ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိန့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲဝဲဒ်လဲၣ်
ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် အဲၣ်ဒိးမၤလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲ တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိအဃိ အဝဲသ့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲ ဒ်သိးပှၤကိးဂၤဒဲး ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်တၢ်အီ. a ဘၣ်ဆၣ် တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိန့ၣ် အလီၤမၢ်ကွံာ် ကန့ၢ်တဘျီဘျီဧါ. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲဝဲဒ်လဲၣ်.
ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိန့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲဆိပာ်စၢၤဝဲဒ်လဲၣ်
လံာ်စီဆှံ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ ပစိၤခဲအံၤန့ၣ် တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ ကအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ်အံၤန့ၣ် အကိးဝဲလၢ “မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်.” (၂ တံၤမသ့း ၃:၁) ကစၢ်ယွၤ တဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိသနာ်က့ အဝဲ ဒုးသ့ၣ်ညါဆိပှၤလၢ တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ ကအိၣ်ထီၣ်. (ယၤကိာ် ၁:၁၃) ပကကွၢ်သကိး ဝံအတၢ်စံးပာ်ခံခါ.
“တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ ကအိၣ်ထီၣ်ဝဲ . . . လၢ တၢ်လီၢ်တတီၤဝံၤတတီၤ.” (မးသဲ ၂၄:၇) လံာ်စီဆှံ အတၢ်စံးပာ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ ကအိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အါတီၤ. တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ပှၤလၢအဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤထုးထီၣ်ရၤလီၤ တၢ်အီၣ်တၢ်အီအဂ့ၢ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ, တၢ်အီၣ်လၢအတန့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါ ဒီးတၢ်အီၣ်တလၢတလီၢ်ဘၣ်တဖၣ် အါထီၣ်မၣ်အါထီၣ်. b ပှၤအကကွဲၢ်လၢအကယၤ လၢထံကီၢ်အါဘ့ၣ်န့ၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်လၢအဝဲသ့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲဘၣ်. အဃိ ပှၤသံဝဲအါဂၤ.
“ကသ့ၣ်သူတဒု ဒီးပှၤလၢအဒိးအီၤတဂၤန့ၣ် စိာ်ဝဲဒီးစီၤပီၢ်လီၤ.” (လီၣ်ဖျါ ၆:၅) လၢဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤအပူၤ ကသ့ၣ် ဒီးပှၤဒိးကသ့ၣ်န့ၣ် ဒိလီၤဝဲ တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ လၢပစိၤခဲအံၤ. c စီၤပီၢ်လၢ ပှၤဒိးကသ့ၣ်အစုပူၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲကစီၤဝဲ တၢ်အီၣ် ဒ်သိး ပှၤကိးဂၤဒဲး ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်တဂၤတစဲး တဂၤတစဲးအဂီၢ်. ဒီးအဝဲဒိးကသ့ၣ်ဒီး ကိးထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်အီၣ်အပှ့ၤကဒိၣ်ဒိၣ်မး ဒီးအဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤ ဒ်သိးပှၤတမၤလၢာ်ဂီၤတၢ်အီၣ် ကလီကလီတဂ့ၤအဂီၢ်. (လီၣ်ဖျါ ၆:၆) လၢပစိၤခဲအံၤန့ၣ် ပှၤလၢအကကွဲၢ်လၢ အကထိတဖၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်ဘၣ် မ့တမ့ၢ် တန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်လၢ အန့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါဘၣ်အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ.
တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ ကလီၤမၢ်ဒ်လဲၣ်
ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ် တဲဝဲလၢ တၢ်အီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ် ယၢဝဲလၢပှၤကိးဂၤဒဲး အဂီၢ် တကးဒံးဘၣ် အအိၣ်ဝဲအါန့ၢ်အန့ၢ်ဒံး. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ လီၤမၢ်ဝဲ တန့ၢ်ဒံးဘၣ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် ယဟိဝၤယွၤ d ကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိ ဒ်လဲၣ်.
တၢ်ကီတၢ်ခဲ– တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ် ဒီးတၢ်တတီတလိၤလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိန့ၣ် ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် မၤလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲ တန့ၢ်ဘၣ်.
တၢ်ကီတၢ်ခဲ ကလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒ်လဲၣ်. ယွၤအဘီအမုၢ် ကပၢက့ၤတၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ပြးအလီၢ်. (ဒၤနံးယ့လး ၂:၄၄; မးသဲ ၆:၁၀) မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိအါဂၤ တအီၣ်ဘၣ်တၢ်အီၣ် လၢလၢလီၢ်လီၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လၢယွၤအဘီအမုၢ် တၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ် တၢ်အိၣ်သးတဖၣ်အံၤ ကဆီတလဲကွံာ်ဝဲ. ဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘီအမုၢ် အစီၤပၤယ့ၣ်ၡူးခရံာ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “ပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိလၢ အကိးပသူထီၣ်လၢ တၢ်မၤစၢၤအဂီၢ်, ပှၤလၢအပတီၢ်ဖုၣ် ဒီးပှၤလၢ ပှၤမၤစၢၤအီၤ တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်န့ၣ် အဝဲကမၤပူၤဖျဲးဝဲလီၤ. . . . လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ် ဘုကအါဟုကအါဝဲ ဒီးလၢကစၢၢ်တဖၣ် အဒီခိၣ်န့ၣ် ဘုကအိၣ်ဝဲ အါအါဂီၢ်ဂီၢ် တုၤလၢ အလီၤလာ်လီၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၂:၁၂, ၁၆.
တၢ်ကီတၢ်ခဲ– ခီဖျိလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိ တၢ်ဟးဂုာ်ဟးဂီၤ, ကျိၣ်စ့တၢ်ကီတၢ်ခဲအါထီၣ် ဒီးတၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိအိၣ်ထီၣ်.
တၢ်ကီတၢ်ခဲ ကလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒ်လဲၣ်. “[ယဟိဝၤယွၤ] ကမၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ. အဝဲမၤကၢ်ကွံာ်ချံၣ် ဒီးမၤဟးဂီၤကွံာ်ဘီ ဒီးအဝဲ ဒွဲၣ်အူထီၣ်ကွံာ် လ့ၣ်ကဟၣ်သုးတဖၣ်လီၤ.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၆:၉) ကစၢ်ယွၤ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် တၢ်စုကဝဲၤတဖၣ် ဒီးပှၤလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်. အဃိ ပှၤကိးဂၤဒဲး ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အီၣ်ညီညီဖိ ဒီးတလိၣ်ဘၣ်ယိာ်တၢ်ဘၣ်. လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ “ပှၤတီပှၤလိၤ ကဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ် ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ကအိၣ်ဝဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ်.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၂:၇.
တၢ်ကီတၢ်ခဲ– မူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤတဂ့ၤဘၣ် ဒီးန့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဖၣ် ကဲထီၣ်အသးအဃိ တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိတဖၣ် ဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် သံဝဲ.
တၢ်ကီတၢ်ခဲ ကလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒ်လဲၣ်. ကစၢ်ယွၤ ကပၢၤဃာ် မူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤတဖၣ် ဒီးကမၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤတၢ် ဒ်သိး တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိတဖၣ် ကမဲထီၣ်သၣ်ထီၣ်ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ်. လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ “[ယဟိဝၤယွၤ] မၤဂၢၢ်က့ၤ ကလံၤမုၢ် ဒီးပီၣ်လဲၣ် အလပီတဖၣ် အိၣ်ဂၢၢ်က့ၤဝဲလီၤ. . . . ကစၢ်ယွၤ ဒုးကဲထီၣ် မဲးမုၢ်ပျီလၢ နိၣ်တဖၣ် ဒီးအဝဲ ဒုးကဲထီၣ် တၢ်လီၢ်ဃ့ထီလၢ ထံထီၣ်ပၢၢ်တဖၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ မၤဝဲဒ်သိး ပှၤလၢအလီၤဘဲတဖၣ် ကအိၣ်ဝဲဖဲန့ၣ် . . . အဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးစံာ်ပျီတဖၣ် ဒီးစပံးကျီးတဖၣ် လၢအမဲထီၣ်သၣ်ထီၣ် အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၇:၂၉, ၃၅-၃၇.
တၢ်ကီတၢ်ခဲ– ပှၤလၢအသူၣ်လီသးကွံတၢ် အါတလၢ ဒီးပှၤမၤတၢ်တတီတလိၤတဖၣ် ထုးထီၣ်ဝဲ တၢ်အီၣ်လၢ အတဂ့ၤလၢ တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်ဘၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် တဟ့ၣ်လီၤဝဲ တၢ်အီၣ်လၢ ပှၤလၢအလိၣ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်.
တၢ်ကီတၢ်ခဲ ကလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒ်လဲၣ်. ယွၤအဘီအမုၢ် ကမၤဟးဂီၤကွံာ် တၢ်တတီတလိၤ ဒီးပှၤမၤတၢ် တတီတလိၤတဖၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၇:၁၀, ၁၁; ယၡါယၤ ၆၁:၈) ဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ “အဝဲမ့ၢ်ပှၤလၢ အစံၣ်ညီၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤလၢအဘၣ် တၢ်မၤနၢၤအီၣ်ဃီၣ်အီၤတဖၣ်အဂီၢ် တီတီလိၤလိၤ ဒီးအမ့ၢ်ပှၤလၢ အဟ့ၣ်လီၤ တၢ်အီၣ်လၢ ပှၤလၢအလီၤဘဲတဖၣ်လီၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၄၆:၇.
တၢ်ကီတၢ်ခဲ– တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ် တၢ်အီၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ် သၢပူတပူန့ၣ် ပှၤမၤလၢာ်ဂီၤအီၤ ကလီကလီ မ့တမ့ၢ် ဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ ကလီကလီ.
တၢ်ကီတၢ်ခဲ ကလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒ်လဲၣ်. လၢယွၤအဘီအမုၢ် တၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ် ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး မူဒါတဖၣ် ကရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤ တၢ်အီၣ်တၢ်အီဂ့ၤဂ့ၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူးအိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအခါ အဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲ ဒ်သိး တၢ်အီၣ်တဟးဂီၤ ကလီကလီတဂ့ၤအဂီၢ်. အဒိ ဘၣ်တဘျီန့ၣ် အဝဲဒုးအီၣ်ဝဲ ပှၤအဂၤ ၅,၀၀၀ ဘျဲၣ် တၢ်အီၣ် လၢတၢ်လီၤလးအပူၤ. ဝံၤဒီး အဝဲတဲဝဲ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ “ဒ်သိး တၢ်သုတလၢာ်ဂီၤ နီတမံၤတဂ့ၤအဂီၢ် ထၢဖှိၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်အီၣ်အဘျဲၣ်အစဲၢ်တက့ၢ်.”—ယိၤဟၣ် ၆:၅-၁၃.
ကစၢ်ယွၤ အဘီအမုၢ် ကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ကိးမံၤဒဲးလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိအဃိ ပှၤကိးဂၤဒဲး ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်တၢ်အီ လၢအန့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါ အါအါဂီၢ်ဂီၢ်. (ယၡါယၤ ၂၅:၆) ဒ်သိး နကသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘီအမုၢ် ကမၤလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ် လံာ်စီဆှံ အတၢ်စံးပာ်အံၤ ဒ်လဲၣ်အဂီၢ် ဖးကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအမ့ၢ် “ယွၤအဘီအမုၢ် ကပၢဝဲဟီၣ်ခိၣ် အခါဖဲလဲၣ်.”
a The 2030 Agenda for Sustainable Development, adopted by all United Nations Member States in 2015.
b A joint report by the Food and Agriculture Organization of the United Nations, the International Fund for Agricultural Development, the United Nations Children’s Fund, the United Nations World Food Programme, and the World Health Organization.
c ဒ်သိး နကသ့ၣ်ညါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဒိးကသ့ၣ်လွံၢ်ဂၤ လၢလံာ်လီၣ်ဖျါပူၤအဂီၢ် ဖးကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ် လၢအမ့ၢ် “ပှၤဒိးကသ့ၣ်လွံၢ်ဂၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံဒိလီၤဝဲလၢ မနုၤလဲၣ်.”
d ယဟိဝၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအမံၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၃:၁၈) ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢအမ့ၢ် “ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် မ့ၢ်မတၤလဲၣ်.”
တၢ်ဂ့ၤအဂၤလၢ နကဘၣ်သး
တၢ်ဂ့ၢ်အသီတဖၣ်
စံပွါယ့ (မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်) အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ အပတီၢ်တုၤသိးလိာ်သးန့ၣ် ကအိၣ်ဝဲဒံးဧါ
တၢ်ပၢတၢ်ပြးအိၣ်ဝဲတခါလၢ ကပၢဟီၣ်ခိၣ် တီတီလိၤလိၤ ဒီးကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ် ဒီးစံပွါယ့ တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်.
လံာ်စီဆှံ အတၢ်သိၣ်လိလၢ အရ့ဒိၣ်တဖၣ်
ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်
ဖဲယ့ၣ်ၡူး ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ အဝဲသိၣ်လိဝဲ ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ် အါန့ၢ်ဒံး တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤလီၤ. ယ့ၣ်ၡူး အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယွၤအဘီအမုၢ်ကဟဲန့ၣ် အိၣ်အနံၣ်လၢအကထိတဖၣ်လံ
