တၢ်အိၣ်မူ တၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်
ယနၢ်တဟူတၢ်ဘၣ်ဆၣ် ယသိၣ်လိပှၤဂၤလၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ
ယဒိးဘျၢထံဖဲ ၁၉၄၁ နံၣ် ဒီးဖဲန့ၣ်အခါယသးအိၣ် ၁၂ နံၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်လံာ်စီဆှံ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်ကီၢ်ဖဲ ၁၉၄၆ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ယကတဲပၠးသုယတၢ်လဲၤခီဖျိလီၤ.
ဖဲ ၁၉၁၀ နံၣ်န့ၣ် ယမိၢ်ဒီးယပၢ်အိၣ်လၢ ဘံလံစံၤ လၢကၠီၣ်ကၠံယၢၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်လဲၤသုးအသးဆူ ကီၢ်ခဲနဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အိၣ်လၢ ဒဲဆံးဆံးဖိလၢ စံာ်ပျီပူၤလၢအဘူးဒီး ဖဲလံၤ စးကးခၠူဝဲ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ခဲနဒၣ် မုၢ်နုာ်တခီန့ၣ်လီၤ. ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲ ၁၉၂၈ ဒီးယမ့ၢ်ပှၤအဆံးကတၢၢ်လၢ ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဃုဂၤအကျါလီၤ. တချုးလၢ ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဒံးဘၣ် ဃုလါန့ၣ် ယပၢ်သံ ဒီးဖဲယမိၢ်သံအခါယတဖှၣ်နုၢ်ဒံးဘၣ်. ဒီးတယံာ်ဘၣ်န့ၣ်ယနီ လူၤစံၤသံဝဲလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ အသးအိၣ်ထဲဒၣ် ၁၇ နံၣ်ဒံးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယဖါတံၢ် နံၣ်(ခ်) ကွၢ်က့ၤယၤဒီး ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အိၣ်တ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲယနီၢ်ဆံးဒံးအခါ ယဟံၣ်ဖိဃီဖိထံၣ်ဝဲလၢ ယလဲၤထုးကသ့ၣ်အမဲၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ကသ့ၣ်ကထူယၤအဃိ ကိးပသူဒီးတဲယၤလၢမၤတဂ့ၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယတနၢ်ဟူအဝဲသ့ၣ် နီတစဲးဘၣ်. ဒီးဖဲန့ၣ်အခါကိညၢ်လၢ ယတဘၣ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယနၢ်တဟူတၢ်ဘၣ်.
ယတံအသကိးတဂၤတဲဝဲလၢ ယမ့ၢ်လဲၤထီၣ် ပှၤနၢ်တဟူတၢ်အကၠိန့ၣ် ကဂ့ၤဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယတံ နံၣ်(ခ်) လဲၤဆှၢယၤဆူ ပှၤနၢ်တဟူတၢ်အကၠိလၢ အအိၣ်လၢ စးခးထူ, စးကးခၠူဝဲ န့ၣ်လီၤ. ကၠိအံၤ အိၣ်ယံၤဝဲဒီးယဟံၣ် ဒီးဖဲန့ၣ်အခါ ယအိၣ်ဒၣ်ထဲ ယဲၢ်နံၣ်ဒံးလီၤ အဃိယပျံၤတၢ်ဒိၣ်မး. ယက့ၤထံၣ်ဘၣ်ဒီး ယဟံၣ်ဖိဃီဖိဖဲ တၢ်ကိၢ်ခါ ကၠိပျၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံယသ့ထီၣ် စုပနီၣ်ကျိာ်အဃိ ယဂဲၤလိာ်ကွဲဒီး ယတံၤသကိးတဖၣ်မုာ်ဒိၣ်မးလီၤ.
မၤလိဘၣ် လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ
ဖဲ ၁၉၃၉ နံၣ်န့ၣ် ယနီ မဲၤရံၤယၢၤ ဖျီအသးဒီးဘ့(လ်) ဒဲနံၤခၠၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဖျီအသးဝံၤအလီၢ်ခံ ကွၢ်ထွဲက့ၤဝဲ ယၤဒီးယနီ ဖရဲစ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်ပှၤအဆိကတၢၢ်လၢ အမၤလိလံာ်စီဆှံဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကိၢ်ခါကၠိပျၢ်ဒီး ယဟဲက့ၤဟးလၢဟံၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးသိၣ်လိယၤ တၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် မၤစုပနီၣ်ကျိာ်တဘၣ်ဘၣ်အဃိ ကကတိၤတၢ်ဒီးယၤအဂီၢ် ကီဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယမၤလိယဟိဝၤယွၤ အဂ့ၢ်မုာ်ဝဲလီၤ. ဒီးယသ့ၣ်ညါလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤထွဲဝဲဒ် လံာ်စီဆှံအသိးအဃိ ယလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢခံဖဲ ၁၉၄၁, လါစဲးပတ့ဘၢၣ် ၅ သီန့ၣ် ယဒိးဘျၢထံလီၤ. ဒီးပှၤလၢအဒိးဘျၢယၤထံန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဘ့(လ်) လီၤ.
ယၤဒီး ပှၤလၢ အနၢ်တဟူတၢ်တဖၣ်လၢ ခလံလဲ(န်), အိၤဟါယိၤ, ဖဲ ၁၉၄၆
ဖဲ ၁၉၄၆ နံၣ် တၢ်ကိၢ်ခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ယဟဲက့ၤဟးလၢဟံၣ် ဒီးပလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် လၢ ခလံလဲ(န်) အိၤဟါယိၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲပထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် အဆိကတၢၢ်တသီန့ၣ် ဒ်သိးယကနၢ်ပၢၢ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဂီၢ် ယနီကွဲးလီၤန့ၢ်ယၤလၢ လံာ်က့အပူၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခံသီတသီန့ၣ် ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ပှၤမၤဝဲလၢစုပနီၣ်ကျိာ်အိၣ်ဝဲအဃိယသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယနၢ်ပၢၢ်ဘၣ် တၢ်လၢလံာ်စီဆှံသိၣ်လိဝဲတဖၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဃိလီၤ.
သိၣ်လိတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ
မ့ၢ်လၢတၢ်ဒုးခံဘျီတဘျီဝံၤဝဲအဃိ ပှၤအါဂၤအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ် အသးတီဒီး အထံအကီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဖဲယက့ၤလၢကၠိအခါ ယပာ်လီၤယသးလၢ ယကဆဲးတီဒီးယဟိဝၤယွၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယတယူးယီၣ်နီၣ်တယၢ်, ယတသးဝံၣ်ဒီကလုာ်တၢ်သးဝံၣ် (national anthem) ဒီးမၤမူးပွဲတဖၣ်လၢၤဘၣ်. ဒီးယတလဲၤထီၣ်ဘါတၢ်လၢ သရိာ်ဒ်ယတံၤသကိးတဖၣ်အသိး စ့ၢ်ကီးဘၣ်. ကၠိသရၣ်တဖၣ်န့ၣ် တဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဘၣ်အဃိ မၤမဲာ်ဆှးယၤ ဒီးတဲလံၣ်တဲလီယၤ ဒ်သိးယကဆီတလဲယသးအဂီၢ်လီၤ. ခီဖျိလၢယဆၢထၢၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤလၢ ယတၢ်နာ်အဂီၢ်အဃိ ယတံၤသကိးတဖၣ် ပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ယကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးယတံၤသကိးလၢကၠိတနီၤ လၢအမ့ၢ် လဲၣ်ရံၣ် အဲၤတြိၤစီး, နီမဲဒံးထြံး ဒီးအံမ့ၡနဲဒဲၣ်န့ၣ် တူၢ်လိာ်ဝဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလီၤ. ဒီးခဲအံၤ အဝဲသ့ၣ် ဆဲးမၤဒံးယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလီၤ.
ယမ့ၢ်လဲၤလၢ ဝ့ၢ်အဂၤန့ၣ် ယဂုၤကျဲးစၢးထဲးဂံၢ်ထဲးဘါဒ်သိး ယကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ပှၤလၢအနၢ်တဟူတၢ်တဖၣ်လီၤ. အဒိ, ဖဲယလဲၤလၢ ဝ့ၢ်မီထြံယဲ အခါ ယလဲၤလၢတၢ်လီၢ်လၢ ပှၤနၢ်တဟူတၢ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးယစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ပိာ်ခွါသးစၢ်လၢ အမံၤ အဲဒံထါကၣ် ဒီးအဝဲမ့ၢ် ပှၤအမၢးတဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ အဝဲကဲထီၣ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဂၤလီၤ. အဝဲအိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ပှၤမၤလၢစုပနီၣ်ကျိာ် လၢဝ့ၢ်လၤဘဲၤ, ခွံဘဲၣ် (ခ်) ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသံဝဲဖဲ မဟါတနံၣ်န့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ယထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤသးစၢ်တဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ်ကၠိဝဲ အါဒနဲး န့ၣ်လီၤ. အဝဲလီၤဂာ်ဒ် ပှၤဘ့းရံၤဖိလၢညါတဖၣ်အသိးလီၤ. ဒ်သိးအကသ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ် အိၣ်ဟဲလၢလံာ်စီဆှံအပူၤအဂီၢ် အဝဲဃုသ့ၣ်ညါဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. (မၤတၢ် ၁၇:၁၀, ၁၁) အဝဲစ့ၢ်ကီး မၤန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဒီး ကဲဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အီထိၣ်ဝၣ်, အီၣ်ထဲရံၣ်အိၣ် တုၤအသံတစုလီၤ.
တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကျဲ ဖဲ ၁၉၅၀
ဖဲ ၁၉၅၀ နံၣ်န့ၣ် ယလဲၤအိၣ်လၢ ဘဲခူဘၣ်လီၤ. ယစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ပှၤလၢအနၢ်တဟူတၢ်တဖၣ် မုာ်ဒိၣ်မးဘၣ်ဆၣ် ယတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ ယလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ် ပိာ်မုၣ်လၢ အနၢ်ဟူတၢ်လၢ အမံၤမ့ၢ် ခရံာ်(စ်) စပဲစၣ်တဂၤလၢ ကျဲကပၤန့ၣ် ယသးပ့ၤနီၣ်တန့ၢ်နီတဘျီဘၣ်. အဝဲဟံးန့ၢ်လံာ်ဒီး အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ယကလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီး အဝၤ ကဲရ့ၤ န့ၣ်လီၤ. ယလဲၤလၢအဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်ဒီး မ့ၢ်လၢယတဲဒီးအီၤတသ့ဘၣ်အဃိ ပကွဲးန့ၢ်လီၤသးလံာ် န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပတထံၣ်လိာ်သးလၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လၢခံပူၤကွံာ်တဘျုးနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပက့ၤထံၣ်လိာ်သးလၢ ဝ့ၢ်ထိၣ်ရဲထိၣ်, အီၣ်ထဲရံၣ်အိၣ် လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲနံၤဝဲန့ၣ် ကဲရ့ၤ ဒိးဘျၢအသးလၢထံလီၤ. ပှၤလၢပစံၣ်တဲၤတဲလီၤအီၤတဖၣ် ကနုာ်လီၤလၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤဧါ တနုာ်လီၤဧါန့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်လဲၤခီဖျိအံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ယၤလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢခံယဟဲက့ၤအိၣ်ကဒါက့ၤလၢ စးကးထူးဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲယဟဲက့ၤအိၣ်ဖဲန့ၣ်အခါ ယထံၣ်ပိာ်မုၣ်တဂၤ ဒီးအဝဲမၢယသိၣ်လိ အဖိမုၣ်တဃံာ် လၢအနၢ်တဟူတၢ်ခံဂၤ လၢလံာ်စီဆှံလီၤ. အဝဲသ့ၣ်အမံၤလၢ ကၠဲ ဒီးကၠိအဲ ရီၣ်သၢၣ်ဘဲးကၠဲၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး ထီၣ်ကၠိတဖျၢၣ်ဃီဒီးယၤလီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ကၠဲ ဒီးကၠိအဲ တဲဘၣ်ကၠိဖိအဂၤတဖၣ် တၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးပှၤလၢအထီၣ်ကၠိတတီၤဃီဒီးအီၤ ယဲၢ်ဂၤန့ၣ်ကဲထီၣ်ဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလီၤ. လၢအဝဲသ့ၣ်အကျါတဂၤန့ၣ် အမံၤမ့ၢ်ဝဲ ယူနံၤ ခီလ့လီၤ. ယထံၣ်လိာ်သးဒီးအီၤဖဲ ပထီၣ်ကၠိအလီၢ်ခံကတၢၢ်တနံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပထံၣ်လိာ်ပသး အဆိကတၢၢ်တဘျီအခါ အဝဲဟ့ၣ်အီၣ်ယၤ တၢ်ဆၢကိၣ်လိၣ် (သကၠါလိ) ဒီးဟဲဃ့ဒီသကိးဒီးယၤလီၤ. ဒီးလၢခံ အဝဲကဲထီၣ်ပှၤလၢ အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်တဂၤလၢ ယတၢ်အိၣ်မူအပူၤလီၤ. အဝဲကဲထီၣ် ယမါသးဘိလီၤ.
ယၤဒီး ယမါ ဖဲ ၁၉၆၀ ဒီး ၁၉၈၉
ဖဲ ယူနံၤအမိၢ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အမၤလိလံာ်စီဆှံအခါ အဝဲမၢကၠိခိၣ်တြီဝဲယူနံၤ ဒ်သိးအသုတမၤလိလံာ်စီဆှံ လၢၤတဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ကၠိခိၣ်န့ၣ် ဟံးန့ၢ်ဝဲလံာ်လဲၢ်လၢ ယူနံၤ မၤလိဝဲ ဒီးဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဒ်သိး ယူနံၤ မၤလိလံာ်စီဆှံ သုတန့ၢ်လၢၤတဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယူနံၤ ဆဲးတီဒီးယဟိဝၤယွၤလီၤ. ဖဲအဝဲတဲအမိၢ်အပၢ်လၢ အအဲၣ်ဒိး ဒိးဘျၢထံအခါ အမိၢ်အပၢ်တဲဘၣ်အီၤလၢ “နမ့ၢ်ကဲထီၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးန့ၣ် နကဘၣ်စံၣ်လီၤလၢ ပဟံၣ်ပူၤလီၤ.” လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲအသးအိၣ် ၁၇ နံၣ်အခါ အဝဲဘၣ် ဟးထီၣ်ဝဲလၢအဟံၣ်ပူၤ ဒီးလဲၤအိၣ်ဝဲလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဒူၣ်အဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဆဲးမၤလိလံာ်စီဆှံဒီး လၢခံဒိးဘျၢအသးလၢထံန့ၣ်လီၤ. ပဖျီပသးဖဲ ၁၉၆၀ နံၣ် ဒီးယူနံၤ အမိၢ်ဒီးအပၢ်န့ၣ် တဟဲပတၢ်ဖျီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝဲအသိး အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ပတၢ်နာ်ဒီး ပလုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ပဖိတဖၣ် ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ပဖီခိၣ်ဆီတလဲဝဲလီၤ.
ယဟိဝၤယွၤ ကဟုကယာ်ယၤ
ယဖိခွါ နံၣ်ခိလဲး ဒီးအမါ ဒဘိရၤ, မၤတၢ်လၢ ဘြံးတၢၣ်အဝဲၤတြၢ်
မ့ၢ်လၢ ပဒီမါဝၤခံဂၤလၢာ် ပနၢ်တဟူတၢ်ဘၣ်အဃိ ပကဘၣ်ကွၢ်လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ် ပဖိခွါနွံဂၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအညီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပဂုာ်ကျဲးစၢးသိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်လၢ စုပနီၣ်ကျိာ်ဒ်သိး ပဆဲးကျိာ်လိာ်သးကသ့ဒီး သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီကသ့အဂီၢ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီး မၤစၢၤပှၤအါမးလီၤ. အဒိ, ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤနၢ်ဟူဝဲလၢ ပဖိတဲတၢ်ကတိၤလၢ အတဂ့ၤတဘၣ်လၢ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤအခါ အဝဲကွဲးဒုးသ့ၣ်ညါပှၤလၢ လံာ်က့အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်အံၤအဃိ ပသိၣ်ပဖိတဖၣ် သ့ဝဲတဘျီဃီလီၤ. ပဖိခွါလွံၢ်ဂၤလၢအမ့ၢ် ကၠ့(စ်), ကၠဲရံၣ်, နံၣ်ခိလဲး, စတံၤဘ့ၣ် န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဒီး အဟံၣ်ဖိဃီဖိကိးဂၤဒဲး မၤယွၤအတၢ်မၤလၢ တၢ်သးတီအပူၤလီၤ. တကးဒံးဘၣ် နံၣ်ခိလဲး ဒီးအမါ ဒဘိရၤန့ၣ် မၤစၢၤတၢ်လၢ ပှၤကျိာ်ထံတၢ်လၢ စုပနီၣ်ကျိာ်လၢ ဘြံးတၢၣ်အဝဲၤတြၢ်လီၤ. မ့မ့ၢ် စတံၤဘ့ၣ် ဒီးအမါန့ၣ် မၤစၢၤတၢ်လၢ ပှၤကျိာ်ထံတၢ်လၢ စုပနီၣ်ကျိာ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၣ်ဘ့ၤသ့လးန့ၣ်လီၤ.
ယဖိခွါ ကၠ့(စ်), ကၠဲရံၣ်, စတံၤဘ့ၣ် ဒီးအမါ မၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ စုပနီၣ်ကျိာ်လၢ ကျဲအါဘိ
လီၤသးအုးဒိၣ်မးလၢ တချုးလၢ ပဖျီပသးပှဲၤထီၣ်အနံၣ် ၄၀ ဒံးဘၣ်န့ၣ် ယူနံၤ သံဝဲလၢ ခဲစၢၤတၢ်ဆါအဃိလီၤ. အဝဲဘၣ်တူၢ်ဝဲတၢ်ဆါအံၤ ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢအိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤအဃိ အဝဲတူၢ်တၢ်ဆါန့ၢ်ဝဲလီၤ. ယခိးကွၢ်လၢ်မုၢ်နံၤလၢ ယကက့ၤထံၣ်ဘၣ် က့ၤအီၤလီၤ.
ယဖိခွါ ကၠ့(စ်), ကၠဲရံၣ်, စတံၤဘ့ၣ် ဒီးအမါ မၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ စုပနီၣ်ကျိာ်လၢ ကျဲအါဘိ
ဖဲ ၂၀၁၂ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤန့ၣ် ယလီၤဃံၢ်အဃိ ယယီၢ်တဲာ်ခိၣ် (hip) ကၢ်ဒီး ယလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယလဲၤအိၣ်လၢယဖိခွါအဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤ ယအိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ပှၤမၤဝဲလၢ စုပနီၣ်ကျိာ်ဒီး ယကဲဒံးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤလီၤ. ယအိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ပှၤမၤဝဲလၢ စုပနီၣ်ကျိာ် အဆိကတၢၢ်တဘျီလီၤ. လၢညါ ဖဲယအိၣ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ပှၤမၤဝဲလၢကီၤလၤဝါအကျိာ်အခါ ဒ်သိးယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤကဂ့ၤအဂီၢ် ယမၤဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤယၤအဃိလီၤ. ဒ်လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ယဟိဝၤယွၤမၤလၢပှဲၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤလၢကကွၢ်ထွဲဝဲ ပှၤဖိၣ်ဃဲဖိတဖၣ်အံၤလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀:၁၄) ယစံးဘျုးဘၣ် ပှၤလၢအကွဲးလီၤန့ၢ်ယၤလံာ်, ပှၤလၢအသးအိၣ်မၤလိ စုပနီၣ်ကျိာ်ဒီး ပှၤလၢအကျိာ်ထံန့ၢ်ယၤ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ယထီၣ် ပှၤလဲၤလၢညါအကၠိလၢ စုပနီၣ်အကျိာ် ဖဲယသးအိၣ် ၇၉ နံၣ်အခါ
တဘျီတခီၣ် ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ပှၤတဲတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ယတနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ပှၤကဘၣ်မၤစၢၤ ပှၤနၢ်တဟူတၢ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပှၤတသ့ၣ်ညါဘၣ်. တဘျီတခီၣ် ယမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် ယသူၣ်အ့န့သးအ့န့ ဒီးယတအဲၣ်ဒိးမၤဃုာ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် စီၤပ့းတရူးတဲ ယ့ၣ်ၡူးလၢ “ကစၢ်ဧၢ ပကလဲၤဆူ မတၤတဂၤအအိၣ်လဲၣ်. တၢ်မူအထူအယိာ်အတၢ်ကတိၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးနၤလီၤ.” (ယိၤဟၣ် ၆:၆၆-၆၈) ဒ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အနၢ်တဟူတၢ်လၢအအိၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤ အနံၣ်ယံာ်တဖၣ်အသိး ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ ယကအိၣ်ဒီးတၢ်ဝံသးစူၤလီၤ. ယသ့ၣ်ညါလၢ ယဘၣ်နာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအတၢ်ကရၢကရိလီၤ. ဒီးယမၤဒ်န့ၣ်အဃိ ကဲဘျုးလၢယဂီၢ်ဒိၣ်မးလီၤ. ခဲအံၤ လံာ်လဲၢ်လၢ ယကျိာ်အိၣ်ဝဲအါမးဒီး ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယထီၣ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ အမဲရကၣ် စုပနီၣ်ကျိာ်အဃိလီၤ. ယသးခုဒိၣ်မးလၢယမၤဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤဒီး ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သူၣ်ခုသးခုနီၢ်နီၢ် အဃိလီၤ.
