ယအိၣ်ဖျဲၣ်ဖဲ ၁၉၂၇ လၢဝ့ၢ်ဖိတဖျၢၣ် လၢအဘူးဒီး ဝ့ၢ်ခၠံးခါကိၤ, အ့လနွဲၤ လၢကီၢ်အမဲရကၤ. ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခဲလၢာ် အိၣ်ဝဲယဲၢ်ဂၤ. ယနီကၠဲသး, ယကၠီဒီ, ယၤ, ယဒ့ဖိခါရၢၤ ဒီးယဒ့မုၣ်ကၠဝဲ. ပဝဲခဲလၢာ် ပပာ်လီၤသးလၢ ပကမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢ ပသးဒီဖျၢၣ်. ယနီကၠဲသးန့ၣ် အလဲၤထီၣ်ဝဲ ကံးလဧးကၠိ ခံဘျီတဘျီဖဲ ၁၉၄၃. ယကၠီဒီ လဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး လၢဘရိးကလ့ၣ်, ဝ့ၢ်နူယီး ဖဲ ၁၉၄၄. မ့မ့ၢ် ယဒ့ဖိခါရၢၤန့ၣ် အလဲၤဝဲဖဲ ၁၉၄၇ ဒီးမ့မ့ၢ် ယဒ့မုၣ်ကၠဝဲန့ၣ် အလဲၤဝဲဖဲ ၁၉၅၁. အဝဲသ့ၣ် အဒိအတဲာ် ဒီးယမိယပါ အဒိအတဲာ်န့ၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤလၢ ယကမၤအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤ.

ယမိယပါန့ၣ် အဲၣ်ကစၢ်ယွၤ ဒီးဖးလံာ်စီဆှံဆူၣ်မး. အဃိ အဝဲသ့ၣ်သိၣ်လိပှၤ ဒ်သိး ပကအဲၣ် ကစၢ်ယွၤစ့ၢ်ကီး. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီ အခါန့ၣ် ယပါလဲၤကဲဝဲ ကီၢ်ယူရပၤ အသုးဖိ. တၢ်ဒုးဝံၤအလီၢ်ခံ ယပါ တဘၣ်သး လဲၤထီၣ်ဘါတၢ် လၢသရိာ်လၢၤဘၣ်. ဖဲယပါ ဟဲက့ၤဘၣ်လၢဟံၣ် ဂ့ၤဂ့ၤအခါ ယမိသးခုစံးဘျုး ကစၢ်ယွၤဒိၣ်မး. အဃိ ယမိတဲယပါလၢ “ကဲ, ပကလဲၤထီၣ်သရိာ် ဒ်ပလဲၤညီနုၢ်အသိး.” ယပါတဲက့ၤအီၤလၢ “ယကလဲၤဆှၢနၤ ဘၣ်ဆၣ် ယတလဲၤနုာ်လီၤလၢ သရိာ်ပူၤဘၣ်.” ယမိတဲက့ၤအီၤလၢ “နတနုာ်လီၤဘၣ်န့ၣ် အဘၣ်လဲၣ်.” ယပါတဲက့ၤယမိလၢ “ဖဲယလဲၤဒုးတၢ်အခါ ယထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်လၢ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ဒ်သိးဒီးပှၤန့ၣ် ဆိၣ်ဂ့ၤဝဲ ပဒုၣ်ပဒါ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကမၤနၢၤတၢ်အဂီၢ်. အဃိ ယဆိကမိၣ်လၢ မ့ၢ်ကစၢ်ယွၤ အိၣ်ဃူပှၤသုးဖိ ခံကပၤလၢာ်လီၤဧါ.”

လၢခံ ဘၣ်တနံၤ ဖဲယမိလဲၤထီၣ်ဘါတၢ်လၢ သရိာ်အခါ ယဟိဝၤ ပှၤအုၣ်အသးခံဂၤ ဟဲလၢပဟံၣ်. အဝဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်လီၤဝဲပပါလၢ လံာ်ခံဘ့ၣ်လၢ ပှၤကိးဝဲလၢ တၢ်ကပီၤ (Light). လံာ်ခံဘ့ၣ်အံၤ မၤစၢၤပှၤလၢ ပကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ လံာ်လီၣ်ဖျါအပူၤ. လံာ်အံၤ ထုးန့ၢ်ယပါအသးအဃိ အဟံးန့ၢ်ဝဲ. ဖဲယမိဟဲက့ၤထံၣ်ဝဲ လံာ်အံၤအခါ အဖးဝဲတဘျီဃီ. ဒီးဘၣ်တနံၤန့ၣ် ဖဲယမိဖး လီၢ်ကဝီၤ လံာ်တၢ်ကစီၣ်အခါ အထံၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တခါ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤကွဲမုာ် ပှၤလၢအသးအိၣ်မၤလိ လံာ်စီဆှံတဖၣ် လၢကမၤလိသကိး လံာ်လၢအမ့ၢ် တၢ်ကပီၤ. ယမိပာ်လီၤသးလၢ အကလဲၤမၤလိဝဲစ့ၢ်ကီး. ဖဲအလဲၤတုၤလၢ တၢ်လီၢ်လၢပှၤကမၤလိတၢ်အခါ ပိာ်မုၣ်သးပှၢ်တဂၤ ဟဲအိးထီၣ်တြဲၤ. ယမိထုးထီၣ်ပၠးအီၤ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ဒီးသံကွၢ်အီၤလၢ “ပကမၤလိ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ဖဲအံၤဧါ.” အတဲက့ၤယမိလၢ “မ့ၢ်, ဖိဒိၣ်မုၣ်. ဟဲနုာ်လီၤ.” လၢခံတနွံန့ၣ် ပမိလဲၤကိးဃုာ်ဒီးပှၤ ဒီးစးထီၣ်ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပလဲၤဝဲကိးနွံဒဲး.

ဘၣ်တဘျီ ဖဲပထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအဖီၣ်မူဒါတဂၤ မၢယဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၄၄:၁၅. လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ တဲဝဲလၢ ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ကသးခုဝဲ. လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ထုးန့ၢ် ယသးဒိၣ်မး. တကးဒံးဘၣ် လံာ်စီဆှံအဂၤခံဆၢ လၢအထုးန့ၢ်ယသးန့ၣ် အကဲဝဲ ၁ တံၤမသ့း ၁:၁၁. ဖဲန့ၣ်တဲဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ် “ကစၢ်ယွၤလၢ အသးခုတဂၤ.” ဒီးအ့းဖ့းစူး ၅:၁ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢပက “ကဲထီၣ်ပှၤကွၢ်လိ ကစၢ်ယွၤ.” ယသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ ယဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဘၣ် ယတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် ဒီးမၤဘၣ် အတၢ်မၤအဃိ ယကဘၣ်သးခု ဒီးစံးဘျုးက့ၤအီၤ. ဒီးလၢယတၢ်အိၣ်မူ အပူၤန့ၣ် ယဂုာ်ကျဲးစၢး အိၣ်သူၣ်ဖှံသးညီ ဒီးစံးဘျုးက့ၤ ကစၢ်ယွၤ.

တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ အဘူးကတၢၢ်ဒီးပဟံၣ်န့ၣ် အအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ခၠံးခါကိၤ ဒီးပဘၣ်လဲၤအီၤန့ၣ် ယံၤဝဲ ၃၂ ကံလိမံထၢၣ် (၂၀ မံးလာ်). တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အိၣ်မ့ၢ်ယံၤ သနာ်က့ ပလဲၤထီၣ်အဃိ ယနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် လံာ်စီဆှံ. ဘၣ်တဘျီ ဖဲပထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ ယနီဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်စံးဆၢန့ၣ် ယနီၣ်ဘၣ်ဒံး. ဖဲယကနၣ် အစံးဆၢတၢ်အခါ ယဆိကမိၣ်လၢ ‘တၢ်စံးဆၢတခါအံၤ ယသ့ၣ်ညါကၠ့ၤဒၢး. ယမ့ၢ်ယူာ်ထီၣ်ယစုန့ၣ် ဝံၤလီၤ.’ စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ယကတဲာ်ကတီၤ တၢ်စံးဆၢလၢ ယနီၢ်ကစၢ်. ဒီးပဒီပုၢ်ဝဲၢ် ယဲၢ်ဂၤလၢာ်န့ၣ် လဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢ နီၢ်သးတခီအဃိ ဖဲ ၁၉၄၁ န့ၣ် ယဒိးဘျၢထံ.

ဖဲပလဲၤထီၣ် ၁၉၄၂ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ ချံဖလဲ, အိၤဟါအိၤအခါန့ၣ် ယနီၣ်ဘၣ်က့ၤ တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါ. ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ အဂၤတဖၣ် အိၣ်လၢဒဲလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ရဲၣ်ကျဲၤပာ်စၢၤဝဲ လၢအဘူးဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အလီၢ်. တကးဒံးဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်အဖျၢၣ် ၅၀ ဘျဲၣ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤအပူၤန့ၣ် ဒိကနၣ်ဝဲ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤလၢ လီတဲစိအပူၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ တဝံၤဒံးဘၣ်. ဒီးယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ် ပှၤမၤအၢမၤနး အဝဲသ့ၣ် အါထီၣ်မးအါထီၣ်. အဃိ ဖဲဟါလီၤခီန့ၣ် ယထံၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဒူၣ် ပာ်အကါခိၣ်လၢ ဒဲအချၢတကပၤ. ဒီးလၢမုၢ်နၤခီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ခိးတၢ်လၢ အကါပူၤ တခိၣ်တဂၤ တခိၣ်တဂၤ. အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်ထံၣ်လၢ ပှၤဟဲမၤကီမၤခဲတၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အိးထီၣ်အကါမ့ၣ်အူလၢ အကပီၤဒိၣ်တခါ ဒ်သိးပှၤမၤကီမၤခဲတၢ်တဂၤ တထံၣ်တၢ်တဂ့ၤအဂီၢ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ် မၤသီၣ်စ့ၢ်ကီးအကါ ဒ်သိးပှၤဂၤတဖၣ် မ့ၢ်နၢ်ဟူဝဲန့ၣ် ကဟဲမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်. ယထံၣ်ဘၣ်ဒ်န့ၣ်အဃိ ယဆိကမိၣ်လၢ ‘ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်အံၤ အိၣ်ကတီၤအသး ထီဘိလီၤမၢၤ.’ တၢ်ကီတၢ်ခဲ တကဲထီၣ် နီတမံၤဘၣ်အဃိ ယတပျံၤတၢ်ဘၣ် ဒီးယမံမုာ်မုာ်.

ပူၤကွံာ်တဘျုးနံၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ ယဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် တဘျီန့ၣ် ဒီးယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယမိန့ၣ် အတဘၣ်ယိၣ်တၢ် ဒီးအတပျံၤတၢ် နီတမံၤဘၣ်. ယမိန့ၣ် အနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအတၢ်ကရၢကရိ လၢလၢပှဲၤပှဲၤ. ယမိအဒိအတဲာ် လၢအဂ့ၤအံၤန့ၣ် ယသးပ့ၤနီၣ် တန့ၢ်နီတဘျီဘၣ်.

တချုးဖဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် စးထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ယမိကဲထီၣ် ပှၤလဲၤလၢညါ. အဃိ ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ ဟ့ၣ်လီၤတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤမၤကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤ အဂ့ၢ်အခါ ယမိဒိကနၣ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. ပထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဝံၤဒီး ဖဲပဟဲက့ၤ လၢကျဲအခါ အတဲပှၤလၢ “ယဘၣ်သးဆဲးမၤ ပှၤလဲၤလၢညါ, ဘၣ်ဆၣ် ယကဘၣ် ကွၢ်ထွဲတၢ်လၢ ဟံၣ်ပူၤဃီပူၤ အိၣ်အါမးအဃိ ယမၤခံခါလၢာ် တန့ၢ်ဘၣ်.” ဝံၤဒီး ယမိသံကွၢ်ပှၤလၢ ပမၤစၢၤအီၤကသ့ဧါ. ပတဲအီၤလၢ ပမၤစၢၤသ့. အဃိ ပမိဟ့ၣ်လီၤပှၤမူဒါလၢ တချုးလၢ ပအီၣ်ဂီၤခီတၢ်အီၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ် ပကဘၣ် မၤကဆှဲကဆှီ ဒၢးပူၤ တဂၤ တဖျၢၣ်ခံဖျၢၣ်. ဒီးဖဲပလဲၤထီၣ်ကၠိအခါ ယမိကွၢ်လီၤတံၢ်က့ၤဝဲလၢ မ့ၢ်ဟံၣ်ဒီဖျၢၣ် ကဆှီလံဧါ. ဝံၤဘျီ အလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်. ယမိန့ၣ် အမၤတၢ်ဆူၣ်မး သနာ်က့ အဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဆၢကတီၢ် ထီဘိ. ဖဲပဟဲက့ၤအီၣ် မုၢ်ဆါခီတၢ်အီၣ် အခါ အဟဲက့ၤ ကွၢ်ထွဲပှၤ ဒီးဖဲကၠိပျၢ် အလီၢ်ခံမ့ၢ်ဂ့ၤ အအိၣ်လၢဟံၣ် ထီဘိ. တဘျီတခီၣ် ဖဲကၠိပျၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပမိမ့ၢ်လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ် ပလဲၤပိာ်အခံ. အဃိ မၤစၢၤပှၤလၢ ပကသ့ၣ်ညါထီၣ် ပှၤလဲၤလၢအတၢ်အိၣ်မူ.

ဖဲယသးအိၣ် ၁၆ နံၣ်အခါ ယစးထီၣ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါ. ယပါန့ၣ် အတကဲထီၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ဒံးဘၣ်သနာ်က့ ယမၤ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ် အဘၣ်သးသ့ၣ်ညါဝဲ. ဘၣ်တဟါ ယတဲအီၤလၢ ယဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုပှၤလၢ ကအဲၣ်ဒိးမၤလိလံာ်စီဆှံ ဘၣ်ဆၣ် ယဃုတဘၣ် နီတဂၤဘၣ်. ယအိၣ်ပတုာ် တစိၢ်ဖိ ဒီးယသံကွၢ် ယပါလၢ “နအဲၣ်ဒိး မၤလိလံာ်စီဆှံဒီးယၤဧါ.” အဆိကမိၣ်ထံတၢ် တစဲးဖိ ဒီးတဲက့ၤယၤလၢ အအဲၣ်ဒိး မၤလိလံာ်စီဆှံ. အဃိ ပှၤလၢယမၤလိအီၤ လံာ်စီဆှံ အဆိကတၢၢ် တဂၤန့ၣ် ကဲဝဲယပါ ဒီးယန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အံၤအဃိ ယသးခုဒိၣ်မး.

ပမၤလိသကိး လံာ်လၢအခိၣ်တီမ့ၢ် “တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ကမၤထူၣ်ဖျဲးထီၣ်နၤ.” (The Truth Shall Make You Free) ပမၤလိသကိးတၢ် ယံာ်ထီၣ်ဒီး ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယပါန့ၣ် အမၤစၢၤယၤဒ်သိး ယဃုသ့ၣ်ညါမၤလိ လံာ်စီဆှံ ကသ့အါထီၣ် ဒီးသိၣ်လိတၢ် ကသ့ဂ့ၤထီၣ်. အဒိ ဘၣ်တဟါ ပဖးသကိး လံာ်တဆၢဝံၤဒီး ယပါတဲယၤလၢ “လံာ်တဆၢအံၤ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယနၢ်ပၢၢ်. ဘၣ်ဆၣ် အဘၣ်ဧါ တဘၣ်ဧါန့ၣ် နသ့ၣ်ညါဒ်လဲၣ်.” ယပါကသံကွၢ်ယၤ ဒ်အံၤန့ၣ် ယတဆိကမိၣ်ဘၣ်ဘၣ် အဃိ ယတဲအီၤလၢ “ခဲအံၤ ယၡဲပၠးနၤ တဘၣ်ဒံးဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပမၤလိသကိးတၢ် လၢခံတဘျီန့ၣ် ယကတဲပၠးနၤ တၢ်စံးဆၢ.” ယက့ၤဃု လံာ်စီဆှံအဆၢ လၢအဆီၣ်ထွဲဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢပတဲသကိး ဝံၤဒီး ယတဲပၠးက့ၤအီၤ တၢ်စံးဆၢ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ ဒ်သိး ယကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤသးလၢ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ကသ့ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ် ယကဘၣ်ဃုသ့ၣ်ညါတၢ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယသ့ၣ်ညါထီၣ်. ယမၤဒ်န့ၣ်အဃိ မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် လံာ်စီဆှံ ဒီးအမၤစၢၤယပါစ့ၢ်ကီး. ယပါမၤထွဲ တၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲ ဒီးဖဲ ၁၉၅၂ န့ၣ် အဒိးဘျၢထံ.

ဖဲယသးနံၣ်အိၣ် ၁၇ နံၣ်အခါန့ၣ် ယတအိၣ်ဒီး ယမိယပါလၢၤဘၣ်. ယနီကၠဲသး a ကဲထီၣ်မံၤၡၢၤနရံၤ ဒီးမ့မ့ၢ် ယကၠီဒီန့ၣ် အလဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး. အဝဲသ့ၣ် ခံဂၤလၢာ်န့ၣ် မၤဝဲအမူဒါမုာ်မး အဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢယဂီၢ်ဒိၣ်မး. ယတီၣ်ထီၣ်လံာ်လၢ ကလဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး ဒီးကလဲၤထီၣ် ကံးလဧးကၠိ ဒီးအိၣ်ခိးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဆၢတဲာ်န့ၢ်ယၤ. လၢခံ ဖဲ ၁၉၄၆ နံၣ်န့ၣ် ပှၤကွဲမုာ်ယၤလၢ ကလဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး.

ဖဲယမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးအခါ လၢအနံၣ်အါမးအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါ တဘျုးခါညါ ဒီးယမၤလိန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အသီအါမး. ယမၤဘၣ်တၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး အိၣ်ဝဲ ၇၅ နံၣ်လံ ဒီးလၢဘ့ၤသ့လးန့ၣ် ယမၤလိဘၣ်လၢ ယကဘၣ်တ့လံာ်ဒ်လဲၣ် ဒီးကဘၣ်ဖီၣ်စ့စရီဒ်လဲၣ်. တကးဒံးဘၣ် ယကဘၣ်ပှ့ၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးအဂီၢ်ဒ်လဲၣ် ဒီးဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤ တၢ်ဖိတၢ်လံၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယမၤလိဘၣ်စ့ၢ်ကီး. တၢ်လၢယဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ယမၤလိန့ၢ်ဘၣ်တၢ်လၢ ဂီၤခီတၢ်ဘါ ဒီးနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ပှၤဘ့ၤသ့လးဖိအဂီၢ်.

ဖဲ ၁၉၄၇ နံၣ်န့ၣ် ယဒ့ဖိခါရၢၤ ဟဲမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး ဒီးယမၤလိန့ၢ်ဘၣ်တၢ်လၢ အအိၣ်အါမး. ယဒ့ဖိန့ၣ် အကဲပှၤတဂၤလၢ အမၤလိ လံာ်စီဆှံ မူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ် ဒီးအသိၣ်လိဝဲ သ့ဂ့ၤဂ့ၤ. ဘၣ်တဘျီန့ၣ် ယလိၣ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢ ကဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ် အဃိ ယဃ့ အတၢ်မၤစၢၤ. ယတဲဘၣ်အီၤလၢ ယဃုပာ်စၢၤ တၢ်ဂ့ၢ်ဒီဒူၣ် ဘၣ်ဆၣ် ယကဘၣ် သူတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယသူတဘၣ်ဘၣ်. ဖဲန့ၣ် အသံကွၢ်ယၤလၢ “ကၠီ, နတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် အတၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.” အအဲၣ်ဒိးတဲယၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယနၢ်ပၢၢ်ထီၣ် တဘျီဃီလီၤ. ယကဘၣ်သူ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီး ယတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် အတၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ တဘၣ်ထွဲဘၣ်န့ၣ် ယတလိၣ်သူဘၣ်. အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အံၤန့ၣ် ယတသးပ့ၤနီၣ် နီတဘျီဘၣ်.

ဒ်သိး ပဆဲးမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး လၢတၢ်သးခုအပူၤ ကန့ၢ်အဂီၢ် အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကဘၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်. ပမ့ၢ်လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဆူၣ်ဆူၣ်န့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အန့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါ. တၢ်လဲၤခီဖျိတခါလၢ ယနီၣ်ဘၣ်က့ၤန့ၣ် အကဲထီၣ်သးဖဲ ဝ့ၢ်နူယီး. ဘၣ်တဟါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ ဒီးယၤန့ၣ် ပလဲၤအိၣ်သကိး ပိာ်မုၣ်တဂၤလၢ အဟံးဖးဝဲ တၢးထီခိးတၢ် ဒီးပၢၢ်ထီၣ် မဲးကစံ. ပတဲပၠးအီၤပမံၤ ဒီးတဲအီၤလၢ “တဟါအံၤ ပမၤစၢၤ ပှၤအါဂၤဒ်သိး ကသ့ၣ်ညါထီၣ် လံာ်စီဆှံ အတၢ်ကစီၣ် လၢကကဲထီၣ် တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ.” အတဲက့ၤပှၤလၢ “သုမ့ၢ်ဘၣ်သးတဲ လံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်န့ၣ် ဟဲနုာ်လီၤဟီ.” ပဖးဒီးတဲသကိး လံာ်စီဆှံအဆၢတနီၤ လၢအဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘီအမုၢ် ဒီးဟီၣ်ခိၣ်သီ လၢကဟဲအဂ့ၢ်. အဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲဒိၣ်မး ဒီးလၢခံတနွံန့ၣ် အကွဲမုာ်စ့ၢ်ကီး အသကိး တဘျုးဂၤလၢ ကဟဲမၤလိ လံာ်စီဆှံ. လၢခံ အီၤဒီးအဝၤန့ၣ် ကဲထီၣ် ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ.

ယဆၢတဲာ်လီၤသးလၢ မုၢ်ကအိၣ်တနံၤန့ၣ် ယအဲၣ်ဒိးဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဒီးတချုးလၢ ယထံၣ်လိာ်သးဒီး ယမါဒံးဘၣ်န့ၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်ယံာ်ဝဲ အနံၣ် ၁၀ ညါ. ဒ်သိး ယကန့ၢ်ဘၣ် မါလၢအဂ့ၤတဂၤအဂီၢ် တၢ်မနုၤ မၤစၢၤယၤလဲၣ်. ယဃ့ထုကဖၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးဆိကမိၣ်ထံ တၢ်သံကွၢ်တဖျၢၣ်အံၤ. ‘ယဆီဟံၣ်ဆီဃီ မ့ၢ်ဝံၤန့ၣ် ယၤဒီးယမါ ကအဲၣ်ဒိးမၤ မနုၤလဲၣ်.’

ဖဲ ၁၉၅၃ န့ၣ် ပှၤမၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ ယဲခံၤ စတ့ဒံၤယဲး. ဖဲန့ၣ် ယထံၣ်လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲၤရံၤ အဲၤနိ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲၤရံၤ ဒီးယနီကၠဲသးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ထီၣ်ဘၣ် ကံးလဧးကၠိ ခံဘျီတဘျီ ဒီးအဝဲသ့ၣ် လီၤဘၣ်မူဒါလၢ တၢ်လီၢ်တတီၤဃီ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲၤရံၤန့ၣ် အသးဆူၣ်ဒိၣ်မး, အတဲပၠးယၤ ဘၣ်ဃးဒီး အမံၤၡၢၤနရံၤမူဒါ ဒီးအပှၤမၤလိ လံာ်စီဆှံဖိအဂ့ၢ်လၢ ကီၢ်ခရ့ဘံယၢၤ. ပသ့ၣ်ညါလိာ်သးဂ့ၢ် အါထီၣ်ဒီး ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပအိၣ်ဒီး နီၢ်သးဖီတၢၣ် ဒ်သိးသိး. ပအဲၣ်လိာ်သးဒိၣ်ထီၣ် ဒီးဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၁၉၅၅ န့ၣ် ပဖျီပသး. ယမါန့ၣ် အကဲဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်တခါလၢ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်ယၤ ဒီးအဒိအတဲာ်န့ၣ် လီၤကွၢ်လိဒိၣ်မး. အမ့ၢ်န့ၢ်ဘၣ်မူဒါ တမံၤဂ့ၤ တမံၤဂ့ၤန့ၣ် အမၤဝဲလၢ တၢ်သးခုအပူၤ. အမၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်, အသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ပှၤဂၤ ဒီးထီဘိန့ၣ် အပာ်ဆိကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ လၢနီၣ်ဂံၢ်တၢ. (မး ၆:၃၃) ပမၤကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် အတၢ်မၤသၢနံၣ် ဒီးဖဲ ၁၉၅၈ န့ၣ် ပှၤကွဲမုာ်က့ၤပှၤလၢ ဘ့ၤသ့လး.

ယမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ယမါအအိၣ် ဒီဒူၣ်ညါ. အဒိ ဖဲပဖျီသးဝံၤသီသီန့ၣ် ပပာ်လီၤသးလၢ ပကဖးသကိး လံာ်စီဆှံဒ်သိးသိး ဒီးတဘျီန့ၣ် ပဖးအီၤ အဆၢဖိ ၁၅ ဆၢ. ပဖးလံာ်စီဆှံ အဆၢဖိ မ့ၢ်ဝံၤန့ၣ် ပတဲသကိးအီၤ ဒီးတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး ပမၤထွဲအီၤလၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤကသ့ဒ်လဲၣ်. အါဘျီန့ၣ် ယမါတဲပၠးယၤ တၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲလၢ ကံးလဧးကၠိ ဒီးတၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲလၢ အမံၤၡၢၤနရံၤ အတၢ်မၤ. ပတဲသကိးတၢ် ဒ်အံၤအဃိ ယတၢ်နၢ်ပၢၢ် ဟဲအါထီၣ် ဒီးမၤစၢၤယၤဒ်သိး ယဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ် ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ကသ့အါထီၣ်.—ကတိၤ ၂၅:၁၁.

ဖဲ ၂၀၁၃ န့ၣ် ယမါသးဘိ သံသဒၣ်ကွံာ်ယၤ ဒီးယအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ယကထံၣ်ဘၣ်က့ၤအီၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်သီ. မ့မ့ၢ်ခဲအံၤန့ၣ် ယပာ်လီၤသးလၢ ယကဆဲး မၤလိအါထီၣ်တၢ် ဒီးနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤလၢ ယသးဒီဖျၢၣ်. (ကတိၤ ၃:၅, ၆) ဖဲယဆိကမိၣ်ထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤ ကမၤဘၣ်ဝဲလၢ ဟီၣ်ခိၣ်သီအခါ ယသးမုာ် ဒီးဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သးခုအါမး. ဖဲန့ၣ်အခါ ပကမၤလိန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အသီအါမးလၢ ပသရၣ်လၢ အဒိၣ်အထီတဂၤ အအိၣ်. ခဲအံၤ တၢ်လၢယမၤလိဘၣ်လၢအအိၣ် ဒီးတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ယစံးဘျုးအီၤ တလၢာ်ဘၣ်.