ပဝဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ပတမၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤအမုၢ်နံၤဘၣ် ခီဖျိပနာ်လၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တဘၣ်ယွၤအသးအဃိလီၤ. ပတဘၣ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤအမုၢ်နံၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံတပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဆိကမိၣ်ထံတၢ်ဂ့ၢ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤဒီး ပကသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်ထံၣ် လၢဘၣ်ဃးဒီးတၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် လံာ်စီဆှံတၢ်သိၣ်တၢ်သီလွံၢ်မံၤလၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ်တက့ၢ်.

1.  ၁. တၢ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ် ဟဲလီၤစၢၤလၢ မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်လီၤ. လံာ်တဘ့ၣ်လၢအမ့ၢ် (Funk & Wagnalls Standard Dictionary of Folklore, Mythology, and Legend  ) န့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤအမုၢ်နံၤန့ၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲခီဖျိ တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်တခါလၢ ဖဲပှၤတဂၤဂၤအတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ် အမုၢ်နံၤန့ၣ် “တၢ်ဝံတၢ်နါဒီး တၢ်လုၣ်ဘၢစိကမီၤလၢ အအၢအသီတဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကမၤအၢမၤသီဝဲ ပှၤလၢအမၤဝဲ တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤလီၤ.” ဒီးဖဲမၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ် “အတံၤသကိးတဖၣ် မ့ၢ်ဟဲအိၣ်သကိးအီၤဒီး ပှၤမ့ၢ်ဆၢဂ့ၤဆၢဝါအီၤန့ၣ် ကဒီသဒၢအီၤ” လၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတဖၣ်လီၤ. လံာ်လၢအမ့ၢ် (The Lore of Birthdays ) စ့ၢ်ကီးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်အမုၢ်နံၤမုၢ်သီ အတၢ်ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါန့ၣ်မ့ၢ် “တၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ တၢ်ဒွးပှၤဂၤအတၢ်အိၣ်မူလၢခါဆူညါအဂီၢ်လီၤ.” တၢ်အံၤ ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ “တၢ်ဒွးဆၣ်ဧိၤဖီဧိၤ ပီညါလီၤ.” လံာ်တဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ “ဒ်လုၢ်လၢ်လၢပျၢၤအသိး အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အပနဲတၢၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလီၤဆီ လၢကမၤလၢပှဲၤ ပှၤအတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”

    လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ ပတဘၣ်သူတၢ်စိတၢ်ကမီၤလီၤဆီ, တၢ်ဒွးဆိပာ်တၢ် ဒီးပတဘၣ်မၤ တၢ်ဝံတၢ်နါအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ မ့တမ့ၢ် ‘တၢ်လၢအလီၤဂာ် တၢ်ဒ်န့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်.’ (၅ မိၤၡ့ ၁၈:၁၄; ကလၤတံ ၅:၁၉-၂၁) ဘၣ်မနုၤအဃိ ကစၢ်ယွၤစံၣ်ညီၣ်ဝဲ ပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိလၢပျၢၤတဖၣ်န့ၣ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ဒွးဆၣ်ဧိၤဖီဧိၤအဃိန့ၣ်လီၤ. (ယၡါယၤ ၄၇:၁၁-၁၅) ဘၣ်ဃးဒီး လုၢ်လၢ်တၢ်ဟဲလီၤစၢၤလီၤသွဲၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် တဂုာ်ကျဲးစၢးဃုသ့ၣ်ညါဝဲ ကိးခါဒဲးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံမ့ၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်နဲၣ်လိ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ် ပတကွၢ်ကပာ်ကွံာ်အီၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်.

2.  ၂. ခရံာ်ဖိလၢညါတဖၣ်န့ၣ် တမၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤဘၣ်. လံာ်လၢအမ့ၢ် (World Book Encyclopedia ) စံးဝဲလၢ “အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲလၢ တၢ်မၤတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ် ဟဲလီၤစၢၤလၢမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်လီၤ.” လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်မၢဖိတဖၣ်ဒီး ပှၤဂၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်လိလၢ ယ့ၣ်ၡူးအအိၣ်န့ၣ် ပာ်လီၤတ့ၢ်တၢ်အဒိအတဲာ်လၢ ခရံာ်ဖိခဲလၢာ်ကဘၣ်မၤထွဲဝဲန့ၣ်လီၤ.—၂ သ့းစၤလနံ ၃:၆.

3.  ၃. မူးပွဲလၢခရံာ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကဘၣ်မၤဝဲန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤဘၣ် —မ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံအမူးပွဲန့ၣ်လီၤ. (လူၤကၣ် ၂၂:၁၇-၂၀) ပကဘၣ်မၤ မူးပွဲလၢအဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီး ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ်ဘၣ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ “ပှၤသံဝဲအမုၢ်တနံၤန့ၣ် ဂ့ၤန့ၢ်အအိၣ်ဖျဲၣ် အမုၢ်တနံၤန့ၣ်တက့ၢ်လီၤ.” (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၇:၁) ဖဲယ့ၣ်ၡူးသံဝဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ် အဝဲအိၣ်ဒီးမံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤလၢ ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံအမုၢ်နံၤန့ၣ် အရ့ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး အတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်အမုၢ်နံၤန့ၣ်လီၤ.—ဧ့ၤဘြံၤ ၁:၄

4.  ၄. လံာ်စီဆှံတပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ လၢယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် မၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤနီတဘျီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤခံဂၤလၢအတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤဘၣ် မၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်ခံဂၤလၢာ် မၤဝဲမူးပွဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ် တၢ်မၤအသးလၢ အအၢအသီတဖၣ် ဟဲကဲထီၣ်အသးန့ၣ်လီၤ.—၁ မိၤၡ့ ၄၀:၂၀-၂၂; မၢ်ကူး ၆:၂၁-၂၉.

 ဒ်မိၢ်ပၢ်လၢ အိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအသိး မိၢ်ပၢ်လၢအမ့ၢ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်လၢ အဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဖီခိၣ် ခီဖျိဟ့ၣ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ် ဒီးမၤဝဲတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီအမူး တဘျီဂ့ၤတဘျီဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤထွဲ ယွၤအဒိအတဲာ် ဒ်အမ့ၢ်ကစၢ်လၢ အဟ့ၣ်တၢ်လၢအဂ့ၤဆူ အဖိတဖၣ်အအိၣ် လၢဆၢကတီၢ်တဘျီဂ့ၤတဘျီဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၇:၁၁) ဒ်တၢ်ပာ်ဖျါလၢ လာ်တဖၣ်အံၤအသိး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအဖိအလံၤတဖၣ် တမၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤဘၣ်ဆၣ် တတူၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်သူၣ်အုးသးအုးဘၣ်-

•   “ဖဲယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ တၢ်တမုၢ်လၢ်ဘၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ.”​—ထါမံၣ် အသးနံၣ်အိၣ် ၁၂

•   “ယတဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ ယတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ အမုၢ်နံၤအဂီၢ်သနာ်က့ ယမိၢ်ယပၢ်ပှ့ၤဟ့ၣ်ယၤတၢ်ဟ့ၣ်လၢ မုၢ်နံၤအဂၤလီၤ. လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်အပူၤ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အဃိ ယကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.”​—ကြဲၣ်ကရံၣ် အသးနံၣ်အိၣ် ၁၁

•   “နမၤပၣ်တံၣ်လၢ ကိၣ်ခ့:ခံလိၣ်သၢလိၣ်ဒီး တၢ်သးဝံၣ်တယုၢ်ခံယုၢ်လၢ အမံးနံးတဆံအတီၢ်ပူၤကသ့ဧါ. နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးထံၣ် ပၣ်တံၣ်လၢအလီၤသူၣ်ဖှံသးညီန့ၣ် ဟဲကွၢ်လၢယဟံၣ်တက့ၢ်.​—အဲရ့း အသးနံၣ်အိၣ် ၁၃