၁, ၂. ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် အနီၣ်ဂံၢ်အါထီၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲဆိပာ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ် တၢ်ကရၢကရိလၢ အိၣ်ဒီးပှၤလၢ အအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဒီး မၤယွၤအတၢ်မၤန့ၣ် အိၣ်ဝဲတဖုလီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်ဒီး မၤကမၣ်တၢ်သ့ဒၣ်လဲာ် ယဟိဝၤယွၤဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အဝဲသ့ၣ်ခီဖျိသးစီဆှံလီၤ. ပကကွၢ်သကိး ကျဲတနီၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.

^၂ ဖဲ ၁၉၁၄ န့ၣ်ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအိၣ်ဝဲစှၤဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤဆိၣ်ဂ့ၤ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤလၢအကကွဲၢ်တဖၣ် မၤလိလံာ်စီဆှံဒီး ကဲထီၣ်ဝဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ တဲဖျါထီၣ် တၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်အံၤ ဒီးစံးဝဲလၢ– “ပှၤဖိနဲကဲၣ်တဂၤ ကကဲထီၣ်ပှၤတကထိ, ဒီးပှၤဆံးတဂၤလၢ ပှၤဆူၣ်တကလုာ်လီၤ. ယဲဒၣ်ယွၤအံၤ, ယကဒုးမၤအသးလၢ အဆၢအကတီၢ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်ချ့ချ့လီၤ.” (ယၡါယၤ ၆၀:၂၂) ပထံၣ်ဘၣ် ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်လၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ. ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ် ပှၤကလုာ်ဒူၣ်ဖးဒိၣ် တဒူၣ်လီၤ. လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်  ထံကီၢ်တနီၤနီၤ အထံဖိကီၢ်ဖိအနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်စှၤန့ၢ်ဒံး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်လီၤ.

၃. ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်အဲၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၃ ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် ဒ်သိးကမၤဒိၣ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ် အတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ တဂၤဒီးတဂၤလီၤ. မ့ၢ်လၢ “ယွၤမ့ၢ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ” အဃိ အဝဲသ့ၣ် ကွၢ်လိကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါအံၤလီၤ. (၁ ယိၤဟၣ် ၄:၈) ယ့ၣ်ၡူးမၤလိာ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ “အဲၣ်လိာ်ကွံလိာ် သုသးတဂၤဒီးတဂၤ” န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲစံးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ– “သုမ့ၢ်အဲၣ်လိာ်ကွံလိာ်သုသး တဂၤဒီးတဂၤန့ၣ်ဒီး, ပှၤကိးဂၤဒဲးကသ့ၣ်ညါလၢ သုမ့ၢ်ယပျဲၢ်ယဘီၣ်တဖၣ်လီၤ.” (ယိၤဟၣ် ၁၃:၃၄, ၃၅, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) ပူၤကွံာ်တယံာ်ဒံးဘၣ် ဖဲထံကီၢ်တဘ့ၣ်ဒီးတဘ့ၣ် ဒုးလိာ်အသးအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ တဂၤဒီးတဂၤအဖီခိၣ်လီၤ. အဒိ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးခံဘျီတဘျီအခါ ပှၤသံအိၣ်ဝဲ ၅၅ ကကွဲၢ်ဃၣ်ဃၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် တမၤသံပှၤနီတဂၤဘၣ်. (ဖး မံကၤ ၄:၁, ၃ တက့ၢ်.) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် “ကဆှီဒီး ပှၤကညီအသွံၣ်ကိးဂၤဒဲးလီၤ.”—မၤတၢ် ၂၀:၂၆.

၄. ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အါထီၣ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤပတြၢၤလဲၣ်.

^၄ ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး ဒုၣ်ဒါလၢအမ့ၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ် ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အါထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ်မ့ၢ်ဝဲ “ဟီၣ်ခိၣ်အကစၢ်” လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၄:၄) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ ထံကီၢ်ပဒိၣ်ပပှၢ် အတၢ်ကရၢကရိတဖၣ် ဒီးမံဒံယါအတၢ်ကစီၣ် ဒ်သိးအကမၤပတုာ် တၢ်သးခုကစီၣ် တၢ်မၤအဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲမၤပတုာ်ဝဲ တန့ၢ်လ့ၤတက့ၤဘၣ်. မုၣ်ကီၤလံၢ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အတၢ်ဆၢကတီၢ် အိၣ်ဝဲထဲတစဲးဖိအဃိ အဝဲဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲ ဒ်သိး ကမၤပတုာ် ပတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလီၤ.—လီၣ်ဖျါ ၁၂:၁၂.

၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤဂၤတဖၣ် မၤဘၣ်ဒိ ပသးသ့လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)

^၅ ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ကဘၣ်အဲၣ်ကစၢ်ယွၤဒီး ပှၤလၢအဃၢၤန့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲလၢ– “အဲၣ်ယွၤနကစၢ်လၢ နသူၣ်ကံၢ်သးလဲ, ဒီးနသးဒီဖျၢၣ်ညါ, ဒီးနတၢ်ကူၣ်တၢ်ဖး တုၤအလၢာ်တက့ၢ်, အအံၤမ့ၢ် တၢ်မၤလိာ်အခီၣ်ထံး, ဒီးအဖးဒိၣ် တထံၣ်လီၤ. ဒီးခံထံၣ်တထံၣ်န့ၣ်, လီၤဂာ်လၢအီၤလီၤ. အဲၣ်ပှၤလၢနဃၢၤ ဒ်နအဲၣ်လီၤနသး ဒၣ်နဲအသိးန့ၣ်တက့ၢ်.” (မးသဲ ၂၂:၃၅-၃၉) ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခဲလၢာ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤတလၢတပှဲၤဘၣ် ခီဖျိလၢ စီၤအၤဒၣ်အတၢ် ဒဲးဘးအဃိလီၤ. (ဖး ရိမ့ၤ ၅:၁၂, ၁၉ တက့ၢ်.) တဘျီတခီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ အတၢ်ကတိၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် မၤဝဲတဖၣ်န့ၣ် မၤဘၣ်ဒိပသးလီၤ. နမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်နတၢ်အဲၣ် ယဟိဝၤယွၤကလီၤစှၤဧါ. မ့ၢ်နကသးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤဒီး အပှၤဂီၢ်မုၢ်ဒံးဧါ. လၢလံာ်စီဆှံပူၤ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယွၤအခ့အပှၤတနီၤန့ၣ် အတၢ်ကတိၤဒီး တၢ်လၢအမၤဝဲတဖၣ် မၤဘၣ်ဒိပှၤဂၤလီၤ. ပဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ အဝဲသ့ၣ်အိၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.

၆. စီၤဧ့လံၤတသိၣ်ဃီၣ် အဖိဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်လၢ ကျဲဒ်လဲၣ်.

^၆ အဒိ စီၤဧ့လံၤ မ့ၢ်ပှၤလုၢ်တၢ်အခိၣ်လၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိအဂီၢ် ဘၣ်ဆၣ် အဖိခွါခံဂၤန့ၣ် တဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ– “စီၤဧ့လံၤအဖိခွါတဖၣ် မ့ၢ်ပှၤဘလးယဧၤလးဖိ, ဒီးတသ့ၣ်ညါဘၣ်ယွၤဘၣ်.” (၁ ၡမူၤအ့လး ၂:၁၂) စီၤဧ့လံၤ သ့ၣ်ညါဝဲအဖိခွါတဖၣ် မၤတၢ်အၢတၢ်သီလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ အဝဲတသိၣ်က့ၤသီက့ၤ အဖိဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤစံၣ်ညီၣ် စီၤဧ့လံၤဒီး အဖိခွါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢခံန့ၣ် စီၤဧ့လံၤအစၢၤအသွဲၣ်တဖၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ် ယာ်လၢ ကမၤပှၤလုၢ်တၢ်အခိၣ်တၢ်မၤလၢၤဘၣ်. (၁ ၡမူၤအ့လး ၃:၁၀-၁၄) နမ့ၢ်အိၣ်မူဘၣ်လၢ စီၤဧ့လံၤအစိၤန့ၣ် ဖဲနထံၣ်လၢ အဝဲတတြီအဖိခွါတဖၣ် လၢအမၤတၢ်အၢဘၣ်အခါ ကကဲထီၣ်တၢ်လီၤဃံၤလၢနဂီၢ်ဧါ. မ့တမ့ၢ်ကမၤလီၤစှၤ နတၢ်နာ်ယဟိဝၤယွၤ တုၤဒၣ်လဲာ် နကပတုၤမၤယွၤ အတၢ်မၤန့ၣ်ဧါ.

၇. စီၤဒၤဝံးမၤတၢ်ဒဲးဘးဒ်လဲၣ်, ဒီးကစၢ်ယွၤမၤဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၇ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ် စီၤဒၤဝံးဒိၣ်မး မ့ၢ်လၢစီၤဒၤဝံးအိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါအါမးအဃိလီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၁၃:၁၃, ၁၄; မၤတၢ် ၁၃:၂၂) ဘၣ်ဆၣ် စီၤဒၤဝံးမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ် ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်တခါလီၤ. ဖဲစီၤအူၤရံယၤ လဲၤထီၣ်ဒုးတၢ်အခါ စီၤဒၤဝံးမံဃုာ်ဒီး စီၤအူၤရံ ယၤအမါ နီၢ်ဘၤသၡ့ဘၤလီၤ. ဒီးနီၢ်ဘၤသၡ့ဘၤ ဒၢထီၣ်ဝဲလီၤ. စီၤဒၤဝံးတအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကသ့ၣ်ညါ အတၢ်ကမၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲကိးဝဲစီၤအူၤရံယၤ ဒ်သိး ကဟဲဆူအအိၣ်ဒီး အမၢဝဲစီၤအူၤရံယၤ က့ၤဆူအဟံၣ်လီၤ. စီၤဒၤဝံးမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ စီၤအူၤရံယၤ မ့ၢ်က့ၤမံဃုာ်ဒီးအမါန့ၣ် ပှၤကဆိကမိၣ်ဖိသၣ်အပၢ်လၢ စီၤအူၤရံယၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် စီၤအူၤရံယၤ တက့ၤလၢအဟံၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ စီၤဒၤဝံးကူၣ်ထီၣ်ဝဲ ဒ်သိးစီၤအူၤရံယၤကသံဝဲလၢ တၢ်ဒုးပျီအပူၤလီၤ. ခီဖျိ စီၤဒၤဝံးမၤကမၣ်တၢ် ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အဃိ အဝဲဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲလီၤ. (၂ ၡမူၤအ့လး ၁၂:၉-၁၂) ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤအိၣ်ဒီး တၢ်သးကညီၤဒီး ပျၢ်အတၢ်ကမၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါဝဲလၢ စီၤဒၤဝံးအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်လၢ အဘၣ်လီၤ. (၁ စီၤပၤ ၉:၄) နမ့ၢ်အိၣ်မူဘၣ်ဖဲ စီၤဒၤဝံးအစိၤန့ၣ် ခီဖျိလၢ စီၤဒၤဝံးမၤတၢ်ကမၣ်အဃိန့ၣ် နကထံၣ်အီၣ်ဒ်လဲၣ်. ခီဖျိလၢအမၤဝဲဒ်အံၤအဃိ မ့ၢ်နကပတုာ်မၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤဧါ.

၈. (က) တၢ်မၢဖိပ့းတရူး တတီဒီးအတၢ်အၢၣ်လီၤဒ်လဲၣ်. (ခ) ဖဲစီၤပ့းတရူး မၤကမၣ်တၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤဆဲးသူဒံးအီၤလဲၣ်.

^၈ တၢ်အဒိအဂၤတမံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၢဖိ စီၤပ့းတရူးအ ဂ့ၢ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ အတၢ်မၢဖိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တဘျီတခီၣ် စီၤပ့းတရူး အတၢ်ကတိၤဒီး တၢ်လၢအမၤဝဲန့ၣ် ကမၣ်ဝဲလီၤ. အဒိ စီၤပ့းတရူးတဲဝဲလၢ ပှၤခဲလၢာ် မ့ၢ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ယ့ၣ်ၡူးသနာ်က့ အဝဲတပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤဘၣ်. (မၢ်ကူး ၁၄:၂၇-၃၁, ၅၀) ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပှၤဖီၣ်ယ့ၣ်ၡူးအခါ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၢဖိခဲလၢာ် ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ စီၤပ့းတရူး စ့ၢ်ကီးပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ယ့ၣ်ၡူးလီၤ. ထဲန့ၣ်တကးဒံးဘၣ် စီၤပ့းတရူးသမၢယ့ၣ်ၡူး သၢဘျီညါလီၤ. (မၢ်ကူး ၁၄:၅၃, ၅၄, ၆၆-၇၂) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ စီၤပ့းတရူးအသးဘၣ်ဒိဒိၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤပျၢ် စီၤပ့းတရူးအတၢ်ကမၣ်ဒီး ဆဲးသူဒံးအီၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ နမ့မ့ၢ်ဘၣ်ဖုးယ့ၣ်ၡူး အပျဲၢ်အဘီၣ် ဒီးထံၣ်ဘၣ်စီၤပ့းတရူး မၤကမၣ်တၢ်အခါ မ့ၢ်နကနာ်ဒံး ယဟိဝၤယွၤဧါ.

၉. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ကမၤတၢ်လၢအဘၣ်ထီဘိလဲၣ်.

^၉ လၢတၢ်အဒိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအပူၤ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတနီၤ မၤကမၣ်တၢ်ဒီး မၤဘၣ်ဒိပှၤဂၤဒိၣ်မးလီၤ. နမ့ၢ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်အသးဒ်န့ၣ်န့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်နကပတုာ် လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် မ့တမ့ၢ် ဟးသဒၣ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဧါ. ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးတၢ်သးကညီၤဒီး အိၣ်ခိးဝဲလၢ ပှၤလၢအမၤတၢ်ကမၣ်တဂၤ ကပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးန့ၣ် မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါဧါ. တဘျီတခီၣ် ပှၤတနီၤနီၤလၢ အမၤကမၣ်တၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ် တပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးဘၣ်. မ့ၢ်နနာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါဝဲ ဒီးအဆၢကတီၢ်မ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲကမၤကဆှီထီၣ်က့ၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဧါ. ပှၤလၢအတပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤ အသးတဂၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲကဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်နနာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤကမၤတၢ်လၢ အဘၣ်ထီဘိဧါ.

၁၀. ဘၣ်ဃးဒီး စီၤယူဒၤအံၣ်စကၤရံၤအိာ်ဒီး စီၤပ့းတရူးအတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၀ လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ ပဖးဘၣ်ပှၤအါဂၤလၢ အသးတီဒီးယဟိဝၤယွၤ ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂ့ၢ်လီၤ. ပှၤအိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အခိၣ်အဃၢၤတဖၣ် မၤတၢ်ကမၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်အသးတီဒံးဝဲလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးပာ်လီၤဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ် အဂ့ၤကတၢၢ်လၢပဂီၢ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢ အပၢ်အအိၣ်ဒီတနၤဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲဃုထၢထီၣ် အတၢ်မၢဖိ ၁၂ ဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢခံန့ၣ် အတၢ်မၢဖိ ၁၂ ဂၤအကျါတဂၤ, စီၤယူဒၤအံၣ်စကၤရံၤအိာ် ဆါလီၤအီၣ်ကွံာ်ယ့ၣ်ၡူးလီၤ. တၢ်မၢဖိပ့းတရူးစ့ၢ်ကီး သမၢယ့ၣ်ၡူးလီၤ. (လူၤကၣ် ၆:၁၂-၁၆; ၂၂:၂-၆, ၃၁, ၃၂) ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၢဖိတဖၣ် မၤသးအုးအသးဒၣ်လဲာ် အတပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ် ယဟိဝၤယွၤဒီး အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူးဆဲးတီဝဲဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤအတၢ်မၤ တုၤလၢအကတၢၢ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအမၤဝဲဒ်န့ၣ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤမၤသမူထီၣ်က့ၤအီၤ ဒီးလၢခံ ဒုးကဲထီၣ်အီၤလၢ စီၤပၤလၢမူခိၣ်န့ၣ်လီၤ.—မးသဲ ၂၈:၇, ၁၈-၂၀.

၁၁. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ လံာ်စီဆှံတဲဆိပာ်စၢၤဝဲ ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ယ့ၣ်ၡူးအဒိအတဲာ်န့ၣ် သိၣ်လိပှၤလၢ ပကဘၣ်တီဒီး ယဟိဝၤယွၤဒီး အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လီၤ. ဒီးပကြၢးမၤဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ ဒီးထဲအဝဲသ့ၣ်တဖုဧိၤ မၤဝဲတၢ်မၤအံၤလီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဃူတၢ် ဖိးဒီး တၢ်သူၣ်ခုသးခု မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ သိၣ်လိသီလိအဝဲသ့ၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ဖဲအစံးဝဲလၢ– “ကွၢ်ကွၢ်, ယခ့ယပှၤကအုၣ်တၢ်လၢ အသးမုာ်အဃိလီၤ.”—ယၡါယၤ ၆၅:၁၄.

၁၂. ပကြၢးထံၣ်ပှၤဂၤ အတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်ဒ်လဲၣ်

^၁၂ ပသးခုဒိၣ်မး မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ ဟံးစုနဲၣ်ကျဲပှၤဒီး မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကမၤတၢ်လၢ အဘၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုဘၣ် ဒီးအတၢ်မုၢ်လၢ်နီၢ်နီၢ်စ့ၢ်ကီးတအိၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပမ့ၢ်ပာ်တ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤဒီး အပှၤဂီၢ်မုၢ် ခီဖျိလၢ ပှၤတဂၤဂၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ တဲကမၣ်ပှၤ မ့တမ့ၢ် မၤကမၣ်ပှၤန့ၣ် တမ့ၢ်ကျဲလၢအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပကဘၣ်တီဒီး ယဟိဝၤယွၤဒီး လူၤပိာ်ထွဲအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဂၤအတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်န့ၣ် ပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်.

၁၃, ၁၄. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဝံသးစူၤလၢ တဂၤဒီးတဂၤအဖီခိၣ်လဲၣ်. (ခ) ပအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် တၢ်အၢၣ်လီၤ မနုၤလဲၣ်.

^၁၃ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ အတၢ်ကတိၤဒီး တၢ်လၢအမၤဝဲတမံၤမံၤ မ့ၢ်မၤဘၣ်ဒိနသးန့ၣ် နကြၢးမၤဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ကူၣ်ပှၤလၢ– “သးထီၣ်ချ့တဂ့ၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တၢ်သးထီၣ်အိၣ်ဝဲဆိးဝဲလၢ ပှၤဟးဂီၤဖိအသးနါပှၢ်အပူၤလီၤ.” (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၇:၉) ပဝဲဒၣ်ခဲလၢာ် မ့ၢ်ပှၤတလၢတပှဲၤဒီး မၤကမၣ်တၢ်သ့လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဘၣ်မုၢ်လၢ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အတၢ်ကတိၤ ဒီးတၢ်လၢအမၤဝဲန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိပသးသ့လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်မၤကမၣ်ပှၤအခါ ပတကြၢးစၢဃာ် အတၢ်ကမၣ်ဘၣ်. ပမ့ၢ်စၢဃာ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပတၢ်သးခုလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤပူၤကလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲလီၤ. ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပတၢ်နာ်ကလီၤစှၤ တုၤဒၣ်လဲာ် ပဟးထီၣ်ကွံာ် လၢယဟိဝၤယွၤအတၢ်ကရၢကရိပူၤလီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ပမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ တမုာ်လၢၤဘၣ်ဒီး ပတၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ပကအိၣ်မူဘၣ်လီၤထူလီၤယိာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤန့ၣ် ကလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲလီၤ.

^၁၄ ဖဲပှၤဂၤမၤကမၣ်တၢ်အခါ နမၤယွၤအတၢ်မၤလၢ တၢ်သးခုအပူၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ထီဘိန့ၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်အၢၣ်လီၤ လၢအမ့ၢ်– “ကွၢ်ကွၢ်, ယတ့လီၤမူခိၣ်အသီ, ဒီးဟီၣ်ခိၣ်အသီ, ဒီးတၢ်အခီၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်တသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤဘၣ်အီၤဘၣ်. ဒီးတအိၣ်ထီၣ်လၢၤဘၣ်လၢ ပှၤအသးကံၢ်ပူၤဘၣ်.” (ယၡါယၤ ၆၅:၁၇; ၂ ပ့းတရူး ၃:၁၃) နမ့ၢ်တီဒီးယဟိဝၤယွၤန့ၣ် နကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤတဖၣ်အံၤလီၤ.

၁၅. ဖဲပှၤဂၤမၤကမၣ်ပှၤအခါ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ ပကြၢးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၅ ခဲအံၤ ပတအိၣ်မူဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤဒံးဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤမ့ၢ်မၤကမၣ်ပှၤ ဒီးမၤဘၣ်ဒိပသးန့ၣ် ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ကတိၤန့ၣ်လီၤ. အဒိ, ယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲလၢ– “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, သုမ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ် ပှၤကညီအလီၤကမၣ်တၢ်ဒီး, သုပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်န့ၣ် ကပျၢ်ကွံာ်စ့ၢ်ကီး သုလီၤကမၣ်တၢ်လီၤ. ဒီးသုမ့ၢ်တပျၢ်ကွံာ်ဘၣ် ပှၤကညီအလီၤကမၣ်တၢ်ဒီး, သုပၢ်တပျၢ်ကွံာ်စ့ၢ်ကီး သုလီၤကမၣ်တၢ်ဘၣ်.” စီၤပ့းတရူး သံကွၢ်ယ့ၣ်ၡူးလၢ ပကြၢးပျၢ်ပှၤဂၤ အတၢ်ကမၣ် “တုၤအပှဲၤထီၣ်နွံစုဧါ.” ဒီးယ့ၣ်ၡူးစံးဆၢဝဲလၢ– “ယတစံးဘၣ်, တုၤအပှဲၤထီၣ်နွံစုဘၣ်, မ့ၢ် တုၤအပှဲၤထီၣ် နွံစုအဘျီနွံဆံလီၤ.” ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိပှၤလၢ ပကြၢးသးအိၣ်ပျၢ်ပှၤဂၤ အတၢ်ကမၣ်ထီဘိလီၤ.—မးသဲ ၆:၁၄, ၁၅; ၁၈:၂၁, ၂၂.

၁၆. စီၤယိၤသးပာ်လီၤတၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢ ပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ဖဲပှၤဂၤမၤဘၣ်ဒိပသးအခါ ပကွၢ်လိစီၤယိၤသး အဒိအတဲာ်သ့ဝဲလီၤ. စီၤယိၤသးဒီး အပုၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲနီၢ်ရၤဃ့လးဒီး စီၤယၤကိာ်အဖိတဖၣ်လီၤ. စီၤယၤကိာ်အိၣ်ဒီး အဖိခွါအဂၤ ၁၀ ဘၣ်ဆၣ် အဝဲအဲၣ်ဝဲ စီၤယိၤသးဒိၣ်န့ၢ်ဒံး အဖိအဂၤတဖၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဖိခွါအဂၤ ၁၀ န့ၣ်သူၣ်က့ၣ်သးကါဝဲစီၤယိၤသးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်သးဟ့ စီၤယိၤသးတုၤဒၣ်လဲာ် ဆါလီၤကွံာ်အီၤ ဒ်ကုၢ်တဂၤအသိး ဒီးလၢခံစီၤယိၤသးန့ၣ် ဘၣ်တၢ်က့ၤကိးအီၤဆူ ကီၢ်အဲၤကူပတူးန့ၣ်လီၤ. စီၤယိၤသးလဲၤအိၣ်ဝဲဖဲန့ၣ် တဘျုးနံၣ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ စီၤပၤဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး တၢ်လၢအမၤဝဲတဖၣ်အဃိ စီၤပၤပာ်ထီၣ်အီၤလၢ ကီၢ်ခိၣ်ခံဂၤတဂၤလီၤ. လၢခံမ့ၢ်လၢ တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိအိၣ်ထီၣ်ဝဲအဃိ စီၤယိၤသးအဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ဟဲလီၤပှ့ၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီ လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤလီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ် ထံၣ်စီၤယိၤသးအခါ အဝဲသ့ၣ်ကွၢ်နီၣ်အီၤတဘၣ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ်စီၤယိၤသးန့ၣ် ကွၢ်နီၣ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဝဲလီၤ. စီၤယိၤသးအဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် မၤနၢၤအီၣ်ဃီၣ်အီၤသနာ်က့ အဝဲတက့ၤစံၣ်ညီၣ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. အဝဲမၤကွၢ်အဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ဒ်သိးအကသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အသးဆီတလဲလံဧါန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤယိၤသးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဆီတလဲအခါ အဝဲတဲဘၣ်အဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အဝဲမ့ၢ်စီၤယိၤသးန့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲမၤမုာ်ထီၣ်က့ၤ အဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အသးဒီးစံးဝဲလၢ– “ခဲကနံၣ်အံၤ ပျံၤတၢ်တဂ့ၤ. ယကလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီသု ဒီးသုဖိဒံဖိသၣ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”—၁ မိၤၡ့ ၅၀:၂၁.

၁၇. ဖဲပှၤဂၤမၤကမၣ်ပှၤအခါ ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

^၁၇ ပဝဲခဲလၢာ်ပအိၣ်ဒီး တၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်အဃိ တဘျီတခီၣ် နၤစ့ၢ်ကီးနမၤကမၣ်ဘၣ် ပှၤဂၤသ့လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ နမ့ၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ နမၤကမၣ်ပှၤတဂၤဂၤန့ၣ် လူၤပိာ်ထွဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တက့ၢ်. လဲၤဃ့ပျၢ်နတၢ်ကမၣ်ဒီး ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဘၣ်လိာ်နသးဒီးအီၤတက့ၢ်. (ဖး မးသဲ ၅:၂၃, ၂၄ တက့ၢ်.) ဖဲပှၤဂၤပျၢ် ပတၢ်ကမၣ်အခါ ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဘၣ်ပျၢ်ပှၤဂၤ အတၢ်ကမၣ်လီၤ. ကလီးစဲ ၃:၁၃ တဲဘၣ်ပှၤလၢ– “ဝံသးစူၤလိာ်သုသး, ဒီးပှၤအတၢ်ကမၣ်မ့ၢ်အိၣ်ဒီး, ပျၢ်လိာ်သုသးတက့ၢ်. ဒ်ခရံာ်ပျၢ်သုတၢ်အသိးန့ၣ်, မၤသုဝဲဒ်န့ၣ်အသိး စ့ၢ်ကီးတက့ၢ်.” ပမ့ၢ်အဲၣ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်န့ၣ် ပတဘၣ်စၢဃာ် အတၢ်ကမၣ်ဘၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၃:၅) ဒီးပမ့ၢ်ပျၢ်ပှၤဂၤ အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤကပျၢ် ပတၢ်ကမၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲပှၤဂၤမၤကမၣ်ပှၤအခါ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးကညီ ဒ်ပပၢ်ယဟိဝၤယွၤ သးကညီၤပှၤအသိးန့ၣ်လီၤ.—ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၃:၁၂-၁၄ တက့ၢ်.