၁, ၂. (က) ကစၢ်ယွၤ “အတၢ်ဟ့ၣ်လၢ ပစံးတသ့ဘၣ်တမံၤ” န့ၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိးတၢ်သံကွၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

ဖဲယဟိဝၤယွၤ ဆှၢလီၤအဖိခွါယ့ၣ်ၡူးဆူ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအခါန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်အဝဲဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအဂ့ၤကတၢၢ်တခါလီၤ. (ယိၤဟၣ် ၃:၁၆; ၁ ယိၤဟၣ် ၄:၉, ၁၀) တၢ်မၢဖိပီလူး ကိးဝဲတၢ်ဟ့ၣ်တခါအံၤလၢ “တၢ်ဟ့ၣ်လၢ ပစံးတသ့ဘၣ်တမံၤ” လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၉:၁၅) ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤပီလူးစံးဝဲဒ်န့ၣ်လဲၣ်.

^၂ စီၤပီလူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ခီဖျိယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးအဃိ ပနာ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ကယဲၢ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤခဲလၢာ် ကဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲလီၤ. (ဖး ၂ ကရံၣ်သူး ၁:၂၀ တက့ၢ်.) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ကစၢ်ယွၤ “အတၢ်ဟ့ၣ်လၢ ပစံးတသ့ဘၣ်တမံၤ” အံၤပၣ်ဃုာ်ဒီး ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသး ဒီးတၢ်အဲၣ်လၢအတီ ဒီးတၢ်ဂ့ၤခဲလၢာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်ပှၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်အံၤ ပတဲဖျါထီၣ်အခီပညီ တလၢာ်ဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်အံၤန့ၣ် နတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်. ဖဲပကတဲာ်ကတီၤလၢ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤခရံာ်အတၢ်သံ လၢလါမၢ်ၡး ၂၃, ၂၀၁၆ မုၢ်သၢနံၤအဂီၢ်အခါ တၢ်ဟ့ၣ်တခါအံၤ ကြၢးထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢပကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

၃, ၄. (က) ဖဲပှၤတဂၤဂၤ ဟ့ၣ်နၤတၢ်ဟ့ၣ်အခါ နတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်ဟ့ၣ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တခါန့ၣ် ဆီတလဲကွံာ်နတၢ်အိၣ်မူကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၃ ဖဲပှၤတဂၤဂၤ ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ဟ့ၣ်အခါ ပသးခုလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဟ့ၣ်တနီၤန့ၣ် အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် တုၤဒၣ်လဲာ်ဆီတလဲကွံာ် ပတၢ်အိၣ်မူသ့ဝဲလီၤ. အဒိ ထံၣ်တမှံကွၢ်လၢ နမၤဘၣ်တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်တခါန့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢ တၢ်ကမၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်သံလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤ ပှၤလၢနတသ့ၣ်ညါအီၤတဂၤ ဟ့ၣ်လီၤအသးလၢ ကတူၢ်သံအသးလၢနဂီၢ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်လၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် ကမၤမုာ်ထီၣ်နသးထဲလဲၣ်.

^၄ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအပှဲၤဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအံၤ ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်နၤလၢ နကဆီတလဲ နတၢ်အိၣ်မူလီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်နကကဲထီၣ်ပှၤလၢ အဟ့ၣ်တၢ်ညီ ဒီးသးအိၣ်ပှၤဂၤလီၤ. တကးဒံးဘၣ် နကသးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ်ပှၤလၢ အမၤဆါနၤ အတၢ်ကမၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢနတၢ်အိၣ်မူ ဒီတကတီၢ်ညါန့ၣ် နကအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အံၤလီၤ.

၅. ဘၣ်မနုၤအဃိကစၢ်ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်လၢ အမ့ၢ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် ဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်ဟ့ၣ်လၢအဂၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၅ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်လၢ အမ့ၢ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်ဟ့ၣ်လၢဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤလၢထးန့ၣ်လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၃:၁၈) ဆိကမိၣ်ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတက့ၢ်– ပဝဲခဲလၢာ် ပန့ၢ်သါဘၣ် တၢ်ဒဲးဘးလၢစီၤအၤဒၣ်အအိၣ် ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢ ပတၢ်ဒဲးဘးအဂီၢ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်သံလီၤ. (ရိမ့ၤ ၅:၁၂) ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအဃိ ဆှၢလီၤဝဲယ့ၣ်ၡူးဆူဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ဒ်သိးကတူၢ်သံအသးလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိကိးဂၤဒဲးအဂီၢ်လီၤ. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ “ဒ်သိးအကလ့ၣ်ကွၢ်တၢ်သံလၢ ပှၤကညီခဲလၢာ်အဂီၢ်” လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၂:၉) မ့ၢ်လၢယ့ၣ်ၡူး ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသးအဃိ တၢ်သံတၢ်ပှၢ် ကဟါမၢ်ကွံာ်ဝဲ လီၤထူလီၤယိာ်လီၤ. (ယၡါယၤ ၂၅:၇, ၈; ၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၂၂, ၂၆) ပှၤလၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ယ့ၣ်ၡူးတဂၤလၢ်လၢ်န့ၣ် ကအိၣ်မူဘၣ်ဝဲ လီၤထူလီၤယိာ် ပှဲၤဒီးတၢ်သးခု ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်တနီၤန့ၣ် ကပၢဘၣ်တၢ်ဒီးယ့ၣ်ၡူးလၢမူခိၣ် ဒီးတနီၤန့ၣ်ကအိၣ်မူဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ. (ရိမ့ၤ ၆:၂၃; လီၣ်ဖျါ ၅:၉, ၁၀) လၢယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်အကျါန့ၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤမနုၤတဖၣ်ပၣ်ဃုာ်လဲၣ်.

၆. (က) နအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. (ခ) ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်အံၤ ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်သၢမံၤတက့ၢ်.

^၆ ခါဆူညါဟီၣ်ခိၣ် ကကဲထီၣ်ပၤရဒံစူး, တၢ်ဆူးတၢ်ဆါကဟါမၢ်ကွံာ် ဒီးပှၤသံကဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤဝဲလီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ပၣ်ဃုာ်လၢကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်အပူၤလီၤ. (ယၡါယၤ ၃၃:၂၄; ၃၅:၅, ၆; ယိၤဟၣ် ၅:၂၈, ၂၉) ပအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအဖိခွါ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ပှၤ “တၢ်ဟ့ၣ်လၢပစံးတသ့ဘၣ်” တမံၤအံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်အံၤ ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. တၢ်ဟ့ၣ်အံၤ ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ (၁) ပကကွၢ်လိမၤဒိး ယ့ၣ်ၡူးလၢအဂ့ၤကတၢၢ်, (၂) ပကအဲၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်ဒီး (၃) ပကပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်လၢ ပသးဒီဖျၢၣ်ညါလီၤ.

၇, ၈. ခရံာ်အတၢ်အဲၣ်န့ၣ် ကြၢးထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၇ တၢ်မၢဖိပီလူးစံးဝဲလၢ– “ခရံာ်အတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံထိၣ်ဂဲၤပှၤ” လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢတမံၤန့ၣ် ခရံာ်အတၢ်အဲၣ် ကြၢးထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကအိၣ်မူ ဒ်သိးပကမၤလၤကပီၤ ယ့ၣ်ၡူးအဂီၢ်လီၤ. (ဖး ၂ ကရံၣ်သူး ၅:၁၄, ၁၅ တက့ၢ်.) စီၤပီလူး သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပမ့ၢ်တူၢ်လိာ် ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်အဲၣ်လၢ အဒိၣ်အမုၢ်န့ၣ် တၢ်အဝဲအံၤကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကအဲၣ်ယ့ၣ်ၡူး ဒီးမၤလၤကပီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပနၢ်ပၢၢ်ထီၣ် တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ မၤန့ၢ်ပှၤအခါ ကစၢ်အတၢ်အဲၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကအိၣ်မူဒ်ယ့ၣ်ၡူးအသိးန့ၣ်လီၤ. ပမၤကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၈ တၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကကွၢ်လိမၤဒိးယ့ၣ်ၡူး အဒိအတဲာ်လၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၂:၂၁; ၁ ယိၤဟၣ် ၂:၆) ဖဲပဒိကနၣ် ယွၤဒီးကစၢ်ခရံာ် အကလုၢ်အခါ မ့ၢ်ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပအဲၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲလၢ– “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး ယတၢ်မၤလိာ်ဒီးတိၢ်န့ၢ်ဝဲန့ၣ်, အဝဲဒၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢ အအဲၣ်ယၤလီၤ. ဒီးပှၤလၢအအဲၣ် ယၤန့ၣ်, ယပၢ်ကအဲၣ်အီၤ, ဒီးယဲဒၣ်အံၤ, ယကအဲၣ်အီၤ, ဒီးယကဒုးနဲၣ်ယသးလၢအီၤလီၤ.”—ယိၤဟၣ် ၁၄:၂၁; ၁ ယိၤဟၣ် ၅:၃.

၉. ပကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်ဆီၣ်သနံးမနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၉ ဖဲတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံအဆၢကတီၢ် ပကြၢးဆိကမိၣ်ထံက့ၤလၢ ပသူပတၢ်အိၣ်မူဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. နကြၢးသံကွၢ်လီၤက့ၤနသးဒ်အံၤ– ‘ခဲအံၤယကွၢ်လိမၤဒိး ယ့ၣ်ၡူးလၢကျဲဒ်လဲၣ်. တၢ်လၢယကဘၣ် မၤဂ့ၤထီၣ်အီၤန့ၣ်အိၣ်ဝဲဧါ.’ မ့ၢ်လၢ ပှၤအါဂၤအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပကအိၣ်မူဒ်အဝဲသ့ၣ်အသိးအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကသံကွၢ်လီၤပသးလၢ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤလီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၂:၂) ပမ့ၢ်တပလီၢ်ပသးန့ၣ် တၢ်ဆီၣ်သနံးကဘၣ်ပှၤ ဒ်သိးပကကွၢ်လိ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ်, ပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါတဖၣ်, ဒီးပှၤလိာ်ကွဲဖိလၢအမံၤဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (ကလီးစဲ ၂:၈; ၁ ယိၤဟၣ် ၂:၁၅-၁၇) ပတြီဆၢတၢ်ဆီၣ်သနံးအံၤကသ့ဒ်လဲၣ်.

၁၀. ဖဲတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံအဆၢကတီၢ် ပကြၢးသံကွၢ်လီၤက့ၤပသးလၢ တၢ်သံကွၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်, ဒီးတၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်)

^၁၀ ဖဲတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံ အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပကြၢးသမံသမိးလီၤက့ၤ ပတၢ်ကူတၢ်ကၤ, တၢ်ဂီၤမူလၢပကွၢ်အီၤ, ဒီးတၢ်သးဝံၣ်လၢ ပဒိကနၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပကြၢးဆိကမိၣ်က့ၤ တၢ်အိၣ်လၢပခီၣ်ဖၠူထၢၣ်အပူၤ, ပလီတဲစိအပူၤ ဒီးထဲးဘလဲးအပူၤန့ၣ်လီၤ. သံကွၢ်လီၤနသးလၢ– ‘ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်ဖုးလၢပကျါ ဒီးထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ကူတၢ်ကၤလၢယကၤန့ၣ် မ့ၢ်ယကမဲာ်ဆှးဧါ.’ (ဖး ၁ တံၤမသ့း ၂:၉, ၁၀ တက့ၢ်.) ‘မ့ၢ်ယတၢ်ကူတၢ်သိးန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယမ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်န့ၣ်ဧါ. မ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူးကဘၣ်သးဝဲ တၢ်ဂီၤမူလၢ ယကွၢ်န့ၣ်ဧါ. မ့ၢ်အဝဲကအဲၣ်ဒိးဒိကနၣ် တၢ်သးဝံၣ်လၢ ယဒိကနၣ်အီၤဧါ. ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ဃ့ကွၢ် ယလီတဲစိ မ့တမ့ၢ် ထဲးဘလဲးန့ၣ် မ့ၢ်ယကမဲာ်ဆှးလၢ တၢ်လၢအဝဲထံၣ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်ဧါ. ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်သံကွၢ်ယၤလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ နလိာ်ကွဲ ဝံၣ်ဒံၢ်အိၣ်က့မ် (video games) တဖၣ်အံၤမုာ်လဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ယစံးဆၢက့ၤအီၤကကီဧါ. တၢ်လၢအတကြၢးတဘၣ်လၢ ခရံာ်ဖိအဂီၢ်န့ၣ် အပှ့ၤမ့ၢ်ဒိၣ်ထဲလဲၣ်ဂ့ၤ ထဲလဲၣ်ဂ့ၤ ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤထိၣ်ဂဲၤထီၣ် ပှၤလၢပကတၢၤကွံာ် တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ. (မၤတၢ် ၁၉:၁၉, ၂၀) ဖဲပဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်ပသးဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အခါ ပအၢၣ်လီၤလၢ ပကသူပတၢ်အိၣ်မူ လၢပကမၤလၤကပီၤခရံာ်အဂီၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်လၢကမၤတံာ်တာ်ပှၤလၢ ပကကွၢ်လိမၤဒိး ယ့ၣ်ၡူးအဂီၢ်န့ၣ် ပကြၢးစူးကွံာ်အီၤလီၤ.—မးသဲ ၅:၂၉, ၃၀; ဖံလံးပံၤ ၄:၈.

၁၁. (က) ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤဒ်လဲၣ်. (ခ) ပတၢ်အဲၣ်န့ၣ် ကြၢးထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤစၢၤပှၤလၢ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ပတၢ်အဲၣ်ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီး သိၣ်လိတၢ်လၢ တၢ်သးဆူၣ်အပူၤလီၤ. (မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀; လူၤကၣ် ၄:၄၃) ဖဲတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံ အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်နကတဲာ်ကတီၤနသးလၢ နကမၤပှၤလဲၤလၢညါမၤစၢၤတၢ် ဒီးဟ့ၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်အနၣ်ရံၣ် ၃၀ မ့တမ့ၢ် ၅၀ လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ် ကသ့ဧါ. ခွါကမဲတဂၤလၢ အသးအိၣ်ဝဲ ၈၄ နံၣ်န့ၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အမၤပှၤလဲၤလၢညါ တန့ၢ်ဘၣ်. မ့ၢ်လၢအသးပှၢ်လံဒီး အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တဂ့ၤဘၣ်အဃိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလဲၤလၢညါအဂၤတဖၣ် အဲၣ်ဒိးမၤစၢၤအီၤလီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤအီၤလၢ တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤတကပၤ ဒီးဃုထၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဟီၣ်ကဝီၤလၢ ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲလၢအဝဲအဂီၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲမၤပှဲၤထီၣ်နၣ်ရံၣ် ၃၀ န့ၢ်ဝဲလီၤ. နမၤစၢၤပှၤတဂၤဂၤလၢ နတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ဒ်သိးကမၤပှၤလဲၤလၢညါမၤစၢၤတၢ် ဖဲလါမၢ်ၡး မ့တမ့ၢ် လါအ့ဖြ့ၣ်အတီၢ်ပူၤကသ့ဧါ. ပမၤပှၤလဲၤလၢညါတသ့ ကိးဂၤဒဲးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပသူပတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ ပကမၤအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤသ့ဝဲလီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်ဒီး ပကပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပအဲၣ်ယ့ၣ်ၡူး ဒ်စီၤပီလူးအသိးန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤအတၢ်အဲၣ်န့ၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤဒံးတၢ်မနုၤလဲၣ်.

၁၂. ယွၤအတၢ်အဲၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၂ ခံမံၤတမံၤ, ကစၢ်ယွၤအတၢ်အဲၣ်ကြၢးထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကအဲၣ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လီၤ. တၢ်မၢဖိယိၤဟၣ်ကွဲးဝဲလၢ–“ပှၤလၢတၢ်အဲၣ်အီၤသ့ၣ်ဧၢ, ယွၤမ့ၢ်အဲၣ်ပှၤထဲထဲ န့ၣ်ဒီး, ဂ့ၤလၢပအဲၣ်လိာ်ကွံလိာ်ပသး သကိးသကိးစ့ၢ်ကီးလီၤ.” (၁ ယိၤဟၣ် ၄:၇-၁၁) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပမ့ၢ်တူၢ်လိာ်ယွၤအတၢ်အဲၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်အဲၣ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လီၤ. (၁ ယိၤဟၣ် ၃:၁၆) ပပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်အဲၣ်အဝဲသ့ၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.

၁၃. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အဲၣ်ပှၤဂၤန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးပာ်လီၤအဒိဒ်လဲၣ်.

^၁၃ ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်အဲၣ်ပှၤဂၤလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးပာ်လီၤဝဲအဒိအတဲာ်လီၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူးအိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအဆၢကတီၢ် အဝဲမၤစၢၤပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် လီၤဆီဒၣ်တၢ် ပှၤလၢအဆီၣ်လီၤအသးတဖၣ်လီၤ. အဝဲမၤဘျါက့ၤပှၤလၢအဆိးက့, ပှၤလၢအခီၣ်ဟးဂီၤ, ပှၤလၢအမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်, ပှၤလၢအနၢ်တဟူတၢ်တဖၣ် ဒီးပှၤလၢအကတိၤတၢ်တသ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၁၁:၄, ၅) ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် တလီၤဂာ်ဒ်သိး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဘၣ်. အဝဲသးအိၣ်သိၣ်လိပှၤလၢ အအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၇:၄၉) တကးဒံးဘၣ် အဝဲအဲၣ်ပှၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးဂုာ်ကျဲးစၢးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လီၤ.—မးသဲ ၂၀:၂၈.

၁၄. ဒ်သိးနကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အဂီၢ် နမၤတၢ်မနုၤကသ့လဲၣ်.

^၁၄ ဖဲတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံ အဆၢကတီၢ်န့ၣ် နကြၢးဆိကမိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢဘၣ်ဃးဒီး နမၤစၢၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဖၣ် လီၤဆီဒၣ်တၢ် ပှၤသးပှၢ်တဖၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်နလဲၤဟးအိၣ်သကိးအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဧါ. မ့ၢ်နဆှၢန့ၢ်အီၤတၢ်အီၣ်ကသ့ဧါ. နမၤကဆှဲကဆှီ အဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်ကသ့ဧါ. မ့ၢ်နလဲၤအိၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒီး လဲၤဆှၢအီၤလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် မ့တမ့ၢ် ကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီးနၤကသ့ဧါ. (ဖး လူၤကၣ် ၁၄:၁၂–၁၄ တက့ၢ်.) မ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်အဲၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်နၤလၢ နကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.

၁၅. ပကဘၣ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၅ သၢမံၤတမံၤ, ယဟိဝၤယွၤအတၢ်အဲၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကပျၢ်ကွံာ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အတၢ်ကမၣ်န့ၣ်လီၤ. ပဝဲခဲလၢာ် ပန့ၢ်သါဘၣ်တၢ်ဒဲးဘးဒီး တၢ်သံလၢစီၤအၤဒၣ်အအိၣ်အဃိ ပတဲလၢ “ယတလိၣ်ဘၣ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤ” န့ၣ် တသ့နီတဂၤဘၣ်. ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤလၢ အတီအလိၤဒိၣ်ကတၢၢ်တဂၤဒၣ်လဲာ် လိၣ်ဘၣ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤလီၤ. ပဝဲတဂၤစုာ်စုာ် ပဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်ပဒ့ၣ်ကမၢ်ဖးဒိၣ် တခါလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢပကအၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလဲၣ်. ပကထံၣ်ဘၣ်တၢ်စံးဆၢလၢ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ကတိၤဒိတခါအပူၤလီၤ.

၁၆, ၁၇. (က) ဘၣ်ဃးဒီး ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တၢ်အဒိလၢ စီၤပၤဒီးကုၢ်န့ၣ် ပကြၢးဒိးန့ၢ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. (ခ) နဆိကမိၣ်ထံယ့ၣ်ၡူး ဟ့ၣ်တၢ်အဒိဝံၤအလီၢ်ခံ နပာ်လီၤနသးလၢ နကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၆ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တၢ်အဒိတခါ ဘၣ်ဃးဒီးစီၤပၤတဂၤလၢ အပျၢ်ကွံာ်အကုၢ်တဂၤလၢ အဒ့ၣ်ကမၢ်အိၣ်ဝဲ စ့ဒန့ၤရံၤ ၆၀,၀၀၀,၀၀၀ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢခံန့ၣ် ကုၢ်အဝဲအံၤတပျၢ်ကွံာ် ကုၢ်လၢအဂၤတဂၤ လၢအကမၢ်အိၣ်ထဲ စ့ဒန့ၤရံၤ ၁၀၀ ဧိၤန့ၣ်ဘၣ်. စီၤပၤအတၢ်သးကညီၤအံၤန့ၣ် ကြၢးထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အကုၢ်တဂၤအံၤ လၢကပျၢ်ကွံာ်ကုၢ်လၢအဂၤတဂၤ အဒ့ၣ်ကမၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤပၤနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲလၢ အကုၢ်တဂၤ တပျၢ်ကွံာ်ကုၢ်လၢအဒ့ၣ်ကမၢ်စှၤတဂၤအခါ အသးဒိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. စီၤပၤစံးဝဲလၢ– “ကုၢ်အၢတဂၤဧၢ, မ့ၢ်နဃ့တၢ်လၢယၤဒီး, ယပျၢ်နကမၢ်ခဲလၢာ်လီၤ. ဒ်ယသးကညီၤနၤအသိး, ဂ့ၤလၢနသးကညီၤကုၢ်သကိးကုၢ်ဒီးနၤတဂၤန့ၣ် တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ.” (မးသဲ ၁၈:၂၃-၃၅) ဒ်စီၤပၤတဂၤအံၤအသိး ယဟိဝၤယွၤပျၢ်ကွံာ် ပဒ့ၣ်ကမၢ်အါအါလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်ဒီး အတၢ်သးကညီၤန့ၣ် ကြၢးထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

 ^၁၇ ဖဲပကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံ အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပကြၢးသံကွၢ်လီၤက့ၤပသးဒ်အံၤ– ‘မ့ၢ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အမၤဆါယသးအိၣ်တဂၤဂၤဧါ. မ့ၢ်ကီလၢယကပျၢ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ်ဧါ.’ မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီး အခဲအံၤမ့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ နကကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤလၢအမ့ၢ်ကစၢ်လၢ “အပျၢ်တၢ်” န့ၣ်လီၤ. (နဃ့မယၤ ၉:၁၇; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၆:၅) ပမ့ၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သးကညီၤလၢ အဒိၣ်အမုၢ်န့ၣ် ပကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးကညီၤလၢပှၤဂၤအဖီခိၣ် ဒီးပျၢ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်လၢ ပသးဒီဖျၢၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်တအဲၣ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဒီး ပျၢ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ကမၣ်ဘၣ်န့ၣ် ပမုၢ်လၢ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်ဒီး အတၢ်သးကညီၤပှၤတသ့လၢၤဘၣ်. (မးသဲ ၆:၁၄, ၁၅) တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် မၤကမၣ်တ့ၢ်ပှၤန့ၣ် တဆီတလဲအသးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပကအိၣ်ဒီးတၢ်သးခု အါန့ၢ်အလီၢ်လီၤ.

၁၈. ကစၢ်ယွၤအတၢ်အဲၣ် မၤစၢၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤလၢ ကဝံသးစူၤပှၤဂၤဒ်လဲၣ်.

^၁၈ မ့ၢ်လၢပတလၢတပှဲၤဘၣ်အဃိ ကီဝဲလၢပကဝံသးစူၤလိာ်ပသး တဂၤဒီးတဂၤလီၤ. (ဖး အ့းဖ့းစူး ၄:၃၂; ကလီးစဲ ၃:၁၃, ၁၄ တက့ၢ်.) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လ့လံၤန့ၣ် ပာ်လီၤတၢ်အဒိလၢအဂ့ၤလီၤ. ^[၁] (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိအကတၢၢ်တက့ၢ်.) အဝဲမၤစၢၤဝဲ မုၣ်ကမဲတဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် ခါရိၣ်လီၤ. အဒိ တၢ်လီၢ်လၢ ခါရိၣ်အဲၣ်ဒိးလဲၤဝဲ တပူၤဂ့ၤတပူၤဂ့ၤန့ၣ် အဝဲလဲၤဆှၢဝဲ, မၤစၢၤအီၤလၢ ကလဲၤပှ့ၤတၢ်အဂီၢ်, ဒီးမၤစၢၤဝဲတၢ်လၢအလိၣ်ဒီးအီၤအါမးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ခါရိၣ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်ထီဘိလီၤ. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် တညီလၢလ့လံၤကမၤစၢၤအီၤအဂီၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်လ့လံၤ ကွၢ်ဝဲလၢ ခါရိၣ် အတၢ်ဂ့ၤတကပၤ ဒီးဆဲးမၤစၢၤဝဲ တုၤခါရိၣ်ဆိးက့နးနးကလဲာ် ဒီးသံဝဲတစုန့ၣ်လီၤ. တညီဝဲလၢ လ့လံၤ ကမၤစၢၤခါရိၣ် သနာ်က့ အဝဲစံးဝဲလၢ– “ယဆၢထံၣ်ဘၣ် ခါရိၣ် ဖဲအဝဲဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤ ဒီးကဲထီၣ် ပှၤလၢပှၤပှဲၤ အခါန့ၣ်လီၤ.” ကစၢ်ယွၤအတၢ်အဲၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤသ့လၢ ပကဝံသးစူၤလိာ်ပသး တဂၤဒီးတဂၤ ဒီးအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်တလၢတပှဲၤ ကဟါမၢ်ကွံာ်ဝဲအခါန့ၣ်လီၤ.

၁၉. ကစၢ်ယွၤ “အတၢ်ဟ့ၣ်လၢပစံးတသ့ဘၣ်” န့ၣ်ကြၢးထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်နၤဒ်လဲၣ်.

^၁၉ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်ပှၤ “တၢ်ဟ့ၣ်လၢပစံးတသ့ဘၣ်” သပှၢ်တၢၢ်လီၤ. မ်ပကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤတၢ်ဟ့ၣ်အံၤထီဘိတက့ၢ်. တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံ အဆၢကတီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤဒီး ယ့ၣ်ၡူးမၤန့ၢ်လၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အဲၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤ ဒ်သိးပကကွၢ်လိမၤဒိးယ့ၣ်ၡူးလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်, ပာ်ဖျါတၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်ဝဲၢ် ဒီးပျၢ်ကွံာ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အတၢ်ကမၣ်လၢ ပသးဒီဖျၢၣ်ညါန့ၣ်တက့ၢ်.