Baa Kɔl Iyama Numndo cho Num pa Nɛiyo Chɔmndo Nyɛkɛndɛi?
“Le sabu ya I cho silalaŋ ndaŋ ndo cho ni maa, le mi ŋ lo o koŋ mi ŋ kaaliaŋ kaala kpeekpeiyo vellaa velle. Koŋ cho ni, kaalaa o chaŋ o kɔl diandaa niŋ.”—1 TIMO. 1:
CHONDOŊ: 57, 48
1, 2. Nɛɛ ke yɛ naa kɔl iyamaa, nduyɛ le yɛɛ naŋ cho yɛ a kɔl kɛndɛ le ke naŋ nɔ hoo wo?
CHƐHOWA MƐLƐKA toosiaa waŋchieeya a dioo le sɔɔŋ tosaa a ba nda. Koŋ cho ni, a nɔ dikeŋnaŋndo le chuaŋ chuaa tosaa o kɛndɔɔ tɛɛŋ a o wɔɔŋndo. Mi Mɛlɛka ke Adama nda Ifi, a chuauwaa ndaa nɔ le violɔɔ wa nyɛ chɔm nda nɛiyo wo. Ndu cho yɛ kɔl iyamaa ni, o mala naa le sinaa ikɛndɛi tɛɛŋ a iwɔɔŋnde wo. Te ŋ soliŋ pɛ kɔl iyamaa kpeku nyɛkɛndɛi, o mala naa le ikɛndɛi tosaa nduyɛ miŋ kpakpala iwɔɔŋnde. Kɔl iyama naŋ nɔ wo chɔm ni maa Mɛlɛka kaala naa, nduyɛ o nɔ yeemɛi le mi waŋchieeya wa diompilɛ le o kɛndɔɔ tosaa.
2 Hau bɛɛ, waŋchieeya nɔ kɔl iyamaa. (Nuawɔ Luomaŋnda 2:
3. Le yɛɛ kɔl iyamaa nyindu yɛ waŋnda o kundaa niŋ le o kɛndɔɔ tosaa?
1 Timo. 1:
4. Vɛɛ naŋ pɛɛku yɛ kɔl iyama naa?
4 Kɛ vɛɛ naŋ pɛɛku yɛ kɔl iyama naa? Nɛila kpeekpeila naŋ tosa hei yo cho piɛileŋ lɔɔlɔɔ a Baabuiyo pɛɛkoo ni. Yiyaŋndo o nyɛ naŋ pɛɛku wo choo, nduyɛ miŋ dɔu ndu o wali niŋ. Nduyɛ o cho ko sɔɔŋ saalɔŋndo miŋ dii muŋ diompilɛ, a sawalaŋ pɛɛkoo le. Pɛɛku naa Baabuiyo tosa miŋ sina Chɛhowa walaŋ, kaa ndɔɔ, suiliŋnda ndɔlaŋ, nyɛm o yeema woŋ a ŋ o yeema le woŋ. Kɔl iyama naa nɔla mbo chɛlaŋ a kaala Chɛhowa Mɛlɛkalaŋ. Hei nɔ mii yusa naa kɔllo, nduyɛ mii nyindu naa le chɔɔloo simnɔŋndo maa ndu.
5. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?
5 Kɛ miŋ nyuna lepum aa, ‘Vɛɛ kɔl iyama sɔla pɛɛkoo nyɛkɛndɛiyo mala yɛ naa te ŋ yeema pɛ kɛɛsiaalaŋ tosaa? Vɛɛ naŋ chɔm yɛ bɛɛleŋ le kɛɛsiaa chaaŋaa naa laalaŋnda tosa a kɔl ndaa kpou wo? Nduyɛ vɛɛ kɔl iyamaa nyindu yɛ naa le walta bɛndaŋ tosaa a dialuŋ fulaa? A nyunalaŋ ndaŋ o kɔl, ŋ tofaŋndɔ fondalaŋ layaa la kɔl iyama naa mala naa le o kɛndɔɔ tosaa wo. (1) Dandaa, (2) pisultaŋ, (3) wali pollo.’
NƆ KƆL BIUWAŊNDO
6. A yɛɛ okɔɔ waŋnda nyuna yɛ le kɛɛsiaalaŋ tosaa?
6 Baabuiyo dɛɛniaa naa le kpakpalaa kaala yɔŋul naalaŋ, nduyɛ le miŋ tosa yɛlɛmiaalaŋ o kaalaŋ niŋ. Mɛɛ diolaŋ a kolɔɔ cho naa yɛ. (Pulɔ. 23:
7. Vɛɛ naŋ tosa yɛ kɛɛsiaalaŋ a dandaa okɔɔ?
7 Te Chɛhowɛinɔɔ nyuna pɛ le kɛɛsiaalaŋ tosaa a dandaa okɔɔ, lɛuve a bɛnduaa kundaa nɔ dikeŋnaŋ koŋ te. (Kalee. 6:
8. Vɛɛ Filipiaŋnda 4:
8 Pulɔwaa 14:
Baa a cho pa acheleŋnda kindilaa le hɛnaŋ numndo tosaa? (Tofa pɛl 9)
9. Te o hiŋ pɛ a Kɛɛsiaa dandaa okɔɔ, yɛɛ Luomaŋnda 14:
9 Kilisiɔŋnɔ nɔ kɔl biuwaŋndo wo beŋ acheleŋnda le hɛnaŋ ndɔɔ tosaa le. O lɛŋnde pilɛ niŋ Yulopi, mi pɔnɔɔ a lanɔ pum wa waŋnda dimullo a dialuŋ fulaa a nyɛdiaa teŋgeŋ pum okɔɔ. Ma tiu puaapiliaa apum ba le ma soliŋ nyɛdiaa hoo kpeku, kɛ mi apum kɛɛ. Mɛɛ teleŋndo viou tiŋ kpɛɛ, nyɛ pɔnɔɔ a lanɔɔ hoo dimi a nyɛdiaa hoo okɔɔ wo ve tonya le. Nduyɛ mi hei huŋ a sɔŋgɔɔ. Pɔnɔɔ a lanɔɔ hoo ndaa nɔ di le mi ndapila hɛli le nyɛdiaa teŋgeŋndo opum dioo. Kɛ ndii bɛnda pa le mi ndaa luei kɔlnyulu kundaa o kpundɔɔ niŋ a dandaa okɔɔ? Le teleŋndo opum, mi Kilisiɔŋaa wa Luomnda ndaa nɔ yiyaŋnda yɛ yɛlaŋ le nyɛdiaa suuwo opum dioo, a palɛi ipum biiloo. Sila kuɛɛ Pɔɔl ndoo ke yɛ nda? A palɛi biiloo okɔɔ, mi Pɔɔl dimi aa, “Waŋndo o pum o nɔ yiyaŋndo maa paaleŋ le pum le cho le bɛndu mi le hiau palɛi i pilɛi fau. Waŋndo o pum yɛ, ndu ndu nɔ yiyaŋndo maa palɛi kpou nyɔɔ o pilɛ kpe i cho ni. Kɛ nduyɛ, wana o wana suɛi ŋ yiyaŋ o kɔl numndo niŋ maa i bɛnda le tosaa ve, a nɔ ma yiyaŋ fɛɛŋ a ndi okɔɔ nyɛ kɛndɛi maa lekɛndɛi i bɛnda le tosaa.” I wa suɛi sɔvɛ le kiɔɔ kiisaŋndo lueiyo acheleŋnda o lakɔl.—Nuawɔ Luomaŋnda 14:
10. Le yɛɛ naŋ chɔm yɛ bɛɛleŋ le kɛɛsiaala acheleŋnda tosalaŋ? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.)
10 Te ŋ nɔ sinapɛŋgu a kɛɛsiaa chaaŋ naa laalaŋndo tosa a kɔl iyama ndɔɔ a sɔɔŋ pum okɔɔ wo le, ŋ nɔ miŋ kilul ndu yamɛi chɔ chɔ le, ɔɔ miŋ yiyaŋ maa ŋ nɔ miŋ kindila ndu le yiyaŋ ndɔɔ siŋgaa le. Kɛlɛŋgaa kɔl iyama ndɔɔ nɔ wɔ “dialuŋ kala le,” nduyɛ o nɔ wɔ mbo chɔɔlu pɛɛkoo sɔla, ɔɔ o cho sɔɔŋ fau le o chɛl te. (1 Kɔliŋ. 8:
TUEI PISULTA KƐNDƐLAŊ YEELA
11, 12. Te ŋ wa pɛ pisultaŋ hɛlioo, sila Baabui kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kɛsiŋ o kɔl?
11 Chɛhowa toosiaa waŋchieeya o nɛi tosa ma tuei pisultaŋ yeela nduyɛ ma sɔla tɔnɔɔ o laŋ niŋndo. Mi Sɔlɔmɔŋ poonyiaa maa “teleŋndo cho le mamɔɔ” nduyɛ “teleŋndo cho le yolaŋ.” (Ikili. 3:
12 Baabuiyo sila naa le miŋ kɛɛ “nyɛm wana chieeyɛi nɛi yeema naa mi ŋ tosa woŋ.” Muŋ cho ni, “suundaa . . . , niilu suundɛi wɔɔŋndo, niilula nɔɔlɛilaŋ, a nyɛm cheleŋndoŋ sooluuwo . . . , a piondɔŋndaŋ, a nɛiyɔŋndaŋ nɔŋnaŋndo o lakɔl, a niilu latandaa, a paŋaliaŋndaŋ o nyɔɔŋ choo, a kɔl tuu bɛndoo, a yeemaa le wana o wana hiouwɔɔ, a yɛ yiɔɔ chɔmaŋndo, a hɔlteŋ luɛiyɔɔ o nyɛ pilaa, a muɛiyaŋ kolɔɔ mi ma bii nda, a sɔɔŋ lasiɔmboŋ tosaa, a sɔɔŋ waa lende ŋ cheleŋ.” Mi Pɔɔl poonyiaa maa wanaa cho sɔɔŋ muŋ tosaa wa luei niŋ o Masale Mɛlɛkaleŋ niŋ te. (Kalee. 5:
13. Te o hiŋ pɛ a pisultaŋ okɔɔ, vɛɛ sila cho o Timoti Tasoo 4:
13 Te o hiŋ pɛ a pisultaŋ okɔɔ, Baabuiyo nɔ vɛlɛ sawala mala kɔl iyama naa laŋ. Opilɛ dimi maa “pɛɛkoo le dialloŋ hiiluu yɔŋaa o nɔ tɔnɔɔ leniŋ.” (1 Timo. 4:
14. Vɛɛ feleŋgɔnɔ pilɛ tosa yɛ nyɛ dimiŋ o Luomaŋnda 14:
14 Kilistiaŋ nda Daaniɛɛla nɔ chuaambuaa laanduaa a ŋiɔɔŋ, a hiou niŋ wɔsilaŋ tɔ wa. Mi Kilistiaŋ dimi aa, “A teleŋ Pɛɛku naa leYuŋgoo, miŋ suukaŋ a pisultaŋ okɔɔ. Miŋ cha maa pisultaŋ lapum la naŋ, kɛ lapum la niŋ te. Nɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ chua maa chaŋyɛi sɔvɛi? Mi chuaambɔ naa opilɛ dimi maa teleŋ nda pɛŋgiaa o sukuu, mi Chɛhowɛiyaa feleŋguaa apum tosa sɔɔŋ o yiyaŋ maa ŋ bɛnda le woŋ. Nduyɛ ndu bɛɛ ndoo yeema le sɔɔŋ waa lende tosaa. Miŋ chɔm ndu maa naa kpou nɔ kɔl iyamaa, nduyɛ o nɔ mbo chɔm naa nɛiyo le hɛlioo nyɛ naŋ le tosaa wo, a wana naŋ tosa ndu wo.”—Nuawɔ Luomaŋnda 14:
Kɔl iyama Baabui numndo mala num le kpundɛlaŋ kpakpalaa (Tofa pɛl 14)
15. Te a wa pɛ kɛɛsiaa lapisullo tosaa, vɛɛ Maatiu 6:
15 Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ sina teleŋ naŋ nɔ miŋ pisullo. A cho pa pisultaŋ kɛɛsiaa a teleŋ ŋ tosa sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ ndo, mɛɛ teleŋ bɔŋaŋndaŋ, wali pollo, a pɛɛkɔŋ ipilayaa cho naa yɛ? Ɔɔ a cho pa kindiŋ le sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ tosaa a teleŋ ŋ nɔ lapisul te wo? Yɛɛ cho yɛ nyɛ tasoo o yoomu numndo niŋ? Mi Chiisu dimi aa, “La landuŋ ndɔ fɛŋ kɔl le mi Mɛlɛka wa nya choo masaa mbo hiou nyɛ o nyɛ cheleŋ. Nduyɛ, mi la landuŋ kɔl le mi la tosa nyɛ Mɛlɛka hɛnaŋ nya le tosaa wo. O koŋ Maa. 6:
O NYINDU NUM LE WALTAŊ TOSAA A DIALUŊ FULAA
16. Vɛɛ kɔl iyama naa piiliaŋ yɛ yooŋgu kɛndɛ naŋ dimi wo?
16 O cho a iwɔɔŋnde okɔɔ koni le kɔl iyama kɛndɔɔ sila naa le. Kɛ mbo nyindu naa le walta kɛndɛlaŋ tosaa. I tasei o walta kɛndɛlaŋ ndaŋ tɛɛŋ cho kɔlaŋ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o chiɛila waŋnda ni, vɛlɛ a ba o ba fee naŋ cho. Mi kɔl iyama Pɔɔllo nyindu ndu le hei tosaa. Mbo poonyiaa aa, “I nɔ di kposoŋ mi I pɛɛluŋ le mɛɛ ya I cho Yooŋgu Kɛndɛ Mɛlɛkaa dimioo yɛ le. Kani fondole, wali cho ya kuee le tosaa wo cho koŋ ni. Te o lo o koŋ pɛ mi I dimul waŋnda yooŋgu kɛndɛ Mɛlɛkaa hoo le, o wa suɛi nyɛ nɛiyaa le ya.” (1 Kɔliŋ. 9:
17. Vɛɛ ndepilɛnɔ feleŋgɔnɔɔ tosa yɛ nyɛ kɔl iyama ndɔɔ dimul ndu wo?
17 Teleŋ Chakiliŋ wa wɔsilaŋ 16, mbo pɛɛku a nyaa yoomaa okɔɔ o sukuu. A wa vɛlɛ nda tɛɛsiallo maa o cho Mɛlɛka le toosiaa nyɔɔŋ te. “Kɔl iyama nuu ve chɛlɔɔ le mi soo nyɛkɛndɛi mɛɛ yaa suaa paandu yɛ le. I chɛl maa o cho Mɛlɛka le toosiaa nyɔɔŋ te le. Mi komal wana ni pɛɛkaa, nduyɛ mi tɛɛsial ndu simnda nilaŋ. I ve pɛŋ kɔl maa o cho ya nilaŋ yaŋɔɔ le, nduyɛ mbo ke ya teleŋndo le mi soo o sukuuwaa naŋ cho o toŋgo pilɔɔ niŋnda lo maa Mɛlɛka toosiaa nyɔɔŋ ni.” Mi Chakiliŋ naŋ kɔl tau le mɛɛ o yaŋ nilaŋ o kɔl iyama ndɔ Baabuiyo, nduyɛ mbo tosa nyɛ o dimul ndu wo yɛ. Baa num bɛɛ kɔl iyama numndo cho num nyindɔɔ le tosaa nyɛ bɛnda wo?
18. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ yeemɛi le kɔl iyama kɛndɛ naŋ tiindaŋndo nɔɔ?
18 I cho bɔɔ suɛi kɛndɛ te ŋ nɔ pɛ kpeleŋndo o yoomu naa niŋ le sawala Chɛhowalaŋ biyɔɔ a kaala ndɔlaŋ tolɔɔ kɔɔli! Kɔl iyama naa wa bɔɔ nyɛ sɔvɛ te ŋ tosa lende pɛ. Te ŋ yiŋnuŋ pɛ yiŋgoloŋ o Diom Mɛlɛkaa niŋ, miŋ wa yiyaŋndo a nyɛ naŋ saaluŋ leniŋndo, nduyɛ miŋ kindiŋ le tosaa nyɛ o dimi wo, mɛɛ ŋ cho kɔl iyama naa pɛɛkoo. Nduyɛ, o cho simnɔŋ nyɛ sɔvɛ bɛndu o yoomu naa leKilisiɔŋndo niŋ!
^ pɛl 7 Tofawɔ “Nyunala Wanaa Nua o Yaula Naalaŋ Ninda” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Kooŋndo 15, 2004, pei 29-31. O puuluei niŋ.