Mandaŋ a Chaŋyaŋ Wɔɔŋndoŋ o Palɛi Mɛɛlɛi Hei Niŋ
“Te you di maaloŋ te wo o kela youwaa dia maaloŋ nda kɔɔli pɛ, ndu bɛɛ o cho muŋ dio.”—1 KƆLIŊ. 15:33.
CHONDOŊ: 73, 119
1. O teleŋ kuɛɛ niŋ naŋ cho yɛ hau?
O TELEŊ kala kalaa niŋ naŋ cho ni. Teleŋndo hoo kanduŋ o wɔsi 1914 ve niŋ. Baabuiyo veelu ndu aa, “Palɛi mɛɛlɛi le chieeŋndo hoo.” Nduyɛ, o “palɛi . . . nyɛ palaa” hei niŋ, sɔɔŋ cho yɔŋnɔŋndo woŋ ŋ wɔu mbo hiau sɔɔŋ wa yɔŋnɔŋndo tuupa mi wɔsi koŋ fuuluu wo. (2 Timo. 3:
2. Yelelaŋnda suu kuɛɛ waŋnda cho yɛ hau tosaa? (Tofa fotueiyo o peeleŋ ndeŋ choo.)
2 Wanaa bɔɔbɔɔ cho yelelaŋnda Baabuiyo kɛɛ laŋ ndaŋ tosaa. Laŋ la cho ni, niilu latandaa, kaa ihini nɔɔlɛiyo, piɛile nyinaa wɔɔŋnda, ɔɔ nyɛm cheleŋ Mɛlɛka chɛl te woŋ. Le tamaseliiyo, mi Intanɛtiiyo, tɛlɛvisiɔŋndo, vidueilaŋ, a yaulaŋ lapum chɔm maa kaa ihini nɔɔlɛiyo a niilu latandaa cho nyɛ wɔɔŋ te. Kaa waŋnda ndaa che paandu maa o wɔu wo, cho lɛ kaa wɔɔŋ suŋ suŋ o lɛŋnde ipum niŋ te. Kɛ koŋ chɔm naa maa Mɛlɛka chɛl kaa waa lende le.—Nuawɔ Luomaŋnda 1:
3. Vɛɛ chieeŋndo che yɛ wanaa tual sawala Baabuiyo kɔɔli wa?
1 Pitɛ 4:
“TE YOU DI MAALOŊ TE WO O KELA YOUWAA DIA MAALOŊ NDA KƆƆLI PƐ, NDU BƐƐ O CHO MUŊ DIO”
4. Sila yɛɛ Baabuiyo ke yɛ naa a chieeŋndo okɔɔ?
4 Baabuiyo sila wanaa yeema hɛnaŋ Mɛlɛkaa tosaa wa maa a kaala chieeŋndo hoo, a sɔɔŋ o tosa woŋ te. (Nuawɔ Chɔŋ Tasoo 2:
5, 6. A nɛɛ yaa naŋ nɔ yɛ miŋ kɛɛ chaŋyɛi tosaa, nduyɛ le yɛɛ?
5 Te ŋ yeema miŋ tɛɛmbuu kaa iMɛlɛkaya naa le, ŋ nɔ miŋ tosa chaŋyɛi a wanaa tosa sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ nda le. Nduyɛ, o cho ko a wanaa kɛɛ Chɛhowa piɛiyo ma wa sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tosaa wa le, kɛ a wanaa dimi maa a cho Chɛhowa piɛiyo, ma wa sawala ndɔlaŋ tɛɛmboo a hɔlta vesɛi sɛɛŋ nda bɛɛ. Te Kilisiɔŋaa dimi haa maa a cho Mɛlɛka piɛiyo wa luei pɛ balaŋ o haki wɔɔŋ wɔɔŋndo tosaa niŋ, nduyɛ ma kɛɛ le siŋgaŋndo, ŋ nɔ miŋ kɛɛ chaŋyɛi tosaa a nda.—Luomaŋ. 16:
6 Te ŋ tosa pɛ chaŋyɛi a wanaa cho sawala Mɛlɛkalaŋ biyɔɔ le wa, ŋ cho nɔ yeemɛi le mi naa bɛɛ tosa nyɛ nda cho tosaa wo, le halikpeŋ ma hɛnaŋ a chaŋyɛi nɛi. Le tamaseliiyo, te o wa pɛ miŋ tosa chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a wanaa tosa kaa ihini nɔɔlɛiyo wa, ŋ cho tɔɔŋndaŋ ndo sɔla le kaa ihini nɔɔlɛiyo tosaa. Hei yɔŋnuŋ niŋ Kilisiɔŋaa yɔŋguŋ o Mɛlɛka lo wa, nduyɛ mi apum sɔla solioo o kunda leKilisiɔŋndo niŋ le mɛɛ nda kɛɛ yɔŋnda wɔɔŋndo malɔɔ yɛ. (1 Kɔliŋ. 5:
7. Nɛɛ yaa nɔ yɛ ma wa chaaŋaa naa kpɛɛluŋnda?
7 Ŋ tosal wanaa cho sawala Mɛlɛkalaŋ tolɔɔ kɔɔli le wa kɛndɛi, kɛ ŋ nɔ miŋ tosa chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a nda le. O wa suɛi wɔɔŋ le mi Chɛhowɛinɔ yemboo tosa chaŋyɛi nɔɔ a wana yɔŋguŋndɔ le Mɛlɛka piɛiyo le wo, a wana nɔ lebɛɛ le sawala diandaala Ndɔlaŋ te wo. Pimbi simiaa leKilisiɔŋndo hiou bɛnda poloŋ, a wanaa cho sawala Mɛlɛkalaŋ biyɔɔ le wa num sinaa. Wanaa cho hɛnaŋ Mɛlɛkaa tosaa wa nɔ ma wa chaaŋaa naa kpɛɛluŋnda ni. Mi Chiisu dimi aa, “Wana o wana tosa hɛnaŋ Mɛlɛkaa pɛ, mɛɛ ndu cho pɔmbɔ nuu ni, mɛɛ ndu cho yema nuu ni, mɛɛ ndu cho kala nuu ni.”—Maki 3:35.
8. Vɛɛ chaŋyaŋ wɔɔŋndoŋ paaliaŋ yɛ waŋnda Isɔluɛi o sindɔɔ niŋ?
8 Mi Isɔluɛiya sɔla kpundɔɔ o chaŋyaŋ wɔɔŋndoŋ tosaa niŋ. Mɛɛ Chɛhowa soli nda o chɛliŋ niŋ Ichipi mbo yaa nda o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ, mbo dimul nda a wanaa wa o lɛŋnde leŋ niŋnda okɔɔ aa, “Te la luɛi o lɛŋndeŋ ndeŋ niŋ pɛ, la piɛi mɛlɛkaa waŋnda haa a piɛiya le. La tunduŋ nda o labɛŋgu niŋ mi la Ɛsɔ. 23:
WA YEKEŊ A YAULA Ŋ NUA LAŊ NDUYƐ A NYƐM Ŋ TOFA WOŊ
9. Le yɛɛ kɔɔna layooŋgu chieeŋndo hoo wɔu yɛ?
9 Mi yaula kɔɔna layooŋgu chieeŋndo hoo poonyiaa lepum ndaŋ la wɔu le Kilisiɔŋnda. O cho le tiindaŋ naa kindioo o Chɛhowa niŋ a mɛila ndɔlaŋ te yaulaŋ ndaŋ la cho le, kɛ le naa nyindɔɔ miŋ tol chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋ Setanaa hoo kɔɔli. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ wa yekeŋ bɛndoo pila yɔŋi la chua naa yeemɛi le “nyɔɔŋ chieeŋ naŋ.”—Tai. 2:12.
10. Yɛɛ cho yɛ yɔŋnɔŋ a yaula wɔɔŋnda waŋnda nua laŋ, vɛlɛ a nyɛm wɔɔŋ nda nua woŋ?
10 O Teleŋ biŋgi niŋ, yaula wɔɔŋnda waŋnda nua laŋ, vɛlɛ a nyɛm wɔɔŋ nda nua woŋ cho lɛ wa le. Te chieeŋ Setanaa sɔla pɛ tambei, nyɛm wɔɔŋndoŋ kpou cho lɛ wa le. Diom Mɛlɛkaa dimi aa, “Chieeŋndo cho chuwɔɔ a yeemaŋ cho le niŋ ndoŋ fau. Kɛ wana o wana tosa nyɛ Mɛlɛka hɛnaŋ ndo pɛ, o cho wa yoomu le fɛɛŋ a fɛɛŋ.” (1 Chɔŋ 2:
11. Vɛɛ Mɛlɛka cho yɛ wanaa nduaa nyɛm kɛndɔŋ kioo le pɛɛkoo a ndu okɔɔ?
11 Nyɛm kɔɔna Chɛhowaa cho toosiaa o palɛi mɛɛlɛi hei niŋndoŋ cho teŋgeŋ a ŋ chieeŋndo cho toosiaa woŋ. Nyɛm kɔɔna Chɛhowaa cho toosiaa woŋ cho waŋnda dɛɛniaa le ma nɔ kaa tosa ma sɔla yoomu fafɛɛŋndo wo. Mi Chiisu dimul Chɛhowa o piɛileŋ niŋ aa, “Yoomu nɔ la mɛɛlule wo cho hoo ni, waŋndo sinaa maa num pilɛ kpe cho Mɛlɛka tonyaa ni, a Chiisu Kiliti, wana ŋ vem ndo.” (Chɔŋ 17:
CHUA “WANAA LAALAŊNDO” O NƆƆ NIŊ
12. Tɛɛsiaa wɔ sila Baabuiyo a “wana laalaŋndo” chuaa o nɔɔ niŋ.
12 Kilisiɔŋaa yembuaa nɔ ma wa yekeŋ o chaŋyaŋ tosaa niŋ, o bii fau te a yeema waŋndo chuaa o nɔɔ niŋ pɛ. Diom Mɛlɛkaa dimi kpendekele aa, “La sɔɔguu wanaa cho wanaa laalaŋ te wa choo le wallo latulu nya nda le. Kani fuule, la che niŋ tonyaa nda kafalaŋ ma biilaŋ? La biilaŋ te. Lende koni, nyɛ wawoŋndo nda nyumndaŋ a muuliaŋ te.” (2 Kɔliŋ. 6:
13. Sawa yɛɛ Mɛlɛka ndoo ke yɛ Isɔluɛiya a nɔɔ okɔɔ?
13 Chɛhowa sina nyɛ bɛnda le buɛiyaa nduaa wo. Nduyɛ, o cho dimioo lɔɔlɔɔ nyɛ cho yiyaŋ ndɔɔ a nɔɔ okɔɔ wo. Tofa wɔ sawa tɛtɛlɛ ndoo ke Muuse le Isɔluɛiya wo. Mbo sila Isɔluɛiya a kaala balu ndalaŋ okɔɔ, la ve Chɛhowa piɛi le laŋ aa, “Nduyɛ la chal o lanɔ o lanɔ niŋ nya ndaa le. La chɛl mi chuauwaa nyaa a chuauwaa ndaa a chal o lanɔ niŋ te. Te la tosa keŋ pɛ, waŋnda haa a cho tosa mi chuauwaa nyaa a kɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ, ma muliŋ mɛlɛkaa cheleŋnda sooluu wo. Nduyɛ i waa lende i yɔŋnuŋ pɛ, Mɛlɛka Yaawɛɛ o cho tumbe dɔunɔŋ a nya o kala kala mbo diu nya o lepilɛ niŋ kpe.”—Ditɔnɔ. 7:
14, 15. Mɛɛ Sɔlɔmɔŋ kɛɛ nɛi chɔmaa Chɛhowaa, dɛnɛ palaa yɛɛ ndoo sɔla yɛ o yoomu ndɔɔ niŋ?
14 Po Deeve wo Sɔlɔmɔŋ wa ni. O masale ndɔleŋ kandɔŋndo, mi Sɔlɔmɔŋ piɛi le taasioo o feleŋgɔyɛi nduɛi niŋ. Nduyɛ, mi Mɛlɛka ke ndu taasioo o hɔbɛi. Mi Masaa Sɔlɔmɔŋ simnuŋ wana tɔɔ le taasi ndɔ lemasaa le lɛŋnde nɔ nyɛsɔlaa leŋ. Nduyɛ, mɛɛ chua Masaa Siɛba hiŋ Sɔlɔmɔŋ yilɔɔ, mbo dim aa, “Ya ii laalaŋ maa tonya le o cho le, kɛ I laalaŋ niŋ. Kani, ya pila hiŋ niŋ, mi huŋ chɔ a hɔlta nilaŋ pɛɛŋ. Nduyɛ nyɛ ya I huŋ chɔ wo, wana tuu ndu bɛɛ a nyɛ ya I tuei a num okɔɔ wo le. Nyɛ ya I huŋ chɔ wo ndu hiou poloŋ. Taasi ŋ nɔ wo, a sul ŋ sullo, te o wa maa yɔŋɔɔ pɛ, tɛndaa tɛɛŋ bɛɛ I tuii a ndu okɔɔ le.” (1 Masaa. 10:
15 A nyɛ o nyɛ Mɛlɛka ndoo tosal Sɔlɔmɔŋ, mbo kɛɛ sawa dimi maa wana chua waŋ laanduaa lekaa wa o nɔɔ niŋ te wo, a ve Chɛhowa piɛi le wa. Mi Sɔlɔmɔŋ “chua waŋ laanduaa cheleŋ kaalaŋ ndaŋ tɛɛŋ kpou.” Nduyɛ, o mɛɛlulaŋ kpɔŋ, ndoo nɔ laanduaa bɛnduaa 700, a laanduaa pɔmbuaa 300. Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo? O yuuwɛi Sɔlɔmɔŋnde niŋ, mi laandaa nduaa haa tosa mbo “muliŋ nyɛm cheleŋ ndoŋ sooluuwo . . . Mi Sɔlɔmɔŋ tosa yɔŋ wɔɔŋndo a Mɛlɛka Yaawɛɛ.” (1 Masaa. 11:
16. Sila kuɛɛ Baabuiyo ke yɛ buɛi Mɛlɛka nɔ wana cho wana laalaŋ te wo o nɔɔ niŋndo?
16 Te o wa yɛ niŋ mi waŋndo simuŋ wana piɛiyaa Mɛlɛka, kɛ wana nda cho o nɔɔ niŋndo cho wana laalaŋ te? Baabuiyo dimi aa, “Nya waŋ laanduaa bɛɛ, la nɔ mi la tuei piaannduaa nyaa diom. Te la tuei nda diom pɛ, a yɔŋ bɛɛ mi a pum a ve wanaa laalaŋ te, kɛ o wa bɛɛ kaa nya kɛndɔɔ o tosa mi piaanduaa nyaa kaŋ a simnuŋ wanaa laalaŋ, mi la dimul nda bɛɛ nyɛ o nyɛ a Kiliti okɔɔ le.” (1 Pitɛ 3:
TOSA CHAŊYƐI A WANAA NƆ KAALAA LE CHƐHOWA WA
17, 18. Le yɛɛ Nuuwa, a Kilisiɔŋnda o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ sɔla yɛ kindaa o teleŋ ndaa niŋ?
17 Mi che bɛɛ naa mi chaŋyaŋ wɔɔŋndoŋ tɛɛmbuu kaala kɛndɛlaŋ, kɛ mi chaŋyaŋ kɛndɔŋ hiŋ a fulamakɔɔli kɛndɔɔ. Yiyaŋndɔ a teleŋ Nuuwa wa o chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋndo niŋndo. Ndoo nɔ iyeema le chaŋyɛi kpɛɛluŋnde tosaa a wanaa wa o chieeŋ koŋ niŋnda le. Chɛ. 6:
18 Nuuwa ndoo tosa ichaŋya a wanaa kɛɛ Mɛlɛka diomnda le. Mi Nuuwa a wanaa ŋɔmɛu wa o yuŋgu ndɔɔ niŋ handu kɔl ndaa kpou o wali Mɛlɛka ndoo ke nda le tosaa wo choo. Ndu wa yɛ dɛndɔɔ taŋgullo ni. Nuuwa wa vɛlɛ waŋnda diom Mɛlɛkaa dimullo maa “wana wa o nɛi sakpoo choo” wo. (2 Pitɛ 2:
19. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le sala Mɛlɛkaa sɔlaa?
19 Ŋ nɔ miŋ tol tamasi Nuuwa nda yuŋgu ndɔɔ, vɛlɛ a Kilisiɔŋaa diikuŋ Mɛlɛka o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋnda kɔɔli o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. Ŋ nɔ miŋ wa kumbui chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋ balu hoo naa wo le. Puaapiliaa a ndepiliaa dɔu tiindaŋndo o Chɛhowa niŋnda cho o miiliɔŋndaŋ niŋ. Nduyɛ, ŋ nɔ miŋ nuuviaa chaŋyaŋ kɛndɔŋ nda tɛɛŋ. Waa diompilɛ a wanaa cho taasi Mɛlɛkaa tolɔɔ kɔɔli wa nɔla mbo mala naa le hiouwɔɔ “lachi a waa o laalaŋndo choo nyɛ kɛndɛi” a teleŋ kalaa hoo. (1 Kɔliŋ. 16: