မ့ၢ်​န​နၢ်ဟူ​ဘၣ် ပၤရဒံစူး​တဘျီဘျီ​ဧါ. ခီဖျိ​လၢ တၢ်လီၢ်​တနီၤနီၤ​န့ၣ် ဖျါဃံ​ဖျါလၤ​ဒီး လီၤ​ထုးန့ၢ်​သူၣ်​ထုးန့ၢ်​သး​အဃိ ပှၤ​အါဂၤ​ကိးဝဲ​တၢ်လီၢ်​တဖၣ်​အံၤ​လၢ ပၤရဒံစူး​လီၤ. ဒီး​အဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ဒိး​လဲၤ​ဟးကသုၣ်​ကသီ ဒီး​အိၣ်ဘှံး​အိၣ်သါ​လၢ​တၢ်လီၢ်​အံၤ ဒ်သိး​က​သးပ့ၤနီၣ်​ကွံာ် အ​တၢ်​သူၣ်ကိၢ်​သးဂီၤ ဒီး​တၢ်သူၣ်အုး​သးအုး​အဂီၢ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲ​အဝဲသ့ၣ် ဟဲက့ၤ​တုၤလၢ​ဟံၣ်​အခါ အ​တၢ်​သူၣ်ကိၢ်​သးဂီၤ​တဖၣ် အိၣ်​က့ၤ​ဒ်​အလီၢ်​လီၢ်​လီၤ.

ပှၤ​အါဂၤ​မုၢ်လၢ်ဝဲ​လၢ အဝဲသ့ၣ် က​အိၣ်မူ​ဘၣ်​လၢ ပၤရဒံစူး​အ​ပူၤ​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်​သံကွၢ်​အိၣ်​ထီၣ်​လၢ– “မ့ၢ်​ပၤရဒံစူး က​အိၣ်ဝဲ​အ​နီၢ်ကီၢ်​ဧါ. မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်​တၢ်​တဲ​မုာ်​နၢ်​တခါ​ဧါ.”

လၢညါ​လံၤ​လံၤ​န့ၣ် ပှၤ​အါဂၤ​သးအိၣ်​ဃု​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ ပၤရဒံစူး​အဂ့ၢ်​လီၤ. မ့ၢ်​လၢ​ပှၤ​အါဂၤ သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​တၢ်ဂ့ၢ်​လၢ လံာ်စီဆှံ​အ​ပူၤ​ဘၣ်ဃး​ဒီး “တၤသၣ်​အလီၢ်​ဆူ​မုၢ်ထီၣ်တခီ​လၢ ဧ့ၤဒ့ၣ်​အ​ပူၤ” အဃိ ထုးန့ၢ်ဝဲ​ပှၤ​အါဂၤ​အသး​ဒိၣ်မး​လီၤ. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ကရၢၢ်​လၢ​အ​ဃံလၤ​အံၤ ထုးန့ၢ်​ပှၤ​သူၣ်​ပှၤသး​လဲၣ်. လံာ်စီဆှံ​တဲဘၣ်​ပှၤလၢ “ကစၢ်​ယွၤ​ဒုး​မဲထီၣ်​ကယဲၢ်​သ့ၣ်​လၢ​ပ​ကွၢ်​ဂ့ၤ, ဒီး​ပ​အီၣ်​ဂ့ၤ​လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ပူၤ​တထံး​လၢ်လၢ်” လီၤ. ကရၢၢ်​အံၤ​ဃံလၤ​ဒိၣ်မး ဒီး​လၢ​ကရၢၢ်​အံၤ​အ​ပူၤ​န့ၣ် အိၣ်ဒီး “တၢ်မူ​အ​သ့ၣ်​တထံး​လၢ အ​အိၣ်ဝဲ​လၢ တၤသၣ်​အလီၢ်​အ​သးကံၢ်​ပူၤ” န့ၣ်​လီၤ.—၁ မိၤၡ့ ၂:၈, ၉.

တကးဒံးဘၣ် လံာ် ၁ မိၤၡ့ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ထံကျိ​လွံၢ်​ဘိ​ဟးထီၣ်​ဝဲ​လၢ ကရၢၢ်​ချၢ​န့ၣ်​လီၤ. ထံကျိ​လွံၢ်​ဘိ​လၢ လံာ်စီဆှံ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​န့ၣ် ပ​သ့ၣ်ညါ​အီၤ​အိၣ်​ဒံးဝဲ​ခံ​ဘိ​လၢ တၢ်​ကိး​အီၤ​လၢ ထဲ​ကြံး (ဃံးဒက့လး) ဒီး​ဖရၤသး​လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၂:၁၀-၁၄) ဒီး​ထံကျိ​ခံ​ဘိ​အံၤ​ယွၤ​လီၤ​ခီဖျိ​ဝဲ ကီၢ်​အံၣ်ရး​ဒီး တုၤ​လီၤ​ဝဲ​လၢ ဖၢၡၢၣ်​ပီၣ်လဲၣ်​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ.

ဖၢၡၢၣ် အ​တၢ်ဆဲး​တၢ်လၤ​န့ၣ် ဘၣ်ထွဲ​လိာ်အသး​ဒီး ပၤရဒံစူး​လီၤ. အဒိ ဖၢၡၢၣ်​အ​ခီၣ်ယီၢ်ဒါ​တဘ့ၣ် (Persian carpet) လၢ​ပှၤ​တ့ထီၣ်​အီၤ​ဖဲ ၁၆ ယၤဖှိၣ်​န့ၣ် အိၣ်ဝဲ​လၢ​တၢ်​ကွၢ်ကီ​အလီၢ်​လၢ ဖဲစဲၣ်ဘ့နံယါ, U.S.A. အ​ပူၤ​လီၤ. လၢ​ခီၣ်ယီၢ်ဒါ​အလိၤ​န့ၣ် တၢ်ဆး​ဃံ​ဆး​လၤ​ထီၣ်ဝဲ​ကရၢၢ်​လၢ အ​အိၣ်ဒီး​သ့ၣ်ထူၣ်​ဝၣ်​ထူၣ် ဒီး​ဖီ​တဖၣ်​ဃံ​ဃံလၤ​လၤ​လီၤ. ဒီး​ဖၢၡၢၣ်​အ​တၢ်ကတိၤ​လၢ​အမ့ၢ် ‘ကရၢၢ်’ န့ၣ် အခီပညီ​မ့ၢ်​စ့ၢ်ကီး “ပၤရဒံစူး” လီၤ. တၢ်​လၢ​ပှၤ​ဆး​ဃံ​ဆး​လၤ​ထီၣ်​အီၤ​လၢ ခီၣ်ယီၢ်ဒါ​အလိၤ​န့ၣ် လီၤဂာ်​ဒ်​ဧ့ၤဒ့ၣ်​ကရၢၢ် အ​တၢ်ဃံ​တၢ်လၤ​အသိး​လီၤ.

ဖဲ​ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​ရၤလီၤ​အသး​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​အခါ အဝဲသ့ၣ်​တဲ​စိၤ​ဝဲ တၢ်ဃဲၤပူ​လၢ​အ ဘၣ်ဃး​ဒီး​ဧ့ၤဒ့ၣ်​တၤသၣ်​အလီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. ဒ်​တၢ်​ဆၢကတီၢ်​လဲၤ​ပူၤကွံာ်ဝဲ​အသိး တၢ်ဂ့ၢ်​အ​ပိၣ်​တဖၣ် ဟဲ​နုာ်လီၤ​ဝဲ​လီၤ. မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ ပှၤ​အါ​ကလုာ်​လၢ အ​ကတိၤ​ကျိာ်​အ​ကလုာ်​ကလုာ် လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​န့ၣ် တဲဝဲ​တၢ်ဃဲၤပူ​ဘၣ်ဃး​ဒီး ပၤရဒံစူး​အဂ့ၢ်​လီၤ. ဒီး​တၢ်လီၢ်​လၢ အဃံအလၤ​န့ၣ်​ပှၤ​ကိးဝဲ​လၢ ပၤရဒံစူး​လီၤ.

ပှၤ​ဃု​သ့ၣ်ညါ​တၢ်ဖိ​တနီၤ တဲဝဲ​လၢ​အဝဲသ့ၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်​ပၤရဒံစူး​လၢ အ​လီၤမၢ်​န့ၢ်လံ. အဒိ ဖဲ ၁၈၈၁ နံၣ်, ခၠါ(ရ်) ကိဒၢၤ လၢ​အမ့ၢ်​ဘြံးဒံစ်​အ​သုးခိၣ်​တဂၤ​န့ၣ် လဲၤ​ဟးဝဲ​လၢ စ့ခၠါလၢၤစ် ဒီး​အဝဲ​ထံၣ်ဘၣ်​ဝဲ တၢ်လီၢ်​တတီၤ​လၢ​အမ့ၢ် ဘါလံ ဒ့ၤမဲ န့ၣ်​လီၤ. တၢ်လီၢ်​အံၤ​ဃံလၤ​ဒိၣ်မး​အဃိ အဝဲ​ကိးဝဲ​လၢ ဧ့ၤဒ့ၣ်​တၤသၣ်​အလီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ ၁၄၉၂ နံၣ်​န့ၣ် အံးထလံၣ် အ​ပှၤ​ဒိး​ကဘီ ခရံာ်စတိဖၢၣ် ခိ​လၢ​ဘၢးစ် လဲၤ​တုၤလၢ ကီး​ဟံစဖဲနံၤ ဒီး​ဆိကမိၣ်​ဝဲ​လၢ ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ် အ​လဲၤ​ဘူး​က​တုၤလၢ ဧ့ၤဒ့ၣ်​တၤသၣ်​အလီၢ်​လံ. မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ ကီး​ဟံစဖဲနံၤ​န့ၣ်​မ့ၢ်ဝဲ ဒိၢ်မံနံကဲၣ် ရံၤဖၢဘျံး ဒီး​ဟ့းထံၣ်​လီၤ.

တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ​အ​လံာ်​လၢ​အမ့ၢ် Mapping Paradise န့ၣ် ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ​လၢပျၢၤ​အဘ့ၣ် ၁၉၀ ဘျဲၣ်​လီၤ. ဒီး​လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ​တဖၣ်​အံၤ​အကျါ အါဘ့ၣ်​န့ၣ် ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​နီၢ်​အံၣ်အု​ဒီး​စီၤ​အၤဒၣ် အိၣ်ဘၣ်​လၢ​ဧ့ၤဒ့ၣ်​တၤသၣ်​အလီၢ်​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ. အဒိ ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ​အိၣ်ဝဲ​တဘ့ၣ် ဒီး​လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ​တဘ့ၣ်​အံၤ​အခိၣ်​ဒီ​န့ၣ် အိၣ်ဒီး​တၢ်လွံၢ်နၢၣ်​လၢ အ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ ပၤရဒံစူး​အဂီၤ​လီၤ. ဒီး​တၢ်လီၢ်​တတီၤ​အံၤ အိၣ်ဒီး​ထံကျိ​လွံၢ်​ဘိ​လၢ အ​ယွၤ​လီၤ​ဝဲ​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ​အ​သနၢၣ်​လွံၢ်​သနၢၣ်​လီၤ. ထံကျိ​လွံၢ်​ဘိ​န့ၣ် အ​မံၤ​မ့ၢ်ဝဲ ပံၤၡိၣ်, ကံဃိၣ်, ဃံးဒက့လး ဒီး​ဖရၤသး​လီၤ. ဒီး​ထံကျိ​လွံၢ်​ဘိ​အံၤ အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ​လၢ ခရံာ်ဖိ​အ​တၢ်ဘါ​ရၤလီၤ​အသး​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​အ​သနၢၣ်​လွံၢ်​သနၢၣ်​လီၤ. လၢ​အ​ခီၣ်ထံး​လံၤ​လံၤ ပၤရဒံစူး​အိၣ်​ဖဲလဲၣ်​န့ၣ် ပှၤ​တ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ​တဖၣ်​အံၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​လၢ ပှၤ​တ​သးပ့ၤနီၣ်​ပၤရဒံစူး​ဘၣ်.

ကၠီ(န်) မ့လထၢၤ အိၣ်မူ​ဘၣ်​ဖဲ ၁၇ ယၤဖှိၣ် ဒီး​အဝဲ​ကွဲးဝဲ​ထါ​တ​ယုၢ်​လၢ​အ​ခိၣ်တီ​မ့ၢ် ဝဲ​ပၤရဒံစူး​လီၤမၢ်​ကွံာ် (Paradise Lost) န့ၣ်​လီၤ. ထါ​တ​ယုၢ်​အံၤ ဘၣ်ထွဲ​လိာ်သး​ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်​လၢ ၁ မိၤၡ့ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​ဘၣ်ဃး​ဒီး စီၤ​အၤဒၣ်​မၤ​တၢ်ဒဲးဘး​ဒီး တၢ်​နီဟးထီၣ်​ကွံာ်​အီၤ​လၢ ဧ့ၤဒ့ၣ်​တၤသၣ်​လီၢ်​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ. လၢ​ထါ​တ​ယုၢ်​အံၤ​အ​ပူၤ အဝဲ​ကွဲးဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ က ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ဝဲ​တၢ်မူ​လီၤထူ​လီၤယိာ် လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​အံၤ​လီၤ. အဝဲ​တဲဝဲ​လၢ– “ဖဲ​န့ၣ်​အဆၢ​ကတီၢ် ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​က​ကဲထီၣ် ပၤရဒံစူး​လီၤ.” လၢခံ​န့ၣ် ကၠီ(န်) မ့လထၢၤ ကွဲး​က​ဒီး​ဝဲ​ထါ​တ​ယုၢ်​လၢ အ​ခိၣ်တီ​မ့ၢ်ဝဲ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်​က့ၤ​ပၤရဒံစူး (Paradise Regained) လီၤ.

လၢ​အ​ခီၣ်ထံး​လံၤ​လံၤ​န့ၣ် ပှၤ​အါဂၤ​ဆိကမိၣ်​ဝဲ​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ပၤရဒံစူး​အိၣ်ဝဲ​တတီၤ ဘၣ်ဆၣ် လီၤမၢ်​ကွံာ်ဝဲ​လံ. မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပှၤ​အါဂၤ​တ​ဃု​သ့ၣ်ညါ​အါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်​အံၤ​လၢၤဘၣ်​လဲၣ်. လံာ်​လၢ​အမ့ၢ် Mapping Paradise ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ‘ပှၤ​ဃု​သ့ၣ်ညါ​ယွၤ​ဂ့ၢ်​ပီညါ​တဖၣ်​န့ၣ် တ​သးအိၣ်​ဃု​သ့ၣ်ညါ ပၤရဒံစူး​အိၣ်​တၢ်လီၢ် နီ​တစဲး​လၢၤဘၣ်.’

အါဒၣ်​တၢ်​တက့ၢ် ပှၤ​သိၣ်လိ​ခရံာ်ဖိ​တဖၣ်​လၢ အဝဲသ့ၣ်​က​လဲၤထီၣ်​ဆူ မူခိၣ် ဒီး​တမ့ၢ်​လၢ အဝဲသ့ၣ်​က​အိၣ်မူ​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ပၤရဒံစူး​အ​ပူၤ​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲ စံးထီၣ်​ပတြၢၤ ၃၇:၂၉ န့ၣ်​တဲဝဲ​လၢ– “ပှၤတီ​ပှၤလိၤ​န့ၢ်ဘၣ်သါ​ထံဧိၤကီၢ်ဧိၤ, ဒီး​အိၣ်ဝဲ​ဆိးဝဲ​လီၤစိၤ​လီၤထီ​လီၤ.” မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ ဟီၣ်ခိၣ်​တလီၤဂာ် ပၤရဒံစူး​နီ​တစဲး​ဘၣ်​အဃိ ပ​မုၢ်လၢ်​လၢ ယွၤ​တၢ်​အၢၣ်လီၤ​အီလီၤ​အံၤ က​ဟဲ​လၢပှဲၤ​ထီၣ်ဝဲ​န့ၣ်​သ့​စ့ၢ်ကီး​ဧါ. *

လၢ​အ​ခီၣ်ထံး​လံၤ​လံၤ​န့ၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ​မ့ၢ်​ပှၤလၢ အ​တ့လီၤ​ပၤရဒံစူး ဒီး​အဝဲ​အၢၣ်လီၤ​ပှၤလၢ အ​က​ဒုးအိၣ်​ထီၣ်​က့ၤ ပၤရဒံစူး​လၢ​အ​လီၤမၢ်​န့ၣ်​လီၤ. ကစၢ်​ယွၤ​က​မၤဝဲ လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်. ယ့ၣ်ၡူး​သိၣ်လိ​ပှၤလၢ ပ​က​ဃ့​ထုကဖၣ်​လၢ– “န​ဘီ​န​မုၢ်​န့ၣ် မ်​အ​ဟဲ​တက့ၢ်. ဒ်​လၢ​မူခိၣ်​အသိး​န့ၣ် မ်​တၢ်မၤ​အသး​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ချၢ​စ့ၢ်ကီး ဖဲဒၣ်​န​သး​တက့ၢ်.” (မးသဲ ၆:၉, ၁၀) ဘီမုၢ်​အံၤ​က​ပၢဝဲ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ် ဒီး​က​မၤ​လီၤမၢ်​ကွံာ် ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​အ​တၢ်ပၢ​တၢ်ပြး​ခဲလၢာ်​လီၤ. ဒီး​ပှၤလၢ​က​ကဲ​စီၤပၤ​လၢ ဘီမုၢ်​အံၤ​အ​ပူၤ​န့ၣ် မ့ၢ်​ယ့ၣ်ၡူး​ခရံာ်​လီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၂:၄၄) လၢ​ဘီမုၢ်​အံၤ​အ​တၢ်ပၢ​ဖီလာ်​န့ၣ် ကစၢ်​ယွၤ​က​မၤ​ကဲထီၣ်​က့ၤ ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​လၢ​ပၤရဒံစူး ဒ်​ကစၢ်​ယွၤ​အ​တၢ်​ဘၣ်သး အိၣ်ဝဲ​အသိး​လီၤ.

ဟီၣ်ခိၣ်​ပၤရဒံစူး က​မၤ​အသး​ဒ်လဲၣ်​န့ၣ် ဝံ​ယၡါယၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​စ့ၢ်ကီး​လီၤ. (ယၡါယၤ ၁၁:၆-၉; ၃၅:၅-၇; ၆၅:၂၁-၂၃) မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်​ဘၣ်​ဝဲ တၢ်ကိၢ်​တၢ်ဂီၤ​ဒီး​တၢ်ကီ​တၢ်ခဲ ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်​အိၣ်ဆူၣ်​အိၣ်ချ့, တၢ်​လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ​သးသမူ, တၢ်​ကွၢ်တလီၤ​ကလုာ်ဒူၣ်, တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​ဒီး န့ဆၢၣ်​ခိၣ်ဃၢၤ အ​တၢ်​ဘၣ်ဒိ​ဘၣ်ထံး​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ပ​အဲၣ်ဒိး​ဟ့ၣ်ဂံၢ်​ဟ့ၣ်ဘါ​နၤ​လၢ န​က​ဟံးန့ၢ်​တၢ်​ဆၢကတီၢ်​လၢ န​က​ဖး​လံာ်စီဆှံ​အဆၢ​လၢ​ထး​အံၤ​လၢ န​လံာ်စီဆှံ​အ​ပူၤ​လီၤ. န​မ့ၢ်​မၤ​ဒ်​န့ၣ်​န့ၣ် န​တၢ်နာ်​က​အါထီၣ်​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​က​မၤန့ၢ်​တၢ်​လၢ ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. ပ​နာ်​သ့​လၢ ပှၤလၢ​အ​ဒိကနၣ် ကစၢ်​ယွၤ​အ​ကလုၢ်​န့ၣ် က​အိၣ်မူ​ဘၣ်​လၢ ပၤရဒံစူး​အ​ပူၤ​တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်​အ​တၢ်အိၣ်မူ က​ပှဲၤ​ဒီး​တၢ်​သူၣ်ဖှံ​သးညီ​လီၤ.—လီၣ်ဖျါ ၂၁:၃.

ဟီၣ်ခိၣ်​က​ကဲထီၣ်​ပၤရဒံစူး​န့ၣ် ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပ​နာ်​သ့​လဲၣ်. လံာ်စီဆှံ​တဲဝဲ​လၢ– “မူခိၣ်​န့ၣ်​မ့ၢ်​ယွၤ​အ​မူခိၣ်​လီၤ. မ့မ့ၢ်​ဟီၣ်ခိၣ်​အံၤ ဟ့ၣ်လီၤ​ဝဲ​လၢ​ပှၤကညီ​လီၤ.” ဒီး “ယွၤ​လၢ​အ​ကတိၤ​တၢ် ကဘျံး​ကဘျၣ်​တ​သ့​ဘၣ်​တဂၤ” အၢၣ်လီၤ​အီလီၤ​ပာ်စၢၤ​ပှၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်​က​ကဲထီၣ်​ပၤရဒံစူး​အဃိ ကဲထီၣ်​တၢ်​မုၢ်လၢ်​လၢ​ပဂီၢ်လီၤ. (စံးထီၣ်​ပတြၢၤ ၁၁၅:၁၆; တံတူး ၁:၂) လံာ်စီဆှံ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​န့ၢ်​ပှၤ တၢ်​မုၢ်လၢ်​လၢ​အမ့ၢ် ပ​က​အိၣ်မူ​ဘၣ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ပၤရဒံစူး​အ​ပူၤ လီၤထူ​လီၤယိာ်​န့ၣ် လီၤ​သးခု​ထဲလဲၣ်.