တၢ်အိၣ်မူ တၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်
ကဲထီၣ်“တၢ်ခဲလၢာ်လၢ ပှၤခဲလၢာ်အဂီၢ်”
“နမ့ၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် ယကပာ်တ့ၢ်ကွံာ်နၤလီၤ.” တၢ်ကတိၤဝဲအံၤမ့ၢ် ယပါတဲပျံၤဝဲယမိ ဖဲ ၁၉၄၁ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ယပါတဲပျံၤအီၤဒ်အံၤ သနာ်က့ ယမိဒိးဘျၢထံ ဒီးလၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယပါပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ပှၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ယသးအိၣ်ထဲ ဃိးနံၣ်ဧိၤလီၤ.
တချုးလၢ တၢ်ကဲထီၣ်အသး ဒ်အံၤဒံးဘၣ်န့ၣ် ယသူၣ်အိၣ်သးအိၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလီၤ. လံာ်လဲၢ်လၢ ယမိၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် ထုးန့ၢ်ယသးဒိၣ်မးလီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ် တၢ်ဂီၤတဖၣ် ယကွၢ်အီၤမုာ်မးလီၤ. မ့မ့ၢ် ယပါန့ၣ် တအဲၣ်ဒိးလၢ ယမိကမၤလိယၤ လံာ်စီဆှံဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယမ့ၢ်ပှၤလၢ အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါတၢ်အဃိ ယသံကွၢ်တၢ်ဆူၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲယပါတအိၣ်လၢဟံၣ်အခါ ယမိမၤလိယၤ လံာ်စီဆှံလီၤ. လၢခံန့ၣ် ယၤစ့ၢ်ကီး ယအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်ယသးလၢ ယဟိဝၤအိၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၄၃ နံၣ်န့ၣ် ယဒိးဘျၢထံဖဲ ဘျဲၣ်(ခ်)ဖူ ကီၢ်အဲကလံး ဒီးယသးနံၣ်အိၣ်ဒံးဒၣ်ထဲ အနံၣ် ၁၀ လီၤ.
ယစးထီၣ်မၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ
စးထီၣ်ဖဲန့ၣ် ယၤဒီးယမိ ပဟးစံၣ်တံၤတဲလီၤတၢ် ထီဘိလီၤ. ဖဲပဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပသူဝဲ စဲးတၢ်ကလုၢ်ဒၢလီၤ. စဲးအံၤ ဒိၣ်ဒီးအတယၢၢ်ဃၢ ကအိၣ်ဝဲ ၄ ကံလိဒီးတဝာ် မ့တမ့ၢ် အဖီ(န်) ၁၀ န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ယနီၢ်ဆံးဒံးဘၣ်ဆၣ် ယဘၣ်စိာ်စဲးလၢ အတယၢၢ်ဃၢဒီးဒိၣ်ဝဲန့ၣ် ထံၣ်တမှံကွၢ်တက့ၢ်.
ဖဲယသးအိၣ် ၁၄ နံၣ်အခါ ယအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ် ပှၤလဲၤလၢညါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယမိမၢ ယလဲၤတဲသကိးတၢ်ဒီး ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.
ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်န့ၣ် ဟ့ၣ်ကူၣ်ယၤလၢ ယကမၤလိထီၣ် တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ် တမံၤမံၤ ဒ်သိးယကလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ယသးသမူ ဖဲယမၤ ပှၤလဲၤလၢညါအခါန့ၣ်လီၤ. ဒီးယမၤထွဲဝဲ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ်လီၤ. ယစးထီၣ်မၤတၢ် ဒီးခံနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ယသံကွၢ်ကဒီး ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်အဂၤတဂၤ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤလဲၤလၢညါအဂ့ၢ်လီၤ. ဒီးအဝဲအတဲယၤလၢ “မၤတခီ.”လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲ ၁၉၄၉, လါအ့ဖြ့ၣ်န့ၣ် ပဆါလီၤကွံာ်ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤတနီၤဒီး ပဟ့ၣ်လီၤကွံာ်ပှၤဂၤတနီၤလီၤ. ဒီးပလဲၤသုးလီၢ်သုးကျဲဆူ မ့ဒိထဲၤလၢအဘူးဒီး မဲခၠဲးစထၢၤဒီး ဖဲန့ၣ်ယၤဒီးယမိ ပစးထီၣ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါန့ၣ်လီၤ. လွံၢ်လါဝံၤအလီၢ်ခံ ယဃုထၢထီၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ လၢအကမၤသကိးဃုာ်တၢ် ဒီးယၤလီၤ. လၢခံဝဲၤတြၢ်မၢ ပလဲၤသုးသးဆူ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢအိၣ်ထီၣ်အသီဖဲ အံၤလဲ(မ်)န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ယမိန့ၣ် မၤပှၤလဲၤလၢညါ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂၤတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲယသးအိၣ်ထဲ ၁၇ နံၣ်အခါ ယၤဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအံၤ ကဘၣ်ဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ် မူဒါလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ မ့ၢ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အသီအံၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်သ့ အိၣ်ဝဲစှၤအဃိန့ၣ်လီၤ. လၢခံယလဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ဘးစထၢၤ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် မ့ၢ်လၢ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ အိၣ်ဝဲစှၤအဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်လဲၤခီဖျိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မၤစၢၤယၤလၢ ယကဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ် မူဒါလၢခါဆူညါန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၅၁ နံၣ်န့ၣ် ယမၤပှဲၤလံာ်ပတံထီၣ်လၢ ကံးလဧးကၠိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲ ၁၉၅၂, နံၣ်လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်န့ၣ် ပဒိၣ်ကိးယၤလၢ ယကဘၣ်လဲၤကဲသုးန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ယမၢအဝဲသ့ၣ် ပျဲပူၤယၤ မ့ၢ်လၢယမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤအဃိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်တပျဲပူၤယၤဘၣ် လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ထၢနုာ်ယၤလၢဃိာ်အပူၤ ဃုလါညါ. ဖဲယအိၣ်လၢဃိာ်ပူၤအခါ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်လံာ်ကွဲမုာ်လၢ ယကလဲၤထီၣ်ကံးလဧးကၠိ လၢဘၣ်တၢ်မၤအီၤ ၂၂ ဝီတဝီ န့ၣ်လီၤ. ယဟးထီၣ်လၢ ဃိာ်အပူၤဝံၤ တယံာ်တမီၢ်ဒီး ဖဲ ၁၉၅၃, လါယူၤလံန့ၣ် ယဒိးထီၣ်ဝဲ ကဘီလၢအမံၤမ့ၢ် ကၠံၤဧိၤကံၤ ဒီးလဲၤလၢ ဝ့ၢ်နယူယီးလီၤ.
ယလဲၤတုၤတယံာ်ဒံးဘၣ်ဒီး ဖဲ ၁၉၅၃ နံၣ်န့ၣ် ယလဲၤထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးယကလဲၤထီၣ်ကၠိအဂီၢ် ယဒိးထီၣ်လ့ၣ်မ့ၣ်အူလၢ စီၣ် လဲ(န်)စံၤ လၢအအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်နယူယီးအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးမ့ၢ်လၢ ယဟးထီၣ်လၢဃိာ်ပူၤတယံာ်ဒံးဘၣ်အဃိ
ယစ့တအိၣ်အါအါဘၣ်. ဒ်သိးယကဆဲးလဲၤတၢ်အဂီၢ် ယကဘၣ်ဒိး ကါဘၢး(စ်) တဆီဒံးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယစ့တလၢဘၣ်အဃိ ယဘၣ်ဃ့ဆိ ပှၤဖဲန့ၣ်အစ့တစဲးလီၤ.ယလီၤဘၣ်မူဒါလၢ ထံကီၢ်အဂၤ
လၢကံးလဧးကၠိန့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်လိတဖၣ်လၢ အကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကကဲထီၣ်တၢ်ခဲလၢာ်လၢ “ပှၤခဲလၢာ်အဂီၢ်” န့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၉:၂၂) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဖီဘရူ, ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရ့မၢၤ လံ(ခၠံး) ဒီးယၤန့ၣ်လီၤဘၣ် မူဒါဆူ ကီၢ်ဖံးလံးဖံ(စ်)န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပတလဲၤဘၣ်တဘျီဃီဘၣ် မ့ၢ်လၢ ပဘၣ်အိၣ်ခိးဝဲ လံာ်ခီကီၢ်တဘျုးလါညါအဃိလီၤ. ပစးထီၣ်လဲၤတၢ် ဒီးကဘီတုၤလၢ ရီထဲဒဲ(မ်) ကီၢ်နဲသလဲၤန့ၣ်လီၤ. လၢခံပလဲၤခီဂာ်ဝဲ မဲးဒံၣ်ထၢၣ်ရ့နံယၢၣ်ပီၣ်လဲၣ်, စူခနဲ(လ်), အ့ဒယါ ပီၣ်လဲၣ်မိၢ်ပှၢ်ဆူ ကီၢ်မလ့ၡါ ဒီးကီၢ်ဟီၣ်ကီၣ်န့ၣ်လီၤ. ပလဲၤတၢ်ယံာ်ဝဲ ၄၇ သီ ဒီးလၢခံကတၢၢ် ပလဲၤတုၤလၢ မနံးလး ဖဲ ၁၉၅၄, လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁၉ သီန့ၣ်လီၤ.
ပကဘၣ်မၤတၢ်ဆီတလဲအိၣ်ဝဲအါမးလီၤ. အဒိ မ့ၢ်လၢပအိၣ်လၢ ထံကီၢ်အသီအဃိ ပကဘၣ်မၤလိ တၢ်ဆဲးတၢ်လၤအသီဒီး ကျိာ်အသီ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲ ပလဲၤတုၤသီသီအခါန့ၣ် ပလီၤဘၣ်မူဒါလၢ ဝ့ၢ်ခွဲစိၤလီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်လီၢ် ဖဲန့ၣ် ပှၤကတိၤကီၤလၤဝါကျိာ်သ့ အိၣ်ဝဲအါမးအဃိ လၢတၢ်ဃုလါအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပသ့ထီၣ် ထကါလိးအကျိာ်ထဲ တစဲးဖိလီၤ. လၢခံပဒိးန့ၢ်ဘၣ် မူဒါလၢအသီန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်တနံၤဖဲ ၁၉၅၅ နံၣ်န့ၣ် ယၤဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ လံၣ်(ခၠံၤ) ပဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဟဲက့ၤအခါ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်လံာ်ပရၢတဖၣ်လီၤ. လံာ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပဝဲခံဂၤပကဘၣ်မၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ယအိၣ်ဒၣ်ထဲ ၂၂ နံၣ် န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢမူဒါအဝဲအံၤအပူၤ ယကမၤလိဘၣ် ဒ်သိးယက ကဲထီၣ်တၢ်ခဲလၢာ်လၢ “ပှၤခဲလၢာ်အဂီၢ်” န့ၣ်လီၤ.
အဒိ ဖဲယကဲထီၣ် ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်အခါ ယဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်အဂီၢ် အဆိကတၢၢ်တဘျီလၢ ကျးအကပၤန့ၣ်လီၤ. လၢကီၢ်ဖံးလံးဖံ(စ်) အပူၤ ပှၤမ့ၢ်ဟ့ၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်အဂီၢ်န့ၣ် ကဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲလၢ ကမျၢၢ်အိၣ်ဝဲအလီၢ်လီၤ. ဖဲယလဲၤဟးအိၣ်သကိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တဖျၢၣ်ဘၣ်တဖျၢၣ်အခါ ယဘၣ်ဟ့ၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်အဂီၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဘှံးအလီၢ်, ဖၠါပူၤ, ကမျၢၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အလီၢ်, ပှၤလိၣ်ကွဲ ဖျၢၣ်သွ့ (basketball) အလီၢ်, ဖီကရၢၢ် ဒီးလၢကျဲကပၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဘျီလၢဝ့ၢ် စဲၤဖါဘလိၤအပူၤန့ၣ် တၢ်စူၤဒိၣ်မးအဃိ ယဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ
ကမျၢၢ်အဂီၢ် တသ့လၢၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယဟ့ၣ်ကူၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ် လၢဘၣ်မူဘၣ်ဒါ တဖၣ်လၢ ယကဟ့ၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဝံၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်သံကွၢ်ယၤလၢ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ကိးဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အံၤလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်အဂီၢ် သ့စ့ၢ်ကီးဧါန့ၣ်လီၤ.ဖဲယလဲၤဟးအိၣ်သကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အခါ ထီဘိန့ၣ်ယအိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တနီၤနီၤန့ၣ် အဟံၣ်ယိယိဖိဘၣ်ဆၣ် ကဆှဲကဆှီဂ့ၤမးလီၤ. ယဘၣ်မံလၢ ချီၣ်ဘူဘူဖိအဖီခိၣ် တဘျုးဘျီညါ. တၢ်လုၢ်ထံအလီၢ်စ့ၢ်ကီး အိၣ်ဝဲလၢတၢ်ချၢ ဒီးနမ့ၢ်လုၢ်ထံန့ၣ် ပှၤထံၣ်နၤကိးဂၤဒဲးသ့ဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယဂုာ်ကျဲးစၢးလုၢ်ထံ သ့သ့ဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယဟးထီၣ်ဟးလီၤအခါ ယဒိးဝဲကါဘး(စ်)ဒီးယမ့ၢ်လဲၤဆူ ကီးအဂၤန့ၣ် ယဒိးဝဲချံန့ၣ်လီၤ. ယမၤယွၤအတၢ်မၤ ယံာ်ထဲထဲအံၤသနာ်က့ ယကါတအိၣ်နီတဘျီဘၣ်.
ယတထီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ ဘၣ်ဆၣ် ယသ့ထီၣ် ထကါလိးအကျိာ်လီၤ. ခီဖျိယဒိကနၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ဒီးဖဲအဝဲသ့ၣ် လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် အခါအဃိ ယသ့ထီၣ်ကျိာ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိး ယကသ့ထီၣ်အဝဲသ့ၣ်အကျိာ်အဂီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အဲၣ်ဒိးမၤစၢၤယၤ ဒီး ယတဲတၢ်မ့ၢ်ကမၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဘှီဘၣ်ထီၣ်ယၤလၢ တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤအပူၤ ဒူဒူလီၤ.
ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝဲအသိး ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါ အသီတခါအဃိ ယကဘၣ်ဆီတလဲတၢ် အိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၅၆ နံၣ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ န့ၤသၢၤ နီ(ရ်) ဟဲဟးအဃိ ပအိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လီၤ. အဝဲဟ့ၣ်လီၤယၤ မူဒါလၢ ယကဘၣ်ဆဲးကျိးလိာ်သး ဒီးပှၤလၢရၤလီၤတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတၢ်လဲၤခီဖျိတအိၣ်နီတစဲးဘၣ် ဘၣ်ဆၣ် ပှၤဂၤမၤစၢၤယၤလီၤ. လၢခံတချုး ပှဲၤထီၣ်တနံၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ပအိၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်တခါလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပမၤကဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်တခါလီၤ.
ဖဲန့ၣ် ပှၤဟ့ၣ်ယၤမူဒါလၢ ကကွၢ်ထွဲဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဖၠဲၣ်တရံၣ် ဖြဲ(စ်) ဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအခါ အဝဲသိးဝဲ ပှၤဖံးလံးဖံ(စ်)ဖိ အတၢ်ကူတၢ်ကၤ လီၤ. ခီဖျိလၢ အမၤဝဲဒ်န့ၣ်အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်သးခုဒိၣ်မးလီၤ. ယၤစ့ၢ်ကီး ယကဘၣ်ကွၢ်လိမၤဒိးအီၤလီၤ.ဖဲယကဲထီၣ် ကီၢ်ရ့ၣ်အပှၤကွၢ်တၢ်အခါစ့ၢ်ကီး ယကဘၣ်မၤ တၢ်ဆီတလဲအိၣ်ဝဲလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ပဘၣ်ပၠးဝဲဒၣ် တၢ်ဂီၤမူလၢအမ့ၢ် (The Happiness of the New World Society) န့ၣ်လီၤ. ညီနုၢ်န့ၣ်ပပၠးအီၤလၢ တၢ်ပျီပူၤအဃိ ဖဲပမ့ၣ်အူဒၢကပီၤအခါ တၢ်ဖိဃၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘံဘူကၠၢၢ်သၢရးမးလီၤ. တကးဒံးဘၣ် တၢ်ဖိဃၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဘုးတာ်လၢ ပစဲးပူၤအဃိ ပဘၣ်မၤကဆှီ အီၤနးမးလီၤ. ခီဖျိလၢ တၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဃိ ပကပၠးအီၤတညီအါအါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤဟဲကွၢ် ဒီးမၤလိဘၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိအဂ့ၢ်အဃိ ပသူၣ်မံသးမုာ်ဒိၣ်မးလီၤ.
တၢ်လီၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် ပကမၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အဂီၢ် ခဲသလ့း အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဖၣ် အတအဲၣ်ဝဲဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်လဲၤဆီၣ်သနံးဝဲ ပှၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤတဖၣ် ဒ်သိးအသုတဟ့ၣ်ပှၤ အခွဲးတဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ဖဲပဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ အဘူးဒီးအသရိာ်အခါ ဒ်သိးပှၤသုတနၢ်ဟူ တၢ်ကစီၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဒိသီၣ်ဝဲ ဒၢလွဲဒိၣ်ဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲထဲလဲၣ် ထဲလဲၣ်သနာ်က့ ပှၤဖဲန့ၣ်တဖၣ် ဂုၤကျဲးစၢးမၤလိဝဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီဒူၣ်ညါလီၤ.
မူဒါလၢအသီ ဒီးဘၣ်မၤဝဲတၢ်ဆီတလဲတဖၣ်
ဖဲ ၁၉၅၉ နံၣ်န့ၣ်ယဒိးန့ၢ်ဘၣ် မူဒါလၢ ကဘၣ်လဲၤမၤတၢ်လၢ ဝဲၤတြၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယန့ၢ်အါထီၣ်တၢ်လဲၤခီဖျိ ဒီဒူၣ်ညါလီၤ. ယမၤတၢ်ဖဲန့ၣ်တစိၢ်ဖိဝံၤပှၤမၢယလဲၤဟးအိၣ်သကိးဝဲ ထံကီၢ်အဂၤတဖၣ်လီၤ. ဖဲယလဲၤလၢ ယိၤကီၢ်အခါ ယထံၣ်လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ကၠဲနဲး ဒူမီ ဒီးအဝဲမၤမ့ၡၢၢ်နရံၣ်တၢ်မၤဖဲန့ၣ်လီၤ. ပစးထီၣ်ကွဲးအိၣ်သကိးလိာ်သးလၢ လံာ်တစိၢ်ဖိ ဒီးလၢခံပဖျီသးလီၤ. ခဲအံၤ ပမၤသကိးယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤ လၢတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီအပူၤအိၣ်ဝဲ ၅၁ လံန့ၣ်လီၤ.
ပဘၣ်မၤဒံး တၢ်ဆီတလဲ
ယၤဒီးယမါ ပဆဲးမၤယွၤအတၢ်မၤလၢ ကီၢ်ဖံးလံးဖံ(စ်), ဒီးအခဲအံၤ ပမၤတၢ်လၢ ဝဲၤတြၢ်ဖဲ ဝ့ၢ်ခွဲစိၤ အပူၤန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢ ယဟဲမၤတၢ်တုၤခဲအံၤန့ၣ် အိၣ်ဝဲအနံၣ် ၆၀ လံ. ဒီးပမ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤကွၢ် လၢအနံၣ်ဃုဆံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ အါထီၣ်ဝဲ အါန့ၢ်ဒံးအစး ၁၀ လီၤ. ယမၤတၢ်အနံၣ် ယံာ်ထဲအံၤ သနာ်က့ ယကဘၣ်အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤယသးလၢ ကမၤတၢ်ဆီတလဲ ဖဲယဟိဝၤယွၤမၢယၤအခါန့ၣ်လီၤ. အဒိ ဖဲအပူၤကွံာ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် တၢ်ဆီတလဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကရၢကရိပူၤအဃိ ပကဘၣ်မၤပိာ်ထွဲအီၤလီၤ.
ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ပဂုာ်ကျဲးစၢး လူၤပိာ်ထွဲဝဲ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ကရၢကရိ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အဂ့ၤကတၢၢ်အဃိ ပတၢ်အိၣ်မူအံၤပှဲၤဝဲ ဒီးတၢ်သူၣ်မံသးမုာ်လီၤ. ပဂုာ်ကျဲးစၢး မၤတၢ်ဆီတလဲ ဒ်သိးပကမၤစၢၤ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ကသ့ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ဒ်ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဒိးဝဲအသိး ပကဂုာ်ကျဲးစၢးကဲထီၣ်တၢ်ခဲလၢာ်လၢ “ပှၤခဲလၢာ်အဂီၢ်” လီၤ.