Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

“La Hiou Lachi a Waa o Laalaŋndo Choo Nyɛ Kɛndɛi”

“La Hiou Lachi a Waa o Laalaŋndo Choo Nyɛ Kɛndɛi”

“La hiou lachi a waa o laalaŋndo choo nyɛ kɛndɛi, . . . la wa a dialluŋ kala o laalaŋ nyaa niŋ.”—1 KƆLIŊ. 16:13.

CHONDOŊ: 60, 64

1. (a) Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ a Pitɛ teleŋ hueiyii bɛnduei wa hɔŋndo o Pioo Kalili choo wo? (Tofa fotueiyo o peeleŋ ndeŋ choo) (b) Le yɛɛ Pitɛ kandu yɛ mɔɔvaa?

KIILANƆƆ Pitɛ a buɛiyaa Chiisuaa a piliaa cho fafalaa kpeekpei le taŋɔɔ a dɛndɛ ndaa o kɔŋgɔɔ o pilɔɔ o Pioo Kalili choo o nyumndaŋ niŋ, nduyɛ hueiye cho hɔŋndo fuku fuku. O lepilɛ niŋ kpe, ma cha Chiisu nda hunɔɔ lachi o mɛŋndaŋ choo. Mi Pitɛ veelu Chiisu mbo nyuna ndu te o tol mbo kuɛ Masanɔ ndɔɔ lachi o mɛŋndaŋ choo. Mɛɛ Chiisu dimul ndu le mbo hiŋ, mbo fula o dɛndɔɔ niŋ, okoŋ mi kaamaa yɔŋnuŋ mbo kandu kɔlaŋ naa Chiisu cha o mɛŋma yokpaŋ yokpaŋ ndaŋ choo. Kɛ mɛɛ nyɔɔ viou tiŋ, mi Pitɛ kandu mɔɔvaa. Le yɛɛ? Hueiyii wa hɔŋ bɛndoo ve o nua ni okoŋ mi siooŋnde bii ndu. Mi Pitɛ mal yioo, okoŋ mi Chiisu saa ndu chɔ chɔ. Mbo dimul ndu aa, “Pitɛ a nɔ laalaŋ bɔɔ le ma. Vɛ a hiu lachi a laalaŋndo le?”—Maa. 14:24-32, naapila piimiaa ndu diki diki ni.

2. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ le yaasiaa suŋ suŋ?

2 Ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ sala yaa yɔŋnuŋ Pitɛ woŋ, a mɛɛ ŋ chiɛɛliaŋ a laalaŋndo yɛ. (1) Mɛɛ Pitɛ chɔm laalaŋndo o mala Mɛlɛkaa niŋ yɛ, (2) le sabu Pitɛ kandu laalaŋ ndɔɔ yɔŋyɔlaa wo, (3) nyɛ mala Pitɛ mbo miŋgi laalaŋ ndɔɔ sɔla wo. Sɔɔŋ muŋ yaasiaa mala naa miŋ che mɛɛ naŋ nɔla miŋ “hiou lachi a waa o laaŋndo choo nyɛ kɛndɛi” yɛ.—1 Kɔliŋ. 16:13.

LAALAŊ O MALA MƐLƐKAA NIŊ

3. Le yɛɛ Pitɛ fula yɛ o dɛndɔɔ niŋ, nduyɛ vɛɛ naa bɛɛ tosa yɛ nyɛ pilɛ koŋ kpe?

3 Laalaŋ Pitɛ ndoo nɔ wo tosa ni mbo fula o dɛndɔɔ niŋ le kɔlaŋ o mɛŋndaŋ choo. Mɛɛ Chiisu veelu Pitɛ, mbo tiindaŋ maa kpaaya Mɛlɛkaa cho ndu mala mɛɛ o wa Chiisu malaa yɛ. Lende koni laalaŋ naŋ nɔ o Chɛhowa niŋndo nyindu naa le yɔŋgɔŋndo o ndulo miŋ yiŋ ni. Chiisu veelu naa le miŋ tol ndu kɔɔli, miŋ kela o peluŋ ndɔŋ choo. Ŋ nɔ miŋ dɔu laalaŋndo o Chiisu niŋ a Mɛlɛka. Nduyɛ miŋ nɔ tiindaŋndo maa a cho naa mala o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ.—Chɔŋ 14:1; nuawɔ Pitɛ Tasoo 2:21.

4, 5. Le yɛɛ laalaŋndo cho yɛ nyɛ sɔvɛ?

4 Nyɛ sɔviɔɔ kɛsɛ laalaŋndo cho ni. Mɛɛ laalaŋ Pitɛ wo tosa mbo kua o mɛŋndaŋ choo yɛ, naa bɛɛ laalaŋ naa mala naa miŋ tosa sɔɔŋ ŋ wanachioo yiyaŋ maa ŋ tiuba le muŋ tosa le woŋ. (Maa. 21:21, 22) Le tamaseliiyo, naa bɔɔbɔɔ siŋga kaala naalaŋ a sɔɔŋ naŋ tosa woŋ o lepilɛ niŋ kpe. Le hei mi wanaa ndaa sina naa paandu wa kuɛ le naa pɔu. Mi Chɛhowa mala sɛmbɛ naŋ dɔu wo kanifuule, ŋ dɔu laalaŋndo o ndu niŋ. (Nuawɔ Kolosiaŋnda 3:5-10.) Mɛɛ laalaŋ naa nyindu dɔɔ naa miŋ yɔŋguŋ o Chɛhowa lo, miŋ simnuŋ chaaŋaa ndɔ. Naŋ nɔla hei tosa kposoŋ o kpaaya naa niŋ te.—Ɛfi. 2:8.

5 Laalaŋ naa cho hiouwɔɔ lachi a naa kpaayaa kioo. A laalaŋndo naŋ tiuba ni miŋ simul yaamɔɔnɔ naa, ndu cho yɛ Nyina Wɔɔŋndo ni. (Ɛfi. 6:16) Le handɔɔ lechoo, Chɛhowa tiindaŋndo mala naa miŋ dɔɔniaa kɔl landɛiyo o teleŋ nyɛ kindilaa bɛŋgu. Chɛhowa dimi maa te laalaŋ naa nyindu naa pɛ le wali ndɔ leMasaa kɛsioo nyɛ tase peŋ, o cho naa ke nyɛ o nyɛ naŋ hau ba. (Maa. 6:30-34) O fula wɔ o koŋ kɔɔli, le laalaŋ naa, ŋ cho fandaa sɔla o wanachiee nɔla bɛɛ sɔla fɛɛŋ fɛɛŋ te wo. Ndu cho yɛ yoomu fafɛɛŋndo ni.—Chɔŋ 3:16.

KƆLLO FAŊAA TOSA MI LAALAŊNDO NYULUL

6, 7. (a) A yɛɛ naŋ tuu yɛ hueiyii wa hɔŋndo a mɛŋma maa balu Pitɛ waŋ? (b) Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kɛsiŋ o kɔl kpiŋ maa laalaŋ naa nɔla mbo nyulul?

6 Ŋ tuu tɔɔndaŋ nda komal naa le yɔŋgɔŋ naa o Mɛlɛka lo wo a hueiyii wa hɔŋndo mi mɛŋndaŋ ma wa hiilɔŋndo teleŋ Pitɛ wa kɔlaŋ o maŋ choo wo. O yɔŋ bɛɛ mi la wa la tuu kpɛi, ŋ nɔla miŋ sim yi a mala Chɛhowaa. Loonuŋ maa o cho hueiyii wa hɔŋndo mi mɛŋndaŋ ma wa hiilɔŋndo yokpaŋ yokpaŋndo le tosa mi Pitɛ mɔɔva le. Loonuŋndɔ a sɔɔŋ yɔŋnuŋ o lepula woŋ. “Mɛɛ Pitɛ che mi hueiye wa hɔŋndo, mi siooŋnde bii ndu.” (Maa. 14:30) Kɔllo Pitɛ faŋa o Chiisu lo ni, nyɛ koŋ laalaŋ ndɔɔ hiiluŋ ni. Naa bɛɛ ŋ mɔɔva, te ŋ kandu pɛ tofaa hueiyii cho hɔŋndo ve, miŋ kɛsi kɔllo o kpaaya i nɔ wo choo, nduyɛ miŋ kiisaŋ te Chɛhowa cho naa pɛ mala.

7 Ŋ nɔ miŋ kɛsiŋ o kɔl kpiŋ maa laalaŋ naa nɔla mbo nyulul. Kanifuule, Baabuiyo tuu laalaŋ yɔŋyɔlɛiyo ɔɔ laalaŋ nyulullo a haki keleŋa naa yiu yiu wo. (Hibu. 12:1) A mɛɛ nyɛ yɔŋnuŋ Pitɛ wo chɔm yɛ, laalaŋ naa keleŋa yɔŋyɔla te ŋ handu pɛ kɔllo o sɔɔŋ bɛnda le woŋ choo. Vɛɛ naŋ looku yɛ miŋ sina te ŋ cho pɛ o kpundɛ waa lende niŋ? Ŋ tofaŋndɔ nyuuniaala naŋ soliŋ kpeku le naapila yaasiaa wo.

8. Vɛɛ naŋ cha yɛ mɛila Mɛlɛkalaŋ maa la cho lɛ nyɛ kpeekpei maa paandu le?

8 Baa mɛila Mɛlɛkalaŋ la cho lɛ pa nyɛ sɔvɛ o ya lo mɛɛ la wa paandu yɛ? Le tamaseliiyo, Mɛlɛka mɛi lediom maa o cho hunɔɔ chieeŋndo hoo tɛɛmbuu. Kɛ, yelelaŋnda chieeŋndo hoo la cho naa pa hɔlla hiŋndo, mi la wa laalaŋ naa yɔŋyɔlaa o mɛila Mɛlɛkalaŋ niŋ? Miŋ kandu kiisaŋndo te mɛɛlulaŋ la cho wɔ pa kpɛɛluŋ. (Haba. 2:3) Tofawɔ vɛlɛ tamaselii cheleŋ. Mɛlɛka dimi maa o cho naa malɔɔ le hakila naalaŋ o sala baŋaa niŋ. Te ŋ tambu pɛ kɔl le biondɔŋ naŋ tosa paandu wo, miŋ kandu kiisaŋndo te lekɛndɛi Chɛhowa faŋa pɛ naa yɔŋnda naala wɔɔŋndaŋ choo. (Walta. 3:19) Le hei, ŋ ve a kɔl kɛndɛ o wali Mɛlɛkaa niŋ te, nduyɛ miŋ vi ŋdial.

9. Te o wa pɛ miŋ handu kɔllo le yeemaŋ naŋ kiltaŋ kɔɔli, yɛɛ cho yɛ yɔŋnɔŋ?

9 I cho wɔ pa wali Mɛlɛkaa tosaa a labɛɛla maa paandu? Kiilanɔɔ Pɔɔl chɔm maa wallo tosaa kalaŋ le Chɛhowa tosa miŋ sɔla ‘nyɛ naŋ cho lehɔl o nɛi le ndu wo.’ Kɛ, te o wa pɛ miŋ handu kɔllo le yeemaŋ naŋ kiltaŋ kɔɔli, mɛɛ wali nda paawa naa tau wo chɛlɔɔ kɛ mbo chii teleŋ naa le piɛile naaleŋndo cho naa yɛ, yɛɛ cho yɛ yɔŋnɔŋ? Laalaŋ naa cho yɔŋyɔla, okoŋ miŋ simnuŋ “wanaa siɛlɛi,” ŋ nɔla lɛ miŋ tosa tau le Chɛhowa le.—Hibu. 6:10-12.

10. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ laalaŋndo o Chɛhowa niŋ te ŋ mal pɛ acheleŋnda haki?

10 I cho pa fafalaa le wanaa pilaŋ ya tana wa malɔɔ haki? Te waŋnda tiŋ naa pɛ ɔɔ ma pilaŋ naa tana, mɛɛ naŋ sinaŋ a boondii keŋ yɛ kinɛi naŋ yiyaŋ ni. Okoŋ, miŋ hiŋ dɔɔ le nda nyɛ hɔŋɔɔ o lani ɔɔ miŋ luɛi o kpuŋndo niŋ ŋ suu lɛ o ndalo le. O baa opilɔɔ choo, te ŋ mal nda pɛ haki, ŋ chɔm maa ŋ laalaŋ o Chɛhowa niŋ. Vɛɛ keŋ yɔŋnuŋ yɛ? Te waŋnda benduŋ pɛ a naa, kuoo nda bii koŋ naa o ba ni, nuawɔ ko mɛɛ hakila naalaŋ la tosa miŋ wa o kuoo bɛŋgu Mɛlɛka o ba yɛ. (Luku 11:4) Ŋ nɔ tiindaŋndo maa te ŋ mal pɛ acheleŋnda haki, mi Mɛlɛka hini kɔl a naa. Nduyɛ hei cho nyɛ sɔvɛ mbo hiau kuee nda bii koŋ naa o ba wo solioo. Mi buɛiyaa Chiisuaa sina maa le acheleŋnda malɔɔ haki, mɛɛ ma nɔ laalaŋndo. Mɛɛ o dimul nda maa wanaa bianduŋ a nda lɔɔlɔɔ wa bɛɛ a nɔ ma mal nda haki, ma nyɔɔlu aa, “Mala naa miŋ chɔɔlu tiindaŋndo sɔla.”—Luku 17:1-5.

11. Le yɛɛ ŋ sɔla lepum tɔnɔ o sila Baabuiyo niŋ te?

11 I yikpaŋ pa sila Baabuiyo o lɔlu? Yɔŋi naŋ tofa nɛi naŋ sɔla tɔnɔɔ o sila koŋ niŋndo, lepum miŋ kuɛ le kɔllo handɔɔ o siɔvii sila koŋ choo ɔɔ wana yɔŋgu sila kalaa wo. (Pulɔ. 19:20) Miŋ bendu fonda naŋ sɔla koŋ le yiyaŋnda naalaŋ tosaa mi la chɛlaŋ a la Mɛlɛkalaŋndo.

12. Wana ŋɔɔchiaŋ hoo lɔɔlɔɔ a wanaa Chɛhowa cho soliŋndo kpeku le wanaa nduaa nɛiyo chɔmndo wa, yɛɛ o cho yɛ koŋ chɔmndo?

12 Mi ŋɔɔchiaŋ pa a puaapiliaa nda yulu iso o kundaa niŋnda? Mɛɛ Isɔluɛiya handu kɔllo o kona wɔɔŋ suaŋsuaŋaa tɔ ndaa nɔ laalaŋ te wa choo, ma kandu ŋɔɔchiaŋndo a Muuse nda Elɔŋ. Okoŋ, mi Chɛhowa nyuna Muuse aa, “Vɛ mi waŋnda haa a wa wɔ hiouwɔɔ lachi kɛ a ya Mɛlɛka kiɔɔ?” (Nɔm. 14:2-4, 11, naapila pimiaa ndu diki diki ni) A tonya, ŋɔɔchiaŋnda Isɔluɛiya chɔm maa ndaa nɔ laalaŋ o Chɛhowa niŋ te, wana hɛli Muuse nda Elɔŋndo. Lende koni, te ŋ wa pɛ lɔɔlɔɔ ŋɔɔchiaŋndo a wanaa Chɛhowa cho soliŋndo kpeku le wanaa nduaa nɛiyo chɔmndo wa, baa o cho chɔmndo le naŋ cho koŋ maa laalaŋ naa yɔŋyɔla o Mɛlɛka niŋ te?

13. Le yɛɛ ŋ nɔ miŋ tambu kɔl te, te ŋ saaluŋ pɛ maa laalaŋ naa kandu yɔŋyɔlaa?

13 Kɛ, tambu kɔl te, te o yɔŋ pɛ mi yaasiaŋ ipilaya ŋ tosa wo chɔm maa laalaŋ numndo yɔŋyɔla. Kiilanɔɔ Pitɛ bɛɛ mi siooŋnde bii ndu nduyɛ mbo kiisaŋ. O fulawɔ o koŋ kɔɔli, teleŋndaŋ lapum mi Chiisu sila buɛiyaa nduaa maa a nɔ “laalaŋ bɔɔ” le. (Maa. 16:8) Nyɛ Pitɛ tosa teleŋ laalaŋ ndɔɔ yɔŋyɔla mbo kandu mɔɔvaa wo naŋ nɔ miŋ kɛsiŋ o kɔl ni.

MULI HƆLLA O CHIISU LO LE LAALAŊ NUMDO KINDIOO

14, 15. (a) Mɛɛ Pitɛ kandu mɔɔvaa, yɛɛ o tosa yɛ? (b) O kpeekpei niŋ ŋ chi Chiisu le, kɛ vɛɛ naŋ muli yɛ hɔlla o ndulo?

14 Mɛɛ Pitɛ tofa hueiyii wa hɔŋndo ve nduyɛ mbo kandu mɔɔvaa, mbo kindiŋ dɔɔ le mbo miiŋgu luɛiyɔɔ o dɛndɔɔ niŋ. Ndoo chaa saanaa, nduyɛ ndoo nɔla mbo tosa keŋ. (Chɔŋ 21:7) Kɛ yɔŋi ndoo tiindaŋ o ndupila niŋ, mbo muli hɔlla o Chiisu lo nduyɛ mbo chɛl mala ndɔɔ. Te ŋ saaluŋ pɛ maa laalaŋ naa cho yɔŋyɔlaa, ŋ nɔ miŋ tol tamasi Pitɛ wo kɔɔli. Kɛ vɛɛ naŋ tosa yɛ keŋ?

15 Mɛɛ Pitɛ muli hɔlla o Chiisu lo yɛ, naa bɛɛ nɔ miŋ muli hɔlla o Chiisu lo, wana cho Masaa le yoomula naalaŋ ndo a Wana kindi laalaŋ naa poŋndo. (Nuawɔ Hibuluiya 12:2, 3, NW.) A tonya, ŋ nɔla miŋ che Chiisu a lehɔl pɛɛŋ maa Pitɛ le. Kɛ ŋ tofa Chiisu te ŋ wa pɛ pɛɛkula ndɔlaŋ yaasiaa a nyɛ o tosa wo le ndu tuulaa nyɛkɛndɛi. Ŋ tofaŋndɔ nɛilaŋ lapum la naŋ tual tamasi Chiisoo kɔɔli laŋ.Te ŋ dɔu pɛ laŋ o wali niŋ, ŋ cho mala naŋ yeema wo sɔla le laalaŋ naa kindioo poŋ.

Te ŋ muli pɛ hɔlla o tamaseliila Chiisulaŋ choo, nduyɛ miŋ tol peluŋ ndɔŋ kɔɔli nyɛkɛndɛi, ŋ nɔla miŋ kendu poŋ o laalaŋ naa niŋ (Tofa pɛl 15)

16. O nɛi kuɛɛ choo naŋ pɛɛku yɛ Baabuiyo le laalaŋ naa taŋgullo?

16 Kindi tiindaŋ numndo o Baabuiyo niŋ. Chiisu ndoo nɔ laalaŋndo maa Diom Mɛlɛkaa Baabuiyo cho ni, o chɔm naa nɛi sɔviɔɔ o yoomoo niŋndo. (Chɔŋ 17:17) Le tolɔɔ tamasi Chiisoo kɔɔli, ŋ nɔ miŋ nua o Baabuiyo niŋ lepaa o lepaa, miŋ pɛɛku ndu, nduyɛ miŋ yiyaŋ o nyɛ naŋ pɛɛku wo choo. A wa pɛ pɛɛku Baabui ŋ tosa lɔɔlɔɔ wo, yaasiaa yiŋgoloŋ sɔɔŋ lebolloŋ ŋpum ŋ num nɔ nyulalaŋ a muŋ okɔɔ woŋ. Le tamaseliiyo, te a pɛɛku pɛ bolii Baabui soo a palɛi mɛɛlɛi okɔɔ ve nyɛkɛndɛi, laalaŋ numndo cho hiouwɔɔ lachi nduyɛ ma sina kɛsɛ maa mɛɛlula chieeŋndo hoo la cho niŋ kpɛɛluŋ. A kindi laalaŋ numndo o mɛila Baabuiyo niŋ le chilaŋ, te a wa pɛ yaasiaa sɔɔŋ dimiŋ a keŋ okɔɔ nduyɛ miŋ wa peelɔŋndo woŋ. A hivi laalaŋ numndo lachi te a wa pɛ tamasilaŋ yaasiaa o Baabuiyo niŋ a mɛɛ o siŋga yoomula waŋnda yɛ. *1 Tɛsa. 2:13.

17. Le yɛɛ Chiisu lo yɛ o laalaŋndo choo mi che bɛɛ tɔɔndaŋnda kala kala laŋ la wa ndu komallo? Nduyɛ vɛɛ naŋ tuula yɛ ndu?

17 Muli hɔlla o salala Chɛhowa mɛi lediom ndaŋ choo. Mi Chiisu muli hɔlla o kɔl kɛndɛ wa ndu chumndo lachi wo. Le hei, mbo lo o laalaŋndo choo haaa mi che bɛɛ tɔɔndaŋnda kala kalalaŋ la wa ndu komallo. (Hibu. 12:2) Nyɛ wa o chieeŋndo niŋndo hiŋ ndu lahɔl te. (Maa. 4:8-10) A tual tamasi Chiisoo kɔɔli te a wa pɛ yiyaŋndo a mɛila kɛndɛla Chɛhowalaŋ le num. Tuula wɔ numpila o fotueiyo niŋ ma poonyiaa nyɛ ŋ cho wa tosaa wo te Mɛlɛka huŋ faŋa pɛ chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋndo hoo. Poonyiaa wanaa ŋ yeema ma demulla te a fula pɛ o sɛilaŋ niŋ, nduyɛ a nyɛ ŋ yeema mila suukaŋ ndo. A mɛɛ Chiisu tosa yɛ, chɔ mɛilaŋ ndaŋ maa mɛila Mɛlɛkalaŋ la cho ni, o cho ko le waŋchieeya le, kɛ maa le num kɛsɛ la cho ni.

18. Vɛɛ piɛileŋ le mala yɛ num ma kindi laalaŋ numndo?

18 Piɛi le ma chɔɔlu laalaŋndo sɔla. Mi Chiisu pɛɛku buɛiyaa nduaa le ma nyuna Chɛhowa le nyina diandaa. (Luku 11:9, 13) Te a wa pɛ keŋ tosaa, piɛi le ma chɔɔlu laalaŋndo sɔla. Kaala nyina Mɛlɛkaa mala naa laŋ opilɛ cho koŋ ni. Chɔm nyɛ kpeekpei ŋ hau ba le ndu wo o piɛileŋ niŋ. Nyuna Mɛlɛka le mbo mala num ma chɔulaba kaa o kaa ŋ saaluŋ pɛ mbo wa laalaŋ numndo yɔŋyɔlaa, mɛɛ kiɔɔ waŋndo malɔɔ haki cho naa yɛ.

19. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tofa o chaŋyɛi biyɔɔ niŋ?

19 Tosa chaŋyɛi a wanaa nɔ laalaŋndo wa. Chiisu wa yekeŋ o chaaŋaa nduaa hɛlioo niŋ, o bii fau wanaa o veelu o kikil ndɔɔ niŋnda. Kiilaa nduaa wa chaaŋaa nduaa kpɛɛluŋnda ni. Ma chɔm laalaŋ ndaa a lo lechoo wo a mɛɛ nda wa sawala ndɔlaŋ diikɔŋndo yɛ. (Nuawɔ Chɔŋ 15:14, 15.) Lelaŋ, te a wa pɛ chaŋyaŋ nuuviaa, tofa le wanaa chɔm laalaŋ ndaa a mɛɛ nda diikuŋ Chiisu yɛ. Nduyɛ loonuŋ maa suukaŋndo cho tamasioo opilɛ ni le chaŋyɛi kɛndɛi tosaa, o yɔŋ bɛɛ aa siiliaŋndo nya cho vellaa velle ni.—Pulɔ. 27:9.

20. Tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ te ŋ mala pɛ acheleŋnda le laalaŋ ndaa taŋgullo?

20 Mala acheleŋnda ma kindi laalaŋ ndaa. Mi Chiisu taŋgul laalaŋ buɛiyaa nduaa a nyɛ o wa dimioo wo vɛlɛ a nyɛ o wa tosaa wo. (Maki 11:20-24) Ŋ nɔ miŋ tol tamaselii ndɔɔ kɔɔli kanifuule, te ŋ mala pɛ acheleŋnda mi laalaŋ ndaa kendu, o naa bɛɛ cho ikalu. (Pulɔ. 11:25) A wa pɛ waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo a nda pɛɛkoo, yaandiaa nyɛ chɔm maa Mɛlɛka cho kpeekpei yo, maa o buulaŋ a naa wo, nduyɛ maa Diom Mɛlɛkaa cho o Baabuiyo niŋ ni. Mala puaapiliaa a ndepiliaa numnda mi nda bɛɛ kindi laalaŋ ndaa. Te o kɛ kɛ kandu pɛ chɔmndo maa kiisaŋndo cho ndu o kɔl, kɛlɛŋgaa mbo kandu ŋɔɔchiaŋndo a puaapiliaa cho chilaŋ chuaa wa, faŋaŋ nda kɔɔli chɔ chɔ le. Kɛ, mala nda o nɛi chaa niŋ. Mala nda ma nuuviaa nɛila nda miŋgi laalaŋ ndaa taŋgullo. (Chudi 22, 23) Te a wa pɛ o sukuu nduyɛ ma kandu nya pɛɛkoo maa nyɔɔŋ a ba ndɔ ŋ hiŋ ni, sim o laalaŋ numndo choo maa Mɛlɛka toosiaa nyɔɔŋ ni. Kɔndɔfillo cho num biyɔɔ le sinaa maa nyɛ ŋ dimi koŋ ndo cho acheleŋnda piiliaŋ.

21. Diomnde yɛɛ Chɛhowa mɛi yɛ le naa pilɛŋ pilɛŋnda kpou a laalaŋ naa okɔɔ?

21 A mala Mɛlɛkaa o Chiisu niŋ, mi Pitɛ tiu siooŋnde a kiisaŋndo ba, mbo simnuŋ suŋgbule tiindaŋndo o Kilisiɔŋaa tasiaa tɛɛŋ. O nɛi pilɔɔ choo kpe Chɛhowa mala naa ni le simndaŋ o kala yi o tiindaŋ naa choo. (Nuawɔ Pitɛ Tasoo 5:9, 10.) Sɛmbɛ naŋ duau le laalaŋ naa taŋgullo wo cho bɔɔ nyɛ sɔvɛ bɛndu. Nduyɛ, wana tuu fanda cho le laalaŋndo wo a nyɛ cheleŋ te.

^ pɛl 16 Le tamaseliiyo, tofa suɛi lebolle hei “Baabuiyo Siŋga Yoomulaŋ” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ. O cho o puuluei niŋndo.