တၢ်အိၣ်မူ တၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်
လၢအခီၣ်ထံး မ့ၢ်ဝဲပှၤဖှီၣ်ပှၤယာ်—ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ ကဲထီၣ်ပှၤထူးပှၤတီၤ
ယအိၣ်ဖျဲၣ်လၢ ဒဲဖိတဖျၢၣ်လၢ အအိၣ်လၢသဝီ လံဘၢၤထံၤ အံၤဒံၤယါနၤ လၢကီၢ်အမဲရကၤ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ပဒဲန့ၣ်အဒၢးအိၣ်ထဲတဖျၢၣ်လီၤ. ဖဲယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အခါ အိၣ်ထဲယကၠီတဂၤ ဒီးယနီခံဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢခံယမိအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲ ယပုၢ်ပိာ်ခွါခံဂၤဒီး ယဒ့မုၣ်တဂၤလီၤ.
ဒဲဖးထီတဖျၢၣ်လၢ ယအိၣ်ဖျဲၣ်လၢအပူၤ
ဖဲယထီၣ်ကၠိ အဆၢကတီၢ် တၢ်ဆီတလဲ တအိၣ်အါအါဘၣ်. ယတံၤသကိးခဲလၢာ် ပထီၣ်ကၠိဒ်သိးသိး စးထီၣ်လၢ တတီၤတုၤလၢ ပကၠိဝံၤတစုလီၤ. ပှၤအိၣ်လၢသဝီပူၤတဖၣ် ပသ့ၣ်ညါလိာ်သး ကိးဂၤဒဲးလီၤ.
ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်အိၣ်နွံဂၤ ဒီးဖဲယသးစၢ်အခါ ယမၤတၢ်လၢ စံာ်ပျီပူၤ
သဝီ လံဘၢၤထံၤ န့ၣ် စံာ်ပျီဆံးဆံးဖိတဖၣ် အိၣ်ဝးတရံးအီၤ ဒီးအါတက့ၢ်န့ၣ် ပှၤသူၣ်ဝဲဘုခ့တဖၣ်လီၤ. ဒီးဖဲယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အခါ ယပၢ်မၤတၢ်လၢ ပှၤမၤစံာ်ဖိတဂၤအအိၣ်လီၤ. ဖဲယသးစၢ်အခါ ယနီကါထဲၣ်တၢ် ဒီးယမၤစံာ်တၢ်မၤသ့လီၤ.
ဖဲယအိၣ်ဖျဲၣ်အခါ ယပါအသးအိၣ် ၅၆ နံၣ် ဒီးယမိအိၣ် ၃၅ နံၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ယပၢ်န့ၣ် အဂံၢ်ဆူၣ် ဒီးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဂ့ၤမး. အဝဲမၤတၢ်ဆူၣ်ဒိၣ်မး ဒီးအဝဲသိၣ်လိပှၤလၢ ပကမၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. အဝဲမၤတၢ် တန့ၢ်စ့အါအါဘၣ်ဆၣ် ပအိၣ်, ပအီၣ် ဒီးကူဘၣ်သိးဘၣ် လၢလၢလီၢ်လီၢ်လီၤ. ဒီးအဝဲဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ထီဘိလီၤ. ဖဲယပါသံအခါ အသးအိၣ်ဝဲ ၉၃ နံၣ် ဒီးမ့မ့ၢ်ယမိန့ၣ် သံဝဲဖဲအသးအိၣ် ၈၆ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ အဝဲကဲဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် စးထီၣ်လၢ ၁၉၇၂ နံၣ်တုၤခဲအံၤလီၤ.
ဖဲယသးစၢ်အခါ
ယမိန့ၣ် အသးဆူၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတကပၤဒိၣ်မး. အဃိအိၣ်ဘှံးနံၤ ကိးနွံဒဲးန့ၣ် အဝဲလဲၤကိးပှၤလၢ ဘျၢထံသရိာ်လီၤ. ဖဲယအိၣ် ၁၂ နံၣ်အခါ ယစးထီၣ်နၢ်ဟူဘၣ် ယွၤသၢဂၤတဂၤဃီအဂ့ၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယသံကွၢ်ယမိလၢ “ယ့ၣ်ၡူးကဲဝဲဖိခွါ ဒီးတကတီၢ်ဃီန့ၣ် ကဲဝဲပၢ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.” အဝဲတဲဆၢက့ၤယၤလၢ “ဖိခွါ တၢ်ဂ့ၢ်အဝဲအံၤ ပနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်အီၤကီဒိၣ်မး. တလိၣ်ပနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်.” ယနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ကီသပှၢ်တၢၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲယအိၣ် ၁၄ နံၣ်အခါ ယဒိးဘျၢထံလၢ ထံကျိပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ဆီၣ်လီၤဘျၢယၤလၢ ထံကျါသၢဘျီ ဒီးတဲဝဲလၢ ပၢ်အဂီၢ်တဘျီ, လၢဖိအဂီၢ်တဘျီ ဒီးလၢသးစီဆှံအဂီၢ် တဘျီလီၤ.
၁၉၅၂ ဖဲယအိၣ် ၁၇ နံၣ် ဒီးတချုးဖဲယလဲၤကဲသုး ဒံးဘၣ်အခါ
ဖဲယထီၣ် တီၤထီကၠိအခါ ယသကိးတဂၤ အဝဲကဲဝဲပှၤထိတၢ်ဖိ ဒီးအဝဲကွဲယၤလၢ ယကလဲၤကဲ ပှၤထိတၢ်ဖိစ့ၢ်ကီးလီၤ. အဃိယလဲၤမၤလိသ့ထီၣ်ယသး ဒီးယကဲထီၣ် (Golden Gloves) အပှၤထိတၢ်ဖိတဂၤလီၤ. ယထိတၢ်တသ့အါအါဘၣ်အဃိ ယလဲၤထိတၢ်ခံဘျီသၢဘျီဒီး ယဟးထီၣ်ကွံာ်လီၤ. ဒီးလၢခံယဘၣ်လဲၤကဲ အမဲရကၤသုးဖိ ဒီးဘၣ်တၢ်ဆှၢယၤလၢ ကီၢ်ကၠၢမနံၣ်လီၤ. ဖဲယကဲသုးအခါ ယသုးခိၣ်န့ၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ယကကဲထီၣ်ပှၤလၢ အတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ် သ့ဂ့ၤဂ့ၤတဂၤအဃိ အဝဲဆှၢယၤလၢ သုးခိၣ်တၢ်မၤလိလီၤ. အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးလၢ ယကဆဲးမၤတၢ်လၢ သုးအကျါတစိၤသးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယတအဲၣ်ဒိးအိၣ်လၢ သုးအကျါလၢၤဘၣ်အဃိ ယကဲသုးခံနံၣ်ဝံၤ ဒီးယဟးထီၣ်က့ၤ ဖဲ ၁၉၅၆ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်လၢၤဘၣ်ဒီး ယလဲၤနုာ်လီၤလၢ သုးလၢအဂၤတဖုအကျါလီၤ.
၁၉၅၄-၁၉၅၆ ယလဲၤကဲ အမဲရကၤသုးခံနံၣ်
ယစးထီၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်
မ့ၢ်လၢ တၢ်ဂီၤမူဒီးပှၤလၢ ယခိၣ်ယဃၢၤတဖၣ်အဃိ တချုးလၢ ယသ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဒံးဘၣ်န့ၣ် ယအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်အကမၣ်လၢ ပိာ်ခွါစဲၣ်နီၤတဂၤ ကဘၣ်မ့ၢ်ပှၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဆိကမိၣ်လၢ ပိာ်ခွါလၢ အဟးတဲလံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်ပိာ်ခွါစဲၣ်နီၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ ယသ့ၣ်ညါထီၣ်တၢ်တမံၤလၢ အဆီတလဲ ယတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တနံၤ လၢသဝီအပူၤ ဖဲယဟးနီကါဂီၤဂီၤတခိၣ်အခါ ပိာ်မုၣ်သးစၢ်ခံဂၤ ဝံၢ်ဝၢ်အစုဒီးမၢယဟဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ယနီအဝၤအဒ့မုၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးစ့ၢ်ကီးလီၤ. လၢညါန့ၣ် ယဟံးန့ၢ်ဖး အဝဲသ့ၣ်အလံာ် ဘၣ်ဆၣ် ယတူၢ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အတၢးထီခိးတၢ် ဒီးပၢၢ်ထီၣ် န့ၣ် ယနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်အီၤကီတစဲးဖိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တဘျီအံၤ အဝဲသ့ၣ်ကွဲမုာ်ယၤလၢ ယကလဲၤဒိကနၣ် ပှၤတဲသကိးလံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်လီၤ. ယအၢၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ယကဂုာ်ကျဲးစၢးလဲၤလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်နံၤကမှံထီၣ် ဒီးတဲယၤလၢ “ဟဲအနီၢ်ကီၢ်နီၤ.” ယတဲအဝဲသ့ၣ်လၢ “ယကဟဲအနီၢ်ကီၢ်.”
နီၢ်နီၢ်န့ၣ် ယတအဲၣ်ဒိးလဲၤဘၣ် ဘၣ်ဆၣ် ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယဘၣ်တီဒီး ယတၢ်အၢၣ်လီၤအဃိ ယလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ ဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ် ထုးန့ၢ်ယသးဒိၣ်မး မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါလံာ်စီဆှံအဂ့ၢ် အါမးအဃိလီၤ. ယလဲၤထီၣ် သရိာ်ဒီးယမိလၢ အိၣ်ဘှံးနံၤ ကိးနွံဒဲးဘၣ်ဆၣ် ယသ့ၣ်ညါလံာ်စီဆှံအဂ့ၢ် ထဲတစဲးဖိလီၤ. ဒီးယအဲၣ်ဒိး သ့ၣ်ညါအါထီၣ် လံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်အဃိ ယအၢၣ်လီၤလၢ ယကမၤလိလံာ်စီဆှံလီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အဆိကတၢၢ်တခါလၢ ယမၤလိဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဘၣ်တ့ခဲလၢာ် ကစၢ်တဂၤအမံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲယဟိဝၤလီၤ. လၢအပူၤကွံာ် ဖဲယသံကွၢ်ယမိဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အဂ့ၢ်အခါ ယမိတဲဝဲ “အဝဲသ့ၣ်ဘါထီၣ် ပှၤသးပှၢ်တဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ် ယဟိဝၤ.” ဘၣ်ဆၣ် ခဲအံၤယထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလံ.
မ့ၢ်လၢယသ့ၣ်ညါလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအံၤ မ့ၢ်အမ့ၢ်အတီအဃိ ယလဲၤထီၣ်လဲၤထီချ့မး. ဒီးယလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ခွံလါဝံၤအလီၢ်ခံ ဖဲလါမၢ်ၡး ၁၉၅၇ နံၣ်န့ၣ် ယဒိးဘျၢထံလီၤ. ခဲအံၤယတၢ်ထံၣ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီးပိာ်ခွါစဲၣ်နီၤန့ၣ် ဆီတလဲကွံာ်ဝဲလီၤ. ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပိာ်ခွါစဲၣ်နီၤ ကဘၣ်မ့ၢ်ပှၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် ပိာ်ခွါလၢ အလၢအပှဲၤတဂၤလီၤ. အဝဲအစိအကမီၤ ဒီးအဂံၢ်အဘါ အိၣ်အါန့ၢ်ဒံး ပိာ်ခွါခဲလၢာ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲတပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်အ့ၣ်လိာ်ဆိးက့ အကျါဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် “ဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤသီအီၤ” ဒ်ဝံအတၢ်စံးပာ်အသိးလီၤ. (ယၡါယၤ ၅၃:၂, ၇) ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပှၤလၢအပိာ်ယ့ၣ်ၡူးအခံန့ၣ် ကဘၣ် ‘ဝံသးစူၤပှၤခဲလၢာ်’ လီၤ.—၂ တံၤမသ့း ၂:၂၄.
လၢခံဖဲ ၁၉၅၈ နံၣ်န့ၣ် ယစးထီၣ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယဘၣ်ပတုာ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါတၢ်မၤတစိၢ်ဖိလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢယဆၢတဲာ်လီၤယသးလၢ ယကဖျီသးဒီး ကျိရံယၢၤအဃိလီၤ. အဝဲန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပိာ်မုၣ်လၢ အကွဲမုာ်ယၤလၢ ကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒ်ယပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ထးအသိးန့ၣ်လီၤ. ယဆၢတဲာ်လီၤယသးဒ်န့ၣ်အဃိ ယတသးအုးနီတဘျီဘၣ်. ကျိရံယၢၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢယဂီၢ် တုၤလၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ. လၢယဂီၢ်န့ၣ် အဝဲအလုၢ်အပှ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်မျၢ်လၢအပှ့ၤဒိၣ် ကတၢၢ်တဖျၢၣ်လီၤ. ယဖျီဘၣ်ယသးဒီးအီၤအဃိ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲကတဲပၠးသု အဂ့ၢ်တစဲဖိလီၤ.
ကျိရံယၢၤ တဲဝဲလၢ “ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်အိၣ် ၁၆ ဂၤလီၤ. ယမိန့ၣ် မ့ၢ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလၢ အသးတီတဂၤ ဒီးအဝဲသံဝဲဖဲ ယသးအိၣ် ၁၄ နံၣ်အခါလီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ယပၢ်စးထီၣ်မၤလိ လံာ်စီဆှံလီၤ. မ့ၢ်လၢယမိ တအိၣ်လၢၤဘၣ်အဃိ ယပၢ်လဲၤတဲသကိးတၢ်ဒီး ကၠိခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ယနီဘၣ်ထီၣ်ဝဲ တီၤထီကၠိအလီၢ်ခံကတၢၢ်တနံၣ်လီၤ. ယပၢ်ဃ့ထီၣ်ဝဲလၢ ယၤဒီးယနီပကထီၣ်ကၠိ တဂၤတသီလီၤ. ဖဲယနီလဲၤထီၣ်ကၠိအခါ ယဘၣ်အိၣ်လၢဟံၣ် ဒီးဖဲယလဲၤထီၣ်ကၠိအခါ ယနီကဘၣ်အိၣ်လၢဟံၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်လဲၤထီၣ်ကၠိတဂၤ ဒီးအဝဲတဂၤ အိၣ်လၢဟံၣ် ဒီးကွၢ်ထွဲဝဲပပုၢ်လၢအနီၢ်ဆံးတဖၣ် ဒီးဖီအီၣ်ပာ်စၢၤတၢ်သ့ဝဲလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ဖဲယပၢ်လဲၤတၢ်မၤ ဟဲက့ၤအခါ ပဖီအီၣ်ပာ်စၢၤတၢ်ဝံၤဝဲလီၤ. ကၠိခိၣ်တူၢ်လိာ်ဝဲ ဒီးပမၤဒ်န့ၣ် တုၤယနီထီၣ်ကၠိဝံၤတစုလီၤ. ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ခံဒူၣ်ဟဲမၤလိ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိလံာ်စီဆှံ ဒီးပဒီပုၢ်ဝဲၢ် ၁၁ ဂၤန့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလီၤ. ယၤန့ၣ် ယဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မုာ်မး ဘၣ်ဆၣ် ယမ့ၢ်ပှၤလၢအမဲာ်ဆှးသ့လီၤ. အဃိယဝၤ ဘၣ်မၤစၢၤယၤထီဘိလီၤ.”
ယၤဒီး ကျိရံၤယၢၤ ပဖျီပသးဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၉၅၉ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ပမၤပှၤလဲၤလၢညါဒ်သိးသိး မုာ်ဒိၣ်မး. ပအဲၣ်ဒိးလဲၤမၤတၢ်ဖဲ ဘ့ၤသ့လးအဃိ ဖဲ လါယူၤလံ ၁၉၅၉ န့ၣ်ပတီၣ်ထီၣ် လံာ်ပတံထီၣ်လၢ ပကလဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ စဲမၢၤ ခရါခၢၤ သံကွၢ်သံဒိးပှၤ ဒီးတဲဝဲလၢ ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ဘ့ၤသ့လး တတူၢ်လိာ်ဝဲ ပှၤလၢအဆီဟံၣ်ဆီဃီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးဒံး. ဒ်သိးပကလဲၤမၤဘၣ်တၢ် ဖဲန့ၣ်အဂီၢ် ပဘၣ်အိၣ်ခိးတၢ် တဘျုးနံၣ်ညါ.
ပကွဲးလံာ်ဆူ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် ဒီးပမၢအဝဲသ့ၣ်ဆှၢပှၤဆူ တၢ်လီၢ်လၢ အလိၣ်ဘၣ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဃုထၢထဲတခါ လၢပကဘၣ်လဲၤဖဲ ဖံ(န်) ပလၣ် အၢၣ်ခဲစီၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ဖဲ ဖံ(န်) ပလၣ် အၢၣ်ခဲစီၤန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အိၣ်ဒၣ်ထဲ ခံဖျၢၣ်ဒံးလီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပှၤသူဖံးဖိအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးလၢအဝဲတဖျၢၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပှၤဝါဖံးဖိ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၤ. ပဘၣ်တၢ်ဆှၢပှၤဆူ ပှၤသူဖံးဖိ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ အိၣ်ထဲ ၁၄ ဂၤလီၤ.
ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢအမ့ၢ်တၢ်နီၤဖး တၢ်ဒူၣ်အဆၢ ဒီးတၢ်ကွၢ်တလီၤကလုာ်ဒူၣ်
ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကဆိကမိၣ်ဘၣ်လၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ဘၣ်နီၤဖးဝဲ ပှၤဝါဖံးဖိဒီး ပှၤသူဖံးဖိလဲၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်လၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီအိၣ်လၢ ကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ် တဘၣ်ကျဲၣ်ကျီလိာ်အသးဘၣ်အဃိ ပမၤတသ့နီတမံၤဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ် အိၣ်ဝဲအါမးအဃိလီၤ. လၢတၢ်လီၢ်အါတီၤန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပှၤသူဖံးဖိ ဒီးပှၤဝါဖံးဖိတဖၣ် တထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒ်သိးသိးဘၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်လၢ ပှၤကဟဲမၤဟးဂီၤ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အဃိလီၤ. လၢညါန့ၣ် တၢ်ကဲထီၣ်တ့ၢ်အသးဒ်အံၤ အိၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. ပှၤသူဖံးဖိတဂၤ မ့ၢ်လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ပှၤဝါဖံးဖိအိၣ်တၢ်လီၢ်န့ၣ် ပလံးဖီၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒီးတီၢ်အဝဲသ့ၣ်သ့ဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒ်သိးပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်မၤကဝံၤအဂီၢ် ပဒိကနၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ် ဒီးပမုၢ်လၢ်လၢ မုၢ်ကအိၣ်ဝဲတနံၤ တၢ်အိၣ်သးတဖၣ် ကဆီတလဲဝဲလီၤ.
ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ် တညီထီဘိဘၣ်. ဖဲပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ပှၤသူဖံးဖိ အဟီၣ်ကဝီၤအခါ တဘျီတခီၣ်ပလဲၤ ဒိတကျိးဘၣ်လၢ ပှၤဝါဖံးဖိအဟံၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ပကဘၣ်ဆၢတဲာ်ချ့ချ့လၢ မ့ၢ်ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ အဝဲသ့ၣ်ဖုၣ်ကိာ်ဖိဧါ မ့တမ့ၢ် ပကဘၣ်ဃ့ဝံသးစူၤ အဝဲသ့ၣ် ဒီးဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ အဆိအချ့ဧါန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်အိၣ်သးအိၣ်ဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ.
ပမၤပှၤလဲၤလၢညါဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ်လုၢ်အီၣ် ပသးသမူစ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်မၤအါတက့ၢ်န့ၣ် တနံၤကန့ၢ်ဝဲ သၢဒီလၣ်လီၤ. ကျိရံၤယၢၤန့ၣ် ပှၤငါအီၤလၢကလဲၤမၤ ဟံၣ်ဃီတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ ပှၤဟံၣ်လီၤ. လၢဟံၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ယၤအခွဲးလၢ ယကလဲၤမၤစၢၤ ကျိရံၤယၢၤလီၤ. အဃိပမၤ တၢ်မၤဝံၤဆိတစဲး. ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်အံၤ ဟ့ၣ်အီၣ်ပှၤမုၢ်ဆါခီတၢ်အီၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်အီၣ်ပှၤ တၢ်အီၣ်လၢ ပှၤဖီဝဲဝံၤဒီး ပှၤပာ်ဝဲလၢ တၢ်ခုၣ်ဒၢအပူၤလီၤ. ယၤဒီးကျိရံၤယၢၤ ပအီၣ်တဂၤတဝာ်လီၤ. ကျိရံၤယၢၤ လဲၤထူးန့ၢ် အဝဲသ့ၣ် အကူအကၤလၢထးကိၢ် ကိးနွံဒဲး ဒီးမ့မ့ၢ်ယၤန့ၣ် ယမၤတၢ်လၢကရၢၢ်ပူၤ ဒီးမၤကဆှဲကဆှီပဲတြီဖိ ဒီးမၤတၢ်မၤလၢ အဂၤတဖၣ်လီၤ. လၢပှၤဝါဖံးဖိအဟံၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ် ကျိရံၤယၢၤ ထူးဝဲပဲတြီဖိလၢ ဟံၣ်ကိပူၤတကပၤ ဒီးယဘၣ်ထူးလၢ တၢ်ချၢတကပၤလီၤ. ပဘၣ်မၤအီၤဒီတနံၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်အီၣ်ပှၤ မုၢ်ဆါခီတၢ်အီၣ်လီၤ. ကျိရံၤယၢၤ အီၣ်တၢ်လၢဟံၣ်ပူၤ ဘၣ်ဆၣ် အီၣ်တၢ်တပူၤဃီ ဒီးအဝဲသ့ၣ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိတန့ၢ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ်ယၤန့ၣ် ယဘၣ်အီၣ်တၢ်လၢ ဟံၣ်ချၢလၢပှၤပာ်ကါအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢယဂီၢ်န့ၣ် တဘၣ်နီတမံၤဘၣ်. ယအီၣ်ဝံၣ်ခဲလၢာ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် အသးဂ့ၤမး ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢပှၤလၢအခိၣ်အဃၢၤတဖၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး အိၣ်ဒ်အံၤလီၤ. ယနီၣ်ဘၣ်လၢ ဘၣ်တဘျီ ဖဲပလဲၤဘိလီၤ ပကါအသိဝံၤအခါ ယလဲၤသံကွၢ် ပှၤဝါဖံးဖိလၢ အဆါတၢ်တဂၤလၢ မ့ၢ်ကျိရံၤယၢၤသူ တၢ်ဟးလီၢ်ကသ့ဧါ. အဝဲကွၢ်ယမဲာ်ဟ့ယုၢ် ဒီးတဲဝဲလၢ “ပှၤပံးဃာ်သီး.”
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အတၢ်အဲၣ်လၢ ပသးပ့ၤနီၣ်တန့ၢ်
ဘၣ်ဆၣ် ပရ့ဒီးပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဒီးပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖဲန့ၣ် မုာ်ဒိၣ်မး. ဖဲပဟဲတုၤလၢ ဖံ(န်) ပလၣ် သီသီအခါ ပအိၣ်လၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခ့အပှၤတဂၤ အဟံၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ အမါန့ၣ်တအိၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤဒံးဘၣ်အဃိ ကျိရံၤယၢၤ မၤလိအီၤလံာ်စီဆှံလီၤ. ဒီးယၤစ့ၢ်ကီး ယမၤလိအဖိမုၣ် ဒီးအမာ် လံာ်စီဆှံလီၤ. အမါဒီးအဖိမုၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဒိးဘျၢထံ ဒ်သိးသိးလီၤ.
လၢပှၤဝါဖံးဖိ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် ပတံၤသကိးအိၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကွဲမုာ်ပှၤလၢ ပကလဲၤအီၣ်သကိးတၢ်ဒီးအီၤ ဘၣ်ဆၣ်ဒ်သိး ပှၤသုတထံၣ်လၢ ပရ့လိာ်သးဒီး အဝဲသ့ၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် ပဘၣ်လဲၤလၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်လၢ တၢ်ခံးလီၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ခုချၢၣ်ချဲ(န်) (Ku Klux Klan) အတၢ်ကရၢကရိလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ကွၢ်တလီၤကလုာ်ဒူၣ် ဒီးအမၤတၢထီၣ်တၢလီၤတၢ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲအါမးလီၤ. ဘၣ်တဟါ ပှၤပိာ်ခွါတဂၤ ဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢအဟံၣ်မဲာ်ညါ သိးဝဲဒီးဆ့ကၤဝါလၢအိၣ်ဒီး အခိၣ်ဖျီၣ် ဒ်ခုချၢၣ်ချဲ(န်) မၤဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. ပထံၣ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဘၣ်ဆၣ် တမၤပတုာ်ဝဲ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ ကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ တဂၤဒီးတဂၤအဖီခိၣ်ဘၣ်. ဒီးဘၣ်တဘျီ ဖဲတၢ်ကိၢ်ခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပကလဲၤထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အဃိ ပလိၣ်ဘၣ်စ့လီၤ. ဒီးဒ်သိး ပလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ ဃ့ပှ့ၤဝဲပကါလီၤ. ပူၤကွံာ်တလါဝံၤအလီၢ်ခံ ပထံၣ်ဘၣ်တၢ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ် တခါလီၤ. ဘၣ်တနံၤ ပဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ဟံၣ်တဖျၢၣ်ဘၣ်တဖျၢၣ် လၢတၢ်ကိၢ်ကျါဝံၤ ဒီးပလဲၤမၤလိကဒီး ပှၤအါဂၤလံာ်စီဆှံအဃိ ပလီၤဘှံးဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပဟဲက့ၤတုၤလၢဟံၣ်အခါ ပထံၣ်လၢ ပကါလၢပဆါကွံာ်အီၤတခိၣ်န့ၣ် အိၣ်လၢပဟံၣ်အမဲာ်ညါလီၤ. ဒီးလၢကါအမဲာ်ညါန့ၣ် အိၣ်ဒီးလံာ်တဘ့ၣ် ဒီးတဲဝဲလၢ “ယအဲၣ်ဒိးက့ၤဟ့ၣ်က့ၤသုကါအံၤ ဒ်တၢ်ဟ့ၣ်တခါအသိးလီၤ. နဒီပုၢ်ဝဲၢ်.”
ပထံၣ်ဘၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ ပသးပ့ၤနီၣ်တန့ၢ်ဘၣ် အိၣ်ဒံးတခါလီၤ. ဖဲ ၁၉၆၂ နံၣ်န့ၣ် ယဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်ယၤလၢ ယကလဲၤထီၣ် ဘီမုၢ်တၢ်မၤအကၠိ လၢစီးလဲစံၤ နူယီးအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်, ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် ဒီးကီၢ်ရ့ၣ်အပှၤကွၢ်တၢ်တဖၣ် ကဘၣ်ထီၣ်တၢ်သိၣ်လိ ဒီတလါညါလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ယတၢ်မၤတအိၣ်နီတမံၤဘၣ် ဒီးပစ့အိၣ်ထဲတစဲးဖိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လီတဲစိ ခီပနံာ်လၢ ဖံ(န်) ပလၣ်န့ၣ် သံကွၢ်သံဒိးယၤလၢ တၢ်မၤအဂီၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်တူၢ်လိာ်ယၤန့ၣ် ယကမ့ၢ်ပှၤသူဖံးဖိ အဆိကတၢၢ်တဂၤလၢ အမၤတၢ်မၤဖဲန့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဲယၤလၢ ကဟ့ၣ်ယၤတၢ်မၤလီၤ. ယကမၤဒ်လဲၣ်. ယကလဲၤလၢ နူယီးအဂီၢ် ယစ့တအိၣ်ဘၣ်. ယဆိကမိၣ် ယကမၤတၢ်မၤအံၤ ဒီးယတလဲၤထီၣ် ဘီမုၢ်တၢ်မၤအကၠိလၢၤဘၣ်. ဖဲယကကွဲးဒုးသ့ၣ်ညါ ဘ့ၤသ့လးလၢ ယတလဲၤထီၣ်ကၠိလၢၤဘၣ်အခါ တၢ်လၢယသးပ့ၤနီၣ်တန့ၢ် နီတဘျီဘၣ် ကဲထီၣ်ကဒီးအသးတခါလီၤ.
ဘၣ်တနံၤ လၢဂီၤခီဂီၤဂီၤန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ လၢအအိၣ်လၢ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် ဟဲဒိတကျိာ်ပပဲတြီ ဒီးအဝဲဟ့ၣ်ယၤ လံာ်ဒၢတဖျၢၣ်လၢ အပှဲၤဒီးစ့န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤ အဝၤန့ၣ် တအိၣ်လၢတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤ ဒီးအဖိတဖၣ် ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဂီၤဂီၤ ဒီးလဲၤထဲးနီၣ်လၢ ပှၤမၤဘဲအကျိးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်လဲၤမၤတၢ် ဒ်သိးကမၤစၢၤယၤလၢ ယကလဲၤလၢ နူယီး အဂီၢ်လီၤ. အဝဲတဲယၤ “လဲၤထီၣ်ကၠိဒီး မၤလိတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ် ဒီးဟဲက့ၤသိၣ်လိကဒါပှၤနီၤ.” လၢခံယသံကွၢ် လီတဲစိအခီပနံာ်လၢ မ့ၢ်ယစးထီၣ်တၢ်မၤ လၢခံယဲၢ်နွံကသ့ဧါ. အဝဲသ့ၣ်စံးဆၢယၤလၢ “တန့ၢ်ဘၣ်.” ဘၣ်ဆၣ်လၢယဂီၢ်န့ၣ် တဘၣ်နီတမံၤဘၣ်. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ယဆၢတဲာ်လၢ ယကလဲၤထီၣ်ကၠိလီၤ. ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယတတူၢ်လိာ်တၢ်မၤအဝဲန့ၣ် အဃိလီၤ.
ကျိရံယၢၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲယအိၣ်လၢ ဖံ(န်) ပလၣ် အခါ ယစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် မုာ်ဒိၣ်မး. ဒီးယပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိအိၣ်ဝဲ ၁၅ တုၤလၢ ၂၀ ညါအဃိ လၢဂီၤခီန့ၣ် ပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဟံၣ်ဘၣ်တဟံၣ်မ့ၢ်ဝံၤ ပလဲၤကဒါ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီတနံၤကျၢၤလီၤ. တဘျီတခီၣ် ပဟးတုၤလၢ မုၢ်နၤခီ ၁၁ နၣ်ရံၣ်ညါ. ယမ့ၢ်တဲတီတီန့ၣ် ပအဲၣ်ဒိးဆဲး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖဲန့ၣ် ဒီးပတအဲၣ်ဒိးမၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် အတၢ်မၤဒံးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ အိၣ်ဝဲလၢပဂီၢ်တမံၤလီၤ.”
ဖဲယကဲကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်အခါ
ဖဲပမၤပှၤလဲၤလၢညါလၢ ဖံ(န်) ပလၣ် အခါ ပတီၣ်ထီၣ်လၢ ပကမၤပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီလီၤ. ပဆိမိၣ်လၢ ပှၤကတူၢ်လိၤပှၤ မ့ၢ်လၢကီၢ်ရ့ၣ်အပှၤကွၢ်တၢ်တဂၤ အဲၣ်ဒိးလၢ ပကမၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ထဲၣ်စဲး ဒီးအဝဲအဲၣ်ဒိးလၢ ပကမၤပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီဖဲန့ၣ်လီၤ. ပဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး အဝဲအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဃိ ပအိၣ်ခိး, အိၣ်ခိးလၢ တၢ်စံးဆၢကဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဘၣ်ဆၣ် လံာ်တဟဲနီတဘ့ၣ်ဘၣ်. လၢခံလံာ်ဟဲတုၤတဘ့ၣ်လီၤ. ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ကဘၣ်လဲၤမၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်အတၢ်မၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ကဘၣ်ဖဲ လါယနူၤအါရံၤ ၁၉၆၅ န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ လံၤအီၤ(န်) ဝံဖၢၤ စ့ၢ်ကီးဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ကဘၣ်လဲၤမၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်လီၤ. ခဲအံၤအဝဲမ့ၢ် အမဲရကၤ ဝဲၤတြၢ်ကမံးတံာ် အပှၤရဲၣ်ကျဲၤတၢ်တဂၤလီၤ.
ယကဘၣ်မၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် တၢ်မၤန့ၣ် ယဘၣ်ယိၣ်တၢ်လီၤ. တချုးလၢ ယကဲထီၣ် ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်ဒံးဘၣ် တနံၣ်ဘျဲၣ်န့ၣ် ကၠ့စ် အ့ၤ ထီမစၢၤ သမံသမိးယၤ ဒီးထံၣ်ဝဲလၢ ယအိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ အဝဲတဲပၠးယၤ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢ ယကဘၣ်မၤအါထီၣ် ဒီးတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်လၢ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်လၢအဂ့ၤတဂၤ လိၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်ဒီး ယကဘၣ်စးထီၣ်မၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် တၢ်မၤ ဒီးယသ့ၣ်ညါလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အံၤ ကဲဘျုးဝဲဒိၣ်မးလီၤ. ယကဲထီၣ် ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်ဝံၤ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ် ထီမစၢၤ မ့ၢ်ဝဲ ကီၢ်ရ့ၣ်အပှၤကွၢ်တၢ် အဆိကတၢၢ်တဂၤလၢ ယမၤသကိးဘၣ်တၢ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. ယမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အသးတီတဂၤအံၤ အအိၣ်အါမးလီၤ.
ယပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ် အတၢ်မၤစၢၤ
ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်တဖၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်လိအါအါဘၣ်. ဖဲကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် လဲၤဟးအိၣ်သကိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ ယကွၢ်လိအီၤတနွံ ဒီးလၢခံတနွံ ဖဲယလဲၤအိၣ်သကိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ယၤ ဒီးဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးယၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢခံတနွံန့ၣ် ယဘၣ်လဲၤက့ၤလၢ ယနီၢ်ကစၢ်လီၤ. ယနီၣ်ဘၣ်ဒံး ယတဲကျိရံၤယၢၤလၢ “အဝဲကပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ပှၤ အနီၢ်ကီၢ်လီၤဧါ.” ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ ယသ့ၣ်ညါထီၣ် တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တမံၤလီၤ. နမ့ၢ်ပျဲလၢ ပှၤဂၤကမၤစၢၤနၤန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အမၤစၢၤနၤသ့ အိၣ်ဝဲထီဘိလီၤ. တၢ်နဲၣ်လိလၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ဘြီ(န်), ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် ဒီးဖရဲၣ် ရၣ်(ခ်) လၢအမ့ၢ် ပှၤဘ့ၤသ့လးဖိ တဂၤအအိၣ်န့ၣ် ယပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအီၤဒိၣ်မး.
ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်ကွၢ်တလီၤကလုာ်ဒူၣ် အိၣ်လၢတၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲးလီၤ. ဘၣ်တဘျီဖဲ ပလဲၤဟးအိၣ်သကိး ဝ့ၢ်ထဲနၢၤစံၤ အခါ ခုချၢၣ်ချဲ(န်) ဟဲဝဲလီၤ. ဒီးဘၣ်တနံၤ ဖဲပအိၣ်ဘှံးလၢ တၢ်အီၣ်အကျး ဒီးယလဲၤလၢတၢ်ဟးလီၢ်အခါ ပိာ်ခွါတဂၤ ဟးပိာ်ယခံ ဒီးအဝဲဖျါ လီၤပျံၤလီၤဖုးဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲဆဲးယီၢ်လၢ အပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကွၢ်တလီၤကလုာ်ဒူၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပှၤဝါဖံးဖိလၢ အနီၢ်ဒိၣ်န့ၢ်ပဝဲခံဂၤလၢာ်န့ၣ် ဟဲဒီးသံကွၢ်ယၤ “ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ဟၢၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်တမံၤမံၤဧါ.” ဖဲန့ၣ်အခါပိာ်ခွါတဂၤန့ၣ်တသူတၢ်ဟးလီၢ်လၢၤဘၣ် ဒီးဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲတဘျီဃီလီၤ. တၢ်ကွၢ်တလီၤ ကလုာ်ဒူၣ်အိၣ်ထီၣ် ဒ်န့ၣ်န့ၣ်တမ့ၢ်လၢ ဖံးအလွဲၢ်လီၤဆီအဃိဘၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်ဒဲးဘးအဃိလီၤ. ဒီးယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အဖံးအလွဲၢ်မ့ၢ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဘၣ်သံလၢ ပဂီၢ်န့ၣ်သံဝဲဘူၣ်လီၤ.
ကဲထီၣ်ပှၤအထူးအတီၤ
ယကဲကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် ၁၂ နံၣ် ဒီးယကဲကီၢ်ရ့ၣ်အပှၤကွၢ်တၢ် ၂၁ နံၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အကဲထီၣ် တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါအါမးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢအဂၤတခါ အိၣ်ခိးသဂၢၢ်လီၤဝဲပခိၣ်လီၤ. ဖဲလါအီကူး ၁၉၉၇ နံၣ်န့ၣ် တၢ်လၢပမုၢ်လၢ်တ့ၢ်လၢ အနံၣ်တဖၣ်အနံၣ်န့ၣ် ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲလီၤ. ပဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်ပှၤလၢ ပကလဲၤမၤတၢ်လၢ အမဲရကၤ ဘ့ၤသ့လးန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ပတီၣ်ထီၣ်လၢ ပကလဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး န့ၣ်ပအိၣ်ခိးအီၤယံာ်ဝဲ ၃၈ နံၣ်လံ. ပဒိးန့ၢ်လံာ်ပရၢဝံၤ လၢခံတလါန့ၣ် ပစးထီၣ်မၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးလီၤ. ယဆိကမိၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အဘၣ်မူဘၣ်ဒါဖဲန့ၣ်တဖၣ် အဲၣ်ဒိးလၢ ယလဲၤမၤစၢၤတၢ်ဖဲန့ၣ် ထဲတစိၢ်တလီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တမ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်.
ကျိရံယၢၤ မ့ၢ်တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢယဂီၢ် စးထီၣ်လၢ ယဖျီသးဒီးအီၤ တုၤအခဲအံၤလီၤ
မူဒါအဆိကတၢၢ်တခါလၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤလၢ ဘ့ၤသ့လးန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ယဘၣ်မၤတၢ်လၢ ဘီမုၢ်အတၢ်မၤဝဲၤကျိၤလီၤ. ယမၤလိန့ၢ်တၢ် ဖဲန့ၣ်အါမးလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်သံကွၢ်လၢအကီ ဒီးအလီၤသးဘၣ်ဒိလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဒီးကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်တဖၣ် ဆှၢထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ယစံးဘျုးဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ အသိၣ်လိယၤ ဒီးမၤစၢၤယၤလၢ တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤ အပူၤအဃိလီၤ. ယမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကဒီး မူဒါဖဲန့ၣ်န့ၣ် ယကဘၣ်မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ အအိၣ်အါမးဒံးလီၤ.
ကျိရံၤယၢၤ မၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးမုာ်မး. လၢညါပဆၢထၢၣ်ဂီၤဂီၤအဃိ ဖဲပဟဲမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးအခါ ပကဆၢထၢၣ်ဂီၤဂီၤအဂီၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတအိၣ်ဘၣ်. ယမၤတၢ်ဖဲန့ၣ် ကန့ၢ်တနံၣ် မ့တမ့ၢ် တနံၣ်ဘျဲၣ် ဒီးယကဲထီၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး အပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် အပှၤမၤစၢၤတၢ်တဂၤလၢ အမၤစၢၤဝဲဘီမုၢ်အတၢ်မၤ ကမံးတံာ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲ ၁၉၉၉ နံၣ်န့ၣ် ယကဲထီၣ် ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်တဂၤလီၤ. လၢမူဒါအံၤအပူၤ ယန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိအါမးလီၤ. တၢ်မၤလိလၢ အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်တခါန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခိၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဘၣ် မ့ၢ်ဝဲယ့ၣ်ၡူးလီၤ.
စးထီၣ်လၢ ၁၉၉၉ နံၣ်န့ၣ် ယဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ယကကဲထီၣ် ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်တဂၤ
ယမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လီၤက့ၤ ယတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် တဘျီတခီၣ် ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယလီၤဂာ်ဒီး ဝံဧၤမိၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ဝဲ ပှၤကွၢ်သိလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးတဂၤ ဒီးမၤတၢ်လၢ သိးဝံာ်ဒၢအကျိးလီၤ. ဒီးပှၤလၢအအီၣ် သိးဝံာ်ဒၢတဖၣ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ထဲဒၣ် ပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤထံၣ်အီၤ ဒီးမၢအကဲဝံ ဒီးအဝဲဆိၣ်ဂ့ၤအီၤ အါမးလီၤ. (ဧၤမိၣ် ၇:၁၄, ၁၅) ဒ်န့ၣ်အသိး ယမ့ၢ်ပှၤမၤစံာ်ဖိလၢ အဖှီၣ်တဂၤ အဖိခွါလၢအအိၣ်လၢ လံဘၢၤထံၤ, အံၤဒံၤယါနၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤထံၣ်ယၤ ဒီးဆိၣ်ဂ့ၤယၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ် တုၤဒၣ်လဲာ် ယဂံၢ်ထီၣ်ဒွးထီၣ်အီၤ တလၢာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၀:၂၂) ယတၢ်အိၣ်မူလၢ အခီၣ်ထံးန့ၣ် ဖှီၣ်သံယာ်သံ ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယထူးထီၣ်တီၤထီၣ်လၢ နီၢ်သးတကပၤ အါထီၣ်အါထီၣ် တုၤဒၣ်လဲာ် ယတဲတသ့လၢၤဘၣ်.
