Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

SUƐI LEBOLLE O KƆƆ | A NƆLA MA BII BAABUIYO BILA

Yau Waŋnda Bii Bila Wo

Yau Waŋnda Bii Bila Wo

O kpeekpei niŋ, yau paandu paandoo Baabuiyo cho ni. Vɛɛ kpɛ o paandu yɛ? Chɔŋ a teleŋ nda poonyiaa Baabuiyo wo mbo huŋ bii a hau o hiou niŋ wɔsilaŋ 3,500. Ŋ tuu teleŋ koŋ a tuma Chaina ndoo nɔ masaleŋ diolaŋ aa Shaŋ ndo (masale paandu paandu Chainisiiya), nduyɛ masaleŋ ndeŋ lee chua niŋ wɔsilaŋ kɛmɛ tuupa mi kaŋnde Budisiiya kanduŋ o Indiaa niŋ.—Tofa kɔfoo “ Tonya Cho a Baabuiyo Okɔɔ Wo.”

Baabuiyo muli nyunala sɔvɛ sɔvɛlaŋ o yoomoo niŋ

Le mi yauwo mala waŋnda nduyɛ mbo wa nyɛ chɔm nda nɛiyo wo, a nɔ ma bii yau koŋ bila nduyɛ mbo wa nyɛ sɔvɛ le nda. Yau waa lende Baabuiyo cho ni. O ke naa mulila kɔl hiniaa laŋ le nyunala sɔvɛlaŋ o yoomoo niŋ.

Le tamaseliiyo, baa kaamaa bii num niŋ pa a nyunaa aa, ‘Le yɛɛ naŋ cho yɛ naŋ?’ Kaamaa bii niŋ waŋnda tau a nyuna koŋ le wɔsilaŋ o waalaŋ niŋ, nduyɛ o cho wɔ nda bɛɛ biyɔɔ. Kɛ, ŋ saaluŋ mulioo o bolle Baabuile taseleŋ a lediiŋ ndɔleŋ, o yau Chɛnɛsioo niŋ. Loŋ Baabuiyo soo a “kandɔŋndo ni,” le wɔsilaŋ hiouwɔɔ o biiliɔŋndaŋ niŋ teleŋ Mɛlɛka toosiaa choo choo, lɛŋndeŋ, a looŋ ndo. (Chɛnɛsee 1:1) Nduyɛ mbo chɔm kpɛ kpɛ mɛɛ nyɔɔŋ looku wa o chieeŋndo choo yɛ, mɛɛ nyaa yoomaa suu o suu looku wa yɛ, mɛɛ waŋchieeya bɛɛ looku hunɔɔ yɛ, vɛlɛ a sabu nyɔɔŋ muŋ kpou.

O POONYIAŊ LE MIŊ BII NDU BILA

Baabuiyo yɔŋgu sila sɔviɔɔ o mala naa le bahawɛilaŋ solioo lepaa o lepaa wo. I cho tɛtɛlɛ le sila koŋ biyɔɔ bila. Nduyɛ hei cho lende o nɛilaŋ la tiɔɔŋ choo.

O tasoo, nyɛ nda poonyiaa o Baabuiyo niŋndo cho walaŋ, sakpo, nduyɛ mbo yusa waŋnda kɔllo. Baabuiyo soliŋ diomnda naŋ bii bila le laŋ kpeku le, kɛ diomnda ke naa kɔlkaloo laŋ o soliŋ kpeku ni. A sɔɔŋ kalaŋ komal naa o yoomu naa niŋ lɔɔlɔɔ woŋ o soo ni.

Le tamaseliiyo, mi Chiisu soliŋ tamasila tɛtɛlɛ laŋ kpeku a sɔɔŋ waŋnda sina woŋ okɔɔ, le nda kɔllo pilaŋndo o pɛɛku ndɔɔ niŋ. Ŋ saaluŋ sɔɔŋ muŋ ŋ bɔɔbɔɔ o Pɛɛku Chiisoo o Pembei choo, o Maatiu bolle 5 tei 7 niŋ. Mi waŋndo opum dimi aa, “suɛi sɔvɛi” i wa ni. Nduyɛ sabu “suɛi hei ve ko le hulma naŋ peiyo a sɔɔŋ te, kɛ le naa nɛiyo chɔmndo o sɔɔŋ naŋ tosa woŋ niŋ.” Kɛlɛŋgaa a nɔla ma veelu diomndaŋ o bolii Baabui yaa keŋ niŋ le chemchemndaŋ 15 tei 20. Kaamaa cho num biyɔɔ le chɔɔ maa diomnda Chiisulaŋ la cho tɛtɛlɛ, nduyɛ la nɔ kpaayaa.

Nyɛ tosa vɛlɛ ndi tɛtɛlɛ le Baabuiyo biyɔɔ bila wo cho sɔɔŋ cho leniŋ ndoŋ ni. O cho yau lanaamu ɔɔ bundɔŋ lachoowa le o cho le. Kɛ mi “The World Book Encyclopedia” dimi a Baabuiyo okɔɔ maa o cho suɛi “a wanaa suu o suu okɔɔ, fafala ndaa, tiindaŋnda ndalaŋ, kpundɛla ndalaŋ, a batiuwaa ndaa.” I cho tɛtɛlɛ le suɛi a wanaa nda soo a nda okɔɔ wa, nyɛ yɔŋnuŋ nda wo, nduyɛ miŋ bii bila nyɛ hei pɛɛku naa wo.—Luomaŋnda 15:4.

O CHO LE WANA O WANA

Le ma sina yauwo opum, mɛɛ mbo wa o suɛi maŋgalɛi ŋ sina ve niŋ. Naapum hau, Baabuiyo cho o suɛi maŋgalɛi ŋ bii bila ve niŋ, ba o ba ŋ wa, ɔɔ lelɛŋ o lelɛŋ ŋ fula niŋ. Ŋ tofaŋndɔ nyɛ yeemaŋ le batiuwaa kɔndɔfili waa naa sɔlaa wo.

Hivioo. Baabuiyo ndoo poonyiaŋ o tase ndɔ o Hibuluiye niŋ, Alamaikiiye, a Kilikiiye. Keŋ ndii kuuna wanaa bɔɔbɔɔ diomndaŋ veeloo leniŋ ni. Mi wanaa hiviaa tonyaa kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le ndu hivioo o sɔɔŋ maŋgalaŋ cheleŋ niŋ. Balikaa cho le wali nda tosa le Baabuiyo hivioo o sɔɔŋ maŋgalaŋ le 2,700 niŋndoŋ. Lapum la cho la chiŋaa. Lapum yɛ, la cho la chiŋaa le. Sɔŋgɔ wanaa cho o chieeŋndo choo wa kpou nɔla diomndaŋ lapum veeloo o Baabuiyo niŋ o suɛi ndɛi maŋgalɛi niŋ.

Toosiaa. O nyɛm muŋ tambu chɔ chɔ woŋ choo fɛŋ ndaa poonyiaa Baabuiyo ni, yau visioo a kpɛndiaŋ. Le yooŋgoo hivioo, ndaa nɔ fɛŋ ma poonyiaa nduyɛ ma miŋgi poonyiaa nyɛkɛndɛi a ba sɔɔŋ wa niŋ o Baabuiyo niŋndoŋ. Baa pila poonyiaa laba koŋ ndoo nɔ ni, nduyɛ o ve wanaa bɔɔ le ndaa nɔla ndu piondɔɔ le. Kɛ maasii poonyiaa layau Kutuŋbɔɔ toosiaa le wɔsilaŋ niŋ hiouwɔɔ 550 wo tosa ni mi Baabuiyo kandu kuiyo tau. A mɛɛ nda chɔm yɛ, Baabuila piɔunuŋ ndaŋ laa hiou biiliɔŋndaŋ la ŋuɛɛnu. Lapum la wa la chiŋaa. Lapum yɛ, la ve la chiŋaa le.

Yau o yau lekaaŋ cheleŋ cho miŋ tuu ndu a Baabuiyo le. A tonya, yau naŋ nɔ miŋ bii bila wo Baabuiyo cho ni. Kɛ, o cho suɛi kpɛdɛ le ndu sinaa le. Kɛ malaa cho. Kuɛɛ ŋ saaluŋ yɛ ndu? Nduyɛ vɛɛ ŋ nɔla yɛ ma sɔla tɔnɔɔ? Ŋ tofaŋndɔ o buŋgɛi cho lachi ve niŋ.