၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤသးပှၢ်အအိၣ်လဲၣ်.

 ပဝဲကိးဂၤဒဲးန့ၣ် ပလိၣ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဆၢတဲာ် တၢ်လၢအဘၣ်. ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်အံၤ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်အအိၣ် မ့တမ့ၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ နီၢ်သးတခီ အအိၣ်သ့. ဒီးပှၤလၢအဟ့ၣ်ကူၣ်ပှၤန့ၣ် အသးမ့ၢ်ပှၢ်န့ၢ်ပှၤ သနာ်က့ ပတဘၣ်ဆိကမိၣ်လၢ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် တကဲဘျုးလၢ ခဲအံၤလၢၤဘၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သးလၢ ပကမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤသးပှၢ်အအိၣ်. ပှၤသးပှၢ်တဖၣ်န့ၣ် အတၢ်လဲၤခီဖျိ, အတၢ်နၢ်ပၢၢ် ဒီးအတၢ်ကူၣ်သ့ အိၣ်အါန့ၢ်ပှၤ စၢၢ်တလၢၢ်.—ဘး ၁၂:၁၂.

၂. လၢတၢ်မၤလိအံၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၂ လၢညါန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ သူဝဲအခ့အပှၤလၢ အသးတီတဖၣ် ဒ်သိး ကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဒီးကဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အပှၤဂီၢ်မုၢ်. အဒိ ယဟိဝၤယွၤသူဝဲ စီၤမိၤၡ့, စီၤဒၤဝံး ဒီးတၢ်မၢဖိယိၤဟၣ်. အဝဲသ့ၣ်အိၣ်မူဝဲ တၢ်ဆၢကတီၢ် တဒ်သိးလိာ်သးဘၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် တၢ်အိၣ်သးစ့ၢ်ကီး လီၤဆီဖးဒိၣ်ညါ. တချုးလၢ အဝဲသ့ၣ်သံဒံးဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်နီၤလီၤက့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ အကဲဘျုးတဖၣ် လၢပှၤသးစၢ်အအိၣ်. ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤ လၢအသးတီတဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပကဘၣ်ဒိကနၣ် ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်န့ၣ် အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မး. အဃိ ယဟိဝၤယွၤ ပၢနုာ်ဃုာ် အဝဲသ့ၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ် လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ ဒ်သိးပကဟံးန့ၢ် တၢ်မၤလိအဂီၢ်. ပသးစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပသးပှၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ အကဲဘျုး သ့ဒီဒူၣ်. (ရိ ၁၅:၄; ၂ တံၤ ၃:၁၆) လၢတၢ်မၤလိအံၤ ပကတဲသကိး ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤ လၢအသးတီသၢဂၤအံၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ဒီးပဟံးန့ၢ် တၢ်မၤလိကသ့ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်.

“သုကအိၣ်မူဘၣ် ဖးယံာ်”

၃. စီၤမိၤၡ့ အိၣ်ဒီးမူဒါ မနုၤလဲၣ်.

^၃ စီၤမိၤၡ့ မၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢ တၢ်သးဆူၣ်အပူၤ လၢအတၢ်အိၣ်မူ ဒီတစိၤညါ. အကဲဝံ, စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်, ပှၤတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ် ဒီးပှၤကွဲးလံာ်. စီၤမိၤၡ့န့ၣ် အတၢ်လဲၤခီဖျိ အိၣ်ဒီဒူၣ်ညါ. အတီခိၣ်ရိၤမဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ ကထူၣ်ဖျဲးထီၣ်လၢ ကုၢ်အလီၢ် လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤ. ဒီးအထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤမၤတၢ်လီၤလးဒီဒူၣ်. ယဟိဝၤယွၤ သူဝဲစီၤမိၤၡ့လၢ  ကကွဲးဝဲ လံာ်အဆိကတၢၢ်ယဲၢ်ဘ့ၣ် ဒီးစံးထီၣ်ပတြၢၤ အဆၢဒိၣ် ၉၀. ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အကွဲးစ့ၢ်ကီး စံးထီၣ်ပတြၢၤ အဆၢဒိၣ် ၉၁ ဒီးလံာ်ယိၤဘး.

၄. စီၤမိၤၡ့ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ မတဂၤလဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.

^၄ တချုးဖဲ စီၤမိၤၡ့ သံဒံးဘၣ် ဒီးအသးနံၣ်အိၣ် ၁၂၀ အခါန့ၣ် အကိးဖှိၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ မၤတ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်. လၢအပူၤကွံာ် အနံၣ်အါမးန့ၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတနီၤ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ မၤတၢ်လီၤလးအါမး ဒီးထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ စံၣ်ညီၣ် ပှၤအဲၤကူပတူးဖိ. (၂ မိၤ ၇:၃, ၄) အဝဲသ့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ မၤသ့ၣ်ဖး ပီၣ်လဲၣ်ဂီၤ တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤဟးဂီၤ စီၤပၤဖၤရိၤ ဒီးအသုးမုၢ်ခဲလၢာ်. (၂ မိၤ ၁၄:၂၉-၃၁) လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢအပူၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီသဒၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ဒီးကွၢ်ထွဲ အဝဲသ့ၣ်ဂ့ၤဂ့ၤ. (၅ မိၤ ၈:၃, ၄) တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ကနုာ်လီၤဘၣ်လၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အဃိ တချုးလၢ စီၤမိၤၡ့ သံဒံးဘၣ်န့ၣ် အအဲၣ်ဒိး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အဝဲသ့ၣ်. a

၅. ဒ် ၅ မိၤၡ့ ၃၀:၁၉, ၂၀ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး တချုးလၢ စီၤမိၤၡ့ သံဒံးဘၣ်န့ၣ် အဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိဒ်လဲၣ်.

^၅ စီၤမိၤၡ့ တဲဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ဖး ၅ မိၤၡ့ ၃၀:၁၉, ၂၀.) စီၤမိၤၡ့ တဲသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ်လၢအဂ့ၤ လၢခါဆူညါ. ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤအဝဲသ့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ကအိၣ်ဘၣ်လၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အပူၤ ဖးယံာ်ညါ. တၢ်လီၢ်အံၤ ဃံလၤဒိၣ်မး ဒီးပှၤသူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်စ့ၢ်ကီး မဲထီၣ်ဂ့ၤမး. ဘၣ်ဃးဒီး ကီၢ်တၢ်စံးပာ်န့ၣ် စီၤမိၤၡ့ တဲအဝဲသ့ၣ်လၢ “ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ကအိၣ်ဒီး ဝ့ၢ်ဖးဒိၣ်လၢ အဖျါဂ့ၤ လၢသုတတ့ထီၣ်အီၤဘၣ်တဖၣ်, ဟံၣ်တဖၣ် လၢအပှဲၤဝဲဒီး တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢအဂ့ၤ အကလုာ်ကလုာ်လၢ သုတမၤတၢ် ဒ်သိး သုကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဘၣ်, ထံကမါတဖၣ်လၢ သုတခူၣ်လီၤအီၤဘၣ်, ဒီးစပံးကျီးတဖၣ် ဒီးသ့ၣ်စၤယံးတဖၣ် လၢသုတသူၣ်လီၤအီၤဘၣ်.”—၅ မိၤ ၆:၁၀, ၁၁.

၆. ဘၣ်မနုၤအဃိ ကစၢ်ယွၤပျဲဝဲလၢ ပှၤကလုာ်ဂၤတဖၣ် မၤနၢၤကွံာ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလဲၣ်.

^၆ ဒ်သိး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ကဆဲးအိၣ်ဘၣ်လၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ် အပူၤအဂီၢ် စီၤမိၤၡ့ ဟ့ၣ်ပလီၢ်စ့ၢ်ကီး အဝဲသ့ၣ်လၢ ကဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလိာ်. စီၤမိၤၡ့ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အဝဲသ့ၣ်လၢက “ဃုထၢတၢ်မူ” ခီဖျိ ကဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ် ဒီး “တီဒီးအီၤထီဘိ.” သနာ်က့ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ တဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်ဘၣ်. လၢခံ ယဟိဝၤယွၤ ပျဲဝဲလၢ ပှၤအၤၡူၢ်ဖိ ဒီးပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိ ကမၤနၢၤကွံာ် အဝဲသ့ၣ် ဒီးက့ၤဖီၣ်အဝဲသ့ၣ်.—၂ စီၤပၤ ၁၇:၆-၈, ၁၃, ၁၄; ၂ ကွဲး ၃၆:၁၅-၁၇, ၂၀.

၇. တၢ်လၢ စီၤမိၤၡ့တဲဝဲန့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၇ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်န့ၣ် ပကအိၣ်မူဘၣ် လီၤထူလီၤယိာ်. ဒ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ ကနုာ်လီၤဘၣ်လၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အသိး ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပကနုာ်လီၤဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်သီလၢ ကစၢ်ယွၤအၢၣ်လီၤန့ၢ်ပှၤန့ၣ် ဘူးထီၣ်လံ. တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ကကဲထီၣ်က့ၤ ပၤရဒံစူး. (ၡါ ၃၅:၁; လူၤ ၂၃:၄၃) မုၣ်ကီၤလံၢ် ဒီးအတၢ်ဝံတၢ်နါတဖၣ် တအိၣ်လၢၤဘၣ်. (လီၣ် ၂၀:၂, ၃) တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ်လၢ အတသိၣ်လိ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်န့ၣ် တအိၣ်လၢၤဘၣ်. (လီၣ် ၁၇:၁၆) ဒီးပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်ပၢတၢ်ပြး လၢကမၤနၢၤအီၣ်တၢ်န့ၣ် တအိၣ်လၢၤဘၣ်. (လီၣ် ၁၉:၁၉, ၂၀) လၢဟီၣ်ခိၣ်သီန့ၣ် ပှၤလၢကမၤတၢထီၣ်တၢလီၤတၢ် တအိၣ်လၢၤဘၣ်. (စံး ၃၇:၁၀, ၁၁) ပှၤလၢအအိၣ်ဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးအပူၤန့ၣ် ကဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဃိ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကအိၣ်ဝဲ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်ကအဲၣ်လိာ်သး ဒီးကနာ်န့ၢ်လိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤ. (ၡါ ၁၁:၉) အဃိ ပခိးကွၢ်လၢ်လၢ တၢ်အၢၣ်လီၤတဖၣ်အံၤ ကဟဲလၢပှဲၤထီၣ် သပှၢ်တၢၢ်. ဒီးပမ့ၢ်ဆဲးဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်န့ၣ် ပကအိၣ်မူဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးအပူၤ လီၤထူလီၤယိာ်.—စံး ၃၇:၂၉; ယိၤ ၃:၁၆.

၈. တၢ်အၢၣ်လီၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အိၣ်မူ လီၤထူလီၤယိာ်န့ၣ် မၤစၢၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အမၤမံၤၡၢၤနရံၤ တဂၤဒ်လဲၣ်. (ယူဒၤ ၂၀, ၂၁)

 ^၈ ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ် ဒ်လဲၣ်သနာ်က့ ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤလၢ အကဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်မူအထူအယိာ် ထီဘိန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကတီဒီးအီၤ. (ဖး ယူဒၤ ၂၀, ၂၁.) တကးဒံးဘၣ် ကမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးပှၤလၢ ပကတြီဆၢကွံာ် ပနီၢ်ကစၢ် တၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤလၢ အအိၣ်လၢ ကီၢ်အၤဖြံၤကၤ ဒီးအမၤ မံၤၡၢၤနရံၤဖးယံာ်န့ၣ် အထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤကွၢ်လၢ အကမၤတၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ တဘၣ်သးဝဲဘၣ် မၢ်မၢ်. အတဲဝဲလၢ “ယသ့ၣ်ညါလၢ ယမ့ၢ်တဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်ဘၣ်န့ၣ် ယတအိၣ်မူဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးအပူၤဘၣ်. ယသ့ၣ်ညါဘၣ် ဒ်အံၤအဃိ မၤစၢၤယၤလၢ ယကဂုာ်ကျဲးစၢး တြီဆၢကွံာ် တၢ်မၤကွၢ် ဒီးယဆဲးဃ့ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤစၢၤ ဆူၣ်န့ၢ်ဒံးအလီၢ်.”

“တၢ်လၢ နမၤတမံၤဂ့ၤ တမံၤဂ့ၤ ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်”

၉. စီၤဒၤဝံး ထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ် မနုၤလဲၣ်.

^၉ စီၤဒၤဝံး ကဲဝဲစီၤပၤလၢ အဂ့ၤတဂၤ. အကဲစ့ၢ်ကီး ပှၤဒ့တၢ်အူတၢ်ဖိ, ပှၤကွဲးထါ, ပှၤဒုးတၢ်ဖၠဲး ဒီးအကဲစ့ၢ်ကီး ဝံတဂၤ. စီၤဒၤဝံးန့ၣ် အထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်အါမး. စီၤပၤစီလူး ဘၣ်သး မၤသံအီၤအဃိ အဘၣ်ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသး ဒီးအိၣ်ခူသူၣ် တဘျုးနံၣ်ညါ. ဖဲအကဲထီၣ် စီၤပၤအခါ ခီဖျိလၢ အဖိခွါစီၤအးဘၡါလိၣ် ဘၣ်သးကဲထီၣ် စီၤပၤလၢအလီၢ်အဃိ အဘၣ်ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးလၢ အသီတဘျီ. စီၤဒၤဝံး ထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးအမၤဘၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ် သနာ်က့ အဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ တုၤလၢအသံ. ယဟိဝၤယွၤ တဲဝဲလၢ စီၤဒၤဝံးန့ၣ် အကဲ “ပှၤတဂၤလၢ ယဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤ.” ပမ့ၢ်ဒိကနၣ် စီၤဒၤဝံး အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢ ပဂီၢ်နီၢ်ကီၢ်.—မၤတၢ် ၁၃:၂၂; ၁ စီၤပၤ ၁၅:၅.

၁၀. တချုးလၢ စီၤၡလိၤမိၤ ကဲထီၣ်စီၤပၤဒံးဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဒၤဝံး ကဘၣ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလဲၣ်.

^၁၀ စီၤဒၤဝံး အဖိခွါစီၤၡလိၤမိၤန့ၣ် အကဘၣ် ကဲထီၣ်က့ၤစီၤပၤ လၢစီၤဒၤဝံးအလီၢ်. စီၤဒၤဝံး ကဟ့ၣ်ကူၣ် အဖိခွါဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ ဃုထၢထီၣ် စီၤၡလိၤမိၤလၢ ကတ့ထီၣ်ဝဲ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်လၢ ပှၤကဟဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤလၤကပီၤအီၤအဂီၢ်. (၁ ကွဲး ၂၂:၅) တကးဒံးဘၣ် ဒ်သိး စီၤၡလိၤမိၤ ကပၢဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိအဂီၢ် အကလိၣ်ဘၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤစၢၤ သပှၢ်တၢၢ်. အဃိ အပါစီၤဒၤဝံး ကဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤဒ်လဲၣ်. ပကဆဲးကွၢ်သကိး.

၁၁. ဒ် ၁ စီၤပၤ ၂:၂, ၃ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး စီၤဒၤဝံး တဲဘၣ် အဖိခွါစီၤၡလိၤမိၤ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးစီၤဒၤဝံး တဲတၢ်ဘၣ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၁ စီၤဒၤဝံး တဲဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ဖး ၁ စီၤပၤ ၂:၂, ၃.) စီၤဒၤဝံးတဲဘၣ် အဖိခွါလၢ အမ့ၢ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်န့ၣ် အမၤတၢ် ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ် စီၤၡလိၤမိၤ တၢ်အါမံၤ ဒီးမၤစၢၤအီၤလၢ ကျဲအါဘိ. (၁ ကွဲး ၂၉:၂၃-၂၅) စီၤၡလိၤမိၤ တ့ထီၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်လုၢ်ဟံၣ် လီၤဘီလီၤမုၢ် ဒီးအကွဲးဘၣ်ဝဲ လံာ်စီဆှံ တဘျုးကတြူၢ်ညါ, အမံၤဒိၣ်ထီၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့ ဒီးတၢ်ထူးတၢ်တီၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ်. (၁ စီၤပၤ ၄:၃၄) ဒီးစီၤဒၤဝံးတဲဘၣ် စီၤၡလိၤမိၤလၢ အမ့ၢ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်မး အမၤတၢ် ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်. သနာ်က့ ဖဲစီၤၡလိၤမိၤ သးပှၢ်ထီၣ်အခါ အဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်က့ၤ ယွၤလၢအကမၣ်အဃိ အတဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးလၢၤဘၣ်. ယဟိဝၤယွၤ တဟ့ၣ်အီၤ တၢ်ကူၣ်သ့ လၢၤဘၣ်အဃိ အတပၢတၢ်လၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒီးတၢ်တီတၢ်လိၤ အပူၤလၢၤဘၣ်.—၁ စီၤပၤ ၁၁:၉, ၁၀; ၁၂:၄.

၁၂. တၢ်လၢ စီၤဒၤဝံးတဲဝဲန့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်.

^၁၂ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်န့ၣ် အကဆိၣ်ဂ့ၤပှၤ ဒီးမၤစၢၤပှၤ. (စံး ၁:၁-၃) ယဟိဝၤယွၤ တအၢၣ်လီၤပှၤလၢ အကဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ထူးတၢ်တီၤ ဒီးတၢ်မံၤဒိၣ်သၣ်ဒိၣ် ဒ်သိးဒီး စီၤၡလိၤမိၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်ဒိကနၣ် အကလုၢ်န့ၣ် အကဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ကူၣ်သ့ ဒ်သိး ပကဆၢတဲာ်တၢ် လၢအဘၣ်. (ကတိၤ ၂:၆, ၇; ယၤ ၁:၅) ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ် မၤစၢၤပှၤ ဒ်သိး ပကဃုထၢ တၢ်ဖံးတၢ်မၤ, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့, တၢ်မၤမုာ်မၤဖှံသး ဒီးပကသူစ့လၢ တၢ်ကူၣ်သ့. ပမ့ၢ်မၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ် ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ ကဂ့ၤဝဲ ဒီးပကအိၣ်မူဘၣ် လီၤထူလီၤယိာ်. (ကတိၤ ၂:၁၀, ၁၁) တကးဒံးဘၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် သကိးလၢအဂ့ၤ ဒီးပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ကအိၣ်ဒီး တၢ်သးခု.

၁၃. ဒ်သိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခါမဲ ကအိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်မူလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤ မၤစၢၤအီၤလဲၣ်.

^၁၃ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခါမဲ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်မိၣ်စဲဘံးန့ၣ် အဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ လၢအပတီၢ်ထီန့ၣ် အကအိၣ်မူဘၣ် ဘီၣ်ဘီၣ်ညီညီ. အထီၣ် ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ ဒီးမၤလိဝဲ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ်အဂ့ၢ်. အတဲဝဲလၢ “ယမၤလိတၢ်မုာ်မး, ဘၣ်ဆၣ် ယဂံၢ်ယဘါ ဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ် လၢာ်အါမး. ယထီၣ်ကၠိ စးထီၣ်လၢ ဂီၤခီ ၇:၃၀ တုၤလၢဟါခီ ၆:၀၀ နၣ်ရံၣ်. ယတထီၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကိးဘျီဒဲးဘၣ် ဒီးယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ တဂ့ၤအါအါလၢၤဘၣ်. ယသ့ၣ်ညါလီၤသးလၢ ယဂုာ်ကျဲးစၢးမၤ ကစၢ်ခံဂၤအတၢ်မၤ.” (မး ၆:၂၄) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခါမဲ ဃ့ထုကဖၣ် ဒီးအဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ် လံာ်လဲၢ်လၢ ပတၢ်ကရၢကရိ ထုးထီၣ်ဝဲ လၢအဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီး အတၢ်အိၣ်သး. အဆဲးတဲဝဲလၢ “ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဒီးယမိဟ့ၣ်ကူၣ်ယၤအခါ ယဆၢတဲာ်လီၤသးလၢ ယတဆဲးထီၣ် ဖၠၣ်စိမိၤကၠိလၢၤဘၣ် ဒီးယကစးထီၣ်မၤ ယဟိဝၤယွၤ တၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤ. ယသ့ၣ်ညါလီၤသးလၢ ယတၢ်ဆၢတဲာ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အဂ့ၤကတၢၢ် ဒီးယသးခုဒိၣ်မး.”

၁၄. စီၤမိၤၡ့ ဒီးစီၤဒၤဝံး အတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါန့ၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၄ စီၤမိၤၡ့ ဒီးစီၤဒၤဝံး အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အရ့ဒိၣ်လၢ အကဘၣ် ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်. တချုးလၢ အဝဲသ့ၣ်သံဒံးဘၣ်န့ၣ် အဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤဂၤလၢ ကကွၢ်လိ အဝဲသ့ၣ် အဒိအတဲာ် ဒီးဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ. အဝဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲလၢ ပှၤတဂၤ မ့ၢ်တဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤဘၣ်န့ၣ် အတဒိးန့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢၤဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် ကဲဘျုးလၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤဒံး. အနံၣ်လၢအကယၤတဖၣ် ဝံၤ အလီၢ်ခံ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤ လၢအဂၤတဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ပကဘၣ် ဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မး.

“တၢ်သးခုလၢ အဒိၣ်န့ၢ်အန့ၢ် လၢယဂီၢ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်”

၁၅. ဖဲတၢ်မၢဖိယိၤဟၣ် အိၣ်မူအဆၢကတီၢ်န့ၣ် အထံၣ်ဘၣ် မနုၤလဲၣ်.

^၁၅ စီၤယိၤဟၣ် မ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် အတၢ်မၢဖိလၢ အအဲၣ်ဝဲဒိၣ်မးတဂၤ. (မး ၁၀:၂; ယိၤ ၁၉:၂၆) စီၤယိၤဟၣ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီး ယ့ၣ်ၡူး ဒီးအထံၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး ယ့ၣ်ၡူး မၤတၢ်လီၤလးအါမး. ဒီးအမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သးကီခဲ သနာ်က့ အဆဲးတီဒီးယ့ၣ်ၡူး. အထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤမၤသံယ့ၣ်ၡူး ဒီးဖဲယ့ၣ်ၡူး ဂဲၤဆၢထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ အထံၣ်ဘၣ် ယ့ၣ်ၡူးစ့ၢ်ကီး. ဖဲအအိၣ်မူ အဆၢကတီၢ်န့ၣ် အထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လဲၤထီၣ်လဲၤထီ ဒီးအထံၣ်ဘၣ် စ့ၢ်ကီးလၢ “တၢ်သးခုကစီၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအီၤလၢ ပှၤခဲလၢာ်အကျါ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်.”—ကလီး ၁:၂၃.

၁၆. တၢ်လၢ စီၤယိၤဟၣ် ကွဲးဝဲန့ၣ် ကဲဘျုးလၢ မတဂၤအဂီၢ်လဲၣ်.

^၁၆ ဖဲစီၤယိၤဟၣ် သးပှၢ်ထီၣ် ဒီးဘူးထီၣ်ကသံအခါ အန့ၢ်ဘၣ် “တၢ်လီၣ်ဖျါ” လၢယ့ၣ်ၡူးခရံာ် အအိၣ်အဃိ အကွဲးဝဲလံာ်လီၣ်ဖျါ. (လီၣ် ၁:၁) အကွဲးစ့ၢ်ကီး လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဘ့ၣ် ဒီးလံာ်အဂၤသၢဘ့ၣ်လၢ ပကိးလၢ လံာ် ၁ ယိၤဟၣ်, ၂ ယိၤဟၣ် ဒီး ၃ ယိၤဟၣ်. လံာ်ယိၤဟၣ် သၢဘ့ၣ်တဘ့ၣ်န့ၣ် အကွဲးန့ၢ်ဝဲ စီၤကါယူး လၢအကဲ ခရံာ်ဖိလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ ဒီးအအဲၣ်ဝဲ ဒ်သိးဒီး အဖိတဂၤ. (၃ ယိၤ ၁) ဖဲန့ၣ်အခါ ပှၤလၢ စီၤယိၤဟၣ် အဲၣ်ဝဲ ဒ်သိးဒီး အဖိလၢ နီၢ်သးတခီန့ၣ် ကအိၣ်ဝဲ တဘျုးဂၤညါ. ဒီးတၢ်လၢ စီၤယိၤဟၣ် ကွဲးဝဲန့ၣ် ကဲဘျုးလၢ ယ့ၣ်ၡူး အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်အဂီၢ် တုၤလၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ.

၁၇. ဒ် ၃ ယိၤဟၣ် ၄ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး တၢ်မနုၤ မၤသးခု စီၤယိၤဟၣ်အသးလဲၣ်.

^၁၇ စီၤယိၤဟၣ် ကွဲးဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ဖး ၃ ယိၤဟၣ် ၄.) စီၤယိၤဟၣ် ကွဲးဝဲ ဘၣ်ဃးဒီး အထံၣ်ဘၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဒိကနၣ်ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်အဃိ အသးခုဒိၣ်မး. ဖဲစီၤယိၤဟၣ်ကွဲး လံာ်ယိၤဟၣ် သၢဘ့ၣ်တဘ့ၣ်အခါ ပှၤတနီၤန့ၣ်သိၣ်လိ တၢ်သိၣ်လိ လၢအကမၣ် ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ အါဂၤန့ၣ် ဆဲး “လဲၤတၢ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤ.” အဝဲသ့ၣ် ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်ဒီး “အိၣ်မူမၤထွဲ ဒ်ပၢ်အတၢ်မၤလိာ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲအသိး.” (၂ ယိၤ ၄, ၆) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အသးတီတဖၣ်အံၤ မၤသးခု စီၤယိၤဟၣ်အသး ဒီးယဟိဝၤယွၤအသး.—ကတိၤ ၂၇:၁၁.

၁၈. တၢ်လၢ စီၤယိၤဟၣ်တဲဝဲန့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်.

^၁၈ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်တီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ပကသးခု ဒီးပှၤဂၤစ့ၢ်ကီး ကသးခု. (၁ ယိၤ ၅:၃) အဒိ ပသ့ၣ်ညါလၢ ပမၤသးခုဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအသးအဃိ ပသးခု. ဖဲပဟးဆှဲး တၢ်လ့ပစီ ဒီးပဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်အခါ အသးခုဒိၣ်မး. (ကတိၤ ၂၃:၁၅) တကးဒံးဘၣ် မူခိၣ်ကလူးတဖၣ် သးခုဝဲစ့ၢ်ကီး. (လူၤ  ၁၅:၁၀) ပသ့ၣ်ညါလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအါဂၤ ထံၣ်ဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနး ဒီးတၢ်လ့ပစီ သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ် ဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီ. ဖဲပထံၣ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် ဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤအခါ ပသးခုဒိၣ်မး. (၂ သ့း ၁:၄) ဒီးဖဲမုၣ်ကီၤလံၢ် အတၢ်ပၢလၢ ဟီၣ်ခိၣ်အံၤ ကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲအခါ ခီဖျိလၢ ပတီဒီး ယဟိဝၤယွၤအဃိ ပကဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်သးခု.

၁၉. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ရ့ခၠိၤ သိၣ်လိဘၣ်ပှၤဂၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဃိ အတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၉ ဖဲပတဲပၠးဘၣ် ပှၤဂၤတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအခါ ပသးခုဒိၣ်မး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ရ့ခၠိၤ လၢအအိၣ်လၢ ဒိၢ်မံနံကဲၣ် ရံၤဖၢဘျံးန့ၣ် တဲဝဲလၢ အသိၣ်လိပှၤဂၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အဂ့ၢ်အဃိ အထံၣ်ဝဲ ဒ်သိးဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လီၤဆီတခါ. အမၤစၢၤဘၣ် ပှၤအါဂၤလၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ. အတဲဝဲလၢ “ဖဲယထံၣ်ဘၣ်လၢ ယပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ, သန့ၤသးလၢအီၤ ဒီးဂုာ်ကျဲးစၢး ဆီတလဲ အတၢ်အိၣ်မူဒ်သိး ကမၤသးခု ယဟိဝၤယွၤ အသးအခါ ယသးခုညါ. တၢ်သးခုလၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် အဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ယတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါ ဒီးယတၢ်ဟ့ၣ်လီၤသး စၢၢ်တလၢၢ်.”

ဒိကနၣ် ပှၤလၢအသးတီတဖၣ် အတၢ်ကတိၤ

၂၀. ပလီၤဂာ်ဒီး စီၤမိၤၡ့, စီၤဒၤဝံး ဒီးစီၤယိၤဟၣ် ဒ်လဲၣ်.

^၂၀ စီၤမိၤၡ့, စီၤဒၤဝံး ဒီးစီၤယိၤဟၣ် အိၣ်မူပာ်စၢၤလၢညါ ဖးယံာ်လံ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်အိၣ်မူ အဆၢကတီၢ် ဒီးတၢ်အိၣ်သးန့ၣ် တဒ်သိးဒီးပှၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပလီၤဂာ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်အါမး. ဒ်အဝဲသ့ၣ်အသိး ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ကစၢ်ယွၤအမ့ၢ်အတီ, ပဃ့ထုကဖၣ်လၢအအိၣ်, ပသန့ၤသးလၢအီၤ ဒီးဃုအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ. ဒီးဒ်အဝဲသ့ၣ်အသိး ပနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဆိၣ်ဂ့ၤ ပှၤလၢအဒိကနၣ် အကလုၢ်.

၂၁. ပမ့ၢ်မၤထွဲ စီၤမိၤၡ့, စီၤဒၤဝံး ဒီးစီၤယိၤဟၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ဒီးဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်န့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်.

^၂၁ ပမ့ၢ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်န့ၣ် အကမၤစၢၤပှၤ ဒီးပမၤတၢ် ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်. ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်မူထူယိာ် ဒီးပ “ကအိၣ်မူဘၣ် ဖးယံာ်.” (၅ မိၤ ၃၀:၂၀) ဒီးပမၤသးခုဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအသးအဃိ ပက သးခု ဒီးဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ ပတဆိကမိၣ်ဘၣ်ဘၣ်. (အ့း ၃:၂၀) အဃိ မ်ပမၤထွဲ ပှၤသးတီတဖၣ်အံၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ဒီးဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလိာ်ထီဘိ.