၁, ၂. (က) မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤလၢအအိၣ်ဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲ မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.) (ခ) တၢ်မၢဖိပီလူး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်ဒီး ပကတဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

လၢအပူၤကွံာ် အနံၣ်သၢဆံဘျဲၣ်ဖဲ အိစ့ တကဲထီၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးဒံးဘၣ်အခါ အဝဲအိၣ်လၢ ကီၢ်ကၣ်နၣ် ဒီးလၢခံလဲၤသုးလီၢ်သုးကျဲ ဆူကီၢ်ယူရပၤန့ၣ်လီၤ. ^[၁] (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိအကတၢၢ်တက့ၢ်.) အဝဲတဲဝဲ– “ယဟဲတုၤတယံာ်ဘၣ်ဒီး ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပှၤအါတက့ၢ်န့ၣ် တအဲၣ်ဒိးကနၣ်ဃုာ်ယၤဘၣ်. တၢ်ကိၢ်တၢ်ခုၣ်ဒီး မူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤ တဒ်သိးဒီး ယထံယကီၢ်နီတစဲးဘၣ်. ဖဲယဟးထီၣ်လၢ ကဘီယူၤသန့အခါတၢ်ချံၣ်ဒိၣ်မး, လၢယတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ် ယတတူၢ်ဘၣ် တၢ်ချံၣ်ထဲအံၤ နီတဘျီဘၣ်. တၢ်အိၣ်သးလီၤဆီဒိၣ်မးအဃိ ယဟီၣ်ဝဲလီၤ.” ဒီးအဝဲကမၤလိ ပှၤကျိာ်စ့ၢ်ကီး တညီဘၣ်အဃိ ဒ်သိးအဝဲကန့ၢ်တၢ်မၤဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ် ဘၣ်ဟးဃုတၢ်မၤ ယံာ်ဝဲတနံၣ်ညါန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် မ့ၢ်လၢ အဝဲအိၣ်ယံၤဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဃိ အသးသယုၢ်ဘၣ် အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.

^၂ ဒ်အိစ့အသိး ဆိကမိၣ်ကွၢ် မ့မ့ၢ်ဘၣ်ဖုးနၤန့ၣ် နကအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကရ့နၤဒ်လဲၣ်. အဒိ ဖဲနလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်လၢ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အခါ နမ့မ့ၢ်ကလုာ်ဒူၣ် တဒူၣ်ဂ့ၤတဒူၣ်ဂ့ၤ နအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကတူၢ်လိာ်မုာ်နၤ ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. တကးဒံးဘၣ် လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်သဆၣ် ထီၣ် ခရံာ်ဖိနီၢ်နီၢ်တဖၣ်လၢ “တၢ်အဲၣ်ပှၤတမှံၤန့ၣ်သးပ့ၤနီၣ်တဂ့ၤ.” (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၂ ) အဃိ ပကကွၢ်သကိး တၢ်သံကွၢ်လၢလာ်တဖၣ်အံၤလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ပှၤတမှံၤတဖၣ် အဖီခိၣ်အိၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်ပဘၣ်ဆီတလဲ ပတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ပှၤလၢအိၣ်ဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ်အဖီခိၣ် စ့ၢ်ကီးဧါ. ဒ်သိးပှၤလၢ အအိၣ်ဟဲလၢထံကီၢ်အဂၤတဖၣ် ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ပတူၢ်လိာ်မုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

၃, ၄. ဒ် ၂ မိၤၡ့ ၂၃:၉ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကရ့ဒီးပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိတဖၣ်ဒ်လဲၣ်ဒီး ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.

^၃ ယဟိဝၤယွၤမၤပူၤဖျဲးထီၣ် အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤဝံၤ ဟ့ၣ်လီၤစ့ၢ်ကီးဝဲ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးလၢ ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိလၢ အဟဲပိာ်အဝဲသ့ၣ်အခံတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. (၂ မိၤၡ့ ၁၂:၃၈, ၄၉; ၂၂:၂၁) ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိတဖၣ်အံၤ အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအညီဘၣ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤကဟုကယာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ. အဒိ ယွၤဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်အခွဲးလၢ ကလဲၤထၢဝဲ တၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢ အအိၣ်တ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.—၃ မိၤၡ့ ၁၉:၉, ၁၀.

^၄ တမ့ၢ်ထဲ ယဟိဝၤယွၤမၤလိာ်ဝဲလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဒိသူၣ်ဒိသးလၢ ပှၤတမှံၤတဖၣ်အဖီခိၣ်ဘၣ် ကစၢ်အဲၣ်ဒိးဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်အီၤလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤတမှံၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. (ဖး ၂ မိၤၡ့ ၂၃:၉ တက့ၢ်.) တချုးလၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဲကုၢ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးဒံးဘၣ်အခါဒၣ်လဲာ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် လီၤဆီဒီးပှၤအဲၤကူပတူးဖိတဖၣ်အဃိ ပှၤသးဘၣ်အၢအဝဲသ့ၣ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၄၃:၃၂; ၄၆:၃၄; ၂ မိၤၡ့ ၁:၁၁-၁၄) ဒီးဖဲအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤတမှံၤအခါ အတၢ်အိၣ်မူကီခဲဝဲဒိၣ်မးလီၤ. အဃိ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢ အဝဲသ့ၣ်ကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ အတၢ်အိၣ်မူလၢ အပူၤကွံာ် တကးဒံးဘၣ် ကအိၣ်ဒီး တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးလၢ ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိလၢ အိၣ်လၢအကျါတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.—၃ မိၤၡ့ ၁၉:၃၃, ၃၄.

၅. ဒ်ယဟိဝၤယွၤမၤဝဲအသိး ပပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ ပှၤတမှံၤလၢ အဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ်အဖီခိၣ် ကသ့အဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်.

^၅ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးန့ၣ် တဆီတလဲဝဲဘၣ်. အဃိ ဖဲပှၤတမှံၤလၢ အိၣ်လၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤဟဲလၢပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ ဒ်ယဟိဝၤယွၤအသိး ပကြၢးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ အဝဲသ့ၣ်အဖီခိၣ်လီၤ. (၅ မိၤၡ့ ၁၀:၁၇-၁၉; မၤလကံ ၃:၅, ၆) ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီး ဆိကမိၣ်ကွၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ပှၤတမှံၤလၢ အအိၣ်လၢထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ် ကဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်တက့ၢ်. အဒိ အဝဲသ့ၣ်ကအိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒ်သိးဒီး, တနၢ်ပၢၢ်ပှၤကျိာ်ဘၣ် ဒီးပှၤတရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ မ်ပကဂုာ်ကျဲးစၢးထဲးဂံၢ်ထဲးဘါလၢ ကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ဒီး ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ အဝဲသ့ၣ်အဖီခိၣ်တက့ၢ်.—၁ ပ့းတရူး ၃:၈.

၆, ၇. ခရံာ်ဖိလၢညါတဖၣ် ဒ်သိးတၢ်ကွၢ်တလီၤလိာ်သး သုတအိၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်.

^၆ ခရံာ်ဖိလၢညါတဖၣ် ထုးထီၣ်ကွံာ်ဝဲ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အမ့ၢ် တၢ်ကွၢ်တလီၤ ပှၤဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ခ.န ၃၃ ဘူၣ်ယဲၢ်ဆံအနံၤန့ၣ် ပှၤယူဒၤဖိလၢအကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိ ဒီးအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်တဖၣ် တူၢ်လိာ်ဝဲပှၤတမှံၤဒီး ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ ပှၤအသီလၢ အိၣ်ဟဲလၢတၢ်လီၢ်အဂၤတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၂:၅, ၄၄-၄၇) ခီဖျိအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်အံၤအဃိ ဖျါလၢနၢ်ပၢၢ်ဝဲ “တၢ်အဲၣ်ပှၤတမှံၤ” အခီပညီနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ.

^၇ ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲ တမံၤလီၤ. ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်လၢ အကတိၤ ကြံးအကျိာ်သ့ဝဲန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တဲဝဲလၢ ပှၤကွၢ်တလီၤဝဲ ပှၤမုၣ်ကမဲလၢ အကတိၤကြံး အကျိာ်တဖၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၆:၁) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်မၢဖိတဖၣ် ဃုထၢထီၣ်ဝဲပှၤနွံဂၤ ဒ်သိးကမၤဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့က့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤ ဒီးပှၤကိးဂၤဒဲး ကအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်မံသးမံအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ်တၢ်မၢဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဃုထၢထီၣ်ဝဲထဲ ပှၤလၢအမံၤလၢ ကြံးအကျိာ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဃုထၢထီၣ်ဝဲ ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒ်သိးကြံးအမုၣ်ကမဲတဖၣ် အသးကမုာ်ထီၣ်အဂီၢ်လီၤ.—မၤတၢ် ၆:၂-၆.

၈, ၉. (က) မ့ၢ်ပကွၢ်တလီၤပှၤဂၤဧါ, တကွၢ်တလီၤဘၣ်ဧါန့ၣ် ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါအဂီၢ် တၢ်သံကွၢ်မနုၤတဖၣ် ကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်. (ခ) ပကဘၣ်ထုးထီၣ်ကွံာ် တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒ်လဲၣ် တကလုာ်လဲၣ်. (၁ ပ့းတရူး ၁:၂၂)

^၈ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် လၢတၢ်တပာ်သူၣ်ပာ်သးအပူၤ ပကပာ်ဒိၣ်ဒံးဝဲ ပတၢ်ဆဲးတၢ်လၤလီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၂:၂) တကးဒံးဘၣ် ပကနၢ်ဟူဘၣ်လၢ ပှၤလၢပခိၣ်ပဃၢၤ, ပတံၤသကိးလၢပတၢ်မၤလီၢ် မ့တမ့ၢ် တံၤသကိးလၢကၠိတဖၣ် ကတဲဆါဝဲ ပှၤလၢအတၢ်ဆဲးတၢ်လၤ, ကလုာ်ဒူၣ် မ့တမ့ၢ် ပှၤဖံးအလွဲၢ် တဒ်သိးဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် နတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်. ဒီးပှၤဂၤ မ့ၢ်တဲဆါ နတၢ်ဆဲးတၢ်လၤဒီး နပှၤကလုာ်န့ၣ် နက့ၤတဲဆၢကဒါက့ၤဒ်လဲၣ်.

^၉ ဘၣ်တဘျီ တၢ်မၢဖိ ပ့းတရူးစ့ၢ်ကီး ကွၢ်တလီၤဝဲ ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိတဖၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢခံန့ၣ်အဝဲ ထုးထီၣ်ကွံာ်ဝဲ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အတဂ့ၤဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၁၀:၂၈, ၃၄, ၃၅; ကလၤတံ ၂:၁၁-၁၄) ဒ်န့ၣ်အသိး ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါလီၤပသးလၢ ပကွၢ်တလီၤပှၤဂၤ မ့တမ့ၢ် ပပာ်ထီၣ်ထီပသးလၢ ကလုာ်ဒူၣ်အဂၤတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ထုးထီၣ်ကွံာ် တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးအံၤ တဘျီဃီလီၤ. (ဖး ၁ ပ့းတရူး ၁:၂၂ တက့ၢ်.) ဒ်သိးပမၤကန့ၢ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်. သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပဝဲခဲလၢာ် ပအိၣ်လၢ ထံကီၢ်ဖဲလဲၣ်ဂ့ၤ ဖဲလဲၣ်ဂ့ၤ ပတမ့ၢ်ပှၤလၢပှၤပှဲၤဘၣ်အဃိ ပတကြၢးဒီး တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤနီတဂၤဘၣ်. (ရိမ့ၤ ၃:၉, ၁၀, ၂၁-၂၄) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပဝဲကိးဂၤဒဲး ပတကြၢးဆိကမိၣ်လၢ ပဂ့ၤန့ၢ်ဒံးပှၤဂၤတဖၣ်ဘၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၄:၇) ပကြၢးအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒ် တၢ်မၢဖိ ပီလူးအသိးလီၤ. အဝဲတဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢ ပဝဲဒၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ပ “တမ့ၢ်လၢၤဘၣ် ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိ ဒီးပှၤတမှံၤဘၣ်” ဘၣ်ဆၣ်ပမ့ၢ် “ယွၤအပှၤဟံၣ်ဖိ” လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၂:၁၉) ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အကွၢ်တလီၤ ပှၤဂၤန့ၣ် ပကဘၣ်ထုးထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ ပသးပူၤန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ပအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အဂ့ၤသ့ဝဲလီၤ.—ကလီးစဲ ၃:၁၀, ၁၁.

၁၀, ၁၁. ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ထံၣ်လၢ ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ် စီၤဘိဧး ကွၢ်လိမၤဒိးဝဲ လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိတဖၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ် ပှၤတီပှၤလိၤ စီၤဘိဧးကွၢ်လိဝဲလီၤ. အဝဲကွၢ်လိဝဲလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်. ဖဲစီၤဘိဧး ဟးကွၢ်တၢ်လၢ အစံာ်ပျီပူၤအခါ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ နီၢ်ရူၤသးလၢအမ့ၢ် ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိလၢ အအိၣ်ဟဲလၢ ကီၢ်မိၤအးန့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်အံၤ မၤတၢ်ဆူၣ်မးဒီး ထၢဖှိၣ်ဝဲဘုကၠူၣ်လၢ အအိၣ်တ့ၢ်လၢ တၢ်ပျီပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်စီၤမိၤၡ့ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအိၣ်ဝဲအသိး နီၢ်ရူၤသးအိၣ်ဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကထၢဝဲဘုကၠူၣ်လၢ တၢ်ပျီပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲတလိၣ် ဃ့အခွဲးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲစီၤဘိဧး နၢ်ဟူဝဲလၢ အဝဲဃ့အခွဲးအခါ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲဒိၣ်မးလီၤ. အဃိ အဝဲဟ့ၣ်နီၢ်ရူၤသးအခွဲးလၢ ကလဲၤထၢဝဲဘုကဒိၣ်လၢ ပှၤကဒိၣ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.—ဖး ရူၤသး ၂:၅-၇, ၁၅, ၁၆ တက့ၢ်.

^၁၁ တၢ်လၢ စီၤဘိဧးမၤဝဲတဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲဆိကမိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ နီၢ်ရူၤသးအဂီၢ် ဒီးနၢ်ပၢၢ်ဝဲ ပှၤတမှံၤနီၢ်ရူၤသးအံၤ အတၢ်ကီတၢ်ခဲန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးပိာ်ခွါလၢ အမၤတၢ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ် သုတမၤတံာ်တာ်အီၤတဂ့ၤအဂီၢ် အဝဲမၢဝဲနီၢ်ရူၤသး လဲၤထၢတၢ်လၢ ပိာ်မုၣ်တဖၣ်အကျါလီၤ. တကးဒံးဘၣ်အဝဲ ရဲၣ်ကျဲၤဝဲဒ်သိးနီၢ်ရူၤသးကအီၣ်ဘၣ်အီဘၣ် လၢလၢလီၢ်လီၢ် ဒ်အပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. စီၤဘိဧး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ပာ်ကဲဒီး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲ ပိာ်မုၣ်လၢ အဟဲလၢတခီထံတခီကီၢ် တဂၤအံၤလီၤ.—ရူၤသး ၂:၈-၁၀, ၁၃, ၁၄.

၁၂. တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ် ကဲဘျုးလၢ ပှၤဂၤအဖီခိၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၂ စီၤဘိဧး ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ နီၢ်ရူးသးအဖီခိၣ်န့ၣ်တမ့ၢ်ထဲ အဝဲမ့ၢ် ပိာ်မုၣ်လၢ အတီဒီးအမံၤပှၢ်အဃိဘၣ်. ခီဖျိ လၢ နီၢ်ရူၤသးသးအိၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤဒီး ဃုတၢ်ဒီသဒၢလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အဃိလီၤ. စီၤဘိဧး ကွၢ်လိဝဲ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်အဲၣ်လၢ အတီအဃိ အဝဲကဟုကယာ်ဝဲ နီၢ်ရူၤသးန့ၣ်လီၤ. (ရူၤသး ၂:၁၂, ၂၀; ကတိၤဒိ ၁၉:၁၇) ဒ်န့ၣ်အသိး မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဖဲပပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအခါ, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကမၤစၢၤဘၣ် “ပှၤကညီခဲလၢာ်” ဒ်သိးကမၤလိ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဒီး ကထံၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်အီၤအဂီၢ်လီၤ.—၁ တံၤမသ့း ၂:၃, ၄.

၁၃, ၁၄. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးလဲၤတဲဆိတၢ်ဒီး ပှၤတမှံၤလၢ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤလဲၣ်. (ခ) ဒ်သိးနတဲတၢ်ဒီး ပှၤကလုာ်ဒူၣ်လၢအဂၤ ကညီအဂီၢ် နမၤတၢ်မနုၤသ့ဝဲလဲၣ်.

^၁၃ ပပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ ပှၤလၢအအိၣ်ဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ် အဖီခိၣ်သ့ခီဖျိ ပတူၢ်လိာ်မုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ပဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤလီၤ. ပှၤလၢ အဟဲသုးလီၢ်သုးကျဲအသီတဖၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်အဝဲသ့ၣ် အမဲာ်ကဆှးဒီး ရ့ဒီးပှၤအဂၤတဘူၣ်အါအါဘၣ်. ဒီးခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ် အတၢ်ဆဲးတၢ်လၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်အသးကဆံးဝဲလီၤ. အဃိ ဖဲနထံၣ်အဝဲသ့ၣ်အခါ နကြၢးလဲၤတဲဆိဒီးအဝဲသ့ၣ် ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်ဆိ တၢ်မဲာ်မုာ်နါဆၢ, တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံဒီး တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. JW Language app မ့ၢ်အိၣ်လၢနကျိာ်န့ၣ် နမၤလိ တၢ်ကတိၤဆၢဂ့ၤဆၢဝါလၢ အဝဲသ့ၣ်အကျိာ်သ့ဝဲလီၤ.—ဖး ဖံလံးပံၤ ၂:၃, ၄ တက့ၢ်.

^၁၄ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကလဲၤတဲတၢ်ဒီး ပှၤလၢအဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤအဂီၢ် နမဲာ်ကဆှးဝဲလီၤ. ဒ်သိးနကလီၤဒုးဒီးအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ် နတဲပၠးအီၤနဂ့ၢ်တမံၤမံၤသ့ဝဲလီၤ. ဝံၤဒီး ဖဲန့ၣ်နကထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်လၢနတဲသကိးသ့အိၣ်ဝဲဒီဒူၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်နကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပှၤတကလုာ်ဘၣ်ကလုာ်န့ၣ် အတၢ်ဆဲးတၢ်လၤ အဂ့ၤအိၣ်ဒီးအတဂ့ၤဘၣ်အိၣ်ဝဲလီၤ.

၁၅. ဒ်သိးပကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ် ပှၤအိၣ်ဟဲလၢထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ် အတၢ်အိၣ်သးအဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်.

^၁၅ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကတူၢ်ဘၣ်လၢ ပတူၢ်လိာ်မုာ်အီၤလၢ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအဂီၢ် ပကဘၣ်သံကွၢ်လီၤက့ၤပသးလၢ ‘ယမ့မ့ၢ် ဘၣ်ဖုးပှၤတမှံၤန့ၣ် ယအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကရ့ဒီးယၤဒ်လဲၣ်’ (မးသဲ ၇:၁၂) အိၣ်ဒီးတၢ်ဝံသးစူၤလၢ ပှၤလၢအအိၣ်ဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ်အဖီခိၣ်တက့ၢ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ် ပတနၢ်ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ဆိကမိၣ်ဒီး အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပတကြၢး ဆၢမုၢ်လၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် ကမၤထွဲပတၢ်ဆဲးတၢ်လၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ်ပကြၢး နၢ်ပၢၢ်စၢၤ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်သးလီၤ.—ဖး ရိမ့ၤ ၁၅:၇ တက့ၢ်.

၁၆, ၁၇. (က) ဒ်သိးပနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် ပှၤကလုာ်အဂၤတဖၣ် အတၢ်ဆဲးတၢ်လၤဒီး အတၢ်အိၣ်သးကသ့အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. (ခ) ပှၤတမှံၤလၢ အအိၣ်လၢ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဖၣ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့လၢ ကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ပမ့ၢ်ဟံးန့ၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပကမၤလိဘၣ်ဃး ပှၤတမှံၤတဖၣ် အထံကီၢ်အဂ့ၢ်ဒီး အတၢ်ဆဲးတၢ်လၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ပရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ်ကညီထီၣ်ဝဲလီၤ. ဖဲပမၤဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံအခါ ပဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ်ဃး လၢပဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ မ့တမ့ၢ် လၢပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ ပှၤလၢအအိၣ်ဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ် အတၢ်ဆဲးတၢ်လၤအဂ့ၢ်သ့ဝဲလီၤ. ဒ်သိးပဘူးထီၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ် ကသ့အဂီၢ် ကျဲအဂၤတဘိန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကဟဲအီၣ်သကိးတၢ်လၢပဟံၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ “အိးထီၣ်တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အတြဲၤလၢ ပှၤကလုာ်တဖၣ်အဂီၢ်” လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကြၢးကွၢ်လိမၤဒိးအီၤဒီး တူၢ်လိာ်မုာ် ပှၤတမှံၤလၢအမ့ၢ် “ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်” တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.—မၤတၢ် ၁၄:၂၇; ကလၤတံ ၆:၁၀; ယိၤဘး ၃၁:၃၂.

^၁၇ ပမ့ၢ်ရ့ဒီး ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢအအိၣ်ဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်သး တကးဒံးဘၣ် ပကသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးအိၣ်မူဝဲဒ် သိးပှၤလီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ဖဲန့ၣ်ပကထံၣ်ဘၣ်လၢ  အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤ လၢကမၤလိပကျိာ်အဂီၢ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် နဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤဒ်သိး အဝဲကဆဲးကျိးဒီး တၢ်ကရၢကရိတဖၣ်လၢကမၤစၢၤအီၤ ဒ်သိးကဃုငါဝဲဟံၣ်ဒီး ကန့ၢ်တၢ်မၤလၢအဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. နမ့ၢ်မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ကကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢအဂီၢ်ဖးဒိၣ်ညါ.—ကတိၤဒိ ၃:၂၇.

၁၈. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤလၢအအိၣ်ဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ် ကွၢ်လိမၤဒိးဝဲနီၢ်ရူၤသး အဒိအတဲာ် သ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၈ ပှၤလၢ အအိၣ်ဟဲလၢထံကီၢ်အဂၤတဖၣ် အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိး ဂုာ်ကျဲးစၢးအိၣ်မူဝဲဒ် ထံကီၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်လဲၤအိၣ်ဝဲတဘ့ၣ်န့ၣ် အတၢ်ဆဲးတၢ်လၤအသိးလီၤ. နီၢ်ရူၤသးစ့ၢ်ကီး ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. အဆိကတၢၢ်န့ၣ် အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အပာ်ကဲဝဲထံကီၢ်လၢ အလဲၤအိၣ်ဝဲန့ၣ် အလုၢ်အလၢ်ခီဖျိ တချုးလၢ အလဲၤထၢဘုကၠူၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ဃ့ဝဲအခွဲးလီၤ. (ရူၤသး ၂:၇) အဝဲတထံၣ်ဝဲလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကမၤဖဲဒၣ်အသး မ့တမ့ၢ် တမုၢ်လၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ပှၤဂၤကဘၣ်သးကညီၤအီၤဘၣ်. ခံထံၣ်တထံၣ်န့ၣ် အဝဲတမၤယံာ်မၤနီၢ်အသးလၢ ကစံးဘျုးစံးဖှိၣ် ပှၤလၢအမၤစၢၤအီၤတဖၣ်ဘၣ်. (ရူၤသး ၂:၁၃) ဖဲပှၤလၢအအိၣ်ဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ် မၤဝဲဒ်န့ၣ်အခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဒီး ပှၤလၢအခိၣ်အဃၢၤတဖၣ် ကပာ်ကဲအဝဲသ့ၣ်လီၤ.

၁၉. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ ပှၤလၢအအိၣ်ဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ်လဲၣ်.

^၁၉ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်အဲၣ်လၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ဒီး ဟ့ၣ်ဝဲပှၤကိးဂၤဒဲးအခွဲးလၢ ကနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်သးခုအကစီၣ်အဃိ ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ပှၤတနီၤနီၤန့ၣ် ဖဲအအိၣ်လၢ အထံအကီၢ်အခါ တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကမၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးတလဲၤထီၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်ဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကထံၣ်လိာ်အသးဒီးပှၤအဃိ ပကြၢးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးအသုတသးဆံးတဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပစ့တအိၣ် ဒီးပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်တသ့ အါအါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ ပှၤတမှံၤတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ပကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤလီၤ. ဒ်ပမ့ၢ် “ပှၤကွၢ်လိယွၤ” အသိး မ်ပဂုာ်ကျဲးစၢး ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံဒီး တူၢ်လိာ်မုာ်ပှၤလၢ အဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. —အ့းဖ့းစူး ၅:၁, ၂.