၁, ၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ကူသိးဝဲတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)

ဒး (Dutch) အလံာ်တၢ်ကစီၣ်တဘ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ ကူတၢ်သိးတၢ်ဒ်အံၤလီၤ. တၢ်ကစီၣ်အံၤတဲဝဲလၢ– “နကထံၣ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အါဂၤ ကူဝဲသိးဝဲမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤ တၢ်ကူတၢ်သိး လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲတၢ်ကိၢ်အဆၢကတီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.” ဘၣ်ဆၣ်လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ တဲကဒီးဝဲလၢ မ့မ့ၢ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် မ့ၢ်လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် တကူသိးတၢ်နါစိၤဘၣ်. ပိာ်ခွါသးစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, သးပှၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ကူကၤဝဲတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အလီၤသညူးသပှၢ် ဒီးမ့မ့ၢ်ပိာ်မုၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကူကၤဝဲဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်ဒီး ဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢလီၤ. အါတက့ၢ် ပှၤပတြၢၤ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်လၢ အတၢ်ကူတၢ်သိးအဃိလီၤ. စီၤပီလူးစံးဝဲလၢ ခရံာ်ဖိတဖၣ် ကဘၣ် “ကူတၢ်သိးတၢ်ဖဲအဂ့ၤအဘၣ်” လၢအကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဒီး ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၂:၉, ၁၀) ဖဲအံၤစီၤပီလူးတဲဝဲဘၣ်ဃးဒီးပိာ်မုၣ် သနာ်က့ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤ ဘၣ်ဃးဒီးခရံာ်ဖိပိာ်ခွါတဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.

^၂ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်ဒီး ယွၤလၢပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤတဂၤအဂီၢ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၃:၂၁) လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤလၢ အသ့တၢ်လၢာ်တဂၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ အခ့အပှၤတဖၣ် ကကူတၢ်သိးတၢ်လၢ အကြၢးအဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပတဘၣ်ဃုထၢတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ ထဲပနီၢ်ကစၢ်ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဘၣ်, ပကြၢးဃုထၢ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ ယွၤလၢအသ့တၢ်လၢာ် ယဟိဝၤယွၤဘၣ်သးဝဲန့ၣ်လီၤ.

၃. လၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အစိၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကူတၢ်သိးန့ၣ် ပမၤလိန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.

 ^၃ လၢစီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအပူၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အဒီသဒၢဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဒ်သိးအလုၢ်အလၢ်သကဲာ်ပဝး သုတဟးဂီၤဒ်ထံကီၢ်လၢ အခိၣ်အဃၢၤတဖၣ် အသိးတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤတြီဝဲ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ နနီၤဖး ပိာ်မုၣ်ပိာ်ခွါတဘၣ်လၢၤဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တၢ်ကူတၢ်ကၤဒ်အံၤတဖၣ် အိၣ်ဝဲဒီးဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ ယူၤနံၤစဲး ဖဲးၡၢၤ (unisex fashion) လီၤ. (ဖး ၅ မိၤၡ့ ၂၂:၅ တက့ၢ်.) ဒ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီပာ်ဖျါဝဲအသိး ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ ပှၤပိာ်မုၣ်ကူဝဲန့ၣ်လီၤဂာ်လၢ ပိာ်ခွါဒီး ပှၤပိာ်ခွါကူဝဲန့ၣ်လီၤဂာ်လၢ ပိာ်မုၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ကူတၢ်ကၤလၢ ဖဲပှၤတဂၤကူဝဲအခါ အဝဲမ့ၢ်ပိာ်မုၣ်ဧါ ပိာ်ခွါဧါ နနီၤဖးတဘၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

၄. ဒ်သိးခရံာ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဃုထၢဝဲတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲကသ့အဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤသ့လဲၣ်.

^၄ ဒ်သိးပကဃုထၢ တၢ်ကူတၢ်သိး လၢအကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲအဂီၢ် လံာ်စီဆှံ တၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ပှၢ် မၤစၢၤပှၤသ့ဝဲလီၤ. ပမ့ၢ်အိၣ်လၢထံကီၢ်တဘ့ၣ်ဂ့ၤ တဘ့ၣ်ဂ့ၤ, တၢ်ကိၢ်တၢ်ခုၣ်မ့ၢ်အိၣ် ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ လံာ်စီဆှံ တၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ပှၢ် မၤစၢၤပှၤသ့ဝဲလီၤ. တလိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကဘၣ်ထုးထီၣ်န့ၢ်ပှၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ပကဘၣ် ကူတၢ်သိးတၢ်ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ပမ့ၢ်လူၤပိာ်ထွဲ လံာ်စီဆှံတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် ပကဘၣ်ကူတၢ်သိးတၢ်ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါလီၤ. ပကကွၢ်သကိး လံာ်စီဆှံတၢ်သိၣ်တၢ်သီတနီၤလၢ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကမၤ “ယွၤအတၢ်ဘၣ်အသးလၢ အမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤ, ဒီးတၢ်လၢပဂ့ၤအဲၣ်ဒိး, ဒီးတၢ်လၢတၢ်ပှဲၤ” ဖဲပမၤတၢ်ဆၢတဲာ်အခါန့ၣ်လီၤ.—ရိမ့ၤ ၁၂:၁, ၂.

၅, ၆. ပတၢ်ကူတၢ်သိးန့ၣ် ထုးန့ၢ်ပှၤဂၤအသးကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၅ တၢ်မၢဖိပီလူး ကွဲးဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ပှၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်တခါဖဲ ၂ ကရံၣ်သူး ၆:၄ (ဖးတက့ၢ်.) အပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢပကူတၢ်သိးတၢ်အဖီခိၣ် ပှၤထံၣ်ကမၣ်ပှၤသ့ဝဲလီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၁၆:၇) ခီဖျိလၢ ပမ့ၢ်ယွၤအခ့အပှၤအဃိ ပတကြၢးဃုထၢတၢ်ကူတၢ်သိးထဲ ပအဲၣ်ဒိးကူအီၤဒီး ပကူပသိးအီၤမုာ်န့ၣ်ဘၣ်. ပမ့ၢ်လူၤပိာ်ထွဲ လံာ်စီဆှံ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ပှၢ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဟးဆှဲး တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အဃံးတလၢ ဒီးတကြၢးတဘၣ်ဒီး တဘံၣ်တဘၢတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤအဲၣ်ဒိးစံးဝဲ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အပာ်ဖျါထီၣ် ပနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပလဲၤလၢ ပှၤမဲာ်ညါအခါ ပတကြၢးကူ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ ကဲထီၣ်တၢ်သးဘၣ်တံာ်တာ်လၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်.

^၆ ပမ့ၢ်ကူတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အဖျါဂ့ၤ, ကဆှဲကဆှီ ဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢန့ၣ် ပှၤထံၣ်ပှၤဒီးပှၤကပာ်ကဲပှၤဒ် ပမ့ၢ်ယွၤလၢအထီကတၢၢ် ယဟိဝၤယွၤတဂၤ အခ့အပှၤအသိးန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကသးအိၣ် ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ယွၤလၢပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤတဂၤအဂ့ၢ်, ပတၢ်ကရၢကရိ ဒီးကအဲၣ်ဒိး တူၢ်လိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤအီၤန့ၣ်လီၤ.

၇, ၈. ပကြၢးကူကၤ ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ် လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲလဲၣ်အခါလဲၣ်.

^၇ ပမူဒါအိၣ်လၢ ပကြၢးကူတၢ်သိးတၢ် ကဆှဲကဆှီ, ဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢဒ်သိး ပကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ယူးယီၣ်ပာ်ကဲ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးသုတကဲထီၣ်တၢ်လီၤဃံၢ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ် ဒီးပှၤလၢအဒိကနၣ် ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတဖၣ်အဂီၢ်တဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၃:၈-၁၀) လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲ ပလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် မ့တမ့ၢ် ဖဲပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ပတၢ်ကူတၢ်သိးန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်လီၤ. ပကဘၣ်ကူ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤအဂီၢ်လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၂:၁၀) တၢ်လီၢ်တတီၤဒီး တတီၤန့ၣ် ပှၤကူတၢ်သိးတၢ် တလီၤဂာ်လိာ်အသးဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပအိၣ်တၢ်လီၢ်တပူၤဂ့ၤ တပူၤဂ့ၤ ဒ်ပမ့ၢ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်အသိး ပတကြၢးကူတၢ်သိးတၢ်လၢ အကဲထီၣ် တၢ်လီၤဃံၢ်လၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်.

^၈ ဖး ၁ ကရံၣ်သူး ၁၀:၃၁ တက့ၢ်. ဖဲပလဲၤထီၣ် ကဝီၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အခါ ပကြၢးကူတၢ်သိးတၢ်လၢ အလီၤသညူးသပှၢ်, ဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢဒီး ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲလီၤ. ပတကြၢးကူ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အလီၤရၢၢ်လီၤစၢၢ် ဒ်မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် ကူဝဲကၤဝဲအသိးဘၣ်. တချုးလၢ ပလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးပထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဝံၤအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ ဖဲပအိၣ်လၢ ဟိၣ်ထဲအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ ပတကြၢးကူ တၢ်ကူတၢ်သိး လၢအတကြၢးတဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်. ပမ့ၢ်ကူတၢ်သိးတၢ် ဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢန့ၣ် ပတဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ ပမ့ၢ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးကဘူၣ် ဒီးပစံၣ်တဲၤတဲလီၤအဝဲသ့ၣ်ကဘူၣ်လီၤ.

၉, ၁၀. ဘၣ်မနုၤအဃိ ဖံလံးပံၤ ၂:၄ န့ၣ်ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး ပတၢ်ကူတၢ်သိးန့ၣ်လဲၣ်.

^၉ ဖး ဖံလံးပံၤ ၂:၄ တက့ၢ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးဆိကမိၣ်လၢ ပတၢ်ကူတၢ်သိးတဖၣ် ဘၣ်ဒိပဒီပုၢ်ဝဲၢ် လၢအဂၤတဖၣ်သ့န့ၣ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးလူၤပိာ်ထွဲဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢအမ့ၢ်– “မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီး, မၤသံသုဂီၤတဖၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ, ဒ်ပစံးတၢ်အသိး, တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ, တၢ်အဲၣ်တလ့ၤအဲၣ်တဘီ, တၢ်သးကတၢ” အဃိန့ၣ်လီၤ. (ကလီးစဲ ၃:၂, ၅) ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤန့ၣ် လၢညါအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤလၢအမၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါလီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဒုးဒီး တၢ်သူၣ်လီသးကွံလၢ အကမၣ်တဖၣ်ဒံးလီၤ. ပမ့ၢ်တပလီၢ်ပသးလၢ ပတၢ်ကူတၢ်သိးဘၣ်န့ၣ် ကကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်ဒ်သိး ကလူၤပိာ်ထွဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဒီး ကဒုးဆၢကဒါက့ၤ တၢ်သူၣ်လီသးကွံလၢ အကမၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၆:၉, ၁၀) ပတအဲၣ်ဒိးလၢ ကကဲထီၣ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်.

^၁၀ ဖဲပအိၣ်ဒီးပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အခါ ပပူၤဖျဲးဒီးပှၤလၢ အမၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါတဖၣ် အတၢ်ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါမ့ၢ်ဂ့ၤ ပတထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါမ့ၢ်ဂ့ၤ ပကြၢးကူတၢ်သိးတၢ်လၢ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဒီး ဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢလီၤ. ပအိၣ်ဒီး တၢ်သဘျ့လၢ ပကဃုထၢတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ ပအဲၣ်ဒိးကူအဲၣ်ဒိးသိး ဘၣ်ဆၣ်ပအိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ပကြၢးကူ တၢ်ကူတၢ်သိး ဒ်သိး ပှၤဂၤအတၢ်ဆိကမိၣ်, တၢ်ကတိၤ, ဒီးတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ကစီဆှံလၢ ယွၤအမဲာ်ညါအဂီၢ်လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၁:၁၅, ၁၆) တၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ် “တမၤဘၣ်တၢ်တဂ့ၤတဘၣ်န့ၣ်ဘၣ်, တဃုဘၣ်အတၢ်ဒၣ်ဝဲဘၣ်,”—၁ ကရံၣ်သူး ၁၃:၄, ၅.

၁၁, ၁၂. စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၃:၁, ၁၇ န့ၣ်ကမၤစၢၤပှၤဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ဖဲယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ဃုထၢတၢ်ကူတၢ်သိးအခါ အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ “တၢ်အခ့အခါ အိၣ်ဝဲလၢ ကယဲၢ်တၢ်တမံၤလၢ်လၢ်အဂီၢ်” လီၤ. (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၃:၁, ၁၇) မူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤ, တၢ်အကတီၢ်, တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးန့ၣ်လီၤဆီဝဲအဃိ တၢ်ကူတၢ်သိးကလီၤဆီဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကူတၢ်သိးန့ၣ် တဆီတလဲနီတဘျီဘၣ်.—မၤလကံ ၃:၆.

^၁၂ တၢ်ကိၢ်ခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပကကူကၤ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အလီၤသညူးသပှၢ် ဒီးဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢအဂီၢ် ကကီဝဲလီၤ. ပမ့ၢ်တကူကၤ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အဃံးတလၢ မ့တမ့ၢ်အကျီတလၢဘၣ်န့ၣ် ကဲဘျုးလၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. (ယိၤဘး ၃၁:၁) တကးဒံးဘၣ် ဖဲပလဲၤလၢ ပီၣ်လဲၣ်နံၤအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပကလဲၤပီၢ်ထံအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ ပကြၢးကူကၤ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အကြၢးအဘၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၁:၂, ၂၀) ပှၤတၢ်ချၢတဖၣ် မ့ၢ်ကူဝဲတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ တဘံၣ်တဘၢဘၣ်သနာ်က့ မ့မ့ၢ်ပဝဲဒၣ်န့ၣ် ဖဲပကဃုထၢတၢ်ကူတၢ်သိးအခါ ပကဘၣ်ဃုထၢ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ယူးယီၣ်ပာ်ကဲ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်လီၤ.

၁၃. တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ၁ ကရံၣ်သူး ၁၀:၃၂, ၃၃ အပူၤန့ၣ်မၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကဃုထၢပတၢ်ကူတၢ်သိးဒ်လဲၣ်.

^၁၃ ဖဲပဃုထၢ ပတၢ်ကူတၢ်သိးအခါ ပကြၢးဆိကမိၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ပှၢ် တခါအံၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. ပကဘၣ်ပလီၢ်ပသး ဒ်သိးပသုတမၤဘၣ်ဒိ ပှၤဂၤအသးလၢ အသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်တဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. (ဖး ၁ ကရံၣ်သူး ၁၀:၃၂, ၃၃ တက့ၢ်.) ပဝဲဒၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ပကဘၣ်ဟးဆှဲး တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အကကဲထီၣ် တၢ်လီၤဃံၢ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပှၤလၢတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၢဖိပီလူးကွဲဝဲဒ်အံၤလီၤ– “မ်ပမၤဘၣ် ပှၤလၢပဃၢၤတဖၣ်အသးလၢတၢ်ဂ့ၤ, လၢအကထီၣ်ဝဲထီဝဲ အဂီၢ်ကိးဂၤဒဲးတက့ၢ်.” တကးဒံးဘၣ် စီၤပီလူးတဲကဒီးဝဲ– “ခရံာ်န့ၣ်တလူၤဘၣ်အသးဒၣ်ဝဲဘၣ်.” (ရိမ့ၤ ၁၅:၂, ၃) ဒ်ယ့ၣ်ၡူးအသိးပကြၢးမၤ ယွၤအတၢ်ဘၣ်သးဒီး မၤစၢၤပှၤဂၤလၢညါဒီး မၤပနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ဘၣ်သး လၢခံန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပတဃုထၢ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ ပကွၢ်ဂ့ၤဘၣ်ဆၣ် ကဲထီၣ်တၢ်သးဘၣ်တံာ်တာ်လၢ ပှၤလၢအဒိကနၣ် ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်.

၁၄. ဒ်သိးဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကမၤလၤကပီၤ ယွၤလၢအတၢ်ကူတၢ်သိးအဂီၢ် မိၢ်ပၢ်တဖၣ်မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၄ မိၢ်ပၢ်လၢအမ့ၢ် ခရံာ်ဖိတဖၣ် အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး မူဒါလၢ ကဘၣ်သိၣ်လိ အဖိတဖၣ် ဒ်သိးကလူၤပိာ်ထွဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂီၢ်လီၤ. တၢ်အံၤအဲၣ်ဒိးစံးဝဲ မိၢ်ပၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ အဖိတဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ကြၢးကူတၢ်သိးတၢ်ဒီး ကယၢကယဲထီၣ်အသး ဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢ ဒီးကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၂၂:၆; ၂၇:၁၁) ဒ်သိးဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကပာ်ကဲ ယွၤလၢအစီဆှံတဂၤအံၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂီၢ် မိၢ်ပၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ကဘၣ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. မိၢ်ပၢ်တဖၣ် ကဘၣ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ အဖိတဖၣ်ခီဖျိ အဝဲသ့ၣ် အဒိအတဲာ်လၢ အဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်ကြၢးသိၣ်လိဝဲ အဖိတဖၣ်လၢ ကဘၣ်ဃုဝဲတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အကြၢးအဘၣ်ဖဲလဲၣ် ဒီးကဘၣ်ဃုထၢဝဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်ကဖၣ် တကြၢးဃုထၢတၢ်ကူတၢ်သိးထဲ အဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ဝဲဂ့ၤအဃိဘၣ် အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် ကဘၣ်ဃုထၢဝဲတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အမၤလၤကပီၤယဟိဝၤယွၤလၢ အဝဲသ့ၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲတဂၤန့ၣ်လီၤ.

၁၅. ဒ်သိးပကမၤတၢ်ဃုထၢလၢ အဂ့ၤအဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်.

^၁၅ လံာ်စီဆှံန့ၣ် မ့ၢ်လံာ်တဘ့ၣ်လၢ ကဟံးစုနဲၣ်ကျဲဒီးမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိး ပကမၤတၢ်ဃုထၢလၢအဂ့ၤဒီး မၤလၤကပီၤယွၤအဂီၢ်လီၤ. တၢ်လၢပကူပသိးတဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပအဲၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ ပကွၢ်ဂ့ၤဒီး တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ ပပှ့ၤအီၤန့ၢ်န့ၣ် ကလီၤဆီဒီးပှၤအဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပတၢ်ကူတၢ်သိးန့ၣ် ကြၢးကဆှဲကဆှီ, ဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢဒီး ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲးန့ၣ်လီၤ.

၁၆. ပမ့ၢ်ဃုထၢ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိအကဲဘျုးလဲၣ်.

^၁၆ တဘျီတခီၣ် ပကဃုထၢ တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဒီး ဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢန့ၣ် တညီဝဲဘၣ်. မ့ၢ်လၢပှၤအါဂၤ ဆါဝဲ ထဲတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အဟဲထီၣ်သီ, အမံၤဒိၣ်ဒီး ပှၤဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲအါအဃိလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဟးဃုတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဒီး ဘံၣ်ဘံၣ်ဘၢဘၢန့ၣ် ကကီဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် မ့ၢ်ထံၣ်ဝဲပကူတၢ်သိးတၢ်လၢ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ ပတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သူၣ်မံသးမံ လီၤဆီဒၣ်တၢ် မ့ၢ်လၢပတၢ်ကူတၢ်သိးန့ၣ် မၤလၤကပီၤ ပပၢ်ယဟိဝၤယွၤအဃိလီၤ.

၁၇. ဘၣ်မနုၤအဃိ လၢတၢ်လီၢ်တနီၤနီၤ တၢ်ပာ်ထီခၣ်ဆူၣ်န့ၣ် ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဒီး တနီၤနီၤန့ၣ် တကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဘၣ်လဲၣ်.

^၁၇ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ပာ်ထီအခၣ်ဆူၣ်န့ၣ် ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဧါ. စီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် ပိာ်ခွါတဖၣ် ဘၣ်ပာ်ထီအခၣ်ဆူၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခရံာ်ဖိတဖၣ်တအိၣ်လၢ စီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အဖီလာ်လၢၤဘၣ်အဃိ တလိၣ်မၤထွဲစီၤမိၤၡ့ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢၤဘၣ်. (၃ မိၤၡ့ ၁၉:၂၇; ၂၁:၅; ကလၤတံ ၃:၂၄, ၂၅) တၢ်လီၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် နမ့ၢ်ပာ်ထီနခၣ်ဆူၣ်, နမ့ၢ်မၤအီၤပျီပျီဒီး ကဆှဲကဆှီန့ၣ် တဘၣ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်. ဒီးတကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်လီၤဃံၢ်လၢ ပှၤဒိကနၣ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ် တနီၤနီၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ပာ်ထီဝဲအခၣ်ဆူၣ် ဒီးတနီၤနီၤန့ၣ် တပာ်ထီအခၣ်ဆူၣ်ဘၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၈:၉, ၁၃; ၁၀:၃၂) တၢ်ဆဲးတၢ်လၤဒီး လၢတၢ်လီၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် တၢ်ပာ်ထီခၣ်ဆူၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအတကြၢးတဘၣ် လၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်တဂၤ မ့ၢ်ပာ်ထီအခၣ်ဆူၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဒိဝဲယွၤအလၤအကပီၤသ့ဒီး ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲတကဲထီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ “တၢ်ပာ်တၢ်ကမၣ်လၢအလိၤ အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်” တဂၤန့ၣ်ဘၣ်.—၁ တံၤမသ့း ၃:၂, ၇; ရိမ့ၤ ၁၅:၁-၃.

၁၈, ၁၉. မံကၤ ၆:၈ ကမၤစၢၤပှၤဒ်လဲၣ်.

^၁၈ ယဟိဝၤယွၤ တဟ့ၣ်လီၤပှၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဘၣ်ဃးဒီး ပဘၣ်ကူဘၣ်သိးတၢ်ဒီး ပဘၣ်ကယၢကယဲပသး ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်ဘၣ်အဃိ ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲဟ့ၣ်ပှၤတၢ်သဘျ့ တကးဒံးဘၣ် ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ပှၢ်ဒ်သိး ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဃုထၢတၢ်လၢ တၢ်ကူၣ်သ့အပူၤအဂီၢ်လီၤ. ပမ့ၢ်ပှၤလၢ အဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဃိ ဖဲပကဃုထၢ ပတၢ်ကူတၢ်သိးဒီး ပကယၢကယဲထီၣ်ပသးအခါ ပအဲၣ်ဒိးဃုထၢတၢ်လၢ အမၤလၤကပီၤယွၤလီၤ.—မံကၤ ၆:၈.

^၁၉ ပသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် မ့ၢ်ယွၤလၢ အကဆှီဒီး အစီဆှံဒီး အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲကျဲလၢအဂ့ၤကတၢၢ်လၢပဂီၢ်လီၤ. ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးကဲပှၤလၢအစီဆှံ ဒီးပှၤလၢ အဆီၣ်လီၤအသးန့ၣ် ပကမၤထွဲအတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ် ကမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးပှၤလၢ ပကဟးဆှဲးမၤတၢ်လၢ အကဲထီၣ်တၢ်လီၤဃံၢ်လၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

၂၀. ပတၢ်ကူတၢ်သိးဒီး ပတၢ်ကယၢကယဲထီၣ်ပသးန့ၣ် ကြၢးဖျါလၢ ပှၤဂၤအမဲာ်ညါဒ်လဲၣ်.

^၂၀ ပတၢ်ကူတၢ်သိးန့ၣ် ကြၢးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပမ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးအတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢအဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပအဲၣ်ဒိးလူၤပိာ်ထွဲအီၤလီၤ. ညီနုၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ပှၤပတြၢၤအဝဲသ့ၣ် ခီဖျိ အတၢ်ကူတၢ်သိးဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢ အဂ့ၤအဃိလီၤ. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်အဃိ ပှၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ် သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးတကးဒံးဘၣ် မၤလၤကပီၤဒီး မၤသးခုဝဲယဟိဝၤယွၤလီၤ. ဖဲပမၤတၢ်ဆၢတဲာ်ဘၣ်ဃးဒီး ပတၢ်ကူတၢ်သိးအခါ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ် ပကဆဲးမၤလၤကပီၤယွၤလၢ အကူသိးဝဲ “တၢ်လၤကပီၤ ဒီးတၢ်ကဟုကညီၢ်” တဂၤန့ၣ်လီၤ. —စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၄:၁, ၂.