မ့ၢ်ကစၢ်ယွၤနၢ်ပၢၢ်ပှၤဧါ
တၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ် သိၣ်လိပှၤတၢ်ဂ့ၢ်အါမး
အဒိ ဆိကမိၣ်ကွၢ် ပှၤသဃံာ်လၢ အဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ဒံၣ်တဖျၢၣ်ဃီ (identical twins) န့ၣ်တက့ၢ်. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သး လၢအဘူးကတၢၢ်သ့ဝဲလီၤ. နဲစံၤ စံကိၤ လၢအရဲၣ်ကျဲၤတၢ်လၢ Twin Studies Center (တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါပှၤသဃံာ်အဝဲၤကျိၤ) န့ၣ်အဝဲမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ပှၤသဃံာ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ ပှၤသဃံာ်တနီၤနီၤ “မ့ၢ်တဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်တမံၤမံၤန့ၣ် တလိၣ်လၢအဝဲသ့ၣ် တဲပၠးတၢ်ဂ့ၢ်အါအါဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်နၢ်ပၢၢ်လိာ်အသးဂ့ၤဂ့ၤလီၤ.” ဒီးပိာ်မုၣ်အဂၤတဂၤလၢ အကဲပှၤသဃံာ်န့ၣ် တဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ “ပသ့ၣ်ညါလိာ်ပဂ့ၢ်ခဲလၢာ်ခဲဆ့လီၤ.”
ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါလိာ်အသး ထဲအံၤညါလဲၣ်. ပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဖိတဖၣ် တဲဝဲလၢ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်အိၣ်သးဒ်သိးသိး, မိၢ်ပၢ်ဒ်သိးသိး တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်အ ကၠံ(န်) (gene) လီၤဂာ်လိာ်အသးဒိၣ်မးအဃိလီၤ.
ဆိကမိၣ်ကွၢ်. ခီဖျိလၢ တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် တ့လီၤဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအ ကၠံ(န်) လၢအလီၤကမၢကမၣ်အဃိ ပသ့ၣ်ညါလၢ အဝဲနၢ်ပၢၢ်ပဝဲတဂၤစုာ်စုာ် ပဂ့ၢ်ပကျိၤဂ့ၤန့ၢ်ဒံး ပှၤအဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးစီၤဒၤဝံးစ့ၢ်ကီးတဲဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “နဒုးကဲထီၣ်ယၤလၢ ယမိၢ်အဟၢဖၢပူၤလီၤ. ဖဲယဃံတဖၣ် အက့ၢ်အဂီၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးကဲထီၣ်အီၤ . . . ဖဲယဒိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ခူသူၣ်အပူၤဖဲန့ၣ်န့ၣ် . . . နထံၣ်တ့ၢ်ယၤ တချုးလၢ ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် . . . အိၣ်ကွဲးတ့ၢ်လံအသးလၢ နလံာ်ပူၤ” လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၉:၁၃, ၁၅, ၁၆, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) ပှၤလၢအနၢ်ပၢၢ်ပ ကၠံ(န်) အဂ့ၢ်အကျိၤဒီး ပတၢ်အိၣ်မူတၢ်လဲၤခီဖျိခဲလၢာ်န့ၣ် အိၣ်ထဲကစၢ်ယွၤတဂၤလီၤ. ခီဖျိလၢ ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါပဂ့ၢ်, ပတၢ်လဲၤခီဖျိဒီးပ ကၠံ(န်) အဂ့ၢ်အကျိၤအဃိ ပနာ်သ့လၢ အဝဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ.
ဘၣ်ဃးဒီးကစၢ်ယွၤ အတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံသိၣ်လိပှၤဒ်လဲၣ်
စီၤဒၤဝံး ဃ့ထုကဖၣ်ဝဲလၢ “ယွၤဧၢ, ဃုကွၢ်ထံယၤ, ဒီးနသ့ၣ်ညါယၤလီၤ. ယဆ့ၣ်နီၤ, ဒီးယဂဲၤဆၢထၢၣ်န့ၣ် နသ့ၣ်ညါလီၤ. နနၢ်ပၢၢ် ယတၢ်ဆိကမိၣ်လၢအယံၤလီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ကွၢ်ကွၢ်, ယွၤဧၢ, တၢ်ကတိၤလၢ ယပျ့ၤအလိၤလၢ နတသ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ် တအိၣ်ဘၣ် နီတထံၣ်ဘၣ်.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၉:၁, ၂, ၄) တကးဒံးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ် “ဒီးနၢ်ပၢၢ်ကယဲၢ်တၢ်ဆိကမိၣ်” တဖၣ်လီၤ. (၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၈:၉; ၁ ၡမူၤအ့လး ၁၆:၆, ၇) လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါန့ၢ်ပှၤ ယွၤအဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်.
ဖဲပဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်အခါ ပမ့ၢ်တတဲဖျါထီၣ် ပတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးပတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခဲလၢာ်ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် ထံၣ်ဝဲတၢ်လၢပမၤသ့ၣ်တဖၣ် တကးဒံးဘၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိလၢ ပမၤအီၤလဲၣ်န့ၣ် အဝဲနၢ်ပၢၢ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. ဒီးတၢ်လၢအတြီမၤတံာ်တာ်ပှၤ မ့ၢ်အိၣ်သနာ်က့ ပသးအိၣ်မၤတၢ်ဂ့ၤန့ၣ် အဝဲနၢ်ပၢၢ်ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. ခီဖျိလၢ ကစၢ်ယွၤတ့လီၤပှၤလၢ ပကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်အဃိ အဝဲမ့ၢ်ထံၣ်လၢ တၢ်အဲၣ်မ့ၢ်ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤတၢ်တမံၤမံၤန့ၣ် အဝဲသးခုလီၤ.—၁ ယိၤဟၣ် ၄:၇-၁၀.
တၢ်တအိၣ်သဒၢလၢ ကစၢ်ယွၤအမဲာ်ညါနီတမံၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤအဂၤတဖၣ် မ့ၢ်တထံၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်လၢပတူၢ်ဘၣ်တဖၣ် ဒီးပတၢ်ကီတၢ်ခဲသနာ်က့ ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး
လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ အဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤ
-
“အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယွၤအမဲာ်အိၣ်လၢပှၤတီပှၤလိၤအလိၤ, ဒီးအနၢ်အိၣ်လၢပှၤလၢအဃ့ကညးတၢ်အဂီၢ်လီၤ.”—၁ ပ့းတရူး ၃:၁၂.
-
ကစၢ်ယွၤ အၢၣ်လီၤပှၤလၢ “ယကသိၣ်လိနၤ ကျဲလၢနကြၢးလဲၤ, ယကနဲၣ်လိဒီး ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးနၤလီၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၂:၈, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.
ကစၢ်ယွၤအတၢ်သးကညီၤအိၣ်အါမး
ဖဲပသ့ၣ်ညါလၢ ကစၢ်ယွၤနၢ်ပၢၢ်ပတၢ်အိၣ်သး ဒီးပတၢ်တူၢ်ဘၣ်အခါ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ပလဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲကန့ၢ်အဂီၢ်ဧါ. ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် အဲနၤ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်နဲးကၠံရံယါအပူၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိလီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “ယကဲမုၣ်ကမဲ, ယဘၣ်ကွၢ်ထွဲယဖိမုၣ်တဂၤ, အဝဲဘၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ် မ့ၢ်လၢအခိၣ်နူာ်ပူၤ ထံအိၣ်အါတလၢအဃိလီၤ. ယၤနာ်က့ ကသံၣ်သရၣ်တဲယၤလၢ ယအိၣ်ဒီးနုၢ်ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအဃိ ယဘၣ်ခွဲသး, ဘၣ်အီကသံၣ်လၢ ခဲစၢၣ်အဂီၢ် ဒီးယဘၣ်ကၣ်ယသးလီၤ.” ယၤဒီးယဖိမုၣ်န့ၣ် ပဘၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်တကတီၢ်ဃီအဃိ ကီခဲလၢယဂီၢ်ဒိၣ်မးလီၤ. မ့ၢ်လၢယလဲၤခီဖျိဘၣ် တၢ်အိၣ်သးနးဒိၣ်မးအဃိ ယဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ “ယဆဲးအိၣ်မူနာ်က့ အဘျုးကအိၣ်ဒံးဧါ.”
ဒ်သိး အဲနၤ လဲၤခီဖျိတၢ်ကီတၢ်ခဲကန့ၢ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤလဲၣ်. အဲနၤတဲဝဲ “ယဆိကမိၣ်ထံ လံာ်စီဆှံအဆၢလၢအမ့ၢ် ဖံလံးပံၤ ၄:၆, ၇ တဲဝဲလၢ ‘ယွၤအတၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ အဒိၣ်န့ၢ်ယိာ်န့ၢ်ကယဲၢ်ပသ့ၣ်ညါ နၢ်ပၢၢ်တၢ်န့ၣ်ကပၢၤသုသူၣ်သုသးဒီး သုဆိကမိၣ်တၢ်’ တဖၣ်လီၤ. ကိးဘျီဒဲး ဖဲလံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ဟဲပၢၢ်ထီၣ်လၢယသးပူၤအခါ ယသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤနၢ်ပၢၢ်ယၤဂ့ၤန့ၢ် ယနၢ်ပၢၢ်လီၤယသးအဃိ ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ ဘူးထီၣ်ဝဲလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤအါမးလီၤ.
“ယတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ မ့ၢ်တဂ့ၤထီၣ်တဝၢ်ဒံးဘၣ် သနာ်က့ ယၤဒီးယဖိမုၣ်န့ၣ် ပတၢ်အိၣ်သးဟဲဂ့ၤထီၣ်ဝဲလီၤ. ဒီးပမၤလိဘၣ်လၢ ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးပှၤအဃိ ပဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤလီၤ. ယၤကိာ် ၅:၁၁ တဲဝဲလၢ ‘ပှၤလၢအဝံသးစူၤတၢ်န့ၣ်, ပစံးလၢအဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤဝဲလီၤ. သုနၢ်ဟူဘၣ်စီၤယိၤဘး အတၢ်ဝံသးစူၤအဂ့ၢ်အကျိၤ, ဒီးသုထံၣ်ဘၣ်ကစၢ်အကတၢၢ်လၢ ကစၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်တၢ်, ဒီးသူၣ်ကညီၤသးကညီၤတၢ်အါမးလီၤ.’” ဒ်ယဟိဝၤယွၤ နၢ်ပၢၢ်စီၤယိၤဘး အတၢ်အိၣ်သးဂ့ၤဂ့ၤအသိး ပနာ်သ့လၢ တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ပလဲၤခီဖျိဘၣ်အီၤန့ၣ် အဝဲနၢ်ပၢၢ်ဝဲဂ့ၤဂ့ၤလီၤ.
တၢ်ဂ့ၤအဂၤလၢ နကဘၣ်သး
တၢးထီခိးတၢ်
မ့ၢ်ကစၢ်ယွၤအိၣ်ဒီး တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးဧါ
လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ပာ်သူၣ်ပာ်သးပှၤ, နၢ်ပၢၢ်ပှၤ ဒီးဒိသူၣ်ဒိသးပှၤ.
