၁. ကိၣ်န့ၣ် အရ့ဒိၣ်လၢ ပှၤအိၣ်ဖဲ လံာ်စီဆှံအစိၤတဖၣ် အဂီၢ်ထဲလဲၣ်.

 တၢ်အီၣ်အရ့ဒိၣ်တခါလၢ ပှၤအိၣ်ဖဲ လံာ်စီဆှံအစိၤတဖၣ် အီၣ်ဝဲန့ၣ် ကဲဝဲကိၣ်. (၁ မိၤ ၁၄:၁၈; လူၤ ၄:၄) ကိၣ်န့ၣ် အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မး ဒီးတဘျီတခီၣ် ဖဲလံာ်စီဆှံ တဲဘၣ်ဃး တၢ်အီၣ်တၢ်အီ အဂ့ၢ်အခါ အသူဝဲ တၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ်ကိၣ်. (မး ၆:၁၁) ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲတၢ်လီၤလး ခီဖျိ အသူဝဲကိၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲခံဘျီညါ. (မး ၁၆:၉, ၁၀) တၢ်လီၤလးခံခါအံၤ အကျါတခါန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်ဖဲ ယိၤဟၣ် အဆၢဒိၣ် ၆ အပူၤ. ပမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ တၢ်လီၤလး လၢယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲအံၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကတဲသကိးလၢ တၢ်မၤလိတခါအံၤ.

၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် လိၣ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်တၢ်အီလဲၣ်.

^၂ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၢဖိတဖၣ် လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဝံၤအလီၢ်ခံ ဒ်သိး အဝဲသ့ၣ် ကအိၣ်ဘှံးဘၣ်အဂီၢ် ယ့ၣ်ၡူးလဲၤကိးအဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤတအိၣ်နီတဂၤဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် လဲၤဒိးထီၣ်ချံလၢ ကၤလံၤလါ အပီၣ်လဲၣ်နံၤ ဒီးလဲၤတုၤလၢ တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤကိးဝဲလၢ ဘ့ၤသစဲဒၤ. (မၢ် ၆:၇, ၃၀-၃၂; လူၤ ၉:၁၀) ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပှၤဂီၢ်မုၢ်နၢ်ဟူဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးအိၣ်ဖဲန့ၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ် လဲၤလၢယ့ၣ်ၡူးအအိၣ်. ယ့ၣ်ၡူးပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အသူၣ်အိၣ်သးအိၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ် ခီဖျိ အဟ့ၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကသိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်လၢ ယွၤအဘီမုၢ်အဂ့ၢ် ဒီးမၤဘျါက့ၤ ပှၤဆူးပှၤဆါ. ဒီးဘူးထီၣ်လၢ မုၢ်ကလီၤနုာ်အခါန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် သးကိၢ်တၢ်လၢ ပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ် ဒီးဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ် ကအီၣ်မနုၤလဲၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် လၢပှၤဂီၢ်မုၢ်အကျါန့ၣ် ပှၤတနီၤ အတၢ်အီၣ် ကအိၣ်တစဲးဖိ ဘၣ်ဆၣ် ပှၤအါတက့ၢ်န့ၣ် ကဘၣ်လဲၤလၢ သဝီပူၤ ဒီးဃုပှ့ၤ တၢ်အီၣ်တၢ်အီ. (မး ၁၄:၁၅; ယိၤ ၆:၄, ၅) အဃိ ယ့ၣ်ၡူး ကမၤဝဲဒ်လဲၣ်.

ယ့ၣ်ၡူးမၤတၢ်လီၤလး ဒီးအဒုးအီၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢကိၣ်

၃. ယ့ၣ်ၡူးမၢ အတၢ်မၢဖိတဖၣ် မၤန့ၢ်ပှၤဂီၢ်မုၢ် လၢမနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၃ ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ် အတၢ်မၢဖိတဖၣ်လၢ “အဝဲသ့ၣ် တလိၣ်က့ၤဘၣ်. သုကဘၣ်ဒုးအီၣ် အဝဲသ့ၣ် တၢ်အီၣ်.” (မး ၁၄:၁၆) အဝဲသ့ၣ် ကမၤဒ်အံၤအဂီၢ် တညီဘၣ်. လၢပှၤဂီၢ်မုၢ်အကျါန့ၣ် ပှၤပိာ်ခွါကအိၣ်လၢ အဂၤ ၅,၀၀၀ ညါ. ဒီးလၢအဝဲသ့ၣ် အကျါန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး ပိာ်မုၣ်ဒီးဖိသၣ်တဖၣ် အဃိ အဝဲသ့ၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကအိၣ်အဂၤ ၁၅,၀၀၀ ညါ. (မး ၁၄:၂၁) စီၤအၣ်ဒရ့း တဲဝဲလၢ “ဖဲအံၤ ဖိသၣ်ပိာ်ခွါဖိတဂၤ အိၣ်ဒီး ကိၣ်ယဲၢ်လိၣ် ဒီးညၣ်ဆံးဆံးဖိခံဘ့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကယၢလၢ ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.” (ယိၤ ၆:၉) ကိၣ်အံၤ ပှၤတ့ဝဲလၢ ဘုမုယီၤ ဒီးစိၤဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပှၤအါတက့ၢ် အီၣ်ဝဲကိၣ်အံၤ. မ့မ့ၢ် ညၣ်ဆံးဆံးဖိန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကမ့ၢ်ညၣ်ဃ့လၢ ပှၤဃါဝဲဒီးအံသၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အီၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး ဖိသၣ်ပိာ်ခွါတဂၤအံၤန့ၣ် မ့ၢ်အကယၢလၢ ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်အံၤ အဂီၢ်ဧါ.

၄. ဖဲ ယိၤဟၣ် ၆:၁၁-၁၃ န့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၄ ယ့ၣ်ၡူး ဘၣ်သးပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အသးအိၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်အဃိ အမၢအဝဲသ့ၣ် ဆ့ၣ်နီၤလၢ နီၣ်လါဟ့အဖီခိၣ် တကရူၢ်ဘၣ်တကရူၢ်. (မၢ် ၆:၃၉, ၄၀; ဖး ယိၤဟၣ် ၆:၁၁-၁၃.) လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူး စံးဘျုးဆိအပါလၢ ကိၣ်ဒီးညၣ်အဂီၢ်. ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲ ဒ်အံၤအဃိ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်အီၣ်လၢ အန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် အဟဲလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးအစံးဘျုးက့ၤအီၤ. ယ့ၣ်ၡူး အဒိအတဲာ်အံၤ သိၣ်လိပှၤလၢ ဖဲပအိၣ်တဂၤအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ ပအိၣ်လၢ ပှၤဂၤအကျါမ့ၢ်ဂ့ၤ တချုးလၢ ပအီၣ်တၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဃ့ထုကဖၣ်. ယ့ၣ်ၡူး ဃ့ထုကဖၣ်ဝံၤဒီး အမၢအတၢ်မၢဖိတဖၣ် နီၤလီၤပှၤဂီၢ်မုၢ်တၢ်အီၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် အီၣ်ဘၣ်ဝဲဘျဲဘျဲ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ် အီၣ်ဝဲတလၢာ်ဘၣ်အဃိ တၢ်အီၣ်အိၣ်တ့ၢ် ဒီဒူၣ်ညါဒံး. ယ့ၣ်ၡူး တဘၣ်သး မၤလၢာ်ဂီၤ တၢ်အီၣ်လၢ အအိၣ်တ့ၢ်ဘၣ်အဃိ အမၢအပျဲၢ်အဘီၣ် ထၢဖှိၣ်က့ၤဝဲ. ယ့ၣ်ၡူး အဒိအတဲာ်အံၤ သိၣ်လိပှၤလၢ ပကဘၣ်သူ တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤ သ့သ့ဘၣ်ဘၣ်. နမ့မ့ၢ်မိပါန့ၣ် ပဟ့ၣ်ကူၣ်နၤလၢ နကဖးတၢ်ဂ့ၢ် တခါအံၤဒီးနဖိ ဒီးတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ထုကဖၣ်, တၢ်တူၢ်လိာ်ပှၤတမှံၤ ဒီးတၢ်သးအိၣ်ဟ့ၣ်တၢ် အဂ့ၢ်န့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်.

၅. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်တၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲ ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ဒိးမၤမနုၤလဲၣ် ဒီးယ့ၣ်ၡူး မၤဝဲဒ်လဲၣ်.

 ^၅ ယ့ၣ်ၡူးမၤတၢ်လီၤလး ဒီးအသိၣ်လိတၢ် ဂ့ၤဒိၣ်မးအဃိ ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကမၢကမၣ်ဒိၣ်မး. စီၤမိၤၡ့ တဲဆိပာ်စၢၤ ဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤ ကဆှၢလီၤ ဝံတဂၤ အဂ့ၢ်န့ၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ် သ့ၣ်ညါဝဲအဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကဆိကမိၣ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးကဲဝဲ ဝံတဂၤလၢ စီၤမိၤၡ့ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲ. (၅ မိၤ ၁၈:၁၅-၁၈) တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ် ကဆိကမိၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ယ့ၣ်ၡူးကကဲ စီၤပၤလၢ အဂ့ၢ်ကတၢၢ်တဂၤ ဒီးအကဒုးအီၣ်ဒုးအီဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ဒီတကလုာ်. အဃိ ပှၤဂီၢ်မုၢ် ဘၣ်သး “ဟဲဖီၣ် [ယ့ၣ်ၡူး] ဒ်သိး ကဒုးကဲထီၣ်အီၤလၢ စီၤပၤ” အဂီၢ်. (ယိၤ ၆:၁၄, ၁၅) ဖဲန့ၣ်အခါ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် အိၣ်လၢ ပှၤရိမ့ၤဖိ အတၢ်ပၢဖီလာ်အဃိ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပျဲလၢ ပှၤကပာ်ထီၣ်အီၤလၢ စီၤပၤန့ၣ် လီၤဂာ်ဒ်သိး အဘၣ်သးအိၣ်ဃူဒီး ပှၤယူဒၤဖိ ဒီးပၣ်ဃုာ်လၢ ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်. ဘၣ်ဆၣ် ယ့ၣ်ၡူး တမၤဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူး ‘လဲၤထီၣ်လၢ ကစၢၢ်ခိၣ်ထဲတဂၤ.’ ပှၤအါဂၤ ဆီၣ်သနံးယ့ၣ်ၡူး သနာ်က့ ယ့ၣ်ၡူး တမၤဘၣ်ဃးအသးဒီး ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူး ပာ်လီၤန့ၢ်ပှၤ တၢ်ဒိတၢ်တဲာ်လၢ အဂ့ၤဒိၣ်မး.

၆. ပကွၢ်လိ ယ့ၣ်ၡူးအဒိအတဲာ် သ့ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၆ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပှၤတမၢဆူၣ်ပှၤလၢ ပကကဲထီၣ်စီၤပၤ, ပကပၢတၢ်, ပကမၤ တၢ်လီၤလးလၢ ကဒုးအီၣ်ဒုးအီ ပှၤဂီၢ်မုၢ် ဒီးမၤဘျါက့ၤ ပှၤဆါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤကမၢဆူၣ်ပှၤလၢ ပကထၢနုာ်မဲလၢ ပှၤကဃုထၢထီၣ် ပဒိၣ်တဂၤဂၤ မ့တမ့ၢ် ဆီၣ်ထွဲ ပှၤတဂၤဂၤလၢ အဝဲသ့ၣ် ဆိကမိၣ်လၢ အကမၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤ တၢ်အိၣ်သးတဖၣ်. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ယ့ၣ်ၡူး ပာ်လီၤန့ၢ်ပှၤ အဒိအတဲာ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးအတမၤဘၣ်ဃးအသးဒီး ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ် နီတစဲးဘၣ်. ဒီးလၢခံ အတဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ “ယဘီယမုၢ်န့ၣ်  တဘၣ်ဃးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အံၤဘၣ်.” (ယိၤ ၁၇:၁၄; ၁၈:၃၆) ခီဖျိလၢ ပကဲခရံာ်ဖိအဃိ ပကဘၣ် ဆိကမိၣ်တၢ်ဒ် ယ့ၣ်ၡူးအသိး ဒီးကွၢ်လိအဒိအတဲာ်. အဃိ ဒ်ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲအသိး ပတဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ် ဒီးဆီၣ်ထွဲ ဘီမုၢ်အတၢ်ပၢ. တကးဒံးဘၣ် ပဃ့ထုကဖၣ်လၢ ယွၤအဘီအမုၢ်ကဟဲ. (မး ၆:၁၀) ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲတၢ်လီၤလး ခီဖျိ အသူဝဲကိၣ်န့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိလၢ အဂၤအိၣ်ဒံး. ပကဆဲးကွၢ်အါထီၣ်သကိး.

“ကိၣ်တဖၣ် အခီပညီ”

၇. ယ့ၣ်ၡူး မၤမနုၤလဲၣ် ဒီးအတၢ်မၢဖိတဖၣ် ထံၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. (ယိၤဟၣ် ၆:၁၆-၂၀)

^၇ ယ့ၣ်ၡူးဒုးအီၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢကိၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ အမၢအတၢ်မၢဖိတဖၣ် ဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ တၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်. တၢ်မၢဖိတဖၣ် ဒိးထီၣ်ချံ ဒီးက့ၤကဒါလၢ ဝ့ၢ်ကပ့းရနီၣ်. မ့မ့ၢ် ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ဒ်သိး အကဟးဆှဲး ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဘၣ်သး ပာ်ထီၣ်အီၤလၢစီၤပၤအဂီၢ် အလဲၤထီၣ်လၢ ကစၢၢ်ခိၣ်. (ဖး ယိၤဟၣ် ၆:၁၆-၂၀.) ဖဲတၢ်မၢဖိတဖၣ် က့ၤဒိးချံအခါ ကလံၤမုၢ်ဟဲဆူၣ်ဆူၣ်အဃိ လပီဟူးဝးဝဲဒိၣ်မး. ဖဲန့ၣ်အခါ ယ့ၣ်ၡူးဟးလၢ ထံဖံးခိၣ် ဒီးဟဲလၢအဝဲသ့ၣ်အအိၣ်. ဒီးယ့ၣ်ၡူး မၢစ့ၢ်ကီး တၢ်မၢဖိပ့းတရူး ဟးလၢထံဖံးခိၣ်. (မး ၁၄:၂၂-၃၁) ဖဲယ့ၣ်ၡူး လဲၤထီၣ်လၢ ချံပူၤအခါ ကလံၤမုၢ်ပတုာ်ဝဲအဃိ တၢ်မၢဖိတဖၣ် ကမၢကမၣ် ဒီးတဲဝဲလၢ “နမ့ၢ်ကစၢ်ယွၤအဖိခွါ နီၢ်ကီၢ်.” a (မး ၁၄:၃၃) တၢ်မၢဖိတဖၣ် ထံၣ်ယ့ၣ်ၡူးဟးလၢ ထံဖံးခိၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံမး အဝဲသ့ၣ် တဲဝဲဒ်အံၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲယ့ၣ်ၡူး မၤတၢ်လီၤလး ဘၣ်ဃးဒီးကိၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ် တတဲဝဲ ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ စီၤမၢ်ကူး တဲဝဲလၢ “[တၢ်မၢဖိတဖၣ်] ကမၢကမၣ်ဝဲဒိၣ်မး, မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် တနၢ်ပၢၢ်ဝဲ တၢ်လီၤလး ဘၣ်ဃးဒီး ကိၣ်တဖၣ် အခီပညီဒံးဘၣ်, ဒီးအတၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီး တတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးဒံးဘၣ်.” (မၢ် ၆:၅၀-၅၂) ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်ယ့ၣ်ၡူး တၢ်စိတၢ်ကမီၤန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲ အကမၤတၢ်လီၤလး ဘၣ်ဃးဒီး ကိၣ်တခါဘၣ်. အကမၤစ့ၢ်ကီး တၢ်လီၤလး လၢအဂၤန့ၣ် တၢ်မၢဖိ တနၢ်ပၢၢ်ဝဲဘၣ်. ဖဲန့ၣ်ဝံၤတယံာ်ဘၣ်ဒီး ယ့ၣ်ၡူးတဲကဒါက့ၤ တၢ်လီၤလးလၢ အမၤဝဲဘၣ်ဃးဒီးကိၣ် ဒီးတၢ်လၢ အတဲဝဲန့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိလၢ အဂၤတခါ.

၈-၉. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် လဲၤဃုယ့ၣ်ၡူးလဲၣ်. (ယိၤဟၣ် ၆:၂၆, ၂၇)

^၈ ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးဒုးအီၣ်အီၤလၢ ကိၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် သးစၢၢ်ဆၢထဲလၢ ကမၤလၢပှဲၤ အနီၢ်ကစၢ် တၢ်လိၣ်ဘၣ် ဒီးအတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီ. ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်. လၢခံတနံၤ ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် တထံၣ်ယ့ၣ်ၡူး ဒီးအတၢ်မၢဖိလၢ တၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်ဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် ဒိးထီၣ်ချံ လၢအဟဲလၢ တံၤဘ့ၤရံ ဒီးလဲၤဃုယ့ၣ်ၡူးလၢ ဝ့ၢ်ကပ့းရနီၣ်. (ယိၤ ၆:၂၂-၂၄) အဝဲသ့ၣ် လဲၤဃုယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်သးမၤလိအါထီၣ် ဘၣ်ဃး ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ်ဧါ. တမ့ၢ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဃုယ့ၣ်ၡူး ခီဖျိ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်သးလၢ ယ့ၣ်ၡူးကဒုးအီၣ်အါထီၣ် အဝဲသ့ၣ်တၢ်အီၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်လဲၣ်.

^၉ ဖဲပှၤဂီၢ်မုၢ်ထံၣ်လိာ်သးဒီး ယ့ၣ်ၡူး ဘူးဒီးဝ့ၢ်ကပ့းရနီၣ်အခါ တၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်လဲၣ်. ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ် အဝဲသ့ၣ် ပျီပျီလၢ အဝဲသ့ၣ် ဟဲဃုအီၤန့ၣ် ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် သးလီတၢ်အီၣ်လၢအအိၣ်. ယ့ၣ်ၡူး တဲအဝဲသ့ၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် “အီၣ်ဘၣ်ကိၣ် ဘျဲဘျဲ” ဒီးကိၣ်အံၤန့ၣ် အကဲ “တၢ်အီၣ်လၢ အဟးဂီၤသ့.” ဒီးယ့ၣ်ၡူး မၢအဝဲသ့ၣ် မၤတၢ်လၢ “တၢ်အီၣ်လၢ . . . အကဟ့ၣ်လီၤ တၢ်မူအထူအယိာ်” အဂီၢ်. (ဖး ယိၤဟၣ် ၆:၂၆, ၂၇.) ယ့ၣ်ၡူး ဆဲးတဲဝဲလၢ အပါကဟ့ၣ်လီၤ တၢ်အီၣ်တခါအံၤ. ဖဲပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် နၢ်ဟူ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အီၣ်လၢ အဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်မူအထူအယိာ်သ့အခါ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကကမၢကမၣ်ဒိၣ်မး. တၢ်အီၣ်လၢ အဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်မူအထူအယိာ်သ့န့ၣ် အကဲတၢ်အီၣ်ဒ်လဲၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်အံၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

၁၀. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မူအထူအယိာ်အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်.

^၁၀ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်အံၤ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်သး သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ဒ်သိး အဝဲသ့ၣ် ကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်အံၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်မၤ မနုၤလဲၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကဆိကမိၣ် ဘၣ်ဃးဒီး “တၢ်မၤ” လၢစီၤမိၤၡ့ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ တဲဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်မၤဝဲ. ဘၣ်ဆၣ် ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ် အဝဲသ့ၣ်လၢ “တၢ်မၤကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ သုဘၣ်စူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ပှၤတဂၤလၢ  အဆှၢလီၤဝဲ.” (ယိၤ ၆:၂၈, ၂၉) လၢညါ ယ့ၣ်ၡူး တဲဝဲဘၣ်ဃးဒီး ဒ်သိး ပှၤတဂၤ “ကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မူအထူအယိာ်” အဂီၢ် အကဘၣ်စူၢ်က့ၤနာ်က့ၤအီၤ. (ယိၤ ၃:၁၆-၁၈, ၃၆) တကးဒံးဘၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ပကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မူအထူအယိာ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်န့ၣ် လၢခံ ယ့ၣ်ၡူးတဲအါထီၣ်ဝဲဒံး.—ယိၤ ၁၇:၃.

၁၁. ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် သးစၢၢ်ဆၢထဲလၢ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အီၣ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၈:၂၄, ၂၅)

^၁၁ တၢ်လၢယ့ၣ်ၡူး တဲဘၣ်ဃးဒီး “တၢ်မၤကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤန့ၣ်” ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် တတူၢ်လိာ်ဝဲဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် တဲယ့ၣ်ၡူးလၢ “ဒ်သိးပကထံၣ် တၢ်ပနီၣ်လီၤလး ဒီးနာ်နၤအဂီၢ် နကမၤ တၢ်ပနီၣ်လီၤလး မနုၤလဲၣ်.” (ယိၤ ၆:၃၀) ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဲလၢ အမိၢ်ပၢ်ဖံဖု လၢပျၢၤတဖၣ် အီၣ်ဘၣ်ကိၣ်မၤနၤ ကိးနံၤဒဲး. (ဃ့ ၉:၁၅; ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၈:၂၄, ၂၅.) အဃိ ဖျါလၢအဝဲသ့ၣ် ဆိကမိၣ်ထဲလၢ အကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်. ဒီးဖဲယ့ၣ်ၡူး တဲဆၢက့ၤ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ဃး “ကိၣ်နီၢ်ကီၢ် လၢမူခိၣ်” လၢအဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်မူအထူအယိာ်သ့အခါ အဝဲသ့ၣ် တဘၣ်သး သ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ကတိၤအံၤ အခီပညီဒ်လဲၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် တသံကွၢ်ဝဲဘၣ်. (ယိၤ ၆:၃၂) အဝဲသ့ၣ် သးစၢၢ်ဆၢထဲလၢ အနီၢ်ခိတၢ်လိၣ်ဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် တကနၣ်ဃုာ်တၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူး အဲၣ်ဒိးသိၣ်လိအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မူအထူအယိာ်အဂ့ၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိမနုၤလဲၣ်.

သးစၢၢ်ဆၢ တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်

၁၂. ယ့ၣ်ၡူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၂ တၢ်မၤလိ အရ့ဒိၣ်တခါလၢ ယိၤဟၣ် အဆၢဒိၣ် ၆ န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ပကဘၣ်ပာ်ဆိ နီၢ်သးအတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ ပတၢ်အိၣ်မူပူၤ. လၢညါ ယ့ၣ်ၡူး သိၣ်လိဝဲဘၣ်ဃး တၢ်မၤလိ အရ့ဒိၣ်တခါအံၤ. အဒိ ဖဲမုၣ်ကီၤလံၢ် လ့ပစီယ့ၣ်ၡူးအခါ တၢ်ကတိၤလၢ ယ့ၣ်ၡူး တဲက့ၤဝဲန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤလၢ တၢ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်န့ၣ် အရ့ဒိၣ်န့ၢ် တၢ်အီၣ်ဒံး. (မး ၄:၃, ၄) ဒီးဖဲယ့ၣ်ၡူး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကစၢၢ်ခိၣ်အခါ အသိၣ်လိဝဲလၢ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးလၢအဂ့ၤဒီး ယဟိဝၤယွၤ. (မး ၅:၃) အဃိ ပကြၢးသံကွၢ်လီၤပသးဒ်အံၤ. ‘လၢယတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ် ယပာ်ဆိ ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ လၢနီၣ်ဂံၢ်တၢဧါ မ့တမ့ၢ် ယပာ်ဆိ နီၢ်ခိတၢ်လိၣ်ဘၣ် လၢညါဧါ.’

၁၃. (က) ပဃ့လၢ ပကအီၣ်ဘၣ်အီဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အတကမၣ်ဘၣ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်မၢဖိပီလူး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၀:၆, ၇, ၁၁)

^၁၃ ဖဲပဃ့ထုကဖၣ်အခါ ပမ့ၢ်ဃ့ တၢ်လၢပလိၣ်ဘၣ်လၢ တနံၤဘၣ်တနံၤအဂီၢ်န့ၣ် အတကမၣ်ဘၣ်. (လူၤ ၁၁:၃) လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ ပ “အီၣ်တၢ်အီတၢ်” ဒီးသူၣ်ဖှံသးညီလၢ ပတၢ်မၤအပူၤန့ၣ် အဂ့ၤလၢပဂီၢ်. ဒီးအလီၤဂာ် ဒ်သိးဒီး တၢ်ဟ့ၣ်လၢအ “ဟဲလၢ ယွၤလၢ အမ့ၢ်အတီတဂၤ အအိၣ်.” (စံၣ် ၂:၂၄; ၈:၁၅; ယၤ ၁:၁၇) ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိး ပတပာ်ဆိ နီၢ်ခိတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ ပတၢ်အိၣ်မူပူၤ တဂ့ၤအဂီၢ် ပကဘၣ်ပလီၢ်ပသး. တချုးဖဲ ပှၤမၤဟးဂီၤ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ် ဒီးတၢ်လုၢ်ဟံၣ်ဖဲ ခ.န ၇၀ န့ၣ် တၢ်မၢဖိပီလူး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ခရံာ်ဖိတဖၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ. အတဲဖျါထီၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အဒိအတဲာ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲ ကစၢၢ်စံၤနါ လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢအပူၤ. ဒီးအဟ့ၣ်ပလီၢ် ခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢ အသု “တသးကွံတၢ်အၢ ဒ် [ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်] သးကွံဝဲအသိး တဂ့ၤ.” (ဖး ၁ ကရံၣ်သူး ၁၀:၆, ၇, ၁၁.) ယဟိဝၤယွၤ မၤတၢ်လီၤလး ဒီးဟ့ၣ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် တၢ်အီၣ် ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် တၢ်သူၣ်လီသးကွံအဃိ အဝဲသ့ၣ် ထံၣ်တၢ်အီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒ်အမ့ၢ် “တၢ်အၢ.” (၄ မိၤ ၁၁:၄-၆, ၃၁-၃၄) ဒီးဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ကျီၢ်ထူဖိအခါ အဝဲသ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး တၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီးတၢ်မၤမုာ်မၤဖှံသး ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး အဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်ဒံး. (၂ မိၤ ၃၂:၄-၆) ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်အကတၢၢ် ဘူးထီၣ်ဒိၣ်မးလံ. ပတဘၣ်သး လီၤဂာ်ဒီး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်ဘၣ်အဃိ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကသးစၢၢ်ဆၢ တၢ်မၢဖိပီလူး အတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်.

၁၄. လၢဟီၣ်ခိၣ်သီန့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲဘၣ်ပှၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အီၣ်တၢ်အီ အဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ဖဲယ့ၣ်ၡူး သိၣ်လိပှၤလၢ ပကဘၣ်ဃ့ “တၢ်အီၣ် လၢတနံၤအဂီၢ်” အခါ အသိၣ်လိစ့ၢ်ကီးပှၤလၢ ပကဘၣ်ဃ့လၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သး ကဟဲလၢပှဲၤထီၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ “ဒ်လၢမူခိၣ်အသိး.” (မး ၆:၉-၁၁) ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဖဲယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ကတိၤအံၤ ဟဲလၢပှဲၤထီၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအခါ တၢ်အိၣ်သး ကမၤအသးဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံ  ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သး အကျါတခါန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး အကဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢ အဝံၣ်အဘဲ. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ယၡါယၤ ၂၅:၆-၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဖဲယဟိဝၤယွၤ အဘီမုၢ်တၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ် တၢ်အီၣ်လၢအဝံၣ်အဘဲ ကအိၣ်ဝဲ အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လၢ ပှၤကိးဂၤဒဲးအဂီၢ်. ဒီးစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၂:၁၆ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲဒ်အံၤ, “လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ် ဘုကအါဟုကအါဝဲ ဒီးလၢကစၢၢ်တဖၣ် အဒီခိၣ်န့ၣ် ဘုကအိၣ်ဝဲ အါအါဂီၢ်ဂီၢ် တုၤလၢ အလီၤလာ်.” ထံၣ်တမှံကွၢ် လၢဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤ နကဖီအီၣ် တၢ်အီၣ်လၢအဝံၣ် လၢနတဖီအီၣ်ဘၣ်နီတဘျီဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် နကသူၣ်လီၤတၢ်လၢ နကရၢၢ်ပူၤ ဒီးနကအီၣ်ဘၣ် အသၣ်ဝံၣ်ဝံၣ်ဘဲဘဲ. (ၡါ ၆၅:၂၁, ၂၂) ဒီးပှၤကိးဂၤဒဲးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ် ကအီၣ်ဘၣ်အီဘၣ်တၢ်ဘျဲဘျဲ ဒီးကသးခုဝဲ.

၁၅. လၢဟီၣ်ခိၣ်သီန့ၣ် ပှၤလၢအဂဲၤဆၢထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤတဖၣ် ကမၤလိဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ယိၤဟၣ် ၆:၃၅)

^၁၅ ဖး ယိၤဟၣ် ၆:၃၅. ဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤ ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူး ဒုးအီၣ်အဝဲသ့ၣ် လၢကိၣ်ဒီးညၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်အံၤ တစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ယ့ၣ်ၡူးဘၣ်သနာ်က့ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ခါဆူညါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တနီၤ ကဂဲၤဆၢထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤ ဒီးနကထံၣ်ဘၣ်အီၤ. (ယိၤ ၅:၂၈, ၂၉) ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢအဂဲၤဆၢထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤတဖၣ်အံၤ ကဘၣ်မၤလိ ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ကတိၤ အခီပညီလၢ အတဲဝဲလၢ “ယမ့ၢ်တၢ်မူ အကိၣ်လီၤ. ပှၤလၢအဟဲလၢ ယအိၣ်န့ၣ် တလီၤဘဲ နီတစဲးလၢၤဘၣ်.” ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်စူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ပှ့ၤက့ၤ ဒီးနာ်လၢ ယ့ၣ်ၡူး ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသးသမူ လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤကအိၣ်လၢ ပှၤလၢအဂဲၤဆၢထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤတဖၣ် ဒီးဖိသၣ်လၢ အအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်သီတဖၣ်အဂီၢ် ဒ်သိး အဝဲသ့ၣ် ကမၤလိ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအတၢ်တိာ်ပာ်အဂ့ၢ်. ပမ့ၢ်ပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါအံၤ ဒီးသိၣ်လိဘၣ် အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် ကလီၤသးခုထဲလဲၣ်. နမ့ၢ်မၤစၢၤဘၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးအကအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် နကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သးခုဒိၣ်န့ၢ်ဒံး နအီၣ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်တၢ်အီ လၢအဝံၣ်အဘဲ လၢဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤဒံး.

၁၆. တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၆ လၢတၢ်မၤလိတခါအံၤ ပတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ယိၤဟၣ် အဆၢဒိၣ် ၆ အပူၤတနီၤလံ. ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်ဃးဒီး “တၢ်မူအထူအယိာ်” အဂ့ၢ်န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူး ကသိၣ်လိပှၤ ဒီဒူၣ်ဒံး. ဒ်ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် ကဘၣ်ဒိကနၣ် ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ကတိၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအသိး ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပကဘၣ်ဒိကနၣ် ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ကတိၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. အဃိ ပကဆဲးမၤလိအါထီၣ် ယိၤဟၣ် အဆၢဒိၣ် ၆ လၢတၢ်မၤလိ လၢခံတခါ.