ပှၤတဖၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ဒိလီၤအီၤလၢ မူခိၣ်အသုးမုၢ်ဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လၢ အကမၤဟးဂီၤ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢခံတဘျီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကမၤဟးဂီၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ လၢအဘၣ်ထွဲဒီး မုၣ်ကီၤလံၢ်အတၢ်ကရၢကရိ ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်အတၢ်ဒုးန့ၣ်လီၤ. တၢ်နၢ်ပၢၢ်အသီတခါအံၤ ဘၣ်မနုၤအဃိအရ့ဒိၣ်လဲၣ်.

တချုးလၢ ချ.ခ.န. ၆၀၇ န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒုးထံၣ်ဝံယဃ့းစက့လးလၢ တၢ်ထံၣ်လၢညါခီဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကမၤအသးလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အပူၤတချုးလၢပှၤမၤဟးဂီၤအီၤ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ထံၣ်လၢညါအပူၤန့ၣ် ဝံယဃ့းစက့လး ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤဝ့ၢ်ဖိတဖၣ်မၤတၢ်အၢတၢ်သီအါမးလီၤ. ဒီးအဝဲထံၣ်ဝဲ ပှၤဃုဂၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ် “စုကဝဲၤမၤသံတၢ်လၢ အစုပူၤ” န့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ထံၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးပှၤတဂၤလၢ “ကူသိးဖီဝါကဆှၣ်” လၢအစိာ် “ပှၤကွဲးလံာ်အနၢၤတဘိ”န့ၣ်လီၤ. (ယဃ့းစက့လး ၈:၆-၁၂; ၉:၂, ၃) ပှၤတဂၤအံၤ ဘၣ်လဲၤလၢဝ့ၢ်ပူၤဒီး “မၤပနီၣ်ပှၤလၢ အကအုကစွါဒီး ဟီၣ်ဝဲလၢ တၢ်သးဘၣ်အၢလၢ အမၤအသးလၢ အသးကံၢ်ပူၤအဃိတဖၣ် အမဲာ်တူၢ်ခိၣ်” န့ၣ်လီၤ. လၢခံပှၤဃုဂၤလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်စုကဝဲၤန့ၣ် ပှၤမၢအဝဲသ့ၣ် လဲၤဆူဝ့ၢ်ပူၤဒီး မၤသံပှၤကိးဂၤဒဲးလၢ တအိၣ်ဒီးတၢ်မၤပနီၣ်လၢအမဲာ်တူၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. (ယဃ့းစက့လး ၉:၄-၇) ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ထံၣ်လၢညါအံၤ ပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. ဒီးပှၤလၢအိၣ်ဒီး ပှၤကွဲးလံာ်အနၢၤတဘိန့ၣ် မ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်.

ဝံယဃ့းစက့လး ထံၣ်ဝဲတၢ်ထံၣ်လၢညါအံၤ ဖဲ ချ.ခ.န. ၆၁၂ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ၅ နံၣ်ပူၤကွံာ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဖဲယဟိဝၤယွၤပျဲဝဲ ဘၤဘူၤလိၣ် ဟဲမၤဟးဂီၤဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အခါ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ တၢ်ထံၣ်လၢညါခီအံၤ ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤသူဝဲ ဘၤဘူၤလိၣ်လၢ ကသိၣ်ဃီၣ်အပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အတအိၣ်ဒီး တၢ်ဒိကနၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (ယံးရမံယၤ ၂၅:၉, ၁၅-၁၈) မ့မ့ၢ်ပှၤယူဒၤဖိ အတီအလိၤလၢ အတတူၢ်လိာ် တၢ်အၢတၢ်သီ လၢဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်မၤအသးဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤမၤပူၤဖျဲးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.

 လၢတၢ်ထံၣ်လၢညါအပူၤ ဝံယဃ့းစက့လး တမၤပနီၣ်ပှၤလၢအမဲာ်တူၢ်ခိၣ်အလိၤ အနီၢ်ကီၢ်ဘၣ် ဒီးတမၤစၢၤတၢ်ဖဲ ပှၤမၤဟးဂီၤဝ့ၢ် အဆၢကတီၢ်ဘၣ်. ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၣ်မဲ တၢ်မၤဟးဂီၤ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်မူခိၣ်ကလူးတဖၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်အံၤအဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်မၤအသးလၢမူခိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤမၢမူခိၣ်ကလူးတဖၣ် ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤတၢ် မၤဟးဂီၤပှၤအၢပှၤသီ ဒီးတၢ်မၤပူၤဖျဲး ပှၤတီပှၤလိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. *

ခါဆူညါ ဝံအတၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤ ကဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. လၢညါပတၢ်နၢ်ပၢၢ်လၢအလီၢ်လံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပှၤလၢအိၣ်ဒီး ပှၤကွဲးလံာ်အနၢၤတဘိန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဒိလီၤအီၤလၢ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် လၢအအိၣ်မူဒံးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်လီၤ. ပစံးစ့ၢ်ကီးလၢ ဖဲပှၤဒိကနၣ်ဒီးတူၢ်လိာ် တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤအခါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤနီၣ်အီၤလၢ ကပူၤဖျဲးအဂီၢ်လီၤ. ခဲအံၤ ပနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်လၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ ပကဘၣ်တဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤဂၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲမးသဲ ၂၅:၃၁-၃၃ အပူၤန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ ကစံၣ်ညီၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိန့ၣ်လီၤ. ဒီးယ့ၣ်ၡူးကစံၣ်ညီၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်အဆၢကတီၢ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ပှၤလၢအဘၣ် တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤလၢသိန့ၣ် ကပူၤဖျဲးဝဲလီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤလၢဘၣ်တၢ်ပနီၣ်အီၤ လၢမဲာ်တဲးလဲးန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤလီၤ.

လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဘၣ်ဃးဒီးဝံယဃ့းစက့လး အတၢ်ထံၣ်လၢညါန့ၣ် ပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. တၢ်မၤလိအိၣ်ဝဲယဲၢ်ခါလီၤ–

1. (၁) တချုးလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤဒံးဘၣ်န့ၣ် ဝံယဃ့းစက့လး, ဝံယံးရမံယၤ ဒီးဝံယၡါယၤ တဲပလီၢ်ပှၤဂီၢ်မုၢ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကမၤအသးဒီးဝ့ၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်လီၤဂာ် ဒ်ပှၤခိးတၢ်ဖိတဖၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤညါအံၤစ့ၢ်ကီး တချုးတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်စးထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤသူဝဲ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤစှၤဂၤတကရူၢ် လၢကသိၣ်လိအပှၤဂီၢ်မုၢ် ဒီးဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤဂၤလီၤ. ပမ့ၢ်တဲလိၤလိၤန့ၣ် ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်ခဲလၢာ် လၢအမ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူးအပှၤဟံၣ်ဖိန့ၣ် မၤသကိးတၢ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်တၢ်မၤအံၤအပူၤလီၤ.—မးသဲ ၂၄:၄၅-၄၇.

2. (၂) ဝံယဃ့းစက့လး တမၤပနီၣ်ဝဲ ပှၤလၢကပူၤဖျဲးတဖၣ်ဘၣ်. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်စ့ၢ်ကီး တမၤဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးတဲပလီၢ်ပှၤဂၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကမၤအသးလၢ ခါဆူညါန့ၣ်လီၤ. တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအံၤ ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲ ခီဖျိမူခိၣ်ကလူးတဖၣ် အတၢ်မၤစၢၤလီၤ. —လီၣ်ဖျါ ၁၄:၆.

3. (၃) ပှၤလၢအပူၤဖျဲးလၢ ဝံယဃ့းစက့လးအစိၤန့ၣ် တအိၣ်ဒီးတၢ်ပနီၣ်လၢ အမဲာ်တူၢ်ခိၣ်အလိၤအနီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. ဒ်န့ၣ်အသိး ပှၤလၢအကပူၤဖျဲးလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤစ့ၢ်ကီး တအိၣ်ဒီးတၢ်ပနီၣ်လၢ အမဲာ်တူၢ်ခိၣ်အလိၤ အနီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. ပှၤလၢအကပူၤဖျဲးလၢ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် ကဘၣ်မၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်. ဖဲအဝဲသ့ၣ်နၢ်ဟူ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ကွၢ်လိယ့ၣ်ၡူး, ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသးဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်ဒီး ဆီၣ်ထွဲယ့ၣ်ၡူးအဒီပုၢ်ဝဲၢ် ခီဖျိစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၅:၃၅-၄၀) ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဘၣ်တၢ်မၤပနီၣ်အီၤလီၤ. အခီပညီအဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ ကပူၤဖျဲးအဂီၢ်လီၤ.

4. (၄) ပှၤလၢအိၣ်ဒီး ပှၤကွဲးလံာ်အနၢၤတဘိန့ၣ် ဒိလီၤဝဲယ့ၣ်ၡူးလီၤ. လၢတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ် အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးကမၤနီၣ်ဃာ်ဝဲ ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်ဒီး ဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်သိလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ပှၤတဖၣ်အံၤ ကအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကအိၣ်မူဘၣ်လီၤထူလီၤယိာ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ.—မးသဲ ၂၅:၃၄, ၄၆. *

5. (၅) ပှၤဃုဂၤလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်စုကဝဲၤလၢ ကမၤသံတၢ်န့ၣ် ဒိလီၤဝဲမူခိၣ်အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးကဲခိၣ်ကဲနၢ်ဝဲလီၤ. တယံာ်လၢၤဘၣ် အဝဲသ့ၣ် ကမၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ ပှၤအၢပှၤသီခဲလၢာ်လီၤ.—ယဃ့းစက့လး ၁၀:၂, ၆, ၇; လီၣ်ဖျါ ၁၉:၁၁-၂၁.

ခီဖျိလၢ တၢ်ထံၣ်လၢညါအံၤအဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢယဟိဝၤယွၤ ကမၤဟးဂီၤဝဲထဲ ပှၤအၢပှၤသီ ဒီးပှၤတီပှၤလိၤကပူၤဖျဲးဝဲလီၤ. (၂ ပ့းတရူး ၂:၉; ၃:၉) ဒီးပသ့ၣ်ညါဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ပစိၤခဲအံၤန့ၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးတၢ်အကတၢၢ်ဟဲဒံးဘၣ်န့ၣ် ပှၤကိးဂၤဒဲးကြၢးနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်န့ၣ်လီၤ.—မးသဲ ၂၄:၁၄.