၁. ဖဲနဆိကမိၣ်ထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်အခါ နထံၣ်အီၤလၢ အကဲပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်.

 ဖဲနဆိကမိၣ်ထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အဂ့ၢ်အခါ နထံၣ်အီၤလၢ အကဲပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်. ဖဲနဃ့ထုကဖၣ် လၢအအိၣ်အခါ နဆိကမိၣ် အမၤဝဲဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ပထံၣ်အီၤတသ့ဘၣ် သနာ်က့ လံာ်စီဆှံ တဲဘၣ်ပှၤအဂ့ၢ်အမၠိမၠိ. လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အမ့ၢ်ဝဲ “မုၢ် ဒီးကတီၤတဘ့ၣ်” ဒီးအမ့ၢ်ဝဲ “မ့ၣ်အူလၢ အအီၣ်ကွံာ်တၢ်.” (စံး ၈၄:၁၁; ဧ့ၤ ၁၂:၂၉) အဒိ ဝံယဃ့းစက့လး ထံၣ်ဝဲတၢ်ထံၣ်လၢညါခီ ဒီးထံၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အလီၤဂာ်ဒီး လၢၢ်ဖျါကလၤတဘ့ၣ်, တၢ်ကတြ့ၣ်ကတြိၣ်တခါ ဒီးတၢၢ်ကွဲၤလၢ အဆဲးကပီၤလီၤ. (ဃ့း ၁:၂၆-၂၈) လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်ဒ်အံၤန့ၣ် အလီၤကမၢကမၣ်ဘၣ်ပှၤ ဒီးပကတူၢ်ဘၣ်လၢ ပရ့ဒီးအီၤတဘူၣ်ဘၣ်.

၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤတနီၤန့ၣ် ရ့ဒီးယဟိဝၤယွၤ တညီဘၣ်လဲၣ်.

^၂ ခီဖျိလၢ ပထံၣ်ယဟိဝၤယွၤ တသ့ဘၣ်အဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပတနာ်လၢ အအဲၣ်ပှၤဘၣ်. မ့မ့ၢ်ပှၤအဂၤတနီၤန့ၣ် ခီဖျိလၢ အထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢအပူၤကွံာ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ တအဲၣ်အီၤဘၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤတဖၣ်န့ၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ် ပါအတၢ်အဲၣ် နီတဘျီဘၣ်. သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤ နၢ်ပၢၢ်စၢၤ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးအသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပကရ့လိာ်သးဒီးအီၤန့ၣ် တညီလၢပဂီၢ်ဘၣ်. အဃိ ဒ်သိးအကမၤစၢၤပှၤအဂီၢ် အပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး လၢအကလုၢ်ကထါ လံာ်စီဆှံအပူၤ.

၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ် မၤလိအါထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် ဒီးအတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအဂ့ၢ်လဲၣ်.

^၃ လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ. (၁ ယိၤ ၄:၈) ဒီးယဟိဝၤယွၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲယွၤတဂၤလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ အဃိ အမၤတၢ်ခဲလၢာ်လၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ. ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်လၢ အပှၤဂီၢ်မုၢ်အဖီခိၣ် တကးဒံးဘၣ် အပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး အတၢ်အဲၣ်လၢ ပှၤလၢအတအဲၣ်အီၤဘၣ်တဖၣ်အဖီခိၣ်. (မး ၅:၄၄, ၄၅) လၢတၢ်မၤလိတခါအံၤန့ၣ် ပကမၤလိအါထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် ဒီးအတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအဂ့ၢ်. ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ပကအဲၣ်အီၤဒိၣ်ထီၣ်.

ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤဒိၣ်မး

၄. ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ် ဒီးတၢ်ကဟုကယာ် မၤစၢၤပှၤသ့ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၄ “ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်အဲၣ် တၢ်ကဟုကယာ်.” (ယၤ ၅:၁၁) လၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ထိၣ်သတြီၤလီၤအသး ဒ်သိးဒီး မိလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တဂၤ. (ၡါ ၆၆:၁၂, ၁၃) ထံၣ်တမှံကွၢ်  မိလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တဂၤ ကဟုကယာ်ဝဲအဖိ. အဖီၣ်ဃာ်အဖိ ကဖီလီဖိ ဒီးတဲတၢ်ဒီးအီၤ လၢကလုၢ်ကပုာ်လုးဖိ. ဒီးဖဲအဖိဟီၣ် မ့တမ့ၢ် တူၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါ တမံၤမံၤအခါ အမၤစၢၤအဖိ ဒီးမၤလၢပှဲၤန့ၢ်ဝဲ အတၢ်လိၣ်ဘၣ်. ပဝဲစ့ၢ်ကီး ဖဲပသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ်အခါ ပနာ်သ့သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ် လၢပဖီခိၣ်. ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ကွဲးဝဲလၢ “ဖဲယသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ် အါတလၢအခါ နမၤမုာ်ထီၣ်ယသး ဒီးမၤသးခုယၤ.”—စံး ၉၄:၁၉.

၅. ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်လၢအတီန့ၣ် ကဲဘျုးလၢပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၅ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အသးတီ. (စံး ၁၀၃:၈) ပမ့ၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်တၢ် သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤ အသးတလၢာ်ပှၤဒံးဘၣ်. ပမ့ၢ်ဘၣ်ကွၢ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်န့ၣ် အမၤသးအုး ယဟိဝၤယွၤအသး တဘျုးဘျီညါ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသး ဒီးတမၤဝဲ တၢ်ကမၣ်လၢၤဘၣ်အခါ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်လၢအတီ လၢအဝဲသ့ၣ်အဖီခိၣ်. အဒိ ယဟိဝၤယွၤ တဲအဝဲသ့ၣ်လၢ “သုကဲထီၣ် ပှၤလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် လၢယဂီၢ်, ယဟ့ၣ်သု တၢ်လၤကပီၤ ဒီးယအဲၣ်သု.” (ၡါ ၄၃:၄, ၅) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်လၢပဖီခိၣ်န့ၣ် တဆီတလဲဝဲဘၣ်. ပနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤလၢ အကပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်လၢပဖီခိၣ် သ့ထီဘိ. ပမ့ၢ်မၤဘၣ် တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ် သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤ တပာ်တ့ၢ်ပှၤဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် ပမ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး ဒီးဟဲက့ၤကဒါ လၢအအိၣ်န့ၣ် ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အအဲၣ်ပှၤဒံး. ယဟိဝၤယွၤ အၢၣ်လီၤဝဲလၢ အ “ကပျၢ်ကွံာ်” ပတၢ်ကမၣ် “လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့.” (ၡါ ၅၅:၇) ဒီးယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပက “ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်.”—မၤတၢ် ၃:၁၉.

၆. စကၤရယၤ ၂:၈ သိၣ်လိပှၤ ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၆ ဖး စကၤရယၤ ၂:၈. ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤအဃိ အနၢ်ပၢၢ်စၢၤ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးအသးဆူၣ်လၢ အကဒီသဒၢပှၤ. ဖဲပသးဘၣ်ဒိအခါ အသးတမုာ်ဘၣ်. အဃိ ပမ့ၢ်ဃ့ထုကဖၣ်လၢအအိၣ် ဒီးတဲအီၤလၢ “ဒီသဒၢယၤ ဒ်နမဲာ်ပှာ်ဖိအသိး” န့ၣ်အကစံးဆၢပှၤ. (စံး ၁၇:၈) တၢ်လၢမဲာ်ချံန့ၣ် အကဲဝဲ တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တခါလၢ ပနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ်အဂီၢ်. အဃိ ဖဲယဟိဝၤယွၤ ထိၣ်သတြီၤပှၤ ဒ်သိးဒီး အမဲာ်ပှာ်ဖိအခါ လီၤဂာ်ဒ်သိး အတဲဝဲလၢ ‘ပှၤတဂၤဂ့ၤတဂၤဂ့ၤလၢ အမၤဆါနၤ လၢအမ့ၢ် ယပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်အမၤဆါ တၢ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် လၢယဂီၢ်.’

၇. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်နာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤနီၢ်ကီၢ်လဲၣ်.

^၇ ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သးလၢ ပကနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ အအဲၣ်ပဝဲတဂၤဘၣ်တဂၤ နီၢ်ကီၢ်. ဘၣ်ဆၣ် အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ခီဖျိလၢ တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးပှၤ လၢအပူၤကွံာ်အဃိ ပကဆိကမိၣ်ဘၣ်လၢ အတအဲၣ်ပှၤနီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ခဲအံၤပထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သးကီခဲလၢ အမၤဒ့ဒီပသးအဃိ ပကဆိကမိၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ တအဲၣ်ပှၤဘၣ်. အဃိ ဒ်သိး ပကနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤနီၢ်ကီၢ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်. ပမ့ၢ်မၤလိအါထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ် လၢယ့ၣ်ၡူးအဖီခိၣ်, လၢပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤ ဒီးပဝဲကိးဂၤဒဲး အဖီခိၣ်န့ၣ် ပကနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤနီၢ်ကီၢ်.

 ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်ဒ်လဲၣ်

၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယ့ၣ်ၡူး နာ်ဝဲသပှၢ်တၢၢ်လၢ အပါအဲၣ်အီၤလဲၣ်.

^၈ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအဖိခွါယ့ၣ်ၡူးခရံာ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဘၣ်တပူၤဃီဒ်သိးသိး ယံာ်န့ၢ်ဒံး ပှၤကိးဂၤဒဲး စၢၢ်တလၢၢ်. လၢအနံၣ်လၢ အကကွဲၢ်တဖၣ် အကကွဲၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အိၣ်လၢမူခိၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် အတၢ်အဲၣ်လၢ တဂၤဒီးတဂၤအဖီခိၣ် ဂ့ၤဝဲဒိၣ်မး ဒီးအတၢ်ရ့လိာ်သးစ့ၢ်ကီး ဂၢၢ်ကျၢၤဒိၣ်မး. ပမ့ၢ်ကွၢ်ဖဲ မးသဲ ၁၇:၅ န့ၣ်ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အအဲၣ်ယ့ၣ်ၡူး သပှၢ်တၢၢ်. နီၢ်ကီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်တဲဝဲယိယိဖိလၢ ‘အဝဲအံၤ မ့ၢ်ပှၤလၢ ယဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤ’ န့ၣ်သ့. သနာ်က့ အဘၣ်သးလၢ ပကသ့ၣ်ညါလၢ အအဲၣ်အဖိခွါဒိၣ်မး အဃိ အကိးဝဲ အဖိခွါလၢ “ယဖိခွါလၢယအဲၣ်အီၤ.” ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အသးခုလၢ ယ့ၣ်ၡူးအဃိဒိၣ်မး ခီဖျိလၢ ယ့ၣ်ၡူး သးအိၣ် ဟ့ၣ်လီၤကွံာ်အသးသမူအဃိ. (အ့း ၁:၇) တကးဒံးဘၣ် ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အပါအဲၣ်အီၤ သပှၢ်တၢၢ် ဒီးယ့ၣ်ၡူး တူၢ်ဘၣ် အပါအတၢ်အဲၣ် နီၢ်ကီၢ်ကီၢ်. အဃိ ယ့ၣ်ၡူး တဲဝဲတလီၢ်လီၢ်လၢ အပါအဲၣ်အီၤ.—ယိၤ ၃:၃၅; ၁၀:၁၇; ၁၇:၂၄.

၉. တၢ်ကတိၤလၢ အပာ်ဖျါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်လၢ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကတိၤ ဖဲလဲၣ်တဖျၢၣ်လဲၣ်. (ရိမ့ၤ ၅:၅)

^၉ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး အတၢ်အဲၣ်လၢ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် အဖီခိၣ်. (ဖး ရိမ့ၤ ၅:၅.) အဒိ ပာ်သူၣ်ပာ်သး တၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “လူလီၤ” တဖျၢၣ်အံၤ. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်အံၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံ အလံာ်ခီယ့ၤတဘ့ၣ် ၡဲပၠးဝဲလၢ “ဟဲလီၤလၢပလိၤ ဒ်ထံကျိယွၤလီၤအသိး.” တၢ်ကတိၤဒိတထံၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဝဲ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်ဒိၣ်မး. ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဲပှၤလၢ “ပၢ်ကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ဘၣ်ဝဲ.” (ယူ ၁) ဘၣ်ဃးဒီး အဝဲသ့ၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ်န့ၣ် တၢ်မၢဖိယိၤဟၣ် ကွဲးဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “ပၢ်အတၢ်အဲၣ်လၢပဖီခိၣ် ဒိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် ဆိကမိၣ်ကွၢ်တက့ၢ်. အတၢ်အဲၣ်အံၤ ဒိၣ်ဝဲတုၤဒၣ်လဲာ် အဝဲကိးပှၤလၢ အဖိတဖၣ်.” (၁ ယိၤ ၃:၁) ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဝဲထဲ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်လီၤဧါ. တမ့ၢ်ဘၣ်. ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ အအဲၣ်ပဝဲ ခဲလၢာ်.

၁၀. ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤဒိၣ်မးန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤဒိၣ်မးန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်. ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ခီဖျိ အဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ပှ့ၤက့ၤ ဒီးတၢ်ပှ့ၤက့ၤအံၤ ဒုးသ့ၣ်ညါပှၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်လၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်. (ယိၤ ၃:၁၆; ရိ ၅:၈) တကးဒံးဘၣ် ဒ်သိး ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ဒဲးဘး ဒီးပကဲထီၣ် အသကိးကသ့အဂီၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ အဖိခွါလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ကတၢၢ် လၢကတူၢ်သံသးလၢပဂီၢ်. (၁ ယိၤ ၄:၁၀) အဃိ ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံအါထီၣ် တၢ်ပှ့ၤက့ၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူး ဟ့ၣ်လီၤဝဲ အဂ့ၢ်န့ၣ် ပကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ပဝဲတဂၤဘၣ်တဂၤဒိၣ်မး. (ကလၤ ၂:၂၀) ယဟိဝၤယွၤ ရဲၣ်ကျဲၤဝဲ တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢ အကမၤလၢပှဲၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤအဂီၢ်ဘၣ်. တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် အမ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်တခါလၢ အပာ်ဖျါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်ခီဖျိ အဟ့ၣ်လီၤပှၤ အဖိခွါယ့ၣ်ၡူး လၢအမ့ၢ် ပှၤလၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ကတၢၢ် လၢအဂီၢ်. တကးဒံးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ ပျဲဝဲလၢ အဖိခွါ ကတူၢ်တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ် ဒီးတူၢ်သံသးလၢပဂီၢ်.

၁၁. ဖဲ ယံးရမံယၤ ၃၁:၃ န့ၣ်ပသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၁ ဒ်ပထံၣ်ဘၣ်အသိး ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤန့ၣ် အတပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲထဲလၢ တၢ်လၢအမၤဝဲဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ် အတဲဘၣ်ပှၤလၢ လၢအအဲၣ်ပှၤစ့ၢ်ကီး. (ဖး ယံးရမံယၤ ၃၁:၃.) ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤအဃိ အမူၤဃီၤပှၤ လၢအအိၣ်. (ထိၣ်သတြီၤဒီး ၅ မိၤၡ့ ၇:၇, ၈.) အဃိ ပှၤတဂၤမၣ် မၤလီၤဖးပှၤဒီး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ် တသ့ဘၣ်. (ရိ ၈:၃၈, ၃၉) နသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်နၤအဃိ နသးခုဧါ. ဖးကွၢ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ အဆၢဒိၣ် ၂၃ ဒီးဃုသ့ၣ်ညါကွၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်န့ၣ် အကဲဘျုးလၢ စီၤဒၤဝံးအဂီၢ်ဒ်လဲၣ် ဒီးအကဲဘျုးလၢ ပဝဲကိးဂၤဒဲးအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်န့ၣ် အကဲဘျုးလၢ ပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်

၁၂. စံးထီၣ်ပတြၢၤ အဆၢဒိၣ် ၂၃ န့ၣ်အတဲဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၂ ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၃:၁-၆. စံးထီၣ်ပတြၢၤ အဆၢဒိၣ် ၂၃ န့ၣ်အမ့ၢ်ဝဲ ထါသးဝံၣ်တယုၢ် လၢအပာ်ဖျါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ် ဒီးအတၢ်ကဟုကယာ်အဂ့ၢ်. ဖဲန့ၣ် စီၤဒၤဝံး တဲဝဲဘၣ်ဃးဒီး အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ လၢအမ့ၢ် အပှၤကွၢ်သိ အဂ့ၢ်. စီၤဒၤဝံး ပျဲဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဟံးစုနဲၣ်ကျဲအီၤ ဒီးအသန့ၤအသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့အဃိ အတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အအိၣ်ဘၣ် ပူၤပူၤဖျဲးဖျဲး. တကးဒံးဘၣ် စီၤဒၤဝံး သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်လၢအဖီခိၣ် လၢအတၢ်အိၣ်မူ ဒီတစိၤညါ. ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဒၤဝံး နာ်ဝဲသပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်အီၤလဲၣ်.

၁၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဒၤဝံး နာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကကွၢ်ထွဲအီၤဂ့ၤဂ့ၤလဲၣ်.

 ^၁၃ “တၢ်လၢယလိၣ်ဘၣ်အီၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးယၤခဲလၢာ်.” တၢ်လၢစီၤဒၤဝံး လိၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤအီၤ ထီဘိအဃိ စီၤဒၤဝံးတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကွၢ်ထွဲအီၤဂ့ၤဂ့ၤ. စီၤဒၤဝံး သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဲအသကိး ဒီးယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤ. အဃိ ခါဆူညါ တၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်သး ဒ်လဲၣ်သနာ်က့ စီၤဒၤဝံးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်အီၤ တၢ်လၢအလိၣ်ဘၣ်ဝဲ ခဲလၢာ်. ခီဖျိလၢ စီၤဒၤဝံး နာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်အီၤ ဒီးကကွၢ်ထွဲအီၤဂ့ၤဂ့ၤအဃိ စီၤဒၤဝံး တဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဘၣ် ဒီးအအိၣ်ဒီး တၢ်သးခု ဒီးတၢ်သူၣ်မံသးမုာ်.—စံး ၁၆:၁၁.

၁၄. ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤဒီးကဟုကယာ်ပှၤန့ၣ် အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤဒီးကဟုကယာ်ပှၤ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သးကီခဲ လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤအခါ. ပကကွၢ်သကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ချဲယၢၤ a လၢအမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး အနံၣ် ၂၀ ဘျဲၣ်တဂၤအဂ့ၢ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးကီခဲ တခါဝံၤတခါ ဒီးအကဘၣ်မၤစၢၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိဒ်လဲၣ်န့ၣ် အတသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. အပါန့ၣ် ကလံၤဖၠးအီၤ, အဒ့မုၣ်န့ၣ် ပှၤနီဟးထီၣ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ်ဒီးကျိၣ်စ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီအဃိ အဝဲသ့ၣ် အဟံၣ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်. ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်အဲၣ် ဒီးတၢ်ကဟုကယာ် လၢအဝဲသ့ၣ် အဖီခိၣ်ဒ်လဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ချဲယၢၤ တဲဝဲလၢ “ယဟံၣ်ဖိဃီဖိ အတၢ်လိၣ်ဘၣ် လၢတနံၤအဂီၢ် တနံၤအဂီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ မၤလၢပှဲၤန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ထီဘိ. ယထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်အါန့ၢ်ဒံး တၢ်လၢပလိၣ်ဘၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲတဘျုးဘျီညါ. ယက့ၤဆိကမိၣ်ထံ ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤပှၤအဂ့ၢ်ထီဘိ ဒီးယတသးပ့ၤနီၣ် အတၢ်အဲၣ် နီတဘျီဘၣ်. အဃိ ဖဲယထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သးကီခဲ လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤအခါ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ယနီၣ်ဘၣ်က့ၤတဖၣ်အံၤ မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကဆဲးမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ ဒီးအိၣ်ဒီးတၢ်သးခု.”

၁၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဒၤဝံး အသးမုာ်ထီၣ်က့ၤလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၅ “အဝဲမၤမုာ်ထီၣ်ယသး.” ခီဖျိလၢ စီၤဒၤဝံး ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲ  ဒီးတၢ်မၤကွၢ် အါမံၤအဃိ တဘျီတခီၣ်န့ၣ် အဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤတၢ်. (စံး ၁၈:၄-၆) ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ် ဒီးအတၢ်ကဟုကယာ် မၤမုာ်ထီၣ်အသး. ယဟိဝၤယွၤ ကဟုကယာ်စီၤဒၤဝံး ဒီးမၤမုာ်ထီၣ်အသးအဃိ စီၤဒၤဝံးတူၢ်ဘၣ်ဝဲ ဒ်သိးဒီးသိတဒုလၢ ပှၤဆှၢအီၤလၢ “တၢ်အီၣ်ဆၣ်အလီၢ် လၢပျီလါဟ့တဖၣ်အပူၤ” ဒီး “တၢ်အိၣ်ဘှံးအလီၢ်လၢ ထံကျိဖိ အကပၤ.” အဃိ စီၤဒၤဝံး အသးဂံၢ်ဘါ ဟဲဆူၣ်ထီၣ်က့ၤ ဒီးအဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤလၢ တၢ်သးခုအပူၤန့ၢ်ဝဲ.—စံး ၁၈:၂၈-၃၂.

၁၆. ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်န့ၣ် အမၤမုာ်ထီၣ်ပသးဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ဒ်စီၤဒၤဝံးအသိး ပဝဲလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤစ့ၢ်ကီး ဖဲပထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးကီခဲ ဒီးတၢ်မၤကွၢ်အခါ “မ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်လၢအတီ အဃိ ပကျဲ တကတၢၢ်ကွံာ်ဘၣ်.” (သး ၃:၂၂; ကလီး ၁:၁၁) ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ရ့ခၠိၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိ. ဖဲခိၤရိၤနၤတၢ်ဆါ ရၤလီၤသးအခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ရ့ခၠိၤအဝၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤ ဒီးပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤ. အဃိ ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ရ့ခၠိၤဒ်လဲၣ်. အတဲဝဲလၢ “ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကသ့ၣ်ညါလၢ ပှၤအဲၣ်ယၤအိၣ်ဒံး. ယဟိဝၤယွၤ သူဝဲယသကိးတဖၣ် လၢကရ့လိာ်သးဒီးယၤ, ဟဲစိာ်န့ၢ်ယၤတၢ်အီၣ်, ဆှၢန့ၢ်ယၤ လံာ်စီဆှံအဆၢ ဒီးမဲးစ့း လၢအကဲထီၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလၢယဂီၢ်. အဝဲသ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်နံၤကမှံ ဒီးဆဲးဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ယၤလၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ယၤ. ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်ယၤ ဟံၣ်ဖိဃီဖိဖးဒိၣ်တဒူၣ် လၢအအဲၣ်ယၤဒိၣ်မးအဃိ ယစံးဘျုးအီၤထီဘိ.”

၁၇. ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဒၤဝံး “တပျံၤတၢ် . . . နီတမံၤဘၣ်” လဲၣ်.

^၁၇ “မ့ၢ်လၢနအိၣ်ဒီးယၤအဃိ ယတပျံၤတၢ်လၢ အကမၤဘၣ်ဒိယၤ နီတမံၤဘၣ်.” စီၤဒၤဝံးန့ၣ် အသးသမူအိၣ်လၢ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤထီဘိ ဒီးအဒုၣ်အဒါ လၢအဂံၢ်ဆူၣ်ဘါဆူၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲအါမး. ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်အီၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ ဒီသဒၢအီၤ ဒီးအအိၣ်ဘၣ် ပူၤပူၤဖျဲးဖျဲး. စီၤဒၤဝံး မ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သး ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်သနာ်က့ အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးအီၤထီဘိအဃိ အသးမုာ်ထီၣ်ဒိၣ်မး. အဃိ အတဲဝဲလၢ “[ယဟိဝၤယွၤ] မၤပူၤဖျဲးယၤလၢ တၢ်လၢအမၤပျံၤမၤဖုးယၤခဲလၢာ်.” (စံး ၃၄:၄) တဘျီတခီၣ်န့ၣ် စီၤဒၤဝံး ပျံၤတၢ်ဒိၣ်မး ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်အီၤအဃိ အမၤလီၤမၢ်ကွံာ် အတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးန့ၢ်ဝဲ.

၁၈. ဖဲပပျံၤတၢ်အခါ ခီဖျိလၢ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၈ ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သးလၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုးအခါ ခီဖျိလၢ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်စူစံၤ လၢအမၤ ပှၤလဲၤလၢညါန့ၣ် ဖဲအဖိခွါ မၤသံလီၤအသးဝံၤအလီၢ်ခံ အီၤဒီးအဝၤ တဲဖျါထီၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးတဲဝဲလၢ “ဖဲတၢ်လၢအလီၤသးအုးဒ်အံၤ ကဲထီၣ်သးဒီးပှၤအခါ အမၤဘၣ်ဒိပှၤဒိၣ်မး ဒီးပဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအဂၤ ကဟဲကဲထီၣ်သး. ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ် ဒီးအတၢ်ကဟုကယာ်န့ၣ် ဒီသဒၢပှၤ ဒီးမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကအိၣ်ဘၣ် ပူၤပူၤဖျဲးဖျဲး.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ရ့ခၠိၤ လၢပတဲသကိးအဂ့ၢ် ဖဲမၢကၢာ်န့ၣ် အတဲဝဲလၢ “ဘၣ်တနၤန့ၣ် ယသးအုးဒိၣ်မး, ယသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ်  ဒီးယပျံၤတၢ်ဒိၣ်မး. အဃိ ယဟီၣ်လၢကလုၢ်ဒိၣ်ဒိၣ် ဒီးဃ့ထုကဖၣ် လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်. တဘျီဃီန့ၣ် ယတူၢ်ဘၣ် ဒ်သိးဒီး ယဟိဝၤယွၤ မၤမုာ်ထီၣ်ယသး ဒီးမၤခုၣ်လီၤက့ၤယသး ဒ်မိတဂၤ မၤမုာ်ထီၣ်အဖိအသးအသိး ဝံၤဒီး ယမံကမၣ်ဘၣ်ယသး. တၢ်တူၢ်ဘၣ်တခါအံၤ ယတသးပ့ၤနီၣ် နီတဘျီဘၣ်.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါထါစၢး လၢအကဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်န့ၣ် အတလဲၤကဲသုးဘၣ်အဃိ အဘၣ်အိၣ်လၢဃိာ်ပူၤ လွံၢ်နံၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်အီၤ ဒီးကဟုကယာ်အီၤန့ၣ် အသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. အတဲဝဲလၢ “ယဟိဝၤယွၤ ကွၢ်ထွဲယၤ ဒီးဟ့ၣ်ယၤ တၢ်လၢယလိၣ်ဘၣ်ဒီဒူၣ်. အဃိ အမၤစၢၤယၤလၢ ယကနာ်န့ၢ်အီၤ သပှၢ်တၢၢ်. တကးဒံးဘၣ် ယအိၣ်ဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ ဒီးတၢ်လီၢ်န့ၣ် တမုာ်တခုၣ်ဘၣ် သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်ယၤအသးစီဆှံအဃိ ယအိၣ်ဒီးတၢ်သးခု. ယမ့ၢ်နာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤအါထီၣ်န့ၣ် ယသ့ၣ်ညါလၢ ယကဒိးန့ၢ်အါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်. အဃိ ဖဲယအိၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤအခါ ယစးထီၣ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါ.”

သုးဘူးသးလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံကစၢ်အအိၣ်

၁၉. (က) ပသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ပှၤအဃိ ပဘၣ်သးမၤမနုၤလဲၣ်. (ခ) ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ နဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ် လၢအမ့ၢ် “ တၢ်ကတိၤလၢ အပာ်ဖျါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်.”)

^၁၉ တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ ပတဲသကိးတဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ လၢအမ့ၢ် “တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ . . . ကစၢ်” န့ၣ်အအိၣ်ဒီးပှၤ. (၂ ကရံၣ် ၁၃:၁၁) အသူၣ်အိၣ်သးအိၣ် ပဝဲတဂၤဘၣ်တဂၤ နီၢ်ကီၢ်ကီၢ်. ဒီးပနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ “ကစၢ်ယွၤ အတၢ်အဲၣ်လၢအတီ အိၣ်ဝးတရံး” ပှၤ. (စံး ၃၂:၁၀) အဃိ ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်လၢပဂီၢ်န့ၣ် ပကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်လၢ အသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ပှၤ ဒီးပဘၣ်သး မၤဂ့ၤထီၣ်ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ. ပဃ့ထုကဖၣ်လၢအအိၣ် သ့ကိးဆၢကတီၢ်ဒဲး ဒီးဃ့အတၢ်မၤစၢၤသ့. ထဲန့ၣ်တကးဒံးဘၣ် ပမ့ၢ်တဲဘၣ်အီၤလၢ ပတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤန့ၣ် ပနာ်သ့သပှၢ်တၢၢ်လၢ အကနၢ်ပၢၢ်ပှၤ ဒီးအသးအိၣ်မၤစၢၤပှၤ.—စံး ၁၄၅:၁၈, ၁၉.

၂၀. ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်န့ၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤမနုၤလဲၣ်.

^၂၀ ဖဲတၢ်ဂိၢ်ခါ အဆၢကတီၢ် ပမ့ၢ်ဆူးမ့ၣ်အူ ဒီးသုးဘူးပသးလၢ မ့ၣ်အူပူၣ် အကပၤန့ၣ် ပကကလၢၤထီၣ် ဒီးတၢ်ကလၢၤ လၢအဘၣ်ပှၤန့ၣ် ကမၤမုာ်ထီၣ်ပသး. ဒ်န့ၣ်အသိး ပမ့ၢ်သုးဘူးပသးလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံကစၢ် အအိၣ်န့ၣ် ပသးကမုာ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး. ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အစိအကမီၤဒိၣ်ဒိၣ်မး ဘၣ်ဆၣ် အပှဲၤဝဲဒီးတၢ်အဲၣ် တၢ်ကဟုကယာ်. ဒီးခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤအဃိ ပသးခုဒိၣ်မး. အဃိ ပပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤလၢ ပအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ သ့ခီဖျိ ပတဲလၢ “ယအဲၣ် ယဟိဝၤယွၤ.”—စံး ၁၁၆:၁.