၁. ဒ်သိး ပကကဲထီၣ် ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢနီၢ်သးတခီအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤ မနုၤလဲၣ်.

 ပမ့ၢ်ကွၢ် ဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်ထီၣ်ချ့မးအဃိ အလီၤကမၢကမၣ်ညါ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကဒိၣ်အဂီၢ် အတလိၣ် ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါဘၣ်. မ့မ့ၢ်လၢပဝဲန့ၣ် ပမ့ၢ်ဘၣ်သး ကဲထီၣ် ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢနီၢ်သးတခီန့ၣ် ပကဘၣ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါ. b (၁ ကရံၣ် ၁၃:၁၁; ဧ့ၤ ၆:၁) ဒီးဒ်သိး ပကဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢနီၢ်သးတခီအဂီၢ် ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ လၢအဂ့ၤ. တကးဒံးဘၣ် ဒ်သိးပကမၤအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢ ယဟိဝၤယွၤဘၣ်သးဝဲ, ပကမၤလိန့ၢ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လၢအကဲဘျုး ဒီးပကအိၣ်ကတီၤသးလၢ မူဒါလၢခါဆူညါအဂီၢ် ပကလိၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤအသးစီဆှံ အတၢ်မၤစၢၤ.—ကတိၤ ၁:၅.

၂. ဖဲ ၁ မိၤၡ့ ၁:၂၇ န့ၣ်ပသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးလၢတၢ်မၤလိတခါအံၤန့ၣ် ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၂ ယဟိဝၤယွၤတ့လီၤဝဲ ပိာ်ခွါဒီးပိာ်မုၣ်. (ဖး ၁ မိၤၡ့ ၁:၂၇.) အဃိ ပိာ်ခွါဒီးပိာ်မုၣ်န့ၣ် အနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤ တဒ်သိးလိာ်သးဘၣ် ဒီးအတၢ်လီၤဆီလိာ်သး လၢအဂၤ အိၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီး. အဒိ ယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤဝဲ ပိာ်ခွါဒီးပိာ်မုၣ် ဒီးဟ့ၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ် မူဒါလီၤလီၤဆီဆီ အဃိ အဝဲသ့ၣ် ကလိၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤစၢၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကမၤလၢပှဲၤအမူဒါအဂီၢ်. (၁ မိၤ ၂:၁၈) လၢတၢ်မၤလိတခါအံၤ ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်တဖၣ် ကကဲထီၣ် ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢနီၢ်သးတခီအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ် ဒီးလၢတၢ်မၤလိ လၢခံတခါန့ၣ် ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသးစၢ်တဖၣ် ကကဲထီၣ် ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢနီၢ်သးတခီအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်.

၃-၄. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်တဖၣ် ကွၢ်လိပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၃ လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပိာ်မုၣ်လၢ အဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲအါဂၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ. (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ် လၢအမ့ၢ် “Women in the Bible—What Can We Learn From Them?” လၢ jw.org အပူၤ) ဒ်လံာ်စီဆှံအဆၢ လၢအခီၣ်ထံး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပိာ်မုၣ်တဖၣ်အံၤ အဝဲသ့ၣ် “ပၢၤအတၢ်အိၣ်မူ ကိးသနၢၣ်” ဒီး “တီလၢ တၢ်ကိးမံၤဒဲးအပူၤ.” တကးဒံးဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်တဖၣ် ကွၢ်လိဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢအအိၣ်လၢ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤသ့စ့ၢ်ကီး.

^၄ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်သ့ၣ် ဆိကမိၣ်ထီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤဂၤလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ် လၢနအဲၣ်ဒိးကွၢ်လိအီၤ. ပာ်သူၣ်ပာ်သး အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဒီးဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ နကကွၢ်လိအီၤဒ်လဲၣ်. ဒီးဒ်သိး နကကဲထီၣ် ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢနီၢ်သးတခီအဂီၢ် နကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ လၢအရ့ဒိၣ်သၢခါ. ခဲအံၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ လၢအရ့ဒိၣ်သၢခါအံၤအဂ့ၢ်.

၅. ဒ်သိး ပိာ်မုၣ်တဂၤ ကကဲထီၣ် ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢနီၢ်သးတခီအဂီၢ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ အကအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးလဲၣ်.

^၅ ဒ်သိး ပိာ်မုၣ်တဂၤ ကကဲထီၣ် ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢနီၢ်သးတခီအဂီၢ် အကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး. ပိာ်မုၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးန့ၣ် အအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ လၢအဂ့ၤ ဒီးအရ့ဒီးပှၤဂၤဂ့ၤဂ့ၤ. (ယၤ ၄:၆) အဒိ ပိာ်မုၣ်လၢ အအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးမၤထွဲဝဲ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ဖဲ ၁ ကရံၣ်သူး ၁၁:၃. ဖဲန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ပာ်လီၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ မတဂၤ ကဘၣ်တီခိၣ်ရိၤမဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လဲၣ် ဒီးမတဂၤ ကဘၣ်တီခိၣ်ရိၤမဲ ဟံၣ်ဖိဃီဖိလဲၣ်. c

၆. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်တဖၣ် ကွၢ်လိ နီၢ်ရံးဘကၤ အတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၆ ခဲအံၤ ပကတဲသကိး နီၢ်ရံးဘကၤ အဒိအတဲာ်. လၢနီၢ်ရံးဘကၤ အတၢ်အိၣ်မူ ဒီတစိၤညါန့ၣ် အကဲပိာ်မုၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့, အဆၢတဲာ်တၢ်လၢ တၢ်သးဒူ ဒီးအကဘၣ်မၤတၢ်ဒ်လဲၣ် ဒီးကဘၣ်မၤဝဲ လၢအဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ် အသ့ၣ်ညါဝဲဂ့ၤဂ့ၤ. (၁ မိၤ ၂၄:၅၈; ၂၇:၅-၁၇) သနာ်က့ အအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်ကဲ ဒီးအသးအိၣ်မၤထွဲ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ စ့ၢ်ကီး. (၁ မိၤ ၂၄:၁၇, ၁၈, ၆၅) နၤစ့ၢ်ကီး နမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးဆီၣ်ထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဒ်နီၢ်ရံးဘကၤအသိးန့ၣ် နကကဲထီၣ် ပှၤဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ် လၢနဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်.

၇. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်တဖၣ် ကွၢ်လိ နီၢ်အ့ၤစတၢ် အတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၇ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးန့ၣ် ပတဆိကမိၣ်ဒိၣ်လီၤ ပသးဘၣ်. ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢနီၢ်သးတခီ ကိးဂၤဒဲးန့ၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတခါအံၤ. လံာ်စီဆှံ တဲဘၣ်ပှၤလၢ ပကဘၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးသ့ၣ်ညါလီၤပသးလၢ ပမၤတၢ်တသ့ခဲလၢာ်ဘၣ်. (ကတိၤ ၁၁:၂) အဒိ နီၢ်အ့ၤစတၢ်န့ၣ် အကဲပိာ်မုၣ်လၢ အအဲၣ်ကစၢ်ယွၤ ဒီးအသ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အမၤတၢ်တသ့ခဲလၢာ်ဘၣ်. ခီဖျိလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးအတဆိကမိၣ်ဒိၣ်လီၤ အသးဘၣ်အဃိ ဖဲအကဲထီၣ် နီၢ်ပၤမုၣ်အခါ အတပာ်ထီၣ်ထီ အသးဘၣ်. အဒိကနၣ် ဒီးမၤထွဲဝဲ အတခွါ စီၤမၢ်ဒကဲၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်. (အ့ၤ ၂:၁၀, ၂၀, ၂၂) နၤစ့ၢ်ကီး နမ့ၢ်ဃ့တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢအဂ့ၤ ဒီးမၤထွဲအီၤန့ၣ် နပာ်ဖျါထီၣ်လၢ နအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးနတဆိကမိၣ်ဒိၣ်လီၤ နသးဘၣ်.—တံ ၂:၃-၅.

၈. ၁ တံၤမသ့း ၂:၉, ၁၀ မၤစၢၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤဒ်သိး အဃုထၢ တၢ်ကူတၢ်သိး လၢတၢ်ကူၣ်သ့အပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၈ နီၢ်အ့ၤစတၢ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဆီၣ်လီၤသး လၢကျဲအဂၤဒံး. နီၢ်အ့ၤစတၢ်န့ၣ် “အက့ၢ်အဂီၤဂ့ၤမး ဒီးဒိၣ်တၢ်ဂ့ၤမး.” သနာ်က့ အတအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤဂၤကသးစၢၢ်ဆၢ ထဲအီၤဘၣ်. (အ့ၤ ၂:၇, ၁၅) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဖၣ် ဟံန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ နီၢ်အ့ၤစတၢ် အဒိအတဲာ်လၢအဂ့ၤအံၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်. တၢ်မၤလိတခါ လၢပန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် အအိၣ်လၢ ၁ တံၤမသ့း ၂:၉, ၁၀. (ဖး.) ဖဲန့ၣ် တၢ်မၢဖိပီလူး ဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဖၣ်လၢ ကကူတၢ်သိးတၢ် ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ် လၢအလီၤပာ်ကဲ ဒီးလၢအပာ်ဖျါထီၣ် လၢအဆိကမိၣ်ထံတၢ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤ. ကြံးအတၢ်ကတိၤလၢ စီၤပီလူး သူဝဲန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ အခီပညီလၢ ဒ်သိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဖၣ် အတၢ်ကူတၢ်ကၤ တကဲထီၣ် တၢ်လီၤဃံၢ်အလီၢ်လၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်တဂ့ၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ကူတၢ်သိးတၢ် လၢအလီၤပာ်ကဲ ဒီးအကဘၣ် ဆိကမိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဖၣ် ကူတၢ်သိးတၢ် လၢအလီၤပာ်ကဲအဃိ ပပတြၢၤအဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မး.

၉. ပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိလၢ နီၢ်အဘံၤကါယံးလး အအိၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၉ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ နီၢ်သးတခီန့ၣ် အကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါအဂၤတခါ လၢအမ့ၢ် တၢ်သ့ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်. တၢ်သ့ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. အမ့ၢ်ဝဲ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တခါလၢ နကသ့ၣ်ညါ တၢ်လၢအဘၣ် ဒီးတၢ်လၢအကမၣ် ဒီးနဃုထၢ တၢ်လၢအဘၣ်. ခဲအံၤ ပကကွၢ်သကိး နီၢ်အဘံၤကါယံးလး အဒိအတဲာ်. နီၢ်အဘံၤကါယံးလးန့ၣ် အဝၤတဆၢတဲာ်တၢ်လၢ တၢ်ကူၣ်သ့အပူၤဘၣ်အဃိ တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်လၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီတဒူၣ်အဂီၢ်. သနာ်က့ နီၢ်အဘံၤကါယံးလး ကဘၣ်မၤ မနုၤလဲၣ်န့ၣ် အသ့ၣ်ညါဝဲ ဒီးအမၤဝဲ တဘျီဃီ. အဃိ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ လၢအမ့ၢ် တၢ်သ့ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်န့ၣ် မၤစၢၤအီၤဒ်သိး အကမၤပူၤဖျဲးပှၤသးသမူ. (၁ မူၤ ၂၅:၁၄-၂၃, ၃၂-၃၅) တၢ်သ့ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်န့ၣ် ကမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးပှၤလၢ ပကသ့ၣ်ညါလၢ ပကဘၣ်တဲတၢ်လၢ အခါဖဲလဲၣ် ဒီးပကဘၣ်အိၣ်ဘှ့ၣ်လၢ အခါဖဲလဲၣ်. ဒီးတၢ်သ့ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ် ကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိး ပကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးအိၣ်ပှၤဂၤ ဘၣ်ဆၣ် ပှၤဂ့ၢ်လၢပတကြၢးသ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ် ပတမၤဘၣ်ထွဲပသးဘၣ်.—၁ သ့း ၄:၁၁.

၁၀-၁၁. နဖးလံာ် ဒီးကွဲးလံာ် မ့ၢ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ် ကကဲဘျုး လၢနဂီၢ်ဒီးပှၤဂၤအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၀ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ကိးဂၤဒဲးန့ၣ် ကဘၣ်မၤအိၣ်ထီၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လၢအကဲဘျုး. တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တနီၤလၢ ပိာ်မုၣ်တဖၣ် မၤလိဘၣ်ဝဲဖဲ အနီၢ်ဆံးခါန့ၣ်  ကကဲဘျုးလၢအဂီၢ် လၢအတၢ်အိၣ်မူ ဒီတစိၤညါ. ပကကွၢ်သကိး အဒိတနီၤ.

^၁၁ မၤလိသးလၢ နဖးလံာ်ဒီးကွဲးလံာ်ကသ့ဂ့ၤဂ့ၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ် လၢတၢ်လီၢ်တနီၤန့ၣ် ပှၤပာ်ပနီၣ်ဝဲလၢ ပိာ်မုၣ်တဖၣ် တလိၣ်မၤလိအသးလၢ ကဖးလိလံာ်ဒီးကွဲးလိလံာ်ဘၣ်. သနာ်က့ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် တခါအံၤ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ခရံာ်ဖိကိးဂၤဒဲးအဂီၢ်. d (၁ တံၤ ၄:၁၃) အဃိ ကျဲးစၢး ဖးလိလံာ်ဒီးကွဲးလိလံာ်ဟီ. နမ့ၢ်ကျဲးစၢး မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ကကဲဘျုးဒ်လဲၣ်. နဖးလံာ် ဒီးကွဲးလံာ် မ့ၢ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ် အကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နဃုတၢ်မၤကညီ ဒီးနန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤကညီ. တကးဒံးဘၣ် နသိၣ်လိ ပှၤဂၤလၢ ကစၢ်ယွၤကလုၢ်ကထါ ကသ့ဂ့ၤဂ့ၤ. ဒီးအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် ခီဖျိလၢ နဖးလံာ်သ့အဃိ ဖဲနဖး ဒီးဆိကမိၣ်ထံ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါအခါ နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤ ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်.—ၡူ ၁:၈; ၁ တံၤ ၄:၁၅.

၁၂. ဖဲကတိၤဒိ ၃၁:၂၆ န့ၣ်နန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်.

^၁၂ မၤလိသးလၢ နကဒိကနၣ်တၢ်ထံထံ ဒီးတဲတၢ်ဒီးပှၤဂၤမုာ်မုာ်. ပဝဲခရံာ်ဖိ ကိးဂၤဒဲးန့ၣ် အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဒိကနၣ်တၢ်ထံထံ ဒီးတဲတၢ်ဒီးပှၤဂၤမုာ်မုာ်. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် တၢ်မၢဖိယၤကိာ် ဟ့ၣ်ကူၣ်ပှၤ ဒီးတဲဝဲလၢ “ပှၤကိးဂၤဒဲး ကဘၣ်သးအိၣ် ဒိကနၣ်တၢ် ဘၣ်ဆၣ် တဘၣ်ကရီတဲတၢ်ဘၣ်.” (ယၤ ၁:၁၉) ဖဲပှၤဂၤတဲတၢ်အခါ နမ့ၢ်ဒိကနၣ်တၢ်ထံထံန့ၣ် နပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသး ဒီး “ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တၢ်အဲၣ်” လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်. (၁ ပ့း ၃:၈) ဒီးနမ့ၢ်တနၢ်ပၢၢ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးတၢ်လၢအတဲဝဲဘၣ်န့ၣ် သံကွၢ်အီၤ တၢ်သံကွၢ်လၢအကြၢးအဘၣ်. ဝံၤဒီး တချုးလၢ နတဲတၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ဆိကမိၣ်ထံဆိတစဲး. (ကတိၤ ၁၅:၂၈) သံကွၢ်လီၤနသးလၢ ‘တၢ်လၢယကတဲန့ၣ် ကကဲထီၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဧါ. တၢ်လၢယတဲန့ၣ် အလီၤပာ်ကဲဧါ ဒီးအဘၣ်ပှၤသးမုာ်ဧါ.’ မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဖၣ်လၢ အကဲပှၤလၢ အဒိကနၣ်တၢ်ထံထံ ဒီးတဲတၢ်ဒီးပှၤဂၤမုာ်မုာ်. (ဖး ကတိၤဒိ ၃၁:၂၆.) ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အဝဲသ့ၣ် တဲမနုၤလဲၣ် ဒီးအတဲဝဲဒ်လဲၣ်. နမ့ၢ်မၤလိသးလၢ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် အကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကရ့ဒီးပှၤဂၤဂ့ၤဂ့ၤ ဒီးအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီးပှၤဂၤ.

၁၃. နမၤလိသးလၢ ဟံၣ်ဃီတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၃ မၤလိသးလၢ ဟံၣ်ဃီတၢ်ဖံးတၢ်မၤ. လၢတၢ်လီၢ်အါတီၤန့ၣ် အါတက့ၢ် ပိာ်မုၣ်တဖၣ် မၤတၢ်လၢဟံၣ်. အဃိ ဒ်သိး နမၤဟံၣ်ဃီတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ကသ့အဂီၢ် နမိမ့တမ့ၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤဂၤ သိၣ်လိနၤသ့. အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်စ့ဒံၤ တဲဝဲလၢ “တၢ်လၢယမိသိၣ်လိယၤ လၢယကၠဲး ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပမ့ၢ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်န့ၣ် ပကသးခု. ခီဖျိလၢ ယမိသိၣ်လိယၤလၢ ယကဘၣ် ဖီအီၣ်တၢ်ဒ်လဲၣ်, ဆှုၣ်တၢ်ဒ်လဲၣ်, မၤကဆှဲကဆှီတၢ်ဒ်လဲၣ် ဒီးဖဲယပှ့ၤတၢ်အခါ ယကဘၣ်သူစ့ လၢတၢ်ကူၣ်သ့အပူၤဒ်လဲၣ်အဃိ အမၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကကွၢ်ထွဲလီၤယသး ဒီးမၤဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤအါထီၣ်. တကးဒံးဘၣ် ယမိသိၣ်လိယၤလၢ ယကဘၣ်ကဲ ပှၤလၢအသးအိၣ် တူၢ်လိာ်ပှၤတမှံၤအဃိ အမၤစၢၤယၤလၢ ယကထံၣ်ဘၣ်လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဒီးကွၢ်လိအဝဲသ့ၣ် အဒိအတဲာ်.” (ကတိၤ ၃၁:၁၅, ၂၁, ၂၂) အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပိာ်မုၣ်လၢ အမၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ် ဒီးအသးအိၣ် တူၢ်လိာ်ပှၤတမှံၤန့ၣ် အကဲဘျုးလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ် ဒီးလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်.—ကတိၤ ၃၁:၁၃, ၁၇, ၂၇; မၤတၢ် ၁၆:၁၅.

၁၄. လၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခရံၢ်စတိၤ အအိၣ်န့ၣ် နန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ် ဒီးနကဘၣ် သးစၢၢ်ဆၢလၢ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၄ မၤလိသးလၢ နကွၢ်ထွဲလီၤနသး ကသ့အဂီၢ်. ခရံာ်ဖိကိးဂၤဒဲးန့ၣ် ကဘၣ်မၤလိအသးလၢ အကမၤတၢ်လၢ အနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်. (ဖံလံး ၄:၁၁) အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခရံၢ်စတိၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲယထီၣ် တီၤထီကၠိအခါ ယမိယပါ ဟ့ၣ်ကူၣ်ယၤလၢ ယကမၤလိန့ၢ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် တခါခါလၢ ကမၤစၢၤယၤ လၢယတၢ်အိၣ်မူဆူညါအဂီၢ်. ယပါဟ့ၣ်ကူၣ်ယၤလၢ ယကမၤလိ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒွးစ့စရီ ဒီးလၢခံန့ၣ် ယထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် တခါအံၤ မၤစၢၤယၤဒိၣ်မး.” နကဘၣ် မၤလိသးလၢ နကဃုကျိၣ်စ့ဒ်လဲၣ် တကးဒံးဘၣ် နကဘၣ် ကျဲးစၢးမၤလိသးလၢ ကျိၣ်စ့တၢ်ဟဲနုာ်န့ၣ် နကသူအီၤလၢ တၢ်ကူၣ်သ့အပူၤဒ်လဲၣ်. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် နတသူစ့အါတလၢဘၣ်. (ကတိၤ ၃၁:၁၆, ၁၈) နမ့ၢ်သးမံဒီး တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးနၤ ဒီးနမ့ၢ်တမၤထီၣ်ကမၢ်ဘၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကမၤလၢပှဲၤထီၣ်နဖီတၢၣ် လၢနီၢ်သးတခီ ဒီးနကမၤဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤအါထီၣ်.—၁ တံၤ ၆:၈.

၁၅-၁၆. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် လၢအအိၣ်သဘျ့တဖၣ်န့ၣ် အကဲဘျုးလၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. (မၢ်ကူး ၁၀:၂၉, ၃၀)

^၁၅ နမ့ၢ်မၤအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢ ယဟိဝၤယွၤဘၣ်သးဝဲ ဒီးမၤလိန့ၢ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လၢအကဲဘျုးန့ၣ် အကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကအိၣ်ကတီၤသးလၢ နမူဒါလၢခါဆူညါအဂီၢ်. ခဲအံၤ ပကတဲသကိး တၢ်အဒိတနီၤ လၢနကအိၣ်ကတီၤသးအဂီၢ်.

^၁၆ နဆၢတဲာ်လီၤသးလၢ နကအိၣ်သဘျ့တတီၤဖိသ့. ဒ်ယ့ၣ်ၡူး တဲဝဲအသိး ပှၤတနီၤန့ၣ် အကလုာ်ဒူၣ် တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ မ့ၢ်ထံၣ်ဆံးဝဲ ပှၤအိၣ်သဘျ့ သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ် ဆၢတဲာ်လီၤသးလၢ အကအိၣ်သဘျ့. (မး ၁၉:၁၀-၁၂) မ့မ့ၢ် ပှၤအဂၤတနီၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အိၣ်သဘျ့ ခီဖျိလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤ တမံၤမံၤအဃိ. သနာ်က့ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် အတထံၣ်ဆံးဝဲ ခရံာ်ဖိလၢ အအိၣ်သဘျ့တဖၣ်ဘၣ် အဃိပသးမုာ်ဒိၣ်မး. လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် လၢအအိၣ်သဘျ့တဖၣ် ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်ဒိၣ်မး. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ပှၤဂၤ ဒီးသူၣ်အိၣ်သးအိၣ် ပှၤဂၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ဒီးမိလၢ နီၢ်သးတခီ လၢပှၤအါဂၤအဂီၢ်.—ဖး မၢ်ကူး ၁၀:၂၉, ၃၀; ၁ တံၤ ၅:၂.

၁၇. ဒ်သိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်တဂၤ ကကဲထီၣ် ပှၤမၤကစၢ်ယွၤတၢ်မၤ လၢဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤအဂီၢ် အကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်.

^၁၇ နဆၢတဲာ်လီၤသးလၢ နကကဲထီၣ် ပှၤမၤကစၢ်ယွၤတၢ်မၤ လၢဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤသ့. အါတက့ၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဖၣ်န့ၣ် အမၤဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ. (စံး ၆၈:၁၁) ဒ်သိး နကကဲထီၣ် ပှၤမၤကစၢ်ယွၤတၢ်မၤ လၢဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤအဂီၢ် ခဲအံၤန့ၣ် နအိၣ်ကတီၤနသးလံဧါ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နဘၣ်သး မၤပှၤလဲၤလၢညါ, မၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ် မ့တမ့ၢ် လဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး. အဃိ ဃ့ထုကဖၣ် ဘၣ်ဃးဒီး နဖီတၢၣ်တဖၣ်အံၤ. တဲသကိးတၢ်ဒီး ပှၤလၢအမၤလၢပှဲၤထီၣ် အဖီတၢၣ်တဖၣ် ဒီးဒ်သိး နကဲထီၣ် ပှၤမၤကစၢ်ယွၤတၢ်မၤ လၢဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤ ကသ့အဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဃ့အဝဲသ့ၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်. ဝံၤဒီး ပာ်လီၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ လၢကမၤစၢၤနၤ ဒ်သိး နကမၤလၢပှဲၤထီၣ် နဖီတၢၣ်အဂီၢ်. နမ့ၢ်ကဲထီၣ် ပှၤမၤကစၢ်ယွၤတၢ်မၤ လၢဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤန့ၣ် နကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ နကမၤဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤအါထီၣ်.

၁၈. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ မ့ၢ်ဘၣ်သး ဆီဟံၣ်ဆီဃီန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အကဘၣ်ဃုထၢအဝၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၈ နဆၢတဲာ်လီၤသးလၢ နကဆီဟံၣ်ဆီဃီသ့. တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ် လၢပတဲသကိး လၢထးန့ၣ် ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကကဲထီၣ် မါလၢအဂ့ၤတဂၤ. ဒီးနမ့ၢ်အဲၣ်ဒိး ဆီဟံၣ်ဆီဃီန့ၣ် နကဘၣ်ဃုထၢ နသးသမူတံၤသကိး လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. နတၢ်ဆၢတဲာ်တခါအံၤ  အကဲဝဲ တၢ်ဆၢတဲာ် လၢအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မး. ဒီးနကဘၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပိာ်ခွါလၢ နကဆီဟံၣ်ဆီဃီဒီးအီၤ တဂၤန့ၣ် ကကဲထီၣ်ဝဲ နဟံၣ်ခိၣ်. (ရိ ၇:၂; အ့း ၅:၂၃, ၃၃) အဃိ သံကွၢ်လီၤနသးလၢ ‘ပိာ်ခွါတဂၤအံၤ အကဲ ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢနီၢ်သးတခီဧါ. လၢအတၢ်အိၣ်မူ အပူၤန့ၣ် အပာ်ဆိ ယဟိဝၤယွၤ လၢနီၣ်ဂံၢ်တၢဧါ. အဆၢတဲာ်တၢ်လၢ တၢ်ကူၣ်သ့အပူၤဧါ. အမ့ၢ်မၤကမၣ်တၢ်န့ၣ် အအၢၣ်လီၤ အတၢ်ကမၣ်ဧါ. အပာ်ကဲပိာ်မုၣ်ဧါ. အမၤစၢၤယၤ ဒ်သိး ယကအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ လၢအဂ့ၤ, အကွၢ်ထွဲယၤ ဒီးကဲထီၣ် ယသကိး လၢအဂ့ၤတဂၤ ကသ့ဧါ. အမၤလၢပှဲၤအမူဒါ သ့ဂ့ၤဂ့ၤဧါ. အဒိ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် အအိၣ်ဒီးမူဒါ မနုၤလဲၣ် ဒီးအမူဒါတဖၣ်န့ၣ် အမၤလၢပှဲၤဝဲဒ်လဲၣ်.’ (လူၤ ၁၆:၁၀; ၁ တံၤ ၅:၈) နမ့ၢ်ဘၣ်သးန့ၢ်ဘၣ် ဝၤလၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ် နၤစ့ၢ်ကီး နကဘၣ်ကဲ မါလၢအဂ့ၤတဂၤ.

၁၉. ဘၣ်မနုၤအဃိ မါအမူဒါ လၢအမ့ၢ် “ပှၤမၤစၢၤတၢ်တဂၤ” န့ၣ်အကဲဝဲ တၢ်လၤကပီၤလဲၣ်.

^၁၉ လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ မါလၢအဂ့ၤ တဂၤန့ၣ် အကဲဝဲ “ပှၤမၤစၢၤတၢ်တဂၤ လၢအကြၢးဒီး” အဝၤ. (၁ မိၤ ၂:၁၈) တၢ်ကတိၤ တထံၣ်အံၤ အမၤစှၤလီၤ ပိာ်မုၣ်အပတီၢ်ဧါ. တမ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ပမ့ၢ်ကွၢ် မါအမူဒါ လၢအမ့ၢ် ပှၤမၤစၢၤတၢ်န့ၣ် အကဲဝဲ တၢ်လၤကပီၤ လၢအဂီၢ်ဟီ. ဒီးလံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အကဲဝဲ “ပှၤမၤစၢၤတၢ်တဂၤ.” (စံး ၅၄:၄; ဧ့ၤ ၁၃:၆) အဃိ မါတဂၤ မ့ၢ်ဆီၣ်ထွဲအဝၤန့ၣ် အကဲထီၣ် ပှၤမၤစၢၤတၢ်တဂၤ လၢအဝၤအဂီၢ်. အဒိ အဝၤမ့ၢ်ဆၢတဲာ်တၢ် လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ် အကျဲးစၢး ဆီၣ်ထွဲအဝၤအတၢ်ဆၢတဲာ်. ဒီးခီဖျိလၢ အအဲၣ် ယဟိဝၤယွၤအဃိ အကျဲးစၢး ပာ်ဖျါထီၣ် အဝၤအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ လၢပှၤဂၤအမဲာ်ညါ. (ကတိၤ ၃၁:၁၁, ၁၂; ၁ တံၤ ၃:၁၁) အဃိ ဒ်သိးနကကဲထီၣ် မါလၢအဂ့ၤတဂၤအဂီၢ် ခဲအံၤ နအိၣ်ကတီၤနသး သ့ခီဖျိ နမၤဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ် နတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤစၢၤနဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးပှၤလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ.

၂၀. မိလၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ် အကဲဘျုးလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၂၀ နဆၢတဲာ်လီၤသးလၢ နကဲထီၣ်မိသ့. နဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဝံၤအလီၢ်ခံ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နၤဒီးနဝၤန့ၣ် ကဘၣ်သးဟံဖိ. (စံး ၁၂၇:၃) အဃိ ဒ်သိး နကဲထီၣ် မိလၢအဂ့ၤတဂၤ ကသ့အဂီၢ် နကဘၣ် ဆိကမိၣ်ပာ်စၢၤ ဒီးအိၣ်ကတီၤနသး. တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ် လၢပတဲသကိး လၢတၢ်မၤလိတခါအံၤန့ၣ် ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကကဲထီၣ် မါလၢအဂ့ၤ ဒီးမိလၢအဂ့ၤတဂၤ. နမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်, တၢ်သူၣ်ဂ့ၤသးဝါ ဒီးတၢ်သးစူၤန့ၣ် နဟံၣ်ဖိဃီဖိ ကအိၣ်ဒီး တၢ်သးခု ဒီးနဖိတဖၣ် ကသ့ၣ်ညါလၢ နအဲၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒီးကဟုကယာ်အဝဲသ့ၣ်.—ကတိၤ ၂၄:၃.

၂၁. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပထံၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢလံာ်ကုခိၣ်.)

^၂၁ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဖၣ် မၤတၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ် အါမးအဃိ ပအဲၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မး. (ဧ့ၤ ၆:၁၀) ပထံၣ်ဘၣ်လၢ နကျဲးစၢး မၤအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢ ယဟိဝၤယွၤဘၣ်သးဝဲ, နမၤလိန့ၢ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ အကဲဘျုးလၢနဂီၢ် ဒီးပှၤဂၤအဂီၢ် ဒီးနကတီၤနသးဂ့ၤဂ့ၤလၢ နမူဒါလၢခါဆူညါအဂီၢ်. နၤန့ၣ် နမ့ၢ်ပှၤလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် လၢယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိအဂီၢ်ဒိၣ်မး.