lapi le wo. Chuaambɔɔ ndoo nɔ hɔlte nyɛ kɛndɛ le, nduyɛ ndoo tuisiŋ. Lelaŋ, i ve suɛi kaamaa le mi chuaambɔɔ ndoo wa “mɛɛ pɔmbileŋ le sim naa o yɔŋ tɛɛŋ yɛ le.” O ve wana heelaŋ le poombɔ mandaa ŋsaa hoo le! Nduyɛ mbo duau tiindaŋ ndɔɔ o Chɛhowa niŋ.—Ch Sɔl. 2:1, 2; 6:8.

14. Yɛɛ Kilisiɔŋaa yembuaa yeema nɔɔ wa pɛɛku yɛ o Chondii Sɔlɔmɔŋnde niŋ a kaalaa okɔɔ?

14 Baabuiyo ke Kilisiɔŋnda sila kala kalaa le ma chua “wana laalaŋndo” o nɔɔ niŋ. (Kɔl. Tasoo 7:39) Te yemboo yeema pɛ nɔɔ, o nɔ mbo kɛɛ yeemɛi chɔmndo o wana nda nɔ laalaŋ pilɛ le wo niŋ. Kɛ o nɔ mbo chua nɔɔ o wanaa laalaŋaa cho Chɛhowa piɛiyo wa tɛɛŋ. Le handɔɔ lechoo, le simultaŋ chɔulabaa, nduyɛ ma sɔla kɔl nyuloo a diompilɔɔ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, mɛɛ ma dɔu tiindaŋndo o Mɛlɛka niŋ, ma yɔŋguŋ o ndu lo. A nɔ ma tofa suiliŋnda sɔvɛlaŋ ndaŋ wana ŋ cho chua o nɔɔ niŋndo o ŋdial. Suiliŋ ndaŋ kpeekpei poombɔ mandaa ŋsaa, a chua laandoo hoo ndaa nɔ ni.

TIŊGUEINƆ NUU CHO MAA “KPELE CHO O BƆŊAA KPƆKƆSU A KPAKIOO WO”

15. Vɛɛ chuaambɔ Shulamaitiinɔɔ kɛsi yɛ tamasi kɛndɔɔ le waŋpiaanduaa a waŋlaanduaa yembuaa cho Mɛlɛka piɛiyo wa?

15 Nuawɔ Chondii Sɔlɔmɔŋnde 4:12. Le yɛɛ poombɔ mandaa ŋsaa tɛɛsiaa yɛ chuaambɔ o kaala wo maa “kpele cho o bɔŋaa kpɔkɔsu a kpakioo wo” o cho ni? Kpele cho o bɔŋaa kpɔkɔsu a kpakioo wo, o cho wana o wana le luɛi leniŋ te. Le ma luɛi leniŋ, mɛɛ ma keeku o dio cho o kindaa wo. Chuaambɔ Shulamaitiinɔɔ wa ko maa kpele koŋ. Kanifuule, pɔnɔ o wa ichali o ba o nɔɔ niŋndo koni ndoo kaala ni. O ke masaa hɔlla a sɔɔŋ yeelɛi o wa ndu dimullo woŋ te. Nyɛ koŋ o sim ni maa ‘kpaki,’ kɛ o cho dio cho o kumbiaa wakpa wo le. (Ch Sɔl. 8:8-10) Lende koni, waŋlaanduaa a puaa chue wɔ nɔɔ le wa nɔ ma kɛsi kaala ndaa le wana nda cho sɔla o chilaŋ niŋndo ni.

16. Yɛɛ Chondii Sɔlɔmɔŋnde pɛɛku yɛ wanaa cho nuaŋnaŋndo le challe o nɔɔ niŋnda?

16 Mɛɛ poombɔ mandaa ŋsaa dimul chuaambɔ Shulamaitiinɔɔ le ma kuɛ kelaa o paale pɛŋgiaaleŋ choo, mi yemaa nduaa kuuna ndu. Ma ke ndu wallo le kpeloo waa lehɔl. Le yɛɛ? Mɛɛ a laalaŋ a ndu le? Mɛɛ yiyaŋndo nda wa ni maa tuu wɔɔŋndo cho yema nda o kɔl ni? O kpeekpei niŋ, nɛilaŋ nda wa nuuviaa ni le ndu mandaa yɔŋi o luɛi o tɔɔndaŋndo niŋ. (Ch Sɔl. 1:6; 2:10-15) Nuawɔ sila cho le Kilisiɔŋaa yembuaa wo. Teleŋ nya cho wa nuaŋnaŋndo le challe o nɔɔ niŋndo, la tosa lapi yɔŋi chaŋyɛi nyɛi nɔɔliaŋ. La wa nya ŋiɔɔŋ kpeele le. La duau balta cho walaŋ a kaalaa okɔɔ laŋ. Kɛ la mandaŋ, yɔŋi nya del o yaŋɔɔleŋ niŋ.

17, 18. Tɔnɔ yɛɛ ŋ sɔla yɛ o Chondii Sɔlɔmɔŋnde yaasiaa niŋ?

17 Kilisiɔŋaa cho o nɔɔ niŋnda, kaala nda nɔ le ndapila vellaa velle wo tosa ni mi chaŋyɛi luɛi nda tɛɛŋ. Le mɛɛ Chɛhowa kɛɛsiaa maa nɔɔ nɔ mbo wa lefafɛɛŋ yɛ, o bɛnda mi wanaa cho o nɔɔ niŋnda kindiŋ mi kaala ndaa wa sandei wule wule, nduyɛ ma tosa mi kaala ndaa hiou lachi.—Maki 10:6-9.

18 Te a wa pɛ waŋndo nuuviaa le nɔɔ, a yeema ma sɔla wana ŋ kaala kɛsɛ kɛsɛ wo. Nduyɛ, ma tosa mi kaala koŋ kendu poŋ, o nyum te, a mɛɛ Chondii Sɔlɔmɔŋnde chɔm yɛ. O yɔŋ bɛɛ aa waŋndo ŋ cho nuuviaa le nɔɔ ni, ɔɔ a sɔla niŋ waŋndo, maa tuei kaala kpeekpeiyo yeela fɔ!—Ch Sɔl. 8:6.

a Tofa Bandu Mɛŋgɛlaa, Tɛɛkpaa 15, 2007, peele 31. O puuluei niŋ o cho ni.

b O buŋgɛi hei niŋ, bolii Baabuiye kpou o Chondii Sɔlɔmɔŋnde niŋ, o New World Translation (Traduction du monde nouveau) niŋ i fula ni.

c Tofa “Outline of Contents” a Chondii Sɔlɔmɔŋnde okɔɔ o New World Translation niŋ pei 926-927. (Tofa kɔfoo “Chant de Salomon — Points principaux”, o Étude perspicace des Écritures, O 1, pei 426.)