မ့ၢ်နထံၣ်လၢ ပှၤအဂၤတဖၣ် လိၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိဧါ.
“ယဟ့ၣ်လီၤသုလၢ တၢ်သိၣ်လိအဂ့ၤလီၤ.”—ကတိၤဒိ ၄:၂.
၁, ၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်သိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤအဂၤတဖၣ်လၢ ကဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်မူဒါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ်လဲၣ်.
ယ့ၣ်ၡူး ဂုာ်ကျဲးစၢးဆူၣ်ဆူၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤလီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲဟံးန့ၢ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒ်သိးကသိၣ်လိနဲၣ်လိ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လီၤ. အဝဲသိၣ်လိအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ ကဘၣ်သိၣ်လိ ဒီးကဘၣ်ကဟုကယာ် ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် သ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲလၢကဘၣ်လီၤဂာ်ဒီး ပှၤကွၢ်သိလၢ အကဟုကယာ်အသိတဖၣ်လီၤ. (မးသဲ ၁၀:၅-၇) စီၤဖံးလံးပူး အတၢ်မၤအါလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ ဘၣ်ဆၣ် အဝဲဟံးန့ၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကသိၣ်လိအဖိမုၣ်တဖၣ်လၢ ကမၤတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၂၁:၈, ၉) ဒ်န့ၣ်အသိး မုၢ်မဆါတနံၤညါအံၤစ့ၢ်ကီး ပကဘၣ်သိၣ်လိပှၤဂၤတဖၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.
၂ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် ပှၤအသီလၢတဘျၢဘၣ်ထံဒံးဘၣ် အိၣ်ဝဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ. ပှၤအသီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ လိၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိလီၤ. ပကဘၣ်မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံလၢအနီၢ်ကစၢ် ဒီးနီၢ်ကစၢ်တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံန့ၣ် ကဲဘျုးကဲဖှိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပကဘၣ်သိၣ်လိနဲၣ်လိစ့ၢ်ကီး အဝဲသ့ၣ်လၢ ကသိၣ်လိပှၤဂၤ ဒီးကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အဘျၢထံဝံၤသီသီတဖၣ် လိၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒ်သိးကကဲထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိကိးဂၤဒဲး မၤစၢၤပှၤအသီတဖၣ်သ့ဝဲလီၤ.—ကတိၤဒိ ၄:၂.
သိၣ်လိနဲၣ်လိ ပှၤအသီတဖၣ်လၢ ကဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်လံာ်စီဆှံအဂီၢ်
၃, ၄. (က) စီၤပီလူးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံန့ၣ် ကဲဘျုးကဲဖှိၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) တချုးလၢ ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်လံာ်စီဆှံအခါ ပနီၢ်ကစၢ်စ့ၢ်ကီးကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်.
၃ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤကိးဂၤဒဲး ကဘၣ်ဖးလံာ်စီဆှံ ဒီးမၤလိအါထီၣ်လံာ်စီဆှံ ဒ်သိးကသ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘၣ်သးကသ့အဂီၢ်လီၤ. စီၤပီလူးတဲနၢ်ပၢၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ကလီးစဲတဖၣ်ဒ်အံၤလီၤ. အဝဲစံးဝဲလၢ– “ပတဆိတ့ၢ်ဘါထုကဖၣ် လၢသုဂီၢ်ဘၣ်. ဒီးပဃ့ကညး ဒ်သိးသုကလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ် ဒီးတၢ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဘၣ်ယွၤအသး” လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ကဖးဒီးမၤလိအါထီၣ်လံာ်စီဆှံလဲၣ်. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးကကဲပှၤလၢအကူၣ်တၢ်သ့ ဒီးကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲလၢ ကဘၣ် “လဲၤတၢ်ဒ်အကြၢးဒီးကစၢ်, လၢတၢ်ဘၣ်အသးခဲလၢာ်” အဂီၢ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ကမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးအဝဲသ့ၣ်လၢကမၤ “ကယဲၢ်တၢ်မၤဂ့ၤ” ဒ်အမ့ၢ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ လၢယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲန့ၣ်လီၤ. (ကလီးစဲ ၁:၉, ၁၀) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပမ့ၢ်မၤလိအဝဲသ့ၣ် လံာ်စီဆှံန့ၣ် ပဘၣ်မၤစၢၤအီၤဒ်သိး အဝဲကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ ဒီးတၢ်ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ် လံာ်စီဆှံထီဘိန့ၣ် ကမၤစၢၤအီၤလၢ ကမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
၄ ပနီၢ်ကစၢ် မ့ၢ်တဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ် လံာ်စီဆှံန့ၣ် ပမၤစၢၤပှၤဂၤ ဒ်သိးကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ် လံာ်စီဆှံတသ့ဘၣ်. အဒိ ပမ့ၢ်ဖးလံာ်စီဆှံထီဘိ ဒီးဆိကမိၣ်ထံ တၢ်လၢပဖးတဖၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ဒီးပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ဖးလံာ်စီဆှံထီဘိန့ၣ် ဖဲပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ဟံၣ်ကစၢ်မ့ၢ်သံကွၢ်ပှၤ တၢ်သံကွၢ်လၢအကီန့ၣ် ပသူလံာ်စီဆှံဒီး ပစံးဆၢက့ၤအီၤကဘၣ်ဝဲလီၤ. ဖဲပဖးဘၣ် ယ့ၣ်ၡူး, စီၤပီလူးဒီးပှၤအဂၤတဖၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးဆူၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤအခါ ကကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒ်သိးပကဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ဒူသးဒူအပူၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဒီးပမ့ၢ်တဲဘၣ်ပှၤဂၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လၢပမၤလိဘၣ် လၢလံာ်စီဆှံပူၤတဖၣ်အံၤ ကဲဘျုးလၢပတၢ်အိၣ်မူပူၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ကကဲထီၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလၢ အဝဲသ့ၣ် ကမၤလိအါထီၣ်လံာ်စီဆှံ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အဘျုးအဖှိၣ်လီၤ.
၅. ဒ်သိးပှၤအသီသ့ၣ်တဖၣ် ကမၤအနီၢ်ကစၢ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံထီဘိအဂီၢ် နဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
၅ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကဆိကမိၣ်ဘၣ်လၢ “ဒ်သိးယပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ် လံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်ထီဘိအဂီၢ် ယကဘၣ်သိၣ်လိနဲၣ်လိအီၤဒ်လဲၣ်.” ဒ်သိးအဝဲကကတဲာ်ကတီၤဆိဝဲ လံာ်လၢသုမၤလိသကိးတဘ့ၣ်အဂီၢ် နမၤစၢၤအီၤသ့လီၤ. အဒိ ဖဲနမၤလိလံာ်လၢအမ့ၢ် လံာ်စီဆှံ ကသိၣ်လိပှၤတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ် အခါ ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢ ကဖးဆိဝဲ လံာ်စီဆှံအဆၢ လၢအိၣ်လၢတၢ်မၤလိအပူၤ ဒီးဖးဃုာ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိအကတၢၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. လၢခံန့ၣ် ဒ်သိးအဝဲစံးဆၢတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်ပူၤကသ့အဂီၢ် ကဘၣ်ကတဲာ်ကတီၤဝဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် နမၤစၢၤအီၤသ့ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤလၢ ကဖးဝဲ တၢးထီခိးတၢ် မဲးကစံလၢအဟဲထီၣ် ကိးလါဒဲးန့ၣ်တက့ၢ်. ဒီးဒုးနဲၣ်အီၤလၢ ကဘၣ်ဃုဝဲ လံာ်စီဆှံ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ် အတၢ်စံးဆၢဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. အဒိ ဒုးနဲၣ်အီၤလၢ ကဘၣ်သူဝဲ Watchtower Library မ့တမ့ၢ် Watchtower ONLINE LIBRARY ဒ်လဲၣ်တက့ၢ်. အဝဲမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤကွၢ်ဝဲကျဲတဖၣ်အံၤလၢ အနီၢ်ကစၢ်တၢ်မၤလိ လံာ်စီဆှံအဂီၢ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲကဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲဒီး ကအဲၣ်ဒိးမၤလိအါထီၣ်ဝဲလီၤ.
၆. (က) ဒ်သိးနပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤလံာ်စီဆှံအဂီၢ် နမၤစၢၤအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်. (ခ) ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဂၤ မ့ၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤလံာ်စီဆှံန့ၣ် အဝဲကတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
၆ ဖဲပမၤလိပှၤဂၤ လံာ်စီဆှံအခါ ပအဲၣ်ဒိးလၢ အဝဲသ့ၣ်ကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤလံာ်စီဆှံလီၤ. မ့ၢ်လၢလံာ်စီဆှံအံၤ မၤစၢၤအီၤဒ်သိးကသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်အဃိလီၤ. ပတကြၢးမၢဆူၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကမၤလိလံာ်စီဆှံဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ပကြၢးမၤစၢၤအီၤဒ်သိး အဝဲမၤလိလံာ်စီဆှံ ကမုာ်ဝဲအဂီၢ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ် မၤလိလံာ်စီဆှံဒံးယံာ်ဒံးအါထီၣ်န့ၣ် အကတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ် ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ လၢအစံးဝဲ– “မ့မ့ၢ်ယဲဒၣ်အံၤ ယသုးဘူးယသးဆူ ယွၤအအိၣ်န့ၣ် ဂ့ၤလၢယဂီၢ်လီၤ. ယပာ်သန့ၤယသးအလီၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤအပူၤ” လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၃:၂၈) ယဟိဝၤယွၤအသးစီဆှံ ကမၤစၢၤပှၤလၢ အအဲၣ်ဒိးသုးဘူးအသးဆူ အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
သိၣ်လိနဲၣ်လိ ပှၤအသီတဖၣ်ဒ်သိး ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးကသိၣ်လိပှၤဂၤအဂီၢ်
၇. ဒ်သိးအပျဲၢ်အဘီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကသ့အဂီၢ် ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိနဲၣ်လိ အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)
၇ ပကဘၣ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ပှၤဂၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢယ့ၣ်ၡူးအအိၣ် သ့ဝဲအါမးလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိဝဲ အတၢ်မၢဖိတဖၣ်ဒ်အံၤလီၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူးလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ဝဲ ယ့ၣ်ၡူးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ ကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ အဆၢဒိၣ် ၁၀) [၁] (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိအကတၢၢ်တက့ၢ်.) လၢတၢ်ဆၢကတီၢ် တစိၢ်ဖိအတီၢ်ပူၤ တၢ်မၢဖိတဖၣ်မၤလိန့ၢ်ဘၣ် တၢ်လၢယ့ၣ်ၡူးအအိၣ် ဘၣ်ဃးဒီးကဘၣ်သိၣ်လိပှၤဂၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၁၁:၁) ခဲအံၤပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်ခံမံၤဘၣ်ဃးဒီး ပသိၣ်လိပှၤအသီတဖၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
၈, ၉. (က) ဖဲယ့ၣ်ၡူး လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ အဝဲတဲတၢ်ဒီးပှၤဒ်လဲၣ်. (ခ) ပမၤစၢၤပှၤအသီတဖၣ်လၢ ကစးထီၣ်တဲတၢ်ဒီးပှၤဂၤ ဒ်ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲအသိးကသ့ဒ်လဲၣ်.
၈ တဲသကိးတၢ်ဒီးပှၤဂၤ. ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် အဝဲတစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ထဲ လၢကမျၢၢ်အကျါဘၣ်. အဝဲတဲတၢ်ဒီး ပှၤတဂၤစုာ်စုာ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ဖဲအဝဲတဲတၢ်အခါ တဲဝဲလၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ. အဒိ အဝဲတဲသကိးတၢ်ဒီး ပိာ်မုၣ်လၢအဟဲဒၢၣ်ထံလၢထံကမျၢ (ထံပူၤ) လၢအအိၣ်ဘူးဒီး ဝ့ၢ်စံဃၢ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၄:၅-၃၀) တကးဒံးဘၣ် အဝဲတဲသကိးတၢ်ဒီး စီၤမးသဲလၢအမ့ၢ် ပှၤဃ့သွဲဖိဒီး ကွဲမုာ်အီၤလၢ ကဟဲကဲထီၣ်အပျဲၢ်လီၤ. စီၤမးသဲတူၢ်လိာ်ဝဲ အတၢ်ကွဲမုာ်ဒီး လၢခံန့ၣ် အဝဲကွဲမုာ်ဝဲယ့ၣ်ၡူး ဒီးပှၤအဂၤတဖၣ်လၢကဟဲအီၣ်တၢ်လၢအဟံၣ်လီၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူးလဲၤဖဲန့ၣ်အခါ အဝဲတဲတၢ်ဒီးပှၤအါဂၤလီၤ. —မးသဲ ၉:၉; လူၤကၣ် ၅:၂၇-၃၉.
ဖဲပတဲတၢ်ဒီးပှၤဂၤလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ ဒီးပာ်ဖျါပတၢ်သးကညီၤလၢ အဝဲသ့ၣ်အဖီခိၣ်အခါ ပှၤကအဲၣ်ဒိး ဒိကနၣ်တၢ်လၢပတဲတဖၣ်လီၤ
၉ စီၤနၤသန့လး တဲဆါပှၤနစၤရ့းဖိသနာ်က့ ယ့ၣ်ၡူးတဲတၢ်ဒီးအီၤလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံပူၤလီၤ. မ့ၢ်လၢယ့ၣ်ၡူး တဲတၢ်ဒီးအီၤဒ်အံၤအဃိ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး လၢယ့ၣ်ၡူးအဖီခိၣ်န့ၣ် ဆီတလဲကွံာ်ဝဲလီၤ. အဝဲအဲၣ်ဒိးမၤလိအါထီၣ်တၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးအအိၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁:၄၆-၅၁) ပကွၢ်လိယ့ၣ်ၡူးအဒိအတဲာ်သ့ခီဖျိ ပတဲတၢ်ဒီးပှၤဂၤလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ပှၤကအဲၣ်ဒိး ဒိကနၣ်တၢ်လၢပတဲတဖၣ်လီၤ. [၂] [ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိ အကတၢၢ်တက့ၢ်.] ပမ့ၢ်မၤလိ ပှၤအသီတဖၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ကမုာ်ဝဲလီၤ.
၁၀–၁၂. (က) ဒ်သိးပှၤဂၤကသးအိၣ် တၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ် ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ဒ်သိးပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိအသီတဖၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ကသ့ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ် ပမၤစၢၤအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၀ သိၣ်လိပှၤလၢ အသးအိၣ်ဒိကနၣ်တၢ်တဖၣ်. ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်အတၢ်မၤအါ ဘၣ်ဆၣ်ဖဲအထံၣ်ဝဲ ပှၤလၢအသးအိၣ်ဒိကနၣ်တၢ်အခါ ဟ့ၣ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီး သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အါမးလီၤ. အဒိ ဘၣ်တနံၤ ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးလၢ ပီၣ်လဲၣ်နံၤ ဒ်သိးကဒိကနၣ်ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယ့ၣ်ၡူးလဲၤနုာ်လီၤလၢချံပူၤ ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤအဝဲသ့ၣ်လီၤ. အဝဲစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဝံၤဒီး အဲၣ်ဒိးသိၣ်လိ စီၤပ့းတရူးတၢ်မၤလိအဃိ မၤဝဲတၢ်လီၤလး ဒ်သိးစီၤပ့းတရူးကမၤန့ၢ်ဝဲ ညၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးမၤဝဲဒ်န့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ တဲဝဲစီၤပ့းတရူးလၢ– “စးထီၣ်မုၢ်တနံၤအံၤဒီးဆူညါန့ၣ်, နကဖီၣ်န့ၢ်ပှၤကညီတဖၣ်လီၤ.” ဖဲစီၤပ့းတရူး ဒီးပှၤအိၣ်ဒီးအီၤသ့ၣ်တဖၣ် နၢ်ဟူဝဲအခါ “အဝဲသ့ၣ် တွံၢ်ထီၣ်အချံတဖၣ်လၢ ထံကၢၢ်နံၤ, ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် တၢ်ခဲလၢာ်ခဲဆ့” ဒီးပိာ်ထီၣ်ယ့ၣ်ၡူးအခံ တဘျီဃီလီၤ.—လူၤကၣ် ၅:၁-၁၁, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.
၁၁ စီၤနံၤကဒ့မူးစ့ၢ်ကီး အဝဲအဲၣ်ဒိးမၤလိတၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးအအိၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢ အဝဲမၤတၢ်လၢ ပှၤယူဒၤဖိအကွီၢ်ဘျီၣ် အဒိၣ်ကတၢၢ်အဃိ အဝဲဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် မ့ၢ်ထံၣ်လၢ အတဲတၢ်ဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ကတဲအီၤတမံၤမံၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲလဲၤလၢယ့ၣ်ၡူး အအိၣ်လၢမုၢ်နၤခီလီၤ. ဖဲန့ၣ်ယ့ၣ်ၡူး တနီက့ၤအီၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးတဲနၢ်ပၢၢ်အီၤတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ အရ့ဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၃:၁, ၂) ထီဘိန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးသးအိၣ်သူဝဲ အတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကသိၣ်လိပှၤအဂၤ ဘၣ်ဃးဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အဂ့ၢ်ဒီး မၤဆူၣ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပကြၢးသးအိၣ် လဲၤဟးအိၣ်သကိးပှၤဂၤလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ချုး ဒီးဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ကနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် လံာ်စီဆှံအဂီၢ်လီၤ.
၁၂ ဖဲပမၤသကိးတၢ်ဒီး ပှၤအသီလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အပူၤအခါ ပမၤစၢၤအီၤလၢ ကက့ၤကဒါက့ၤဆူ ပှၤလၢအသးအိၣ် ဒိကနၣ်တၢ်တဖၣ်အအိၣ်သ့ဝဲလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ဖဲပလဲၤသိၣ်လိပှၤဂၤလံာ်စီဆှံဒီး ပက့ၤဟးအိၣ်သကိးက့ၤဟံၣ်ကစၢ်အခါ ပကွဲအဝဲသ့ၣ်သ့ဝဲလီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်သိၣ်လိပှၤဂၤလံာ်စီဆှံကသ့ထီၣ် ဒီးကထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ပတၢ်သးခု ဖဲပမၤစၢၤပှၤဂၤလၢ ကသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. ပှၤအသီတဖၣ် မ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲဒ်န့ၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး ကသးအိၣ်က့ၤကဒါက့ၤလၢ ဟံၣ်ကစၢ်အအိၣ်ဒီး သိၣ်လိအီၤလံာ်စီဆှံလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်က့ၤကဒါလၢ ဟံၣ်ကစၢ်အအိၣ်အခါ မ့ၢ်တထံၣ်ဟံၣ်ကစၢ်ဒၣ်လဲာ် အသးတဟးဂီၤဒီး တဟ့ၣ်ၡူဝဲဘၣ်.—ကလၤတံ ၅:၂၂; ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ် လၢအမ့ၢ် “ အဝဲတဟ့ၣ်ၡူဘၣ်”
သိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤအသီလၢ ကမၤစၢၤပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်
၁၃, ၁၄. (က) ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးလၢပှၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်တၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤအိၣ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဒ်သိးပှၤသးစၢ် ဒီးပှၤအသီတဖၣ် ကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ အဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အဖီခိၣ်အဂီၢ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့ဒ်လဲၣ်.
၁၃ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ကအဲၣ်လိာ်အသးဒီး ကမၤစၢၤလိာ်အသး တဂၤဒီးတဂၤလီၤ. (ဖး လူၤကၣ် ၂၂:၂၄–၂၇; ၁ ပ့းတရူး ၁:၂၂ တက့ၢ်.) လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်လီၤအသးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့ တကးဒံးဘၣ် အဝဲဟ့ၣ်လီၤဃုာ်ဒီး အသးသမူဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၀:၂၈) နီၢ်ဒီၢ်ကါမ့ၢ်ပိာ်မုၣ်လၢအလၢပှဲၤဒီး “တၢ်မၤဂ့ၤ, ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ညီ” န့ၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၉:၃၆, ၃၉) နီၢ်မၤရံ “မၤတၢ်ဆူၣ်” လၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ရိမ့ၤတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၆:၆ ခ့ခါစှီၤကျိာ်) တၢ်မၤစၢၤပဒီပုၢ်ဝဲၢ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၣ် ဒ်သိးပှၤအသီတဖၣ် ကသ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲအဂီၢ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.
သိၣ်လိနဲၣ်လိ ပှၤအသီသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကအဲၣ်အဒီပုၢ်ဝဲၢ် ဒီးကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၃, ၁၄)
၁၄ ဖဲပလဲၤဟးအိၣ်သကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအသးပှၢ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ တဆူၣ်တချ့တဖၣ်အခါ ပကွဲပှၤအသီတဖၣ်လၢကလဲၤဃုာ်ဒီးပှၤသ့ဝဲလီၤ. ဖဲမိၢ်ပၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လဲၤဟးအိၣ်သကိးဝဲ ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအခါ မ့ၢ်ကြၢးဒီးလဲၤကိးဃုာ်ဝဲအဖိသ့ဝဲလီၤ. ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢ ပှၤသးစၢ်မ့တမ့ၢ် ပှၤအသီတဖၣ်အအိၣ်လၢ ကမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်ကတဲာ်ကတီၤ တၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢ ပှၤသးပှၢ်တဖၣ်အဂီၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤ အဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်အဃီအဂီၢ်သ့ဝဲလီၤ. ဖဲပှၤသးစၢ် ဒီးပှၤအသီတဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် မၤစၢၤလိာ်အသးတဂၤဒီးတဂၤ ဒ်အံၤအခါ အဝဲသ့ၣ်ကကွၢ်လိဝဲလီၤ. အဒိ, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤ ဖဲအဝဲလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢဝ့ၢ်အချၢ မ့တမ့ၢ် သဝီအခါအဝဲလဲၤဟးအိၣ်သကိးဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအအိၣ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သးစၢ်လၢ အလဲၤဒီးအီၤတဂၤ ထံၣ်ဝဲဒၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်အံၤ အဒိအတဲာ်အဃိ အဝဲစ့ၢ်ကီး ဆိကမိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ကဘၣ်မၤစၢၤ အဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.—ရိမ့ၤ ၁၂:၁၀.
၁၅. ဘၣ်မနုၤအဃိအရ့ဒိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဘၣ်သးအိၣ်မၤစၢၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ်လဲၣ်.
၁၅ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤ ပိာ်ခွါတဖၣ်အမူဒါလၢ ကသိၣ်လိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ်လၢ အကလုၢ်ကထါလံာ်စီဆှံလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ အရ့ဒိၣ်လၢ အဝဲကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. နမ့မ့ၢ်ဘၣ်ဖုးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်န့ၣ် ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်တဂၤ ကၠီးလိအသးလၢ ကဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ဒိကနၣ်န့ၢ်အီၤ ဒီးမၤစၢၤအီၤတက့ၢ်.—(နဃ့မယၤ ၈:၈ ) [၃] —ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢလံာ်အကတၢၢ်.
၁၆, ၁၇. (က) စီၤပီလူး သိၣ်လိနဲၣ်လိ စီၤတံၤမသ့းဒ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်သ့ၣ်တဖၣ် သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ ကကဲထီၣ်ပှၤကွၢ်သိလၢအဂ့ၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၆ ပှၤကဘၣ်သိၣ်လိနဲၣ်လိအါထီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ဒ်သိးကကဲထီၣ်ပှၤကွၢ်သိ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤပီလူး သိၣ်လိနဲၣ်လိ စီၤတံၤမသ့း ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤလၢ ကသိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤဂၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. စီၤပီလူးတဲဝဲလၢ– “အိၣ်ဒီးနဂံၢ်ဆူၣ်ထီၣ် နဘါဆူၣ်ထီၣ်လၢတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်လၢ အအိၣ်လၢယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အပူၤတက့ၢ်. ဒီးတၢ်လၢနနၢ်ဟူလၢယၤလၢ ပှၤအုၣ်အသးအါဂၤအမဲာ်ညါန့ၣ်, ဟ့ၣ်လီၤက့ၤအဝဲန့ၣ်, လၢပှၤကလုၢ်တီတဖၣ်အစုပူၤလၢ အသိၣ်လိပှၤဂၤစ့ၢ်ကီးကသ့န့ၣ်တက့ၢ်.” (၂ တံၤမသ့း ၂:၁, ၂) စီၤပီလူးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်ဒီး တၢ်မၢဖိတဂၤလီၤ. အဝဲသိၣ်လိနဲၣ်လိဝဲ စီၤတံၤမသ့းလၢ ကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ် အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲၤလီၤအပူၤဒ်လဲၣ် ဒီးကဘၣ်မၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.—၂ တံၤမသ့း ၃:၁၀-၁၂.
၁၇ စီၤပီလူးကသိၣ်လိနဲၣ်လိဝဲ စီၤတံၤမသ့းအဂီၢ် ဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်အါမးလီၤ. မ့ၢ်လၢအဝဲအဲၣ်ဒိး လၢစီၤတံၤမသ့း ကကဲထီၣ်ပှၤလၢ အသိၣ်လိတၢ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤတဂၤအဃိလီၤ. (မၤတၢ် ၁၆:၁-၅) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ကွၢ်လိမၤဒိး စီၤတံၤမသ့းသ့ ခီဖျိလဲၤကိးဃုာ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်တဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤဟးအိၣ်သကိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်မၤဝဲ ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတဖၣ်လၢ ကဘၣ်သိၣ်လိပှၤဂၤ, ကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဝံသးစူၤဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒီးကဘၣ်ပာ်ဂံၢ်ပာ်ဘါ ယဟိဝၤယွၤ ဖဲအံးထွဲကွၢ်ထွဲ သိတဖၣ်အခါန့ၣ်လီၤ.—၁ ပ့းတရူး ၅:၂.
တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်
၁၈. တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤဂၤလၢ ကမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်လဲၣ်.
၁၈ အခဲအံၤ ပှၤအသီလၢ လိၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိလၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီတၢ်အဂီၢ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲအါမးလီၤ. တကးဒံးဘၣ် လိၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လၢ ကမၤလိထီၣ်အသး ဒ်သိးအံးထွဲကွၢ်ထွဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ကသ့အဂီၢ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ အခ့အပှၤခဲလၢာ်ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်လိဂ့ၤဂ့ၤ ဒီးဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကမၤစၢၤပှၤအသီတဖၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး သိၣ်လိနဲၣ်လိ ပှၤအဂၤတဖၣ် ဒ်ယ့ၣ်ၡူး ဒီးစီၤပီလူးမၤဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢ တၢ်အကတၢၢ်ဟဲဒံးဘၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်မၤတၢ်အိၣ်ဒံးဝဲအါမးအဃိ ပကဘၣ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လီၤ.
၁၉. ဘၣ်မနုၤအဃိ နနာ်သ့လၢ နတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး သိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤဂၤလၢ ကမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ် ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲလဲၣ်.
၁၉ ပကသိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤဂၤအဂီၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်ကလၢာ်ဝဲဒီး ပကဘၣ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပနာ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိး ပသိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤဂၤကသ့ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပထံၣ်ဘၣ် ပှၤလၢပသိၣ်လိနဲၣ်လိတ့ၢ်အီၤတဖၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးဒီး “မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်” လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအဂီၢ်အခါန့ၣ် ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၄:၁၀, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) တကတီၢ်ဃီန့ၣ် ပနီၢ်ကစၢ်စ့ၢ်ကီး ပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢနီၢ်သးတခီ, မၤအါထီၣ် ခရံာ်ဖိအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဒီးသုးဘူးပသးဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.
^ [၁] (အဆၢ ၇) အဒိယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ (၁) ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ် (၂) ကဘၣ်ပာ်ဂံၢ်ပာ်ဘါ ယဟိဝၤယွၤလၢ ကဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီးတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲ, (၃) ကဘၣ်ဟးဆှဲးဝဲ တၢ်တဲအါလိာ်သးဒီး ပှၤအဂၤ (၄) ဖဲအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနးအခါ ကဘၣ်သန့ၤအသး လၢယဟိဝၤယွၤ ဒီး (၅) ပှၤကမၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် တပျံၤဝဲဘၣ်.
^ [၂] (လံာ်အဆၢ ၉) လံာ်လၢအမ့ၢ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိလံာ် Benefit From Theocratic Ministry School Education, လံာ်ကဘျံးပၤ ၆၂-၆၄ အပူၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ဖဲပဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
^ [၃] (လံာ်အဆၢ ၁၅) လံာ်လၢအမ့ၢ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိ Benefit From Theocratic Ministry School Education, လံာ်ကဘျံးပၤ ၅၂-၆၁ အပူၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် မၤဂ့ၤထီၣ်အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
