Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

A Cho pa Ba Mɛlɛkaa Chɔɔ o Yoomu Numndo Niŋ?

A Cho pa Ba Mɛlɛkaa Chɔɔ o Yoomu Numndo Niŋ?

“Wana o wana cho hunɔɔ chɔ, maa ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, ba nuu cho nya buɛiyaa niaa choo.”—AISAYA 66:​14.

CHONDOŊ: 65, 26

1, 2. Yiyaŋ yɛɛ apum nɔ yɛ a Mɛlɛka okɔɔ?

WANAA bɔɔbɔɔ yiyaŋ maa nyɛɛmbɔ koni nyɛ nda cho tosaa wo chɛɛliaŋ a nyɛ Mɛlɛka cho tosaa wo ni. Nduyɛ, apum laalaŋ maa Mɛlɛka nɔ iyeema o nyɛ cho waŋchieeya yɔŋnɔŋndo wo niŋ te. Mɛɛ hueiyii wɔɔŋ wɔɔŋnde hɔŋ o lɛŋnde Filipiŋndeŋ niŋ a Bɛŋgufɔnɔɔ, 2013 ve, mi masa ibuŋgaa o lɛŋnde leŋ niŋ dimi aa, “Mbɔ naa cheleŋ Mɛlɛka cho ni.”

2 Mi wanaa cheleŋ yiyaŋ maa Mɛlɛka tiuba mbo che sɔɔŋ nda wa tosaa woŋ te. (Aisaya 26:​10, 11; 3 Chɔŋ 11) A cho ko mɛɛ wanaa Pɔɔl dimi maa “a kɛɛ le Mɛlɛka chuaa maa ndu cho Mɛlɛka ni” wo. Maa waŋnda haa “sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ kposoŋ koni ŋ cho nda o lakɔl ni, sɔɔŋ dɛnɛ wɔɔŋndoŋ, a hɔlteŋ le nyɛm pilaŋ, a yɛle tulaaleŋ.”—Luomaŋ. 1:​28, 29.

3. (a) Nyunala yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyuna a Mɛlɛkaa okɔɔ? (b) Te Baabuiyo wa pɛ suɛi a “ba” Chɛhowaa okɔɔ, yɛɛ o sim yɛ?

3 Kɛ naa yɛ? O fulawɔ o wanaa naŋ soo haa a nda okɔɔ o pɛl tasoo a o diiŋndɔɔ niŋnda, ŋ sina maa Chɛhowa cho chɔɔ nyɛ o nyɛ naŋ cho tosaa. Kɛ ŋ sina vɛlɛ pa maa o nɔ yeemɛi o naa niŋ, nduyɛ mi ba ndɔɔ wa naa choo? Okoŋ kɔɔli, baa ŋ cho pa wanaa Chiisu dimi maa a cho hunɔɔ Mɛlɛka chɔ wa tɛɛŋ? (Maa. 5:​8NW) Le sinaa nyɛ keŋ simndo, ŋ tofaŋndɔ fɛŋ tamaseliilaŋ o Baabuiyo niŋ a wanaa che maa ba Mɛlɛkaa wa nda choo wa, a wanaa kɛɛ le chɔɔ wa. Nduyɛ hei cho naa pɛɛku mɛɛ naŋ looku miŋ che ba Mɛlɛkaa walaŋ o yoomu naa niŋ a hɔlta nɔ tiindaŋndo laŋ yɛ. Te ŋ wa pɛ sɔɔŋ muŋ yaasiaa, kɛsiŋ o kɔl maa Baabuiyo soo daandi daandi a “ba” Mɛlɛkaa te o wa pɛ suɛi a kpaaya ndɔ o soliŋ kpeku le buɛiyaa nduaa malaa, nduyɛ mbo tiu yaamɔɔwaa nduaa ba wo.—Nuawɔ Ditɔnɔmii 26:​8.

MA KƐƐ LE CHƆƆ BA MƐLƐKAA

4. Le yɛɛ yaamɔɔwaa Isɔluɛiya kɛɛ yɛ le chɔɔ ba Mɛlɛkaa?

4 O bundɛi Isɔluɛiya kandɔŋndo, waŋnda ndaa nɔ fondaa le chɔɔ a tueiyɔɔ sɔɔŋ Mɛlɛka tosa le Isɔluɛiya woŋ. Mi Chɛhowa tosa kaamaa le wanaa nduaa solioo po Ichipi, nduyɛ ma cha mɛɛ o wa masaa faaŋiaa yɛ. (Chɔɔ. 9:​3, 9, 10) Kɛ a nyɛ masaa wa Chɔɔdaŋ ba paaleŋ le dello ndaa che ma tuɛi kpou wo, “ma chal diom pilɛ ma chuuŋgiaa sovɛiyaa ndaa naa pilɛ le kɔlaŋ sɔŋgɔɔ a Chɔɔsuaa nda Isɔluɛiya.” (Chɔɔ. 9:​1, 2) Okoŋ kɔɔli, mɛɛ masaa haa kandu chɔulabaa, ndaa nɔ sabulaŋ le ba Mɛlɛkaa chɔɔ. A nɛi chɔmaa Chɛhowaa, “mi paaleŋ le sim yi, nduyɛ paŋgei bɛɛ i feŋaŋ naa i wa wa le. Mbo lo lende haaa mi Isɔluɛiya chii yaamɔɔwaa ndaa yomɔɔ.” (Chɔɔ. 10:​13) Kɛ Chɛhowa “pila ndu oo kindi waŋnda haa bolle ni le sɔŋgɔɔ a Isɔluɛiya.” (Chɔɔ. 11:​20) Mi yaamɔɔwaa Isɔluɛiya kɛɛ le sinaa maa Mɛlɛka wa chɔulabaa le Isɔluɛiya ni, nduyɛ hei tosa ni ma yam nda.

5. Yɛɛ Masa dɛnɛ wɔɔŋndo Ehabi kɛɛ yɛ le sinaa?

5 Okoŋ kɔɔli, Masaa Ehabi dɛnɛ wɔɔŋ bɛɛ ndoo nɔ fondaa le chɔɔ ba Mɛlɛkaa o sɔɔŋ niŋ. Mi Ilaicha dimul ndu aa, “Mɔmndo bɛɛ o chuchu lɛŋ te haaa, mɛɛ mbo loo koŋ mi dimi maa piɔɔ sia malaŋ o sia.” (1 Masaa. 17:​1) Chɛhowa wa diomnda Ilaicha dimi laŋ ndaŋ kɔɔli ni, kɛ mi Ehabi kɛɛ kpoŋ le tonyaa chɛlɔɔ. Okoŋ kɔɔli, mi Ehabi cha yiŋndeŋ fulaa o choo choo niŋ mi le huŋ lom sala Ilaichaa o lepilɛ niŋ kpe teleŋ o piɛi o Mɛlɛka lo wo. Mi Ilaicha dimi vɛlɛ maa Chɛhowa cho tosa mi valoo mɛɛlu. Mbo dimul Ehabi aa, “Kɔ niko ma kɔ dio nyɛ diaa fallo. I tuei piɔɔ yimndo.” (1 Masaa. 18:​22-45) Mi Ehabi cha sɔɔŋ muŋ kpou yɔŋnɔŋndo, kɛ a koŋ fau, mbo kɛɛ le sinaa maa Mɛlɛka cho kpaaya ndɔɔ chɔmndo ni. Tamaseliiyo hoo, a la naŋ chɔm o buŋgɛi kandɔŋndo wo pɛɛku naa suɛi sɔvɛi pila. Maa ŋ nɔ miŋ sina maa ba Chɛhowaa cho wallo tosaa.

MA CHA BA CHƐHOWAA

6, 7. Yɛɛ waŋnda apum sina yɛ walaŋ o teleŋ Chɔɔsuaa wo niŋ?

6 Kɛ waŋnda apum ve maa masaa dɛnɛ wɔɔŋaa kaŋ te. Mi nda cha ba Mɛlɛkaa, mi che bɛɛ a wa o bahawɛiyo niŋ maa masaa naŋ soo haa a nda okɔɔ wa. Le tamaseliiyo, o fulawɔ o kayii bɔɔbɔɔ chɔulaba Isɔluɛiya o teleŋ Chɔɔsuaa wo niŋndo, mi waŋnda Kibiɔŋ tosa kɔlnyuloo a Isɔluɛiya. Le yɛɛ nda tosa yɛ keŋ? Ma dimi aa, “Lɛŋnde naa ŋ chɛŋ ndeŋ le cho levil fallo. Kani fondole ŋ tuei a nyɛ . . . Mɛlɛka nyaa Yaawɛɛ o tosa wo. Nyɛ o nyɛ o tosa o lɛŋnde Ichipileŋ niŋ, mi ŋ tuɛi.” (Chɔɔ. 9:​3, 9, 10) Ma sɔla taasioo le sinaa maa Mɛlɛka tonyaa wa Isɔluɛi kɔɔli ni.

7 Mi Luehabi bɛɛ cha ba Chɛhowaa o sɔɔŋ wa yɔŋnɔŋndo o palɛi nduɛi niŋndoŋ. Mɛɛ o tuei a mɛɛ Chɛhowa piŋi wanaa nduaa yɛ, mbo dimul suaŋ suaŋaa ŋiɔɔŋaa Isɔluɛiya aa, “I sina niŋ maa Mɛlɛka Yaawɛɛ o chii nya lɛŋndeŋ ndeŋ ke.” Mi che bɛɛ naa kpundɔɔ wa o simnda o chualaŋ ndaŋ kɔɔli, ndoo nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa nɔla mbo piŋi ndu nda yuŋgu ndɔɔ.—Chɔɔ. 2:​9-13; 4:​23, 24.

8. Vɛɛ Isɔluɛiya apum ndaa sina yɛ ba Chɛhowaa?

8 O fulawɔ o Masa dɛnɛ wɔɔŋndo Ehabi kɔɔli, mi Isɔluɛiya apum cha mɛɛ Chɛhowa muli piɛile Ilaicha leŋ a yiŋndeŋ yɛ. Ma sina maa ba Mɛlɛkaa wa o sɔɔŋ niŋ. Mɛɛ nda che yiŋnde fula o choo choo niŋndeŋ salaa lomɔɔ, ma dimi aa, “Mɛlɛka Yaawɛɛ ndu cho Mɛlɛka kpeekpeiyo ni.” (1 Masaa. 18:​39) Le nda nda, i cheleŋ ve lɛ o keŋ kɔɔli le!

9. Vɛɛ naŋ cha yɛ hau Chɛhowa a ba ndɔɔ?

9 Tamaseliila kɛndɛlaŋ a la wɔɔŋnda naŋ yaasiaa laŋ ndaŋ la mala naa le sinaa nyɛ o sim le Mɛlɛka chɔɔ wo, ɔɔ ba ndɔɔ chɔɔ o sɔɔŋ niŋndo. Nduyɛ te ŋ sina ndu pɛ, naa bɛɛ nɔla miŋ che ba ndɔɔ. Kanifuule, ŋ che suiliŋnda ndɔlaŋ pɛɛŋ a hɔlta kɔl naa nduyɛ a sɔɔŋ o tosa woŋ. (Ɛfi. 1:​18) A tonya, ŋ yeema miŋ wa maa waŋnda o sindɔɔ niŋ, a haa o teleŋ naa niŋ, a che kpendekele mɛɛ Chɛhowa cho wanaa nduaa malaa yɛ. Kɛ, ŋ nɔ pa saboo kɛsɛ kɛsɛ maa Mɛlɛka cho hau wanaa nduaa malaa?

NYƐ CHƆM BA MƐLƐKAA HAU WO

10. Tamasi kuɛɛ chɔm yɛ maa Chɛhowa cho hau waŋnda malaa? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.)

10 Ŋ nɔ sabulaŋ tau le laalaŋndo maa Chɛhowa cho hiouwɔɔ lachi a wanaa nduaa malaa. O teleŋnda bɔɔbɔɔ niŋ, ŋ tuei niŋ sɔɔŋ a mɛɛ waŋnda apum piɛi le mala Mɛlɛkaa sɔlaa yɛ, nduyɛ ma sɔla ndu. (Sam 53:​2) Mɛɛ Alaŋ wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo chiɛiyo a chiɛiyo o Filipiŋ niŋ o lɛŋnde mɛŋndaŋ ma balu leŋ niŋ, mbo komal chuaa, nduyɛ mi chuaa hoo kandu chaŋndo. Mi Alaŋ dimi aa, “Chuaa hoo piɛi fɛŋ idii koŋ o Chɛhowa lo le mi Seiyaa Chɛhowaa hiŋ o ndulo. Chuaa hoo ndoo pɛɛku niŋ paandu Baabuiyo a Chɛhowɛiya teleŋ o wa feleŋgɔnɔ wo. Kɛ mɛɛ o chal o nɔɔ o lɛŋnde mɛŋndaŋ ma balu leŋndeŋ niŋ, o seeluŋ lɛ Chɛhowɛiya le. Mi Mɛlɛka muli piɛile chuaa hoo chɔ chɔ nduyɛ mi hei yusa ndu kɔllo.” O wɔsi pilɛ koŋ niŋ, mi chuaa hoo yɔŋgu yoomu ndɔɔ o Chɛhowa lo.

11, 12. (a) O nɛila kuɛɛ niŋ Chɛhowa cho yɛ buɛiyaa nduaa malaa? (b) Chɔmndɔ suɛi yɔŋnuŋ wana ndoo sɔla mala Mɛlɛkaa wo.

11 Wanaa Mɛlɛkaa a bɔɔbɔɔ che niŋ mala Mɛlɛkaa le batiuwaa nda sɔla le kaala wɔɔŋndaŋ malɔɔ wo. Mɛɛ sikɛɛtiiyo a taaŋ wɔɔŋndo kolɔɔ cho naa yɛ, kooma wana ve o numpila niŋ te waŋ chuaa, ɔɔ fotueilaŋ a wunduma tum fonduaŋ nuaa. Apum dimi maa a wa kindiŋndo lɔɔlɔɔ le kaalaŋ malɔɔ a banda, kɛ a tiuba le. Kɛ mɛɛ nda muliŋ o Chɛhowa lo le malaa, mbo ke nda “kpaaya bɛndu” ndɔɔ. Nduyɛ, o mɛɛlulaŋ kpɔŋ, ma tiuba le kaala ndala wɔɔŋndaŋ malɔɔ.—2 Kɔliŋ. 4:​7; Sam 37:​23, 24.

12 Chɛhowa mala niŋ wanaa bɔɔbɔɔ le biuwɔŋndo bahawɛila ndalaŋ. Le tamaseliiyo, Ami wa fafalaa teleŋ nda yɔŋ ndu le Toŋgo leMasaa taŋgullo a chiɛi wanaa fula o lɛŋii cheleŋ niŋ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo wa o lɛŋnde pɔmbɔle mɛŋndaŋ ma balu leŋ niŋ. Mbo dimi aa, “O chiɛi pɔmbɔ nda yiya mialla wo niŋ naŋ wa ni. Nduyɛ lepaa o lepaa, o mɛŋndaŋ niŋ naŋ kei ni le kɔlaŋ o naa balaa.” Ndoo nɔ vɛlɛ mbo tosa yɛlɛmiaalaŋ a naamulaŋ okɔɔ. Nduyɛ o cho lepaa o lepaa le yiŋnde chɛnɛwɛileŋ a mɛŋndaŋ ma wa le. Mi Ami dimi vɛlɛ aa, “Mi sɔɔŋ chɔɔlu le wɔu, mɛɛ ya sɔŋga a ndepilɛnɔ naŋ wa wallo latulu wo. Mi kua o bɛɛ a yiyaŋndo maa I bumba. O chiɛi nda yiya koŋ mialla wo niŋ o nyumndaŋ niŋ, mi tɛi kɔl nuu o Chɛhowa lo o piɛileŋ niŋ le malaa.” Mɛɛ yiŋnde chɛnɛwɛileŋ le hiŋ ichɔl koŋ, mi Ami chua Bandu Mɛŋgɛlaa o ndoo nɔ buŋgɛi soo a sukuuwo Kiliad ve. Nduyɛ mi buŋgɛi keŋ suaa a sɔɔŋ o wa fafalaa woŋ kpou. Naamu sɛnɛiyo, yeemɛi wanaa numnda, a mɛɛ ŋ nɔ ma bii wanaa ŋ sina paandu le wa yɛ. Mbo dimi aa, “Mi sina maa Chɛhowa wa suɛi o ya lo ichɔl koŋ ni. Mi Bandu Mɛŋgɛlaa koŋ mala ya le hiouwɔɔ lachi a wallo tosaa o viomɔɔ nuu bɛŋgu.”—Sam 44:​25, 26; Aisaya 41:​10, 13.

13. Tamasi yɛɛ naŋ nɔ yɛ le chɔmndo maa Chɛhowa cho wanaa nduaa tooloo le mi yooŋgu kɛndɔɔ “sim o kala yi”?

13 Nyɛ chɔm maa ba bɛndu Chɛhowaa cho Seiyaa nduaa choo wo cho batiuwaa nda cho sɔlaa le yooŋgu kɛndɔɔ ‘simioo o kala yi’ wo ni. (Filipi. 1:​7) Masɛi ipum kindiŋ niŋ le wali wanaa Mɛlɛkaa kuunaa maa o hiu lɛ lachi le. Kɛ te ŋ tofaŋ pɛ amakɔɔ, miŋ che maa Seiyaa Chɛhowaa sɔla niŋ dilaŋ 268 o toŋgola kialaa ŋyamala bɛndaŋ niŋ. Nduyɛ chɔŋ a wɔsi 2000 nde, a sɔla niŋ dilaŋ 24 o Toŋgo Kialaa Ŋyama Yulopiaŋnda niŋ. I cho kpendekele maa wana o wana nɔla ba Mɛlɛkaa biyɔɔ le.—Aisaya 54:​17; Nuawɔ Aisaya 59:​1.

14. Vɛɛ ŋ cho yɛ ba Chɛhowaa chɔɔ o wali naa dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ niŋ, a diompilɛ naŋ cho tueiyɔɔ yeela wo?

14 A mala Chɛhowaa koni yooŋgu kɛndɔɔ nɔla mbo dimiŋ chieeŋndo balɔɔ silɔ ni. (Maa. 24:​14; Walta. 1:​8) Diompilɛ cho wanaa Chɛhowaa tɛɛŋndo, a fula o sɔɔŋ maŋgalaŋ yɛ yiɔɔŋ niŋnda chɔm vɛlɛ ni maa Chɛhowa cho nda malaa. Chieeŋndo nɔla nda tuula le. Le saboo hoo wanaa cho o kɔɔnaa hoo niŋ te wa dimi ni aa, “Tonya kpeekpei, Mɛlɛka cho nya tɛɛŋ.” (1 Kɔliŋ. 14:​25) Nduyɛ, naa kpou nɔ sabulaŋ tau la chɔm maa Mɛlɛka cho wallo le wanaa nduaa wo. (Nuawɔ Aisaya 66:​14.) Kɛ, num yɛ? A cho pa ba Chɛhowaa chɔɔ walaŋ o yoomu numndo niŋ?

A CHO PA BA CHƐHOWAA CHƆƆ O YOOMU NUMNDO NIŊ?

15. Tɛɛsiaa wɔ le sabu naŋ chi walaŋ ba Chɛhowaa lepum o yoomu naa niŋ te wo?

15 Ɔɔ sabulaŋ lapum la tosa ŋ chi ba Mɛlɛkaa walaŋ o sɔɔŋ naŋ tosa woŋ niŋ te? Mi simulta naŋ sɔla o yoomoo niŋndaŋ la mel naa kpuluku. Te hei yɔŋnuŋ pɛ, miŋ puɛɛnuŋ le kɔllo handɔɔ o mala Chɛhowa ke naa niŋ paandu wo choo. Ilaicha bɛɛ mɛɛ Masaa Chɛsibɛɛ kɔŋgɔlaŋ ndu le ndu diyɔɔ, mbo puɛɛnuŋ o teleŋ koŋ bɛŋgu a mɛɛ Mɛlɛka ndoo mala ndu paandu yɛ. Mi Baabuiyo dimi a Ilaicha okɔɔ maa mbo dimul Mɛlɛka maa o yeema mbo vi. (1 Masaa. 19:​1-4) Vɛɛ bahawɛi Ilaicha wo ndoo looku yɛ mbo fula? Ndoo nɔ mbo tofa Chɛhowa le ndu dɛɛniaa.—1 Masaa. 19:​14-18.

16. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le Mɛlɛka chɔɔ maa Choobu?

16 Mi kɔl landɛi bɛndoo kɛɛlu Choobu sɔɔŋ chɔɔ o nɛi Mɛlɛkaa choo. (Choobu 42:​3-6) Maa Choobu, naa bɛɛ nɔ kuee miŋ kindiŋ kpoke le Mɛlɛka chɔɔ. Vɛɛ naŋ looku yɛ keŋ tosa? Ŋ nɔ miŋ soliŋ Diom Mɛlɛkaa kpeku le yiyaŋndo a sɔɔŋ balu naa woŋ. Te ŋ sina dɔɔ pɛ mɛɛ Chɛhowa cho naa malaa yɛ, o nɔla mbo simnuŋ waŋndo kpeekpei le naa. Nduyɛ maa Choobu, ŋ nɔla miŋ dimi aa, “Paandu tueiyɔɔ koni ya ii tuei a num okɔɔ ni Mɛlɛka, kɛ I che niŋ num a hɔlte nileŋ pɛɛŋ.”

17, 18. (a) O nɛila kuɛɛ niŋ naŋ sina yɛ maa Chɛhowa cho naa malaa? (b) Tamaselii kuɛɛ chɔm yɛ maa Mɛlɛka cho naa hau malaa?

17 Vɛɛ naŋ looku yɛ ba Chɛhowaa chɔ? Ma che tamaseliilaŋ lapum. Kɛlɛŋgaa ma yiyaŋ dɔɔ lepum maa mɛɛ ŋ looku tonyaa sɔla yɛ chɔm walaŋ maa Mɛlɛka tosa ni ma sɔla ndu. A kuɛ niŋ pa o bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ, ma tuɛi suɛi ipum, nduyɛ ma dimi aa, “Nyɛ yaa yeema wo kɛsɛ wa hoo ni”? Ɔɔ a che niŋ mɛɛ piɛile numndeŋ le sɔla mulioo yɛ. Kɛlɛŋgaa ma kɛɛsiaa le wali poli numndo chɔɔloo, nduyɛ mi kaamaa bii num a mɛɛ Chɛhowa mala num le hei tosaa yɛ. Ɔɔ a mal niŋ pa baalaa le sabu Mɛlɛkaa hivioo lachi nduyɛ ma cha diomnde tonyale Mɛlɛkaleŋ ndeŋ o peelɔŋndo, “I mel nya nya kpeele le”? (Hibu. 13:​5) Te ŋ wa pɛ yekeŋ o Chɛhowa piɛiyo niŋ, ŋ nɔla miŋ sina mɛɛ o mala naa o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ yɛ.

18 Mi Sela o lɛŋnde Kenyaleŋ niŋ dimi aa, “Mi piɛi le wana ya wa Baabuiyo pɛɛkoo wo, o yaa yiyaŋ maa o cho saalaŋ pɛɛkoo le wo. Mi nyuna Chɛhowa te I mal pɛ pɛɛku kalaa. Mɛɛ ya dimi dɔɔ aa ‘Amiina,’ mi tuɛi veeloo o foŋndo choo. Pɛɛku Baabui ya wa piɛileŋ a ndu okɔɔ wo veelu ya ni, le ya nyunaa te ŋ kɔ pɛ latulu o bɔŋaŋ naa leKilisiɔŋndo! Sondo suaa bɛɛ ve ya le!” Te a wa pɛ yekeŋ, num bɛɛ cho chɔ nɛila Mɛlɛka cho num malaa o yoomu numndo niŋndaŋ. Mi ndepilɛnɔɔ o lɛŋnde Eesiaa leŋ niŋ diolaŋ Lona dimi aa, “Mɛɛ ma wa wana taasi le sinaa nɛi chɔmaa Chɛhowaa. Kɛ te o wa pɛ ma tosa lende, kaamaa cho num biyɔɔ le chɔɔ mɛɛ kpɛ Chɛhowa nɔ yeemɛi o naa niŋ yɛ!”

19. Yɛɛ cheleŋ yeemaŋ yɛ le waa wanaa che Mɛlɛka wa tɛɛŋ?

19 Mi Chiisu dimi aa, “Nyaaloo cho le wanaa kɔl ndaa cho sakpo wa. Kani fondole, a cho hunɔɔ Mɛlɛka chɔ. ” (Maa. 5:​8, NW) Vɛɛ ‘kɔl naa wa yɛ sakpo’? Ŋ nɔ kuee miŋ wa walaŋ o dialuŋ naŋ niŋ nduyɛ miŋ pɛŋgi kaala wɔɔŋndaŋ tosaa. (Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 4:​2.) Te ŋ kindiŋ pɛ le kaa iMɛlɛkaya kɛndɛ kɛndɔɔ sɔlaa, nduyɛ miŋ chɔm kaa sakpoo, mɛɛ ŋ cho wa wanaa cho Mɛlɛka chɔɔ wa tɛɛŋ. Buŋgɛi cho lachi ve cho yaasiaa nyɛ mala naa le chɔɔloo sinaa walaŋ hɛnaŋ Chɛhowaa o yoomu naa niŋndo. Nyɛ koŋ cho yɛ tiindaŋ naa ni.