အိၣ်ပလီၢ်သးထီဘိ
ပှၤလၢအကကွဲၢ်တဖၣ် ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ ဒီးဘၣ်စံၣ်ဟးထီၣ်လၢ ကီၢ်ယူၣ်ခြ့
ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၄ သီ, ၂၀၂၂ န့ၣ် ကီၢ်ရၢၡါ အသုးဖိတဖၣ် လဲၤဒုးဝဲကီၢ်ယူၣ်ခြ့. ခီဖျိလၢ တၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်အံၤအဃိ ပှၤလၢအကကွဲၢ်တဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်မး ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ကရီဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ ကီၢ်ယူၣ်ခြ့အပူၤ. a
“မ့ၣ်ပိၢ် ပိၢ်ထီၣ်ဒီဒူၣ် ဒီးအလီၤပျံၤသပှၢ်တၢၢ်န့ၣ် ယတဲမၣ်တဘၣ်လၢၤဘၣ်. ပကဟးထီၣ်ကွံာ် လၢကီၢ်ပူၤအဂီၢ် လ့ၣ်မ့ၣ်အူအိၣ်ဝဲအဃိ ပဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲန့ၣ်. ခီဖျိလၢ ပလဲၤစိာ်န့ၢ်ဒၣ်ထဲ ပထၢၣ်ဝံချၢ ဆံးဆံးဖိတဖျၢၣ်လီၤအဃိ လၢပထၢၣ်ပူၤန့ၣ် ပလဲၤစိာ်ထဲ လံာ်လဲၢ်လၢအရ့ဒိၣ်, ကသံၣ်ကသီ, ထံဒီးတၢ်အီၣ်တစဲးဖိ. ပပာ်တ့ၢ်ကွံာ် တၢ်အဂၤခဲလၢာ် ဒီးမ့ၣ်ပိၢ် ပိၢ်ထီၣ်ဝးဝးသနာ်က့ ပဆဲးလဲၤလၢ လ့ၣ်မ့ၣ်အူသန့.”—နၤထဲၤလံယါ, အအိၣ်လၢ ခါကဲး, ကီၢ်ယူၣ်ခြ့.
“ပတဆိကမိၣ်လၢ တၢ်ဒုးကကဲထီၣ်ဘၣ်. လၢဝ့ၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ပိၢ်ထီၣ်သီၣ်ဒိၣ်မးအဃိ ဟံၣ်အတြဲၤဖိတဖၣ် ဟူးထီၣ်မးညါ. အဃိ ယစိာ်ထီၣ် ယတၢ်ဖိတၢ်လံၤ လၢအရ့ဒိၣ်တဖၣ်ဝံၤဘျီ ယဟးထီၣ်ကွံာ်လၢဝ့ၢ်ပူၤ. ယစံၣ်လီၤလၢယဟံၣ် ဖဲဂီၤခီ ၈ နၣ်ရံၣ်, ဒီးထီၣ်လ့ၣ်မ့ၣ်အူ ဒီးလဲၤလၢဝ့ၢ်လဘံၣ် ဝံၤဒီး ယဒီးထီၣ်ဘၢးစကါ ဒီးလဲၤလၢကီၢ်ဖိလဲ.”—နါဒကၠၤ, အအိၣ်လၢ ခါကဲး, ကီၢ်ယူၣ်ခြ့.
လၢတၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤန့ၣ် ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ
ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်ကီတၢ်ခဲတခါအံၤ ဟဲကဲထီၣ်အသးလဲၣ်
တၢ်ကီတၢ်ခဲတခါအံၤ ဟဲကဲထီၣ်အသးခီဖျိ ကီၢ်ရၢၡါ အသုးဖိတဖၣ် လဲၤဒုးဝဲကီၢ်ယူၣ်ခြ့. သနာ်က့ ဘၣ်မနုၤဃိ တၢ်ကဲထီၣ်သး ဒ်အံၤလဲၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲပၠးပှၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး–
တၢ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလိၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် မၤန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤ တသ့ဘၣ်. ညီနုၢ်န့ၣ် ပဒိၣ်တဖၣ် သူအတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ကပၢန့ၢ်ဆူၣ် ဒီးကမၤနၢၤအီၣ်ဃီၣ်ပှၤဂၤ.—စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၄:၁; ၈:၉.
မုၣ်ကီၤလံၢ် န့ၣ်အကဲဝဲ “ဟီၣ်ခိၣ်အခိၣ်” ဒီးအဆီၣ်ထွဲဝဲလၢ ပှၤကမၤတၢ်အၢတၢ်သီအဃိ လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “ဟီၣ်ခိၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် အစုပူၤ.”—ယိၤဟၣ် ၁၄:၃၀; ၁ ယိၤဟၣ် ၅:၁၉.
ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်န့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ အနံၣ်လၢအကယၤတဖၣ်လံ. လံာ်စီဆှံ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲ “လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လီၤဆီလၢ အကီအခဲသပှၢ်ကတၢၢ်” ကဘၣ်ဝဲ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁) တကးဒံးဘၣ် လံာ်စီဆှံ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ, တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ, န့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ဒီးတၢ်ဆါတဖၣ် လၢအမၤသံပှၤကညီ အါအါဂီၢ်ဂီၢ် ကအိၣ်ထီၣ်ဝဲ. (လူၤကၣ် ၂၁:၁၀, ၁၁) အဃိပအိၣ်မူဘၣ်လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်ကီခဲ အဝဲန့ၣ်အပူၤလံ.
ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိတဖၣ်န့ၣ် အတၢ်မုၢ်လၢ် အိၣ်တမံၤမံၤဒံးဧါ
လံာ်စီဆှံပာ် ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် ယဟိဝၤယွၤ b န့ၣ်အအဲၣ် ဒီးအသးကညီၤဝဲ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိတဖၣ် ဒီးပှၤလၢအဘၣ် ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် အဟံၣ်အဃီတဖၣ်. (၅ မိၤၡ့ ၁၀:၁၈) အဃိ ကစၢ်ယွၤ အၢၣ်လီၤဝဲလၢ အကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ပၢ ဒီးကစၢ်ယွၤအဘီမုၢ် ကမၤလီၤမၢ်န့ၢ်ဝဲ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိတဖၣ် အတၢ်ကီတၢ်ခဲ. (ဒၤနံးယ့လး ၂:၄၄; မးသဲ ၆:၁၀) တကးဒံးဘၣ် ကစၢ်ယွၤအဘီမုၢ် ကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် မုၣ်ကီၤလံၢ်. (ရိမ့ၤ ၁၆:၂၀) ခီဖျိလၢ ကစၢ်ယွၤအဘီမုၢ် ကပၢက့ၤဟီၣ်ခိၣ်အဃိ အကဒုးအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးက့ၤ ပှၤကလုာ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခဲလၢာ် ကကဲထီၣ်ဒ်သိးဒီး ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိး. လံာ်စီဆှံအၢၣ်လီၤဝဲလၢ “ပှၤကဆ့ၣ်နီၤလၢ အစပံးမုၢ်အဖီလာ်, ဒီးအသ့ၣ်ချၢၣ်ဒၢအဖီလာ်စုာ်စုာ်, ဒီးတၢ်တမၤပျံၤဘၣ်အီၤနီတဂၤဘၣ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တၢ်သုးမုၢ်ဂီၢ်မုၢ်အယွၤအထးခိၣ် ကတိၤလံတၢ်လံ.” (မံကၤ ၄:၄) အဃိ ပှၤတလိၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် အဟံၣ်အဃီ ဒီးဘၣ်စံၣ်အိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အဂၤ နီတဂၤလၢၤဘၣ်.
တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ် ထဲဒၣ်ကစၢ်ယွၤအဘီမုၢ် တခါလီၤ မၤလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲ သပှၢ်တၢၢ်သ့. အဃိ တၢ်ကီတၢ်ခဲတနီၤလၢ ကစၢ်ယွၤအဘီမုၢ် ကမၤလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ–
တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ. “[ယဟိဝၤ] ဒုးအိၣ်ကတီၢ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၆:၉) ဒ်သိးနကသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ကမၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤဒ်လဲၣ်အဂီၢ် ဖးတၢ်ဂ့ၢ် လၢအမ့ၢ် “တၢ်ဃူတၢ်ဖိး ကအိၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢဒ်လဲၣ်” လၢပယီၤကျိာ်.
တၢ်ဆီၣ်တံၢ်မၤနၢၤ ဒီးတၢ်မၤဆူၣ်မၤစိး. “[ယဟိဝၤ] ပှ့ၤက့ၤအဝဲသ့ၣ်အသးလၢ တၢ်မၤအၢအစုပူၤ, ဒီးလၢတၢ်မၤနးမၤဖှီၣ်အစုပူၤ.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၂:၁၄) ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး လၢအတဂ့ၤဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဆီတလဲကွံာ် အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးသ့. ဒ်သိးနကသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဂီၢ် ဖးတၢ်ဂ့ၢ် လၢအမ့ၢ် “တၢ်သးဟ့ပှၤဂၤန့ၣ် ပမၤလီၤမၢ်ကွံာ်သ့.”
တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်. “[ယဟိဝၤ] ကမၤပူၤမၤဖျဲးပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိလၢ အဃ့ကညးတၢ်.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၂:၁၂) ဒ်သိးနကသ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤ ကမၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်ဒ်လဲၣ်အဂီၢ် ဖးတၢ်ဂ့ၢ် လၢအမ့ၢ် “စံပွါယ့ (မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်) အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ အပတီၢ်တုၤသိးလိာ်သးန့ၣ် ကအိၣ်ဝဲဒံးဧါ.”
တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ. “ဘုဧိၤဟုဧိၤကအိၣ်လၢပှဲၤဝဲလၢထံကီၢ်အပူၤ.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၂:၁၆, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) ဒ်သိးပှၤကိးဂၤဒဲး ကအီၣ်ဘၣ်တၢ် ဘျဲဘျဲအဂီၢ် ကစၢ်ယွၤကမၤဝဲဒ်လဲၣ်. ဒ်သိးနကသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဂီၢ် ဖးတၢ်ဂ့ၢ် လၢအမ့ၢ် “တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခဲလၢာ် ကအီၣ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်လၢ အန့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါ” လၢပယီၤကျိာ်.
လံာ်စီဆှံမၤစၢၤ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိတဖၣ် ကသ့ဧါ
လံာ်စီဆှံမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်သ့. လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ခါဆူညါအဂီၢ် တကးဒံးဘၣ် လံာ်စီဆှံမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်ဒ်သိး ကလဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤသ့.
လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ– “ပှၤလၢအတမၤလိဘၣ်တၢ်ဘၣ်န့ၣ် နာ်တၢ်ကတိၤကိးထံၣ်ဒဲးလီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤအကူၣ်တၢ်ဘၣ်န့ၣ် ကွၢ်ဆိကမိၣ်အထွဲတၢ်လီၤ.”—ကတိၤဒိ ၁၄:၁၅.
အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ– နကဘၣ် ဆိကမိၣ်ဆိပာ်စၢၤ တၢ်အိၣ်သးလၢ ကကဲထီၣ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် ဒီးဆိကမိၣ်ထီၣ်ကျဲလၢ နကဒီသဒၢလီၤနသးဒ်လဲၣ်. ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိလၢ အလဲၤအိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အသီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တသ့ၣ်ညါ တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်. ဒီးပှၤတနီၤ ဟံးန့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဖီခိၣ် အဃိနကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ပလီၢ်သး.
လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ– “ပတၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီးပတၢ်ကူတၢ်သိး မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် ပကသးမံဒီး တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ.”—၁ တံၤမသ့း ၆:၈.
အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ– နတဘၣ် သးစၢၢ်ဆၢလၢ နီၢ်ခိအတၢ်ဖိတၢ်လံၤဘၣ်. နမ့ၢ်သးမံဒီး တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးနၤန့ၣ် နကသးခု.
လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ– “ကယဲၢ်တၢ်လၢ သုအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤဂၤကမၤသုန့ၣ် မၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်န့ၣ်အသိး စ့ၢ်ကီး.”—မးသဲ ၇:၁၂.
အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ– နကဘၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သးစူၤ ဒီးတၢ်သူၣ်ဂ့ၤသးဝါ. နမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်အံၤန့ၣ် ပှၤလၢအအိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အသီ လၢနလဲၤအိၣ်တတီၤန့ၣ် ကပာ်ကဲနၤ ဒီးရ့ဒီးနၤကမုာ်.
လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ– “တဘၣ်မၤဆၢ တၢ်အၢလၢတၢ်အၢ လၢပှၤနီတဂၤတဂ့ၤ.”—ရိမ့ၤ ၁၂:၁၇.
အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ– ပှၤရ့ဒီးနၤ မ့ၢ်တဂ့ၤဘၣ်သနာ်က့ တဘၣ်မၤကၣ်က့ၤတၢ်တဂ့ၤ. နမ့ၢ်မၤကၣ်က့ၤတၢ်န့ၣ် အိၣ်ဒၣ်တၢ်အိၣ်သး ကနးထီၣ်လီၤ.
လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ– “ယအိၣ်ဒီး တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ ယကလဲၤခီဖျိတၢ်ခဲလၢာ် ခီဖျိပှၤတဂၤလၢ အဟ့ၣ်ယၤ တၢ်စိကမီၤန့ၣ်အဃိ.”—ဖံလံးပံၤ ၄:၁၃.
အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ– နကဘၣ် ပာ်ဆိကစၢ်ယွၤလၢ နတၢ်အိၣ်မူပူၤ ဒီးဃ့ထုကဖၣ် လၢအအိၣ်. ဒ်သိးနလဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲ ကန့ၢ်အဂီၢ် ကစၢ်ယွၤကဟ့ၣ်နၤ တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ.
လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ– “တဘၣ် သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ နီတမံၤတဂ့ၤ. မ့မ့ၢ် လၢတၢ်ခဲလၢာ်အပူၤန့ၣ် ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤလၢ သုတၢ်ဃ့တဖၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်ဃ့ထုကဖၣ် ဒီးတၢ်ဃ့ကညးတၢ် ဃုာ်ဒီး တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်က့ၤတၢ်တက့ၢ်. ဒီးတၢ်သူၣ်မံသးမုာ်လၢ အဟဲလၢယွၤအအိၣ် လၢအဒိၣ်န့ၢ်ယိာ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပနၢ်ပၢၢ်အီၤသ့န့ၣ် ကပၢၤသုသးဒီး သုတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်.”—ဖံလံးပံၤ ၄:၆, ၇.
အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ– နတၢ်အိၣ်သး မ့ၢ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ သနာ်က့ ဃ့ကစၢ်ယွၤလၢ အကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သး မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်. ဖးတၢ်ဂ့ၢ် လၢအမ့ၢ် “ဖံလံးပံၤ ၄:၆, ၇—“တဘၣ် သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ နီတမံၤတဂ့ၤ” လၢပယီၤကျိာ်.
a ကီၢ်ရၢၡါ အပှၤသုးဖိဒုးဝဲ ကီၢ်ယူၣ်ခြ့ တသီဝံၤအလီၢ်ခံ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢလၢ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိအဂီၢ် (UNHCR) တဲဝဲလၢ တၢ်အိၣ်သးတခါအံၤ အကဲဝဲ တၢ်အိၣ်သးလၢ အနးကတၢၢ်. လၢ ၁၂ သီအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိ ခံကကွဲၢ်ဘျဲၣ် ဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ ကီၢ်ယူၣ်ခြ့ ဒီးလဲၤအိၣ်လၢ ထံကီၢ်လၢ အအိၣ်ဘူးဒီး အဝဲသ့ၣ်. ဒီးပှၤအဂၤတကွဲၢ်န့ၣ် ဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် အဟံၣ်အဃီ ဒီးဟးစံၣ်အိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အဂၤလၢ ကီၢ်ယူၣ်ခြ့အပူၤ.
b ယဟိဝၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအမံၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၃:၁၈) ဖးတၢ်ဂ့ၢ် လၢအမ့ၢ် “ယဟိဝၤန့ၣ် မ့ၢ်မတဂၤလဲၣ်” လၢပယီၤကျိာ်.