၁, ၂. တၢ်မၢဖိပီလူး ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

တၢ်မၢဖိပီလူစံးဝဲလၢ– “အဘျုးအဖှိၣ်တဘၣ်ဘၣ် ယၤကလီကလီဘၣ်.” (ဖး ၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၉, ၁၀ တက့ၢ်.) ခီဖျိလၢ အဝဲမ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤလၢအမၤအၢမၤသီ ခရံာ်ဖိတဖၣ်အဃိ စီၤပီလူးသ့ၣ်ညါဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ တၢ်သးကညီၤလၢ အဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်အံၤ တမ့ၢ်လၢအမၤတၢ်ဂ့ၤအဃိ မ့တမ့ၢ် အကြၢးဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲအဃိဘၣ်.

^၂ တချုးလၢ စီၤပီလူးသံဒံးဘၣ်န့ၣ် အဝဲကွဲးလံာ်ဆူ စီၤတံၤမသ့းအအိၣ် ဒီးစံးဝဲလၢ– “ပကစၢ် ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်လၢ အဒုးဆူၣ်ထီၣ် ယဂံၢ်ယဘါန့ၣ်, ယစံးထီၣ်ပတြၢၤ အဘျုးအဖှိၣ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ပာ်ယၤလၢပှၤအကလုၢ်တီ, ဒီးပာ်ယၤလၢတၢ်မၤအတၢ်အပူၤလီၤ.” (၁ တံၤမသ့း ၁:၁၂-၁၄) တၢ်မၤဝဲန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤမနုၤလဲၣ်. စီၤပီလူးတဲဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်လၢ ဝ့ၢ်အ့းဖ့းစူးဒ်အံၤ– “ယတပာ်ဘၣ်ယသးသမူလၢ တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢ ယဂီၢ်ဒၣ်ယဲ, ဒ်သိးယကမၤဝံၤယတၢ်ဃ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်သးခု, ဒီးတၢ်အခ့အပှၤအတၢ်မၤလၢ ယဒိးန့ၢ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်, လၢယကအုၣ်ယသးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်အတၢ်သးခုအကစီၣ်န့ၣ်အဂ့ၢ်လီၤ.” —မၤတၢ် ၂၀:၂၄.

၃. စီၤပီလူးဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလီၤဆီမနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)

 ^၃ စီၤပီလူးစံၣ်တဲၤတဲလီၤ “တၢ်သးခုကစီၣ်” မနုၤလဲၣ်. ဒီးမ့ၢ်လၢအဝဲမၤဒ်န့ၣ်အဃိ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲယွၤ အဘျုးအဖှိၣ်ဒ်လဲၣ်. စီၤပီလူးတဲဘၣ် ပှၤအ့းဖ့းစူးဖိတဖၣ်လၢ သု “နၢ်ဟူတ့ၢ်တၢ်မၤဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤယၤလၢသုဂီၢ်” လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၃:၁, ၂) ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ်စီၤပီလူးလၢ ကဘၣ် လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဆူ ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ်ပှၤကလုာ်အဂၤလၢ အတမ့ၢ်ပှၤယူဒၤဖိဒၣ်လဲာ် အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ မ့းၡံအၤအတၢ်ပၢအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ. (ဖး အ့းဖ့းစူး ၃:၅-၈ တက့ၢ်.) စီၤပီလူးစံၣ်တဲၤတဲၤလီၤတၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်အဃိ ကဲထီၣ်ဝဲဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ် လၢခရံာ်ဖိလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤအဂီၢ်လီၤ. စီၤပီလူးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်လၢအဖီခိၣ်န့ၣ် အတကဲထီၣ်တၢ် “ကလီကလီဘၣ်.”

၄, ၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ “ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်” န့ၣ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး “ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်အတၢ်သးခုအကစီၣ်” လဲၣ်.

^၄ မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ “ဘီမုၢ်အတၢ်သးခုအကစီၣ်အံၤ, . . . လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ, လၢတၢ်အုၣ်အသးလၢ ပှၤကလုာ်ခဲလၢာ်အဂီၢ်လီၤ.” (မးသဲ ၂၄:၁၄) ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အံၤ မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး “ယွၤအဘျုးအဖှိၣ် အတၢ်သးခုအကစီၣ်” လီၤ. လၢကျဲဒ်လဲၣ်. ကယဲၢ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဟဲခီဖျိလၢယွၤအဘျုးအဖှိၣ်အဃိလီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၁:၃) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ စီၤပီလူးပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်စံးဘျုး ယွၤအဘျုးအဖှိၣ် ခီဖျိမၤဝဲတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအတၢ်မၤလၢ တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ပကွၢ်လိစီၤပီလူး အဒိအတဲာ်စ့ၢ်ကီးဧါ.—ဖး ရိမ့ၤ ၁:၁၄-၁၆ တက့ၢ်.

^၅ တၢ်မၤလိလၢအပူၤကွံာ်တခါန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပမ့ၢ်ပှၤတၢ်ဒဲးဘးဖိသနာ်က့ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအဘျုးအဖှိၣ် လၢကျဲအါဘိသ့ဝဲလီၤ. မ့ၢ်လၢပဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယွၤအဘျုးအဖှိၣ် အါအါကလဲာ်အဃိ ပအိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ပကသိၣ်လိပှၤဂၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီးကဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယွၤအတၢ်အဲၣ်ဒီးတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးပှၤအဂၤတဖၣ် ကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤယွၤအဘျုးအဖှိၣ်အဂီၢ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.

၆, ၇. ဖဲပတဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤဂၤ လၢတၢ်ပှ့ၤက့ၤအဂ့ၢ်အခါ ပရၤလီၤတၢ်သးခုကစီၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၆ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဖဲပှၤအါဂၤမၤတၢ်ဒဲးဘးအခါ အဝဲသ့ၣ်အသးတအုးဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် တနၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ပှ့ၤက့ၤအဂ့ၢ်န့ၣ်ဘၣ်. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် မၤဖဲအသးဘၣ်ဆၣ် သ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီတအိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တုၤအဝဲသ့ၣ် တဲသကိးတၢ်ဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ် နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဒဲးဘးန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်, တၢ်ဒဲးဘးန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိပှၤဒ်လဲၣ်, ဒ်သိးပသုတကဲထီၣ် တၢ်ဒဲဘးအကုၢ်တဂ့ၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. ဖဲပှၤလၢအသူၣ်ဘျၢ သးဘျၢသ့ၣ်တဖၣ် နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဒဲးဘးမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်အခါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် စံးဘျုးဝဲယဟိဝၤယွၤမ့ၢ်လၢ ဟ့ၣ်လီၤဝဲအဖိခွါ ဒ်သိးကမၤထူၣ်ဖျဲးထီၣ်ပှၤလၢ တၢ်ဒဲးဘးဒီးတၢ်သံအဃိန့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤဝဲအဖိခွါမ့ၢ်လၢ အအဲၣ်ပှၤဒိၣ်မးအဃိန့ၣ်လီၤ.—၁ ယိၤဟၣ် ၄:၉, ၁၀.

^၇ စီၤပီလူးတဲဘၣ်ဃးဒီး ယဟိၤဝၤယွၤအဖိခွါအဂ့ၢ်ဒီးစံးဝဲ “လၢအဝဲဒၣ်အပူၤ, ပအိၣ်ဒီးတၢ်ပှ့ၤက့ၤပှၤလၢအသွံၣ်, တၢ်ပျၢ်ပတၢ်ကမၣ်, ဒ်အဘျုးထူးအဖှိၣ်တီၤအသိး” လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၁:၇) ခရံာ်အတၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အုၣ်အသးအဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်အဲၣ်ပှၤဒီး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ အတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်ထဲလဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပပာ်ဖျါထီၣ်ပတၢ်နာ် ဘၣ်ဃးဒီး ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ပှ့ၤက့ၤအခါ ပတၢ်ဒဲးဘးကဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်ဒီး ပကအိၣ်ဒီးသးလၢ အသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်လၢ အကဆှီလီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၉:၁၄) တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ပကဒုးသ့ၣ်ညါပှၤဂၤလီၤ.

၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤတၢ်ဒဲးဘးဖိတဖၣ် ဘၣ်မၤဃူမၤဖိးက့ၤ အသးဒီးယွၤလဲၣ်.

^၈ ပှၤလၢအတနာ် ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ပှ့ၤက့ၤဘၣ်န့ၣ် ယွၤထံၣ်အီၤဒ်အဒုၣ်အဒါအသိးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပအိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ပကဘၣ် တဲဘၣ်ပှၤဂၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကကဲထီၣ်ယွၤ အတံၤသကိးအဂီၢ်လီၤ. တၢ်မၢဖိယိၤဟၣ် ကွဲးဝဲလၢ– “ပှၤလၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤဖိခွါန့ၣ်, အိၣ်ဒီးတၢ်မူအထူအယိာ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤလၢအတစူၢ်တနာ်ဘၣ်န့ၣ်, တထံၣ်ဘၣ်တၢ်မူဘၣ်. မ့ၢ်ယွၤအတၢ် သးဒိၣ်န့ၣ်အိၣ်ဝဲဆိးဝဲလၢ အလိၤလီၤ.” (ယိၤဟၣ် ၃:၃၆) ခီဖျိလၢယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ပှ့ၤက့ၤအဃိ ပကဲထီၣ်ယွၤအတံၤသကိးသ့ဝဲလီၤ. စီၤပီလူးတဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ– “ဒီးသုဝဲသ့ၣ်လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ်, သုမၤတၢ်အၢတၢ်သီသတးဒီး, သုမ့ၢ်ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိ, ဒီးတၢ်အဒုၣ်အဒါလၢသုသး, ဘၣ်ဆၣ်ဒီးခဲကနံၣ်အံၤမၤဖိးလိာ်က့ၤသု, လၢအဖံးအညၣ်အနီၢ်ခိအပူၤလၢအသံဝဲအဃိ” လီၤ.—ကလီးစဲ ၁:၂၁, ၂၂.

၉, ၁၀. (က) ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် ဟ့ၣ်လီၤဝဲပှၤလၢဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် မူဒါမနုၤလဲၣ်. (ခ) “သိလၢအဂုၤအဂၤ” မၤစၢၤပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူတဖၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၉ ခရံာ်ဟ့ၣ်လီၤ ပှၤဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်လၢအိၣ်တ့ၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်တဖၣ်လၢ “တၢ်မၤဘၣ်လိာ်က့ၤန့ၣ်အတၢ်မၤ” လီၤ. စီၤပီလူးတဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ– “တၢ်ခဲလၢာ်ဟဲလၢ ယွၤလၢအမၤဘၣ်လိာ်က့ၤပှၤ ဒီးအကစၢ်ဒၣ်ဝဲ လၢခရံာ်အဃိ, ဒီးဟ့ၣ်လီၤပှၤလၢတၢ်မၤဘၣ်လိာ်က့ၤန့ၣ်အတၢ်မၤ, ဒ်ပစံးတၢ်အသိး, ယွၤအိၣ်လၢခရံာ်အပူၤဒီး, မၤဘၣ်လိာ်က့ၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီးအကစၢ်ဒၣ်ဝဲ, ဒီးတပာ်ဘၣ်တၢ်ကမၣ်လၢ အလိၤဘၣ်, ဒီးဟ့ၣ်လီၤတၢ်မၤ ဘၣ်လိာ်က့ၤအကလုၢ်အကထါလၢပှၤလီၤ. မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီးပဝဲဒၣ်အံၤ, ပမ့ၢ်အကလူးလၢခရံာ်အဂီၢ်, ဒီးတၢ်မၤအသးဒ် ယွၤဃ့ကညးတၢ်လၢပစုပူၤအသိးဒီး, ပဃ့ကညးတၢ်လၢ ခရံာ်အဂီၢ်, အိၣ်ဘၣ်လိာ်က့ၤသုသးဒီးယွၤတက့ၢ်.”—၂ ကရံၣ်သူး ၅:၁၈-၂၀.

^၁၀ “သိလၢအဂုၤအဂၤ” မၤစၢၤပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်တခါလၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၀:၁၆) “သိလၢအဂုၤအဂၤ” လၢအမ့ၢ်ခရံာ်အ “ကလူးတဖၣ်” မ့တမ့ၢ် အပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်န့ၣ် မၤဝဲတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ အါကတၢၢ်, သိၣ်လိပှၤဂၤလၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးအဝဲသ့ၣ်လၢ ကအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယွၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ် ဘၣ်ဃးဒီးယွၤအဘျုးအဖှိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တခါလီၤ.

၁၁, ၁၂. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်ဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်သ့န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ မ့ၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်တခါလဲၣ်.

^၁၁ ပှၤအါဂၤဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ် မ့ၢ်လၢတၢ်ထုတဖၣ်န့ၣ် မၤမုာ်ထီၣ်အဝဲသ့ၣ်အသးအဃိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် တနာ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤနၢ်ဟူအတၢ်ထုကဖၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်သ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ် “ပှၤလၢအနၢ်ဟူတၢ်ဘါထုကဖၣ်တဂၤ” လီၤ. စီၤဒၤဝံးကွဲးဝဲလၢ– “ပှၤလၢအနၢ်ဟူတၢ်ထုကဖၣ်တဂၤဧၢ, တၢ်ညၣ်ခဲလၢာ် ကဟဲဆူနအိၣ်လီၤ. တၢ်အၢတၢ်သီမၤနၢၤယၤလီၤ. နကမၤပူၤမၤဖျဲးပတၢ်ကမၣ်လီၤ.” —စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၆၅:၂, ၃.

^၁၂ ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ– “သုမ့ၢ်ဃ့တၢ် တမံၤမံၤလၢယမံၤဒီး, ယကမၤလီၤ.” (ယိၤဟၣ် ၁၄:၁၄) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးဃ့တၢ် “တမံၤမံၤ” လၢအဘၣ်ယဟိဝၤယွၤအသးန့ၣ် ပဃ့သ့ဝဲလီၤ. စီၤယိၤဟၣ် ကွဲးဝဲလၢ– “ပတၢ်သးခူတလ့ၢ်လၢ အမဲာ်ညါမ့ၢ်အအံၤ, လၢပမ့ၢ်ဃ့တၢ်တမံၤမံၤ ဖဲတၢ်ဘၣ်အသးဒီး, ကဒိကနၣ်ပှၤလီၤ.” (၁ ယိၤဟၣ် ၅:၁၄) ပမၤစၢၤပှၤဂၤဒ်သိး ကသ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢ အမၤမုာ်ပသးဘၣ် မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးကျဲလၢ ပကသုးဘူးပသးဆူ ယဟိဝၤယွၤအ “တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်အလီၢ်ပစိာ်” အဃိဂ့ၤထဲလဲၣ်. (ဧ့ၤဘြံၤ ၄:၁၆) ဖဲပသိၣ်လိပှၤဂၤ လၢကဘၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်ဒ်လဲၣ်, ကဘၣ်ဃ့တၢ်လၢမတၤအအိၣ်လဲၣ်, ဒီးကဘၣ်ဃ့ဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်အခါ မ့ၢ်ဒၣ်ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ကကဲထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအတံၤသကိးလီၤ. ထဲန့ၣ်တကးဒံးဘၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ် အသးဘၣ်ဖှီၣ်အခါ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သူၣ်မံသးမုာ် ခီဖျိအဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄:၁; ၁၄၅:၁၈.

၁၃, ၁၄. (က) ခါဆူညါန့ၣ် ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်မနုၤလဲၣ် (ခ) ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် ကမၤတၢ်မနုၤလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဂီၢ်လဲၣ်.

^၁၃ ယဟိဝၤယွၤကပာ်ဖျါအါထီၣ် အဘျုးအဖှိၣ် မ့တမ့ၢ် အတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ “ခဲကိာ်အစိၤအဃၣ်” လီၤ. ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ လၢကျဲဒ်လဲၣ်. ပှၤ ၁၄၄,၀၀၀ လၢကလဲၤပၢတၢ်ဒီးခရံာ်လၢ မူခိၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤကဟ့ၣ်လီၤ အဝဲသ့ၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လီၤဆီတခါလီၤ. စီၤပီလူးတဲဖျါထီၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အံၤဖဲ အကွဲးဝဲလၢ- “ယွၤလၢအသူၣ်ကညီၤတၢ်ဒိၣ် သးကညီၤတၢ်အါန့ၣ်, မ့ၢ်အအဲၣ်ပှၤကွံပှၤအါအါကလဲာ်အဃိဒီး, ပှၤလၢအသံလၢ တၢ်ကမၣ်အပူၤပဝဲဒၣ်အံၤ, မၤမူထီၣ်က့ၤဃုာ်ပှၤဒီးခရံာ်လီၤ. (သုတုၤလၢတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤသုလၢတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်,) ဒီးမၤဂဲၤဆၢထၢၣ်ဃုာ်ပှၤ, ဒီးဒုးဆ့ၣ်နီၤဃုာ်ပှၤ, လၢမူခိၣ်အလီၢ်တဖၣ်အပူၤ လၢယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အပူၤ, ဒ်သိးအကဒုးနဲၣ် အဘျုးထူးဒိၣ်အဖှိၣ်တီၤအါလၢ ခဲကိာ်အစိၤအဃၣ်တဖၣ်, လၢအမၤဂ့ၤပှၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အပူၤအဃိလီၤ.”—အ့းဖ့းစူး ၂:၄-၇.

^၁၄ ယဟိဝၤယွၤ ကတဲာ်ကတီၤတၢ်လၢ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်အဂီၢ်အိၣ်ဝဲအါမးလီၤ. တၢ်န့ၣ် ပကထံၣ်တမှံကွၢ်အီၤအဂီၢ်ကကီဝဲလီၤ. (လူၤကၣ် ၂၂:၂၈-၃၀; ဖံလံးပံၤ ၃:၂၀, ၂၁; ၁ ယိၤဟၣ် ၃:၂) ယဟိဝၤယွၤ “ကဒုးနဲၣ်အဘျုးထူးဒိၣ်အဖှိၣ်တီၤအါ” လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်အဖီခိၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကမ့ၢ်ဝဲ “ယရူၤၡလ့ၣ်အသီ” လၢအမ့ၢ် ခရံာ်အတလးမူးပိာ်မုၣ်န့ၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၃:၁၂; ၁၇:၁၄; ၂၁:၂, ၉, ၁၀) အဝဲသ့ၣ်ကမၤသကိးတၢ်ဒီးယ့ၣ်ၡူးလၢ “တၢ်မၤဘျါက့ၤ ပှၤကလုာ်ကလုာ်လီၤ.” ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ဒ်သိးကထူၣ်ဖျဲးထီၣ်လၢ တၢ်ဒဲးဘးဒီးတၢ်သံလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ကမၤစၢၤပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢ ကလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်အဂီၢ်လီၤ.—ဖး လီၣ်ဖျါ ၂၂:၁, ၂, ၁၇ တက့ၢ်.

၁၅, ၁၆. ခါဆူညါ ယဟိဝၤယွၤ ကပာ်ဖျါထီၣ်အဘျုးအဖှိၣ်လၢ “သိလၢအဂုၤအဂၤ” အဖီခိၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၅ အ့းဖ့းစူး ၂:၇ စံးဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤကပာ်ဖျါထီၣ် အဘျုးအဖှိၣ်လၢ “ခဲကိာ်အစိၤအဃၣ်” လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ကယဲၢ်ပှၤအိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် “အဘျုးထူးဒိၣ်အဖှိၣ်တီၤအါ” လီၤ. (လူၤကၣ် ၁၈:၂၉, ၃၀) ကျဲအဒိၣ်ကတၢၢ်တဘိလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကပာ်ဖျါထီၣ်အဘျုးအဖှိၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤသမူထီၣ်က့ၤကယဲၢ်ပှၤအိၣ်လၢ “တၢ်သွၣ်ခိၣ်” အပူၤခဲလၢာ်လီၤ. (ယိၤဘး ၁၄:၁၃-၁၅; ယိၤဟၣ် ၅:၂၈, ၂၉) မတၤသ့ၣ်တဖၣ် ကဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤလဲၣ်. ပှၤလၢအသးတီတဖၣ် လၢအသံဆိလၢ ယ့ၣ်ၡူးအမဲာ်ညါဒီး “သိလၢအဂုၤအဂၤ” လၢအသံတ့ၢ်လၢတၢ်သးတီအပူၤ ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အဆၢကတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤတီပှၤလိၤတဖၣ်အံၤ ကဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်ကဒါက့ၤခဲလၢာ် ဒီးကဆဲးမၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလီၤ.

 ^၁၆ ပှၤအကကွဲၢ်တဖၣ်လၢ အတသ့ၣ်ညါယဟိဝၤယွၤ ဒီးသံဝဲန့ၣ် ကဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. စီၤယိၤဟၣ် ကွဲးဝဲလၢ– “ယထံၣ်ပှၤသံ, ဒီးဒိၣ်ဒီးဆံးတဖၣ်န့ၣ်, ဆၢထၢၣ်လၢလီၢ်ပစိာ် အမဲာ်ညါ, ဒီးတၢ်အိးထီၣ်လံာ်တဖၣ်, ဒီးလံာ်အဂၤလၢ အမ့ၢ်လံာ်မူတကတြူၢ် ဘၣ်တၢ်အိးထီၣ်အသး, ဒီးပှၤအသံတဖၣ် ဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤဒ် အတၢ်မၤတဖၣ်အသိး, ဒ်တၢ်ကွဲးအသးလၢ လံာ်တဖၣ်အပူၤအသိးလီၤ. ဒီးပီၣ်လဲၣ်ဟ့ၣ်ထီၣ်ပှၤသံအိၣ်လၢအပူၤ, ဒီးတၢ်သံဒီးပျုၤပူၤန့ၣ် ဟ့ၣ်ထီၣ်ပှၤသံအိၣ်လၢအပူၤ, ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤဒ် အတၢ်မၤတဖၣ်အသိးန့ၣ်, တဂၤဒီးတဂၤလီၤ.” (လီၣ်ဖျါ ၂၀:၁၂, ၁၃) ပှၤလၢအဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤတဖၣ်န့ၣ် ကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကမၤလိဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် ဒီးကဒိးပၢအသးလၢ အတၢ်ပၢဖီလာ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်မၤလိဒီးမၤထွဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ပှၢ်တဖၣ် ဒီးတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအသီလၢအိၣ်လၢ “လံာ်တဖၣ်” အပူၤလီၤ. တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲတဖၣ်အံၤ ကမ့ၢ်ကျဲအဂၤတမံၤလၢ ယဟိဝၤယွၤကပာ်ဖျါထီၣ် အဘျုးအဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁၇. ဖဲပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၇ ခီဖျိတၢ်အကတၢၢ်ဘူးထီၣ်လံအဃိ ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အံၤ အရ့ဒိၣ်န့ၢ်ဒံးလၢညါလီၤ. (မၢ်ကူး ၁၃:၁၀) ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်လၢ ဖဲပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ပတၢ်တိာ်ပာ်န့ၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်ပကမၤလၤကပီၤ ယဟိဝၤယွၤလီၤ. ပမၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ပကဘၣ်တဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ ကယဲၢ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤန့ၣ် ကလၢပှဲၤထီၣ်ခီဖျိ ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁၈, ၁၉. ပမၤလၤကပီၤ ယဟိဝၤယွၤအဘျုးအဖှိၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၈ ဖဲပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဆူ ပှၤဂၤအိၣ်အခါ ပတဲနၢ်ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ခရံာ်အဘီအမုၢ်လီၤ. ဖဲခရံာ်ပၢတၢ်အဆၢကတီၢ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ် ခီဖျိအတၢ်ပှ့ၤက့ၤလီၤ. ဒီးပကတုၤဆူ တၢ်လၢတၢ်ပှဲၤအပူၤ ကယီကယီလီၤ. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ– “တၢ်ဘၣ်တ့ဒၣ်လဲာ်န့ၣ် ကထူၣ်ဖျဲးဒီးတၢ်အုၣ်တၢ်ကျၣ် အတၢ်ကဲကုၢ်, ဒီးကလဲၤနုာ်ဆူယွၤအဖိတဖၣ် အတၢ်ထူၣ်ဖျဲးအလၤကပီၤအပူၤလီၤ.” (ရိမ့ၤ ၈:၂၁) ခီဖျိယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်အဃိ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤကမၤအသးလီၤ.

^၁၉ ပအိၣ်ဒိးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကတဲဘၣ်ပှၤခဲလၢာ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢ ပထံၣ်ဘၣ်ဖဲလီၣ်ဖျါ ၂၁:၄, ၅ အပူၤလီၤ. ဒီးစံးဝဲလၢ– “ယွၤကထွါကွံာ်အမဲာ်ထံခဲလၢာ်လၢအမဲာ်, ဒီးတၢ်သံတအိၣ်လၢၤဘၣ်, ဒီးတၢ်သူၣ်အုးသးအုးတအိၣ်လၢၤဘၣ်, ဒီးတၢ်ဟီၣ်တၢ်ယၢၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်, ဒီးတၢ်ဘှံးသူၣ်ဘှံးသးတအိၣ်လၢၤဘၣ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တၢ်အိၣ်လၢ အခီၣ်ထံးတဖၣ်ပူၤကွံာ်လံ.” ဒီးယဟိဝၤယွၤ ကဆ့ၣ်နီၤလၢ အလီၢ်ပစိာ်အဖီခိၣ် ဒီးစံးဝဲလၢ– “ကွၢ်ကွၢ်, ယမၤတၢ်အသီခဲလၢာ်လီၤ.” ဒီးကစၢ်ယွၤကစံးစ့ၢ်ကီးဝဲ– “ကွဲးတၢ်တက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တၢ်ကတိၤအံၤမ့ၢ်အမ့ၢ်အတီ, ဒီးအကလုၢ်တီလီၤ.” ဖဲပအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လၢ ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်သးခုကစီၣ် ဆူပှၤဂၤအိၣ်အခါ မ့ၢ်ပမၤလၤကပီၤ ယဟိဝၤယွၤအဘျုးအဖှိၣ်လီၤ.