၁. ဖဲပှၤဆီဟံၣ်ဆီဃီသီသီအခါ အဝဲသ့ၣ်ပှဲၤဝဲဒီး တၢ်သူၣ်ခုသးခုသနာ်က့ လၢခံန့ၣ် ကဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲဒီး တၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)

လၢတၢ်ဖျီအမုၢ်နံၤန့ၣ် ဖဲတလးမူးပိာ်ခွါထံၣ်ဘၣ်ဝဲ အတလးမူးပိာ်မုၣ်လၢအဃံလၤအံၤ အဆိကတၢၢ်အခါ အဝဲသူၣ်ခုသးခုဒီး သူၣ်ပိၢ်သးဝးဒိၣ်မးလီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ် ပာ်တၢ်အဲၣ်တီအဆၢကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အဲၣ်လိာ်အသးန့ၣ် ဒိၣ်ထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ် တုၤဒၣ်လဲာ်အဲၣ်ဒိး ဒိးတ့ဒိးဖျီအသးလီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်အၢၣ်လီၤဝဲလၢ ကတီလိာ်အသးတဂၤဒီးတဂၤတုၤအသံလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဖျီအသးဝံၤအလီၢ်ခံ ကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဒ်သိး ကအိၣ်ဒီးဟံၣ်မုာ်ဃီပၢၤအဂီၢ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ကစၢ်လၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်တ့တၢ်ဖျီအဃိ အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ နီၢ်ဒီမါဝၤခံဂၤအံၤ ကအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီ ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဟ့ၣ်လီၤဝဲအကလုၢ်အကထါ လၢအမ့ၢ်လံာ်စီဆှံ ဒ်သိးကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၈:၂၂) ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအဆီဟံၣ်ဆီဃီတဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ မ့တမ့ၢ် “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်လၢပဖံးပညၣ်အပူၤ” မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် တလၢတပှဲၤဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၂၈) ပှၤဒီမါဝၤခံဂၤအံၤ ဒ်သိးတၢ်ကီတၢ်ခဲ သုတအိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် ကဘၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်. ဒီးဒ်သိး ကအိၣ်ဒီးဟံၣ်မုာ်ဃီပၢၤအဂီၢ် ကဘၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်.

၂. နီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ် ကြၢးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ဒ်လဲၣ်တကလုာ်လဲၣ်.

 ^၂ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်အဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ လၢအရ့ဒိၣ်တခါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ နီၢ်ဒီမါဝၤကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ် လီၤဆီလိာ်အသး ဒီးတၢ်အဲၣ်အဂၤလီၤ. အဒိ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ကဟုကယာ်လိာ်သး တကးဒံးဘၣ် ကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး နီၢ်ဒီမါဝၤအတၢ်အဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အဖိမ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်န့ၣ် အတၢ်အဲၣ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ကဘၣ်ဒိၣ်န့ၢ်ဒံးအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ တၢ်အဲၣ်အဃိကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်လၢ အဟံၣ်ဃီပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်မၢဖိပီလူးတဲဝဲလၢ “ဘၣ်ဆၣ်ဒီးသုဝဲဒၣ်အံၤ, ဒ်သုအဲၣ်လီၤသုသးအသိး, တဂၤအဲၣ်အမါ, တဂၤအဲၣ်အမါဒၣ်ဝဲတက့ၢ်. ဒီးပိာ်မုၣ်န့ၣ်မ်အယူးယီၣ်အဝၤတက့ၢ်.”—အ့းဖ့းစူး ၅:၃၃.

၃. နီၢ်ဒီမါဝၤခံဂၤ အတၢ်အဲၣ်န့ၣ် အသဟီၣ်ကဘၣ်ဆူၣ်ထဲလဲၣ်.

^၃ စီၤပီလူးကွဲးဝဲလၢ– “ပိာ်ခွါသ့ၣ်ဧၢ, အဲၣ်သုမါ, ဒ်ခရံာ်အဲၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, ဒီးဟ့ၣ်လီၤကွံာ်အသးလၢအဂီၢ်” အသိးန့ၣ်တက့ၢ်. (အ့းဖ့းစူး ၅:၂၅) ဒ်ယ့ၣ်ၡူး အဲၣ်ဝဲအပျဲၢ်အဘီၣ်အသိး ခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ကွၢ်လိဝဲယ့ၣ်ၡူး ခီဖျိအဲၣ်လိာ်အသးတဂၤဒီးတဂၤန့ၣ်လီၤ. (ဖး ယိၤဟၣ် ၁၃:၃၄, ၃၅; ၁၅:၁၂, ၁၃ တက့ၢ်.) ခရံာ်ဖိဒီမါဝၤခံဂၤ ကဘၣ်အဲၣ်လိာ်အသးတဂၤဒီးတဂၤ တကးဒံးဘၣ် တူၢ်သံအသးလၢ အသးသမူတံၤသကိးအဂီၢ် ကဘၣ်ဘူၣ်ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်ဟဲအိၣ်ထီၣ်လၢ နီၢ်ဒီမါဝၤအဘၢၣ်စၢၤအခါ အဝဲသ့ၣ် ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢအတၢ်အဲၣ်န့ၣ် အသဟီၣ်တဆူၣ်ဘၣ်. မ့ၢ်ကဲထီၣ်အသး ဒ်အံၤန့ၣ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့လဲၣ်. မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ် “ဒိးတၢ်ခဲလၢာ်, နာ်တၢ်ခဲလၢာ်, မုၢ်လၢ်တၢ်ခဲလၢာ်, ဝံသးစူၤတၢ်ခဲလၢာ်လီၤ.” တၢ်အဲၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် “တလီၤတူာ်လီၤကာ်ဘၣ်.” (၁ ကရံၣ်သူး ၁၃:၇, ၈) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤ ခံဂၤအံၤန့ၣ် ကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤဝဲ တၢ်အၢၣ်လီၤလၢ အဝဲသ့ၣ်အၢၣ်လီၤဝဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် အၢၣ်လီၤဝဲလၢ ကအဲၣ်လိာ်အသး ဒီးကတီလိာ်အသးတဂၤဒီးတဂၤန့ၣ်လီၤ. အတၢ်အၢၣ်လီၤအံၤ ကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးကဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးဖဲတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်အခါ ကမၤသကိးတၢ်ဒီး ကဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဘၣ်လိာ်က့ၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

၄, ၅. (က) ဒ်ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤအသိး ဝၤအမူဒါန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) မါတဂၤ ကြၢးထံၣ်ဟံၣ်ခိၣ်ဒ်လဲၣ်. (ဂ) ခဲသံၤ ဒီး ဖရဲၣ် ဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၄ စီၤပီလူးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ နီၢ်ဒီမါဝၤခံဂၤလၢာ် အမူဒါအိၣ်ဝဲဒ်အံၤလီၤ. ဒီးစီၤပီလူးတဲဝဲလၢ– “ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်ဧၢ, ပာ်လီၤသုသးလၢသုဝၤအဖီလာ်, ဒ်လၢကစၢ်န့ၣ်အသိးတက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ဝၤမ့ၢ်မါအခိၣ်, ဒ်ခရံာ်မ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခိၣ်အသိးန့ၣ်” လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၅:၂၂, ၂၃) စီၤပီလူး တအဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ပိာ်ခွါန့ၣ်ဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံးပိာ်မုၣ်ဘၣ်. ယဟိဝၤယွၤထံၣ်ဝဲ မါတဖၣ်အမူဒါန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲစံးဝဲလၢ– “ပှၤကညီ အိၣ်တဂၤဃီတဂ့ၤဘၣ် ယကတ့န့ၢ်အီၤလၢ တၢ်မၤစၢၤလၢအကြၢးဒီးအီၤလီၤ.” (၁ မိၤၡ့ ၂:၁၈) ဒ်သိး ဝၤတဂၤကကဲထီၣ် ဟံၣ်ခိၣ်လၢအဂ့ၤအဂီၢ် အမါန့ၣ်ကဘၣ်မၤစၢၤအီၤလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်မ့ၢ် “တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခိၣ်” ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီးဝၤသ့ၣ်တဖၣ် ကဘၣ်မၤပိာ်ထွဲ ယ့ၣ်ၡူးအဒိအတဲာ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲဝၤသ့ၣ်တဖၣ်မၤထွဲဝဲ ဒ်ယ့ၣ်ၡူးအသိးန့ၣ် မါသ့ၣ်တဖၣ်ကတူၢ်ဘၣ်လၢ အဝၤကဟုကယာ်အီၤဒီး ကယူးယီၣ်ပာ်ကဲအဝၤအဂီၢ် ကညီထီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.

^၅ ခဲသံၤ လၢအဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဒီးဖရဲၣ် စံးဝဲလၢ– “ဖဲယအိၣ်သဘျ့အခါ ယဆၢထၢၣ်လၢ ယနီၢ်ကစၢ်အခီၣ် ဒီးယဆၢတဲာ်တၢ်လၢ ယနီၢ်ကစၢ်လီၤ. တုၤယဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဘျီဒု, ယမၤဒ်န့ၣ်တသ့လၢၤဘၣ်. ယဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤလိထီၣ်ယသးလၢ ယကဒိးသန့ၤယသးလၢယဝၤန့ၣ်လီၤ. ယကမၤဒ်န့ၣ်အဂီၢ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအညီထီဘိဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢပမၤဒ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအသိးအဃိ ပတၢ်ရ့လိာ်သး ဂ့ၤထီၣ်ဝဲလီၤ.” ^[၁] (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိအကတၢၢ်တက့ၢ်.) မ့မ့ၢ်ဖရဲၣ်တခီတဲဝဲလၢ– “ယကဆၢတဲာ်တၢ်လၢ ယနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအညီဘၣ်. တုၤလၢ ယဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဒီးယဘၣ်ဆၢတဲာ်တၢ်လၢ ပှၤခံဂၤအဂီၢ်န့ၣ် ကီဒိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢယဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိယဃ့ဘါထုကဖၣ် ဒ်သိးယဟိဝၤယွၤ ကနဲၣ်လိယၤ ဒီးယဒိက နၣ် ယမါအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဃိ ညီထီၣ်ဝဲလၢယဂီၢ်လီၤ. ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယၤဒီးယမါန့ၣ် ပမၤသကိးတၢ် ဃူဃူဖိးဖိးလီၤ.”

၆. ဖဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီဟဲအိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီအပူၤအခါ တၢ်အဲၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ် “တၢ်လၢတၢ်ပှဲၤအပျံၤစၢဃာ်တၢ်” လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၆ နီၢ်ဒီမါဝၤခံဂၤ အတၢ်အဲၣ်လိာ်အသး ကဂၢၢ်ကျၢၤဝဲအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ကဘၣ် ‘ဝံသးစူၤလိာ်အသး, ဒီးအတၢ်ကမၣ် မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် ကဘၣ်ပျၢ်လိာ်အသး’ လီၤ. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် တလၢတပှဲၤဘၣ်အဃိ မၤကမၣ်လိာ်သးသ့ဝဲလီၤ. မ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်ဒီး ကဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိ ဒ်သိးအသုတမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ် လၢၤတဂ့ၤအဂီၢ်, ကဘၣ်ပျၢ်လိာ်သး အတၢ်ကမၣ်တဂၤဒီးတဂၤ ဒီးကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ် ဒ်လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲအသိးလီၤ. တၢ်အဲၣ်ဒ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ “တၢ်လၢတၢ်ပှဲၤ အပျံၤစၢဃာ်တၢ်” န့ၣ်လီၤ. (ကလီးစဲ ၃:၁၃, ၁၄) နီၢ်ဒီမါဝၤခံဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်အံၤ သ့ခီဖျိ လၢ အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်လိာ်အသး, အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤဒီး “တတိၢ်န့ၢ်ဖံးဃာ် တၢ်ကမူၤကမၣ်တဖၣ်ဘၣ်.” (၁ ကရံၣ်သူး ၁၃:၄, ၅, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) အဝဲသ့ၣ် အသးမ့ၢ်တလီၤပလိာ် လၢတၢ်ဂ့ၢ်တခါခါအဃိန့ၣ် တချုးလၢ မုၢ်လီၤနုာ်န့ၣ် ကြၢးမၤဘၣ်လိာ်ဝဲလၢ အဆိအချ့လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၄:၂၆, ၂၇) ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကတဲဖျါထီၣ် တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “ယမၤဘၣ်ဒိနသးအဃိ ဝံသးစူၤယၤနီၤ” အဂီၢ်လိၣ်ဘၣ် တၢ်ဆီၣ်လီၤသးဒီး တၢ်သးဒူလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်မၤဝဲ ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ကဘှါဆှဲက့ၤဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်ကီဒီး အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ အတၢ်ရ့လိာ်သး ကဂ့ၤထီၣ်ဝဲလီၤ.

၇, ၈. (က) ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဒီမါဝၤ အတၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤဒီမါဝၤတဖၣ် ကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ဒီးတၢ်ကဟုကယာ်လဲၣ်.

^၇ ပှၤဒီမါဝၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအကြၢးအဘၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်အဂီၢ် လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ် မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့ဝဲလီၤ. (ဖး ၁ ကရံၣ်သူး ၇:၃–၅ တက့ၢ်.) ပှၤဒီမါဝၤခံဂၤလၢာ် ကဘၣ်ဆိကမိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ တဂၤဒီးတဂၤ အတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးအတၢ်လိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝၤတဂၤမ့ၢ်တအိၣ်ဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကဟုကယာ်လၢ အမါအဖီခိၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အမါမံဃုာ်ဒီးအီၤတမုာ်လၢၤဘၣ်. ဝၤတဖၣ်ကဘၣ် “သ့ၣ်ညါ” နၢ်ပၢၢ်အမါအတၢ်လိၣ်ဘၣ်လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၃:၇) တၢ်မံဃုာ်န့ၣ် တဘၣ်မ့ၢ်လၢ တၢ်ဆီၣ်သနံး မ့တမ့ၢ် တၢ်မၢဆူၣ်အဃိဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် အသးကဘၣ်လီၤပလိာ်ခံဂၤလၢာ်လီၤ. ပှၤပိာ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် အသးကတၢချ့န့ၢ်ဒံးအမါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကမံဃုာ်လိာ်အသးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အသး ကဘၣ်လီၤပလိာ်လိာ်အသးလီၤ.

^၈ ဖဲပှၤဒီမါဝၤတဖၣ် မံဃုာ်ဝဲအခါ ကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်အဲၣ်လၢကျဲဒ်လဲၣ် ဒီးထဲလဲၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံတပာ်ဖျါဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤဒီမါဝၤတဖၣ် ကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံဒ်အံၤလီၤ. (တၢ်သးဝံၣ်တဖၣ်တၢ်အသးဝံၣ် ၁:၂; ၂:၆) ခရံာ်ဖိဒီမါဝၤတဖၣ် ကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ဒီးတၢ်ကဟုကယာ် လၢတဂၤဒီးတဂၤအဖီခိၣ်လီၤ.

၉. ပှၤလၢ အတမ့ၢ် ပသးသမူတံၤသကိးန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိပဘၣ်ဟးဆှဲးတၢ်သးအိၣ်လၢ အတကြၢးတဘၣ်လဲၣ်.

^၉ ပတၢ်အဲၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပှၤလၢပခိၣ်ပဃၢၤမ့ၢ်ဒိၣ်န့ၣ် ပတပျဲလၢပှၤတဂၤဂၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်တမံၤမံၤ ကမၤဘၣ်ဒိ ပတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီဘၣ်. ပှၤတနီၤနီၤ မၤဘၣ်ဒိ မ့တမ့ၢ် မၤဟးဂီၤ အတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီခီဖျိ ကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့ထီဘိန့ၣ်လီၤ. ပကဘၣ်ဟးဆှဲး တၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့ဒီး တၢ်သးအိၣ်လၢ အတကြၢးတဘၣ် ဒီးပှၤလၢအတမ့ၢ် ပသးသမူတံၤသကိးန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပကဘၣ်ဟးဆှဲး တၢ်ဂဲၤလိာ်ကွဲတၢ်အဲၣ်ဒီး ပှၤလၢတမ့ၢ်ပသးသမူတံၤသကိးန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်တဟးဆှဲး တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ န့ၣ် ပမ့ၢ်ပှၤလၢ တအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံဘၣ်လီၤ. ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယွၤသ့ၣ်ညါပတၢ်ဆိကမိၣ်ဒီး တၢ်လၢပမၤတဖၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကသးအိၣ်မၤသးခုယွၤအသးဒီး တီဒီးပသးသမူတံၤသကိးအဂီၢ်လီၤ.—ဖး မးသဲ ၅:၂၇, ၂၈; ဧ့ၤဘြံၤ ၄:၁၃ တက့ၢ်.

၁၀, ၁၁. (က) နီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ်မၤကတၢၢ်အအတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ အိၣ်အါဝဲထဲလဲၣ်. (ခ) ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အိၣ်လီၤဖးန့ၣ် လံာ်စီဆှံစံးဝဲဒ်လဲၣ်. (ဂ) ဒ်သိးပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ် သုတအိၣ်လီၤဖးလၢ အဆိအချ့အဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လဲၣ်.

^၁၀ ဖဲတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်ဖးဒိၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်လၢ ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤ အဘၢၣ်စၢၤအခါ ပှၤတနီၤပာ်လီၤအသးလၢ ကအိၣ်လီၤဖး (separate) မ့တမ့ၢ် ကမၤကတၢၢ်ကွံာ်အတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ (divorce) လီၤ. လၢထံကီၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤ မၤကတၢၢ်ကွံာ် အတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီအိၣ်ဝဲ အါန့ၢ်ဒံးတဝာ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တကဲထီၣ်အသးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤအါအါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ခရံာ်ဖိနီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒံးယံာ်ဒံးအါထီၣ်ဝဲလီၤ.

^၁၁ လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲဒ်အံၤ– “မါတဂၤ, မ်အသုတလဲၤသဒၣ်အဝၤတဂ့ၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီးမ့ၢ်လဲၤသဒၣ်ဝဲဒီး, အဝၤတအိၣ်ဘၣ်ဒီးမ်အအိၣ်တက့ၢ်. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး, မ်အဘၣ်လိာ်က့ၤအသးဒီး အဝၤန့ၣ်တက့ၢ်. ဒီးအဝၤတဂၤန့ၣ် မ်အသုတပာ်မၢ်အမါတဂ့ၤ.” (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၁၀, ၁၁) ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤတနီၤ တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒိၣ်တလၢအဃိ ကဘၣ်အိၣ်လီၤဖးဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ယ့ၣ်ၡူး ပာ်ဖျါထီၣ်ကစၢ်ယွၤ အတၢ်တိာ်ပာ် ဘၣ်ဃးဒီးပှၤလၢ အဆီဟံၣ်ဆီဃီတဖၣ် ဒီးစံးဝဲလၢ– “တၢ်လၢယွၤပာ်ဃုာ်ဝဲန့ၣ်, မ်ပှၤကညီသုတထုးဖှၣ်တဂ့ၤ.” (မးသဲ ၁၉:၃-၆; ၁ မိၤၡ့ ၂:၂၄) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ် ကအိၣ်တပူၤဃီလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၃၉) ပဝဲခဲလၢာ် ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်လၢပမၤတဖၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်စံးဆၢလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါပာ်စၢၤတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် တချုးလၢ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ် ကဲထီၣ်အသး ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒံးဘၣ်အခါ ပကဘှါဆှဲက့ၤအီၤလၢ အဆိအချ့လီၤ.

၁၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤတနီၤ ဆိကမိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ကအိၣ်လီၤဖးလဲၣ်.

^၁၂ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤဒီမါဝၤတနီၤ ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢ အတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ တကဲထီၣ်အသး ဒ်အဝဲသ့ၣ်မုၢ်လၢ်ဝဲအသိးအဃိ အဝဲသ့ၣ် အသးဟးဂီၤ မ့တမ့ၢ် အသးဒိၣ်ထီၣ်အနီၢ်ကစၢ်မ့တမ့ၢ် အသးသမူတံၤသကိးလီၤ. အါဒၣ်တက့ၢ်န့ၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲကဲထီၣ်အသးခီဖျိ အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်ထီၣ် တၢ်လီၢ်လီၤဆီလိာ်အသး ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ် လၢကျဲတဂၤတမံၤအဃိလီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤအဂၤတနီၤန့ၣ် တဖိးလိာ်အသး ဒီးအမံၤပှၢ် မ့တမ့ၢ် အသးတလီၤပလိာ်လိာ်သးလၢ ကျိၣ်စ့ဒီး ကလုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ဖိလံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်အဃိ ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ခရံာ်ဖိအါတက့ၢ်န့ၣ် ခီဖျိမၤထွဲဝဲ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဃိ မၤဘၣ်လိာ်က့ၤ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ်အံၤန့ၢ်ဝဲလီၤ.

၁၃. ပှၤဒီမါဝၤတဖၣ် အိၣ်လီၤဖးသ့လၢ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤတဖၣ်အဃိလဲၣ်.

^၁၃ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ နီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ် အိၣ်လီၤဖးသ့န့ၣ်အိၣ်ဝဲလီၤ. အဒိ ပှၤတနီၤနီၤ တအဲၣ်ဒိးလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ အဟံၣ်ဖိဃီဖိနီတစဲးဘၣ်, မၤဒၢၣ်မၤဆါအသးသမူတံၤသကိး နးနးကလဲာ် မ့တမ့ၢ် ဂုာ်ကျဲးစၢးတြီဝဲအသးသမူတံၤသကိး တုၤဒၣ်လဲာ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ တန့ၢ်လၢၤဘၣ်. လၢတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤအဃိ ပှၤတနီၤနီၤ ဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ ကအိၣ်လီၤဖးဒီးအသးသမူတံၤသကိးလီၤ. တၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်မ့ၢ်ဟဲအိၣ်ထီၣ်လၢ နီၢ် ဒီမါဝၤအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကြၢးလဲၤဃ့တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်အအိၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိအါမးအဃိ ဒ်သိးပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤ ကလူၤပိာ်ထွဲ ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤဝဲသ့လီၤ. ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ် မ့ၢ်ဃ့ကစၢ်ယွၤအသးစီဆှံအတၢ်မၤစၢၤန့ၣ် ကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်သိး ကလူၤပိာ်ထွဲ လံာ်စီဆှံတၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ပှၢ်ဒီး ကပာ်ဖျါထီၣ် ခရံာ်ဖိတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါအဂီၢ်လီၤ. (ကလၤတံ ၅:၂၂, ၂၃) ^[၂] —ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိအကတၢၢ်တက့ၢ်.

၁၄. ဘၣ်ဃးဒီး ခရံာ်ဖိလၢအဆီဟံၣ်ဆီဃီတ့ၢ်ဒီး ပှၤလၢတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၄ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤတဂၤအသးမူတံၤသကိး မ့ၢ်တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤဒၣ်လဲာ် အဝဲသ့ၣ်ကြၢးအိၣ်ဝဲတပူၤဃီလီၤ. (ဖး ၁ ကရံၣ်သူး ၇:၁၂–၁၄ တက့ၢ်.) အသးသမူတံၤသကိးလၢ အတစူၢ်တၢ်နာ်တၢ်တဂၤန့ၣ် “ကဆှီ” ဝဲမ့ၢ်လၢ အဆီဟံၣ်ဆီဃီဒီး ယွၤအခ့အပှၤတဂၤအဃိလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်အဖိလၢအဆံးတဖၣ်န့ၣ် “ကဆှီ” ဝဲဒီးကဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယွၤအတၢ်ဒီသဒၢလီၤ. စီၤပီလူးတဲဝဲခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢ “ပိာ်မုၣ်ဧၢ, နတအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤနဝၤဘၣ်န့ၣ်, နသ့ၣ်ညါဒ်လဲၣ်. ဒီးပိာ်ခွါဧၢ, နတအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤဘၣ်နမါဘၣ်န့ၣ်, နသ့ၣ်ညါဒ်လဲၣ်.” (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၁၆) တၢ်အဒိအတဲာ်အိၣ်အါမးလၢ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ မါမ့တမ့ၢ်ဝၤလၢ အမ့ၢ်ခရံာ်ဖိတဖၣ် မၤစၢၤဝဲအသးသမူတံၤသကိးတဖၣ် ဒ်သိးကကဲထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤအဂီၢ်လီၤ.

၁၅, ၁၆. (က) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢ အဝၤတမ့ၢ် ပှၤစူၢ်တၢ်နာ်တၢ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံ ဟ့ၣ်ကူၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) ခရံာ်ဖိလၢ အသးသမူတံၤသကိးလၢ “အတနာ်ဘၣ်တၢ် မ့ၢ်လဲၤသဒၣ်” အီၤန့ၣ်ကြၢးမၤဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၅ တၢ်မၢဖိပ့းတရူး ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး ခရံာ်ဖိပိာ်မုၣ်တဖၣ်လၢ “သုဝဲမါတဖၣ် သုကဘၣ်ဒိးပၢဒိးဆှၢသုသး လၢသုဝၤတဖၣ်, ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်တဂၤဂၤမ့ၢ်တနာ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါဒီး, သုသကဲာ်ပဝးကထုးန့ၢ်က့ၤ အဝဲသ့ၣ်လၢ ကစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ. တလိၣ်သုကတိၤတၢ်နီတဘီဒၣ်လဲာ်ဘၣ်. မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကထံၣ် သုသကဲာ်ပဝးကဆှီဝဲဒီး လီၤယူးယီၣ်ပာ်ကဲဆံးအါလဲၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဖၣ် ကတဲဘၣ်အဝၤဘၣ်ဃး အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်ထီဘိအလီၢ် မၤစၢၤအဝၤဒ်သိးကတူၢ်လိာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီသ့ခီဖျိ ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢအမ့ၢ် “သးလၢအဂ့ၤအဝါ ဒီးတၢ်ပာ်သးကစုဒု အတၢ်ဃံတၢ်လၤလၢ အပှၢ်ထီၣ်တသ့ဘၣ်, လၢအမ့ၢ်တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ကတၢၢ် လၢ ကစၢ်ယွၤအမဲာ်အတၢ်ထံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.”—၁ ပ့းတရူး ၃:၁-၄ ခ့ခါစှီၤကျိာ်.

^၁၆ ဝၤမ့တမ့ၢ် မါလၢ အတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤတဂၤ မ့ၢ်အဲၣ်ဒိးအိၣ်လီၤဖးန့ၣ် လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ “ပှၤလၢအတနာ်ဘၣ်တၢ် မ့ၢ်လဲၤသဒၣ်ဝဲဒီး, ကလဲၤသဒၣ်ဒၣ်ဝဲတက့ၢ်. တၢ်မ့ၢ်မၤအသးဒ်န့ၣ်ဒီး, ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါမ့ၢ်ဂ့ၤ, တဘၣ်စၢဃာ်ဘၣ်ဝဲဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ဒီးယွၤကိးလံပှၤလၢ တၢ်အိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးအဂီၢ်လံ” န့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၁၅) အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်အိၣ်လီၤဖးန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိးကအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ဘၣ်ဆၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အစူၢ်တၢ်နာ်တၢ်တဂၤ မ့ၢ်အိၣ်လီၤဖး ဒီးအသးသမူတံၤသကိး သနာ်က့ ဒ်လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး အဝဲဆီဟံၣ်ဆီဃီလၢအသီတဘျီတန့ၢ်ဘၣ်. ဒ်သိးအသးသမူ တံၤသကိးကဆဲးအိၣ်ဒီးအီၤအဂီၢ် တဘၣ်မၢဆူၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီးဘၣ်. လၢခံန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အသးသမူတံၤသကိး ကအဲၣ်ဒိးဟဲက့ၤအိၣ်ဒီးအီၤလီၤ. ခါဆူညါန့ၣ် အသးသမူတံၤသကိးကဲထီၣ် ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့ဝဲလီၤ.

၁၇. တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ခရံာ်ဖိဒီမါဝၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၇ ခီဖျိလၢ “မုၢ်နံၤအခံကတၢၢ်” တုၤလံအဃိ ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ “အဆၢကတီၢ်လၢအကီအခဲ”န့ၣ်လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁-၅) ဒ်သိးပကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤအဂီၢ် ပကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤပီလူးကွဲးဝဲလၢ “တၢ်အဆၢအကတီၢ်” အိၣ်တ့ၢ်ဝဲစှၤဒိၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ “ပှၤအိၣ်ဒီးအမါ, ဘၣ်အိၣ်ဝဲ, ဒ်အတအိၣ်ဘၣ်အသိး . . . ဒီးပှၤလၢအမၤအအံၤ တဃၣ်အတၢ်, ဒ်ပှၤလၢအတမၤဘၣ် နးကဲၣ်ဆိးအသိးန့ၣ်လီၤ.” (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၂၉-၃၁) စီၤပီလူး တအဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ ပှၤကဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ပှၤသးသမူတံၤသကိးန့ၣ်ဘၣ်. အဝဲအဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ ခီဖျိပအိၣ်မူဘၣ်လၢ မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အဃိ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢပဂီၢ်လီၤ. —မးသဲ ၆:၃၃.

၁၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ခရံာ်ဖိတဖၣ် အိၣ်ဒီး ဟံၣ်မုာ်ဃီပၢၤသ့ဝဲလဲၣ်.

^၁၈ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအကီခဲအံၤ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ် လီၤမုၢ်လီၤဖးအါမးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မ့ၢ်ပအိၣ်ဒီးဟံၣ်မုာ်ဃီပၢၤကသ့ဧါ. ပမ့ၢ်ရ့ဒီးယဟိဝၤယွၤ ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်, ပမ့ၢ်မၤပိာ်ထွဲ လံာ်စီဆှံတၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ပှၢ် ဒီးတူၢ်လိာ်ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ် ပအိၣ်ဒီးဟံၣ်မုာ်ဃီပၢၤသ့ဝဲလီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါလၢအတဲဝဲ “တၢ်လၢယွၤပာ်ဃုာ်ဝဲန့ၣ်, မ်ပှၤကညီသုတထုးဖှၣ်တဂ့ၤ” န့ၣ်လီၤ. —မၢ်ကူး ၁၀:၉.