တၢ်ဟးကွၢ်ကီတၢ်လၢဘ့ၤသ့လး
ပကွဲမုာ်ဘၣ်နၤလၢ နကဟဲဟးကွၢ်ကီတၢ်လၢ ပဝဲၤတြၢ်. ဝဲၤတြၢ်တနီၤန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒီး တၢ်ကွၢ်ကီတၢ်ဂီၤအလီၢ် လၢနဟးကွၢ်လၢ နနီၢ်ကစၢ်သ့.
ပစးထီၣ်ကဒါက့ၤ တၢ်ဟးကွၢ်ကီတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး– ပစးထီၣ်ကဒါက့ၤ တၢ်ဟးကွၢ်ကီတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး လၢထံကီၢ်အါဘ့ၣ် ဖဲ လါယူၤ ၁, ၂၀၂၃. နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိး သ့ၣ်ညါအါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ် ဆဲးကျိးဒီး ဝဲၤတြၢ်လၢ နအဲၣ်ဒိး လဲၤဟးကွၢ်ကီအီၤ တဖျၢၣ်န့ၣ်. နမ့ၢ်အိၣ်ဒီး ခိၤရိၤနၤတၢ်ဆါ (COVID-19), နလိၤမ့ၢ်ကိၢ် ဒီးတၢ်ခုၣ်မ့ၢ်ဘၣ်နၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢနအိၣ်ဘူးဒီးအီၤတဂၤဂၤ မ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆါတဖၣ်အံၤန့ၣ် ဝံသးစူၤ တဘၣ်ဟဲဟးကွၢ်ကီတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးတဂ့ၤ.
အမဲရကၤ
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ဟးကွၢ်ကီတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးအဂီၢ်
တၢ်ဟးကွၢ်ကီတၢ်အလီၢ်တဖၣ်
တၢ်ဟးကွၢ်ကီတၢ်လၢနီၢ်ကစၢ် လၢဝီဝံး
လံာ်စီဆှံ ဒီးကစၢ်ယွၤအမံၤ. ဖဲတၢ်ဟးကွၢ်ကီတၢ်အလီၢ်အံၤ ပကထံၣ်ဘၣ်လံာ်စီဆှံလၢ အလီၢ်လံၤဖးယံာ်တဖၣ်. ဒီးပှၤဂုာ်ကျဲးစၢး ထုးထီၣ်ကွံာ် ကစၢ်ယွၤအမံၤလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ ဘၣ်ဆၣ် ကစၢ်ယွၤ ဆဲးပၢၤဃာ်အမံၤဒ်လဲၣ်. တကးဒံးဘၣ် ပကထံၣ်ဘၣ် လံာ်စီဆှံလၢ အလီၢ်လံၤဖးယံာ်တဖၣ် ဒီးတၢ်ဂီၤလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ပီးတၢ်လီလၢ ပှၤသူဝဲလၢ လံာ်စီဆှံလၢပျၢၤတဖၣ်အဂီၢ်.
ပှၤတဒူၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအမံၤအဂီၢ်. တၢ်ကွၢ်ကီတၢ်အလီၢ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အတၢ်န့ၢ်သါ လၢနီၢ်သးတကပၤအဂ့ၢ်. တကးဒံးဘၣ် ပကထံၣ်ဘၣ် တၢ်ပီးတၢ်လီလၢပျၢၤတဖၣ်, တၢ်ဂီၤ ဒီးပှၤအဆိကတၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ သူဝဲ ဒ်သိးကဟံးစုနဲၣ်ကျဲ, သိၣ်လိ ဒီးကမၤစၢၤ ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤတဖၣ် ဒ်သိးကမၤအတၢ်ဘၣ်သးကသ့ဒ်လဲၣ်အဂီၢ်.
ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်—တၢ်နာ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်မၤ. တၢ်ကွၢ်ကီတၢ်အလီၢ်အံၤ ကတဲပၠးပှၤ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် အမူဒါ. ဒီးဒ်သိး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ကအိၣ်ဖှိၣ်, ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်, ကအီၣ်နီၢ်သးတၢ်အီၣ် ဒီးကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်လၢ တဂၤဒီးတဂၤအဖီခိၣ် အဂီၢ် ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်တဖၣ် မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်.
တၢ်ဟးကွၢ်ကီတၢ်လၢနီၢ်ကစၢ် လၢဖဲထစၢၤ
သဝီလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ လၢတၢယၤဖှိၣ်အစိၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူးအိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအခါ အတၢ်အိၣ်မူ ကမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ် နဆိကမိၣ်ဘၣ် တဘျီဘျီဧါ. နမ့ၢ်လဲၤလၢ သဝီလၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ် နကထံၣ်ဘၣ် တၢ်လၢ ပှၤအိၣ်လၢ တၢယၤဖှိၣ်အစိၤတဖၣ် မၤဝဲတနံၤဘၣ်တနံၤ. နလဲၤဟးလၢ သဝီအံၤအပူၤ ဒီးနဟးမၤကွၢ် တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် မၤဝဲတဖၣ် လၢနနီၢ်ကစၢ်သ့စ့ၢ်ကီး. တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်အံၤ ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကမၤဂ့ၤထီၣ် နတၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ.
စ့လၢ လံာ်စီဆှံပူၤ လၢတၢယၤဖှိၣ်အစိၤ. ဖဲတၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်န့ၣ် နကထံၣ်ဘၣ် စ့လၢ တၢယၤဖှိၣ်အစိၤတနီၤ လၢအအိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအသီတကတြူၢ်အပူၤ. ဒီးပှၤကွဲးဖျါထီၣ်ဝဲ စ့တဖၣ်အံၤအဂ့ၢ် ဒီးအဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤဒ်လဲၣ်.
“နဖိခွါ ခဲလၢာ် ကမ့ၢ်ပှၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ သိၣ်လိအီၤ.”တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ကၠိ ဒီးတၢ်သိၣ်လိ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ ပတၢ်ကရၢကရိ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတဖၣ် အတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ. ဒီးနကသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ကၠိတဖၣ်အံၤန့ၣ် အမၤစၢၤ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အသးအိၣ်ဟ့ၣ်လီၤအသးတဖၣ် ဒ်သိးအကကဲထီၣ် ပှၤသိၣ်လိတၢ်ဖိလၢအဂ့ၤ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢအဂ့ၤဒ်လဲၣ်.
“ဒုးအိၣ်ထီၣ် ဒီးမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤ ပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပဒိၣ်အမဲာ်ညါ ဒ်သိးပစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ်.” ဖဲတၢ်ကွၢ်ကီတၢ်အလီၢ်အံၤန့ၣ် နကထံၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလၢ အထံၣ်ဘၣ် တၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါနးမး ခီဖျိလၢ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဃိ သနာ်က့ အတဟ့ၣ်ၡူဘၣ်အဂ့ၢ်. တကးဒံးဘၣ် နကထံၣ်ဘၣ်လၢ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ် ပတၢ်ကရၢကရိ ဒုးအိၣ်ထီၣ် ဒီးမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤ ပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပဒိၣ်အမဲာ်ညါ လၢပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ် ဒ်လဲၣ်စ့ၢ်ကီး.