တၢ်အိၣ်မူ တၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်
ယဟိဝၤယွၤ ဒိကနၣ် ယတၢ်ထုကဖၣ်
ဖဲယသးအိၣ် အနံၣ်တဆံအခါ ဘၣ်တနၤ ယကွၢ်ထီၣ် ဆၣ်လၢမူခိၣ် ကပီၤဝဲ ပံာ်လ့ပံာ်လ့. ဖဲန့ၣ် ယချံးလီၤယခီၣ် ဒီးဃ့ထုကဖၣ်. ယမၤလိဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် မၣ်တယံာ်ဒံးဘၣ် သနာ်က့ ယတဲဘၣ်အီၤ ယတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤ ဒီးတၢ်အိၣ်လၢ ယသးပူၤခဲလၢာ်. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ် ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ လၢအမ့ၢ် “ပှၤလၢအဒိကနၣ် တၢ်ထုကဖၣ်” န့ၣ် ဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်ဝဲ. (စံး ၆၅:၂) ကစၢ်ယွၤတဂၤအံၤ ယမၤလိဘၣ်အဂ့ၢ် မၣ်တယံာ်ဒံးဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဃ့ထုကဖၣ်လၢ အအိၣ်လဲၣ်န့ၣ် ယကတဲပၠးနၤ.
တၢ်အိၣ်သကိးတဘျီလၢ အဆီတလဲ ယတၢ်အိၣ်မူ
ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂၂, ၁၉၂၉ လၢသဝီ ဆံးဆံးဖိတဖျၢၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး ပှၤသူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်အလီၢ် ခွံခါ လၢပကိးလၢ နိဘ့. ဒီးသဝီအံၤ အအိၣ်ဘူးဒီး ဝ့ၢ်ဘးစတၢ လၢအအိၣ်လၢ ဘဲကၠ့ၤ အၤဒဲ. စးထီၣ်လၢ ယနီၢ်ဆံးခါန့ၣ် ယအိၣ်ဒီး ယမိယပါ လၢသဝီတၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်အလီၢ် ဒီးယနီၣ်ဘၣ်က့ၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ အလီၤသးခုအါမး. ကိးနံၤဒဲး ယၤဒီးယဒ့ဖိ ရ့မၢၤန့ၣ် ပဘံးကျီၢ်နုၢ်ထံ ဒီးပှၤကူးတၢ် အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ပထၢဖှိၣ်စၢၤတၢ် ဒီးမၤစၢၤတၢ်စ့ၢ်ကီး. လၢပသဝီန့ၣ် ပှၤကိးဂၤဒဲး မၤသကိးတၢ် ဒ်သိးသိး ဒီးမၤစၢၤလိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤ.
ဃုာ်ဒီး ယဟံၣ်ဖိဃီဖိ လၢပစံာ်ပျီပူၤ
ယပါအဲၤမံ ဒီးယမိအဲလဲးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဲ ပှၤခဲးသလ့းဖိ ဒီးအဝဲသ့ၣ် လဲၤထီၣ်သရိာ် ကိးနွံဒဲး. သနာ်က့ ကဘၣ်ဖဲ ၁၉၃၉ န့ၣ် ပှၤလဲၤလၢညါတဖၣ် လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်အဲကလံး ဟဲတုၤလၢ ပသဝီ ဒီးမၢယပါ ပှ့ၤဖး မဲးကစံလၢ ပှၤကိးဝဲလၢ Consolation (ခဲအံၤ ပကိးလၢ ပၢၢ်ထီၣ်). တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ယပါဖးဘၣ်ဝဲလၢ မဲးကစံအပူၤန့ၣ် အသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဃိ ယပါစးထီၣ် ဖးလံာ်စီဆှံ. ဒီးဖဲယပါ တလဲၤထီၣ်သရိာ် လၢၤဘၣ်အခါ ပှၤလၢပဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤ ထီဒါအီၤဆူၣ်ဆူၣ်. အဝဲသ့ၣ် မၢဆူၣ်ယပါလၢ အကဆဲးကဲ ပှၤခဲးသလ့းဖိ ဒီးအဝဲသ့ၣ် တဲအါလိာ်သးလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ တဘျုးဘျီညါ.
ယထံၣ်ဘၣ် ပှၤလၢပဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤ ဆီၣ်သနံးယပါဒ်အံၤန့ၣ် ယသးတမုာ် နီတစဲးဘၣ်. အဃိ ဒ်ယတဲလၢ အခီၣ်ထံးအသိးန့ၣ် ယဃ့ထုကဖၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ် ဒ်သိးကမၤစၢၤ ယပါအဂီၢ်. ဒီးဖဲပှၤလၢ ပဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤ တဆီၣ်သနံး ယပါလၢၤဘၣ်အခါ ယသးခုဖးဒိၣ်ညါ. အဃိ ယနာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အကဲ “ပှၤလၢအဒိကနၣ် တၢ်ထုကဖၣ်” သပှၢ်တၢၢ်.
တၢ်အိၣ်မူဖဲ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ အဆၢကတီၢ်
ဖဲလါမ့ၤ ၁၀, ၁၉၄၀ န့ၣ် နးစံၤ ကၠၢမနံၣ် ဟဲနုာ်လီၤဒုးဝဲ ကီၢ်ဘဲကၠံၤယၢၤ အဃိ ထံဖိကီၢ်ဖိ ဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ ကီၢ်ဘဲကၠံၤယၢၤ ဒီဒူၣ်ညါ. မ့မ့ၢ်ပဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် ပလဲၤဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးသးလၢ ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ် လၢကလံၤထံးတခီ. ဖဲပလဲၤလၢကျဲအခါ တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်ဒီး ကၠၢမနံၣ်အသုး ဒီးဖြၣ်စ့ၣ်အသုး ဒုးလိာ်သးအဃိ အလီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ ပဂီၢ်ဒိၣ်မး.
လၢခံ ဖဲပဟဲက့ၤလၢ ပသဝီအခါ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤ အါတက့ၢ်န့ၣ် ပှၤက့ၤစိာ်ဝဲ. သနာ်က့ ပထွံၣ်လၢ ပကိးအမံၤလၢ ဘၤဘံၤန့ၣ် အိၣ်တ့ၢ်ဒံး ဒီးအအိၣ်ခိးလီၤပခိၣ်. ခီဖျိလၢ တၢ်လၢ ယလဲၤခီဖျိဘၣ်တဖၣ်အဃိ ယဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ ‘ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဒီးတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ် အိၣ်အါ ထဲအံၤညါလဲၣ်.’
ဖဲယသးစၢ်အခါ ယမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ
ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအဲၤမံ ၡရဲၣ် a လၢအကဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဒီးကဲစ့ၢ်ကီး ပှၤလဲၤလၢညါန့ၣ် ဟဲအိၣ်သကိးပှၤအဃိ ပန့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါ ဒိၣ်မး. အသူလံာ်စီဆှံ ဒီးၡဲပၠးပှၤလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်လဲၣ် ဒီးအစံးဆၢစ့ၢ်ကီး ယတၢ်သံကွၢ်အါဖျၢၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အိၣ်မူအဂ့ၢ်. အဃိ ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဂ့ၤထီၣ်မၣ်ဂ့ၤထီၣ် ဒီးယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံကစၢ်.
တချုးတၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ ဝံၤဒံးဘၣ်န့ၣ် ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ထံၣ်လိာ်သး ဒီးရ့လိာ်ဘၣ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ အါထီၣ်. ဖဲလါအီကူး ၁၉၄၃ န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဟိၤစ့နံၣ်ခိလဲး မံန့ၤ ဟဲအိၣ်သကိးပှၤ ဒီးဟ့ၣ်ဝဲတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတခါ. ဖဲန့ၣ်အသံကွၢ်ဝဲလၢ “မတဂၤဘၣ်သး ဒိးဘျၢထံလဲၣ်.” ယပါ ဒီးယၤ ယူာ်ထီၣ်စု. ဒီးပဒိးဘျၢထံလၢ ထံကျိဖိအပူၤ လၢအဘူးဒီး ပစံာ်ပျီ.
ဖဲလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၁၉၄၄ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ အိၣ်ဒံးအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ကၠၢမနံၣ်အသုးဖိ စးထီၣ်ဝဲ တၢ်ဒုးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် အလီၢ်ခံကတၢၢ်တဘျီ ဒီးဒုးဝဲ ကီၢ်ယူရပၤ လၢမုၢ်နုာ်တခီ. ဒီးတၢ်ဒုးအံၤ ပှၤအါတက့ၢ် ကိးဝဲလၢ Battle of the Bulge. ပအိၣ်ဘူးဒီး တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤဒုးလိာ်သး ဒီးပဘၣ်အိၣ်လၢ ပဟံၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်လာ် တကထၢ ဘူးကအိၣ်တလါညါ. ဘၣ်တနံၤ ဖဲယလဲၤထီၣ် လၢဟံၣ်ချၢ ဒ်သိးကဘုၣ်လီၤ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအဆၣ်အခါ ကျိချံဖးဒိၣ် ဟဲလီၤဘၣ်လၢ ပအိၣ်တၢ်လီၢ် ဒီးမၤဟးဂီၤဝဲ ပတၢ်သူၣ်ထီၣ် အခိၣ်ဒုးလၢ ပပာ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအလီၢ်. ဖဲန့ၣ်အခါ အမဲရကၤသုးဖိတဂၤ လၢအအိၣ်ဘူးဒီး တၢ်လီၢ်လၢ ပပာ်ပဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိန့ၣ် အကိးပသူ ဒီးတဲယၤလၢ “ကြၤလီၤသၢၤ.” ယလဲၤဃ့ၢ်လၢအအိၣ် ဒီးကြၤလီၤဘူးဒီးအီၤ ဒီးအဒုးဖျီၣ်ထီၣ်ယၤ အခိၣ်ဖျီၣ် လၢကဒီသဒၢယၤအဂီၢ်.
ယနီၢ်သး လဲၤထီၣ်လဲၤထီ
ဖဲပဖျီသးအနံၤ
တၢ်ဒုးဝံၤအလီၢ်ခံ ပဆဲးကျိးဘၣ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အအိၣ်လၢ လံယဲး အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, လၢအယံၤဒီး ပအိၣ်တၢ်လီၢ် လၢကလံၤစိးတခီ ကအိၣ်ဝဲ ၉၀ ကံလိမံထၢၣ် (၅၆ မံးလာ်). ဒီးလၢခံယံာ်ထီၣ်ဘျီ ပဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်မၤလိကရူၢ်ဖိ တကရူၢ် လၢဝ့ၢ်ဘးစတၢ. ယစးထီၣ်မၤတၢ် ဘၣ်ဃးလၢ တၢ်ခိတၢ်သွဲတကပၤ ဒီးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကမၤလိဘၣ် ထံကီၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ. လၢခံ ယမၤတၢ်လၢ လီၢ်ကဝီၤ ပဒိၣ်အရူတဖျၢၣ်. ဒီးဖဲ ၁၉၅၁ န့ၣ် ပရဲၣ်ကျဲၤ ကဝီၤအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဆံးဆံးဖိတခါ လၢဝ့ၢ်ဘးစတၢ. ဖဲန့ၣ်ပှၤဟဲထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဘူးကအိၣ် အဂၤတကယၤညါ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဲလံၤ ရ့ထၢၤ လၢအကဲ ပှၤလဲၤလၢညါ လၢအသးဆူၣ်ဒိၣ်မးန့ၣ် ဟဲထီၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီး. အဘၣ်ဟဲဒိးလ့ၣ်ယီၢ် ယံၤဝဲ ၅၀ ကံလိမံထၢၣ် (၃၁ မံးလာ်) ညါ. လၢခံပပာ်တၢ်အဲၣ်တီ ဒီးပအၢၣ်လီၤလိာ်သးလၢ ပကဖျီသး. ဖဲန့ၣ်အခါ အဲလံၤ ဒိးန့ၢ်ဘၣ် လံာ်ကွဲမုာ်လၢ ကလဲၤထီၣ်ဝဲ ကံးလဧးကၠိ လၢကီၢ်အမဲရကၤ. ဘၣ်ဆၣ် အကွဲးလံာ်လၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် ဒီးၡဲပၠးဝဲလၢ တဘျီအံၤ အတလဲၤထီၣ် ကံးလဧးကၠိဒံးဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါနီ တီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ်. ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါနီ ကွဲးကဒါက့ၤလံာ် ဒီးတဲအီၤလၢ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ခါဆူညါန့ၣ် နကထီၣ်ဘၣ် ကံးလဧးကၠိဒီးနဝၤ. လၢခံ ပဖျီပသးဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၉၅၃.
ယမါအဲလံၤ ဒီးပဖိခွါစၢၤကံ
ဖဲတၢ်တနံၣ်န့ၣ် ယၤဒီးအဲလံၤ လဲၤထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်တခါ လၢအမ့ၢ် New World Society Assembly လၢပှၤမၤဝဲဖဲ ယဲခံၤ စတ့ဒံၤယဲး နူယီး. ဖဲန့ၣ်အခါ ယထံၣ်လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ ဒီးအတဲပၠးယၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤတခါ ဒီးကွဲယၤလၢ ယကလဲၤမၤတၢ် ဒီးလဲၤအိၣ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤ. ယမါအဲလံၤဒီးယၤ ဃ့ထုကဖၣ် လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ ပဆၢတဲာ်လၢ ပတလဲၤဘၣ် ဒီးပဟဲက့ၤကဒါလၢ ကီၢ်ဘဲကၠံၤယၢၤ ဒ်သိးပကဆဲး ဆီၣ်ထွဲကရူၢ်ဖိတကရူၢ် လၢအအိၣ်ဒီး ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ အဂၤတဆံ ဖဲဝ့ၢ်ဘးစတၢ. လၢခံတနံၣ်န့ၣ် ပဖိခွါစၢၤကံ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် အဃိ ပသးခုညါ. သနာ်က့ စၢၤကံအိၣ်ဖျဲၣ် န့ၢ်နွံလါ ဝံၤအလီၢ်ခံ အဆိးက့ ဒီးလၢခံအသံသဒၣ်ပှၤ. ပတဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ ပတၢ်သူၣ်အုးသးအုး ဒီးခီဖျိလၢ တၢ်မုၢ်လၢ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤအဃိ ပသးဆူၣ်ထီၣ်က့ၤ.
မၤကစၢ်ယွၤတၢ်မၤ လၢဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤ
ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၁၉၆၁ န့ၣ် ယန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤတခါလၢ ယဘၣ်မၤတၢ်ထဲ တနွံစှၤကိာ်သီအဃိ ယမၤပှၤလဲၤလၢညါသ့. သနာ်က့ ဖဲတၢ်တနံၤဃီဃီန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အကဲပှၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ကီၢ်ဘဲကၠံၤယၢၤ အဝဲၤတြၢ်န့ၣ် ကိးယၤလၢ လီတဲစိ. အသံကွၢ်ယၤလၢ မ့ၢ်ယစးထီၣ်မၤ ပှၤလဲၤတရံးအံးက့ၤကွၢ်က့ၤတၢ် (ခဲအံၤ ပကိးလၢ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်) အတၢ်မၤကသ့ဧါ. ဒီးယသံကွၢ်က့ၤအီၤလၢ “တချုးလၢ ပတူၢ်လိာ် မူဒါတခါအံၤဒံးဘၣ်န့ၣ် ပမၤဆိပှၤလဲၤလၢညါ ကန့ၢ်ဧါ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဲဝဲလၢ ပမၤဆိပှၤလဲၤလၢညါန့ၢ်. ပမၤပှၤလဲၤလၢညါ န့ၢ်ဃိးလါ ဝံၤအလီၢ်ခံ ပစးထီၣ်မၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် အတၢ်မၤ ဖဲလါစဲးပတ့ဘၢၣ် ၁၉၆၂.
ပမၤကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် ခံနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် လံာ်ကွဲမုာ်လၢ ကမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး လၢဝ့ၢ်ဘြၢစၢၤ. ဒီးပစးထီၣ်မၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၁၉၆၄. လၢမူဒါအသီတခါအံၤန့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤဒီဒူၣ်. တကးဒံးဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါနီ ဟဲအိၣ်သကိး ပဘ့ၤသ့လး ဖဲ ၁၉၆၅ နံၣ်ဝံၤတယံာ်ဘၣ်ဒီး ပှၤဃုထၢထီၣ်ယၤလၢ ယကကဲ ပှၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ဝဲၤတြၢ်အဃိ ယကမၢကမၣ်ညါ. လၢခံ ယၤဒီးယမါအဲလံၤန့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် လံာ်ကွဲမုာ်လၢ ပကလဲၤထီၣ် ကံးလဧးကၠိ ၄၁ ဘျီတဘျီ. တၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါနီ တဲဝဲလၢအပူၤကွံာ် ၁၃ နံၣ်န့ၣ် ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲလံ. ပဖျိထီၣ်ကၠိ ဝံၤအလီၢ်ခံ ပက့ၤလၢ ကီၢ်ဘဲကၠံၤယၢၤ အဘ့ၤသ့လး.
ဒီသဒၢ ပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လၢပဒိၣ်အမဲာ်ညါ
လၢအနံၣ်တဖၣ်အနံၣ်န့ၣ် ယဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ယကသူ ယတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဒီးယတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ဘၣ်ဃးဒီး ထံကီၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ လၢကီၢ်ယူရပၤအပူၤ ဒီးလၢတၢ်လီၢ်အါတီၤ. ယမၤစၢၤတၢ်ဒ်သိး ကဒီသဒၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ်လၢ တၢ်သဘျ့အပူၤအဂီၢ်. (ဖံလံး ၁:၇) ခီဖျိလၢ တၢ်မၤတခါအံၤအဃိ ယဘၣ်ထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ လၢထံကီၢ်လၢ ပှၤတြီဃာ်ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤ အါန့ၢ် ၅၅ ဘ့ၣ်. ဖဲယလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်အံၤအခါ ယတတဲလီၤသးလၢ ယကဲပှၤလၢ အနၢၤထံကီၢ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယတဲလီၤသးလၢ ယကဲ “ကစၢ်ယွၤ အပှၤ.” ဒီးယသ့ၣ်ညါလၢ “စီၤပၤ [မ့တမ့ၢ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်] အသးန့ၣ် လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ထံကျိဖိတဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အစုပူၤလီၤ. ဖဲအအဲၣ်ဒိးဒုးယွၤလီၤဝဲ တပူၤဂ့ၤတပူၤဂ့ၤန့ၣ် အဒုးယွၤလီၤဝဲ.” (ကတိၤ ၂၁:၁) အဃိ ယဃ့ထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်ယၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲထီဘိ.
ယနီၣ်ဘၣ် တၢ်လဲၤခီဖျိတခါလၢ ယတဲသကိးဘၣ်တၢ်ဒီး ပိာ်ခွါတဂၤလၢ အမၤတၢ်လၢ ကီၢ်ယူရပၤ အဘျီၣ်ဒိၣ်. ယကတဲဘၣ်တၢ်ဒီး ပိာ်ခွါတဂၤအံၤအဂီၢ် ယဘၣ်ဃ့ထံၣ်အီၤ တဘျုးဘျီညါ ဒီးလၢခံအတဲယၤလၢ အကထံၣ်လိာ်သးဒီးယၤ. အတဲယၤလၢ “ယကဟ့ၣ်နၤ တၢ်ဆၢကတီၢ် ၅ မံးနံးလီၤ. ထဲတမံးနံးဖိမၣ် ယတဟ့ၣ်ပိၣ်နၤဘၣ်.” ဖဲန့ၣ်ယမိာ်လီၤယခိၣ် ဒီးဃ့ထုကဖၣ်. ပိာ်ခွါတဂၤအံၤ တဲတၢ်ဒီးယၤလၢ အကလုၢ်ကနိး ဒီးသံကွၢ်ယၤလၢ ယမၤမနုၤလဲၣ်. ယမိာ်ထီၣ်ယခိၣ် ဒီးတဲအီၤလၢ “နကဲစ့ၢ်ကီး ကစၢ်ယွၤ အခ့အပှၤတဂၤအဃိ ယစံးဘျုးကစၢ်ယွၤ.” အသံကွၢ်ယၤလၢ “နတဲတၢ်န့ၣ် အခီပညီဒ်လဲၣ်.” ဝံၤဒီး ယဒုးနဲၣ်အီၤ ရိမ့ၤ ၁၃:၄. ပိာ်ခွါတဂၤအံၤ အကဲဝဲ ဘျၢထံခရံာ်ဖိ တဂၤအဃိ အကဲပှၤလၢ အပာ်ကဲ လံာ်စီဆှံ. လၢခံန့ၣ် အတဲသကိးတၢ်ဒီးယၤ တခီနၣ်ရံၣ်ညါ ဒီးပတဲသကိးတၢ် တဘျီအံၤ လဲၤသးဂ့ၤမး. တကးဒံးဘၣ် အတဲဝဲလၢ တၢ်မၤလၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် မၤဝဲန့ၣ် အပာ်ကဲဝဲ.
လၢအနံၣ်တဖၣ်အနံၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် တီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ လၢကီၢ်ယူရပၤအပူၤ ဘၣ်ဃးဒီး ခရံာ်ဖိ အတၢ်အိၣ်ဘၢၣ်စၢၤ, ပှၤကွၢ်ထွဲဖိသၣ် အခွဲးအယာ်, တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ခိတၢ်သွဲ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတဖၣ် ဒီဒူၣ်ညါ. ယဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ယထံၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကမၤနၢၤတၢ်အဃိ ယသးခုဒိၣ်မး. ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ထီၣ်ရူလၢ ယူရပၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အရူ ဒီးမၤနၢၤတၢ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲအါန့ၢ် အဘျီ ၁၄၀ ညါ.
တၢ်သဘျ့ အိၣ်ထီၣ်လၢ ကီၢ်ကၠူဘး
ဖဲ ၁၉၉၀ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ယမၤသကိးတၢ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဖံလံး ဘြါမလံၤ လၢအအိၣ်လၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘီထၢၤ ဖါနဲဒံၤ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်အံးထလံၣ်. ပမၤသကိးတၢ် ဒ်သိးသိး ဒီးဒ်သိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ကၠူဘး ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သဘျ့အပူၤ ကန့ၢ်အဂီၢ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်. ယကွဲးလံာ်လၢ ကီၢ်ကၠူဘး အမီၢ်သီဝဲၤဒၢး (embassy) လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ဘဲကၠံၤယၢၤ ဝံၤဒီး လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤခိၣ်ပှၤနၢ်တဂၤလၢ အဘၣ်ရဲၣ်ကျဲၤ ပတၢ်ဃ့ထီၣ်တဖၣ်. ဖဲပလဲၤထံၣ်လိာ်သး အဆိကတၢၢ်တဘျီအခါ ပဂုာ်ကျဲးစၢး ၡဲဘၣ်ထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်နၢ်ပၢၢ်ကမၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ပဒိၣ်တဖၣ် တြီဝဲပတၢ်ဖံးတၢ်မၤလဲၣ် သနာ်က့ တလဲၤအသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်.
ယၤ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဖံလံး ဘြါမလံၤ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘီထၢၤ ဖါနဲဒံၤ ဖဲပလဲၤလၢ ကီၢ်ကၠူဘး ဖဲ ၁၉၉၀ နံၣ်အတီၢ်ပူၤ
ပဃ့ထုကဖၣ် ဒီးဃ့ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ဝံၤအလီၢ်ခံ ပဃ့ခွဲးလၢ ပကဆှၢလီၤ လံာ်စီဆှံအဘ့ၣ် ၅,၀၀၀ လၢကီၢ်ကၠူဘး ဒီးပန့ၢ်ဘၣ်အခွဲး. လံာ်စီဆှံတဖၣ်န့ၣ် လဲၤတုၤလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအအိၣ် ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲဂ့ၤဂ့ၤအဃိ ပနာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤ ပတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါ. လၢခံ ပဃ့ကဒီးခွဲးလၢ ပကဆှၢအါထီၣ် လံာ်စီဆှံအဘ့ၣ် ၂၇,၅၀၀ ဒီးပန့ၢ်ဘၣ်ကဒီး အခွဲးစ့ၢ်ကီး. ပမၤစၢၤဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ကၠူဘး ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် တဂၤစုာ်စုာ် ကန့ၢ်ဘၣ် လံာ်စီဆှံ အဃိ ယသးခုဒိၣ်မး.
ဒ်သိး ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ ကီၢ်ကၠူဘး ကလဲၤသးဂ့ၤဂ့ၤ ဒီးကဘၣ်လိာ်သးဒီး ပဒိၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂီၢ် ယလဲၤလၢ ကီၢ်ကၠူဘး တဘျုးဘျီညါ. တကးဒံးဘၣ် ပှၤခိၣ်ပှၤနၢ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ရ့ယၤဂ့ၤဂ့ၤ.
မၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ ကီၢ်ရဝၣ်ဒၣ်
ဖဲ ၁၉၉၄ န့ၣ် ခီဖျိလၢ ပှၤဘၣ်သး မၤလီၤတူာ်ကွံာ် ပှၤတူစံၤဖိလၢ ကီၢ်ရဝၣ်ဒၣ် အဃိ ပှၤအဂၤ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ဘျဲၣ်န့ၣ် ပှၤမၤသံအဝဲသ့ၣ်. ပှၤမၤသံစ့ၢ်ကီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတနီၤ အဃိ ပသးတမုာ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လၢခံန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ တကရူၢ် ရဲၣ်ကျဲၤဝဲ တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ရဝၣ်ဒၣ်အဂီၢ် ဒီးလဲၤစိာ်န့ၢ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်မၤစၢၤ.
ဖဲပကရူၢ် လဲၤတုၤလၢ ခံးကါလံၤ လၢအမ့ၢ်ဝဲ ဝ့ၢ်ခိၣ်တဖျၢၣ်အခါ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤကွဲးကျိာ်ထံတၢ်အရူ ဒီးတၢ်လီၢ်လၢ ပပာ်လံာ်လဲၢ်တဖၣ် အတၢ်ဒူၣ်ကပၤန့ၣ် အိၣ်ထဲကျိချံပူၤဟိ အလီၢ်လဲလဲ. ဒီးပနၢ်ဟူဘၣ်စ့ၢ်ကီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအါဂၤ အဂ့ၢ်လၢ ပှၤမၤသံ အဝဲသ့ၣ်ဒီး ဃဲာ်ဖးဒိၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပနၢ်ဟူဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် ခရံာ်ဖိတၢ်အဲၣ် လၢတဂၤဒီးတဂၤ အဖီခိၣ်. အဒိ ပထံၣ်လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ လၢအကဲ တူစံၤကလုာ်ဒူၣ် လၢအအိၣ်ခူသူၣ်လၢတၢ်ပူၤ တပူၤဃီဒီး ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ် လၢအကဲ ဟူတူၤကလုာ်ဒူၣ် ဒီးအကဲစ့ၢ်ကီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး. ဟံၣ်ဖိဃီဖိ တဒူၣ်အံၤ ဒီသဒၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤအံၤ ၂၈ သီညါ. ဖဲပမၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ခံးကါလံၤအခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ ပဂုာ်ကျဲးစၢး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် အနီၣ်ဂံၢ်ကအိၣ်ဝဲ အဂၤ ၉၀၀ ဘျဲၣ်ညါ.
အစ့ၣ်– လံာ်တဘ့ၣ်လၢ ပှၤခးဘၣ်ဝဲလၢကျိ ဖဲပတၢ်ကွဲးကျိာ်ထံတၢ် အရူ
အထွဲ– မၤသကိးတၢ်တပူၤဃီဒီး တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ကမံးတံာ်
လၢခံန့ၣ် ပဆဲးလဲၤလၢ စၤအံယၢၤ (ခဲအံၤ အကဲဝဲ ကီၢ်ဒံၣ်မိၣ်ခြဲးထ့း ရံၣ်ဖၢဘလံး ခိကိၣ်) ဒ်သိး ပကလဲၤဃု ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး လၢအကဲ ပှၤရဝၣ်ဒၣ်ဖိ လၢအဘၣ်လဲၤဃ့ၢ်လၢ ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤ လၢအဘူးဒီး ဝ့ၢ်ကိမၤ. ပဃုအဝဲသ့ၣ် တဘၣ်ဘၣ် အဃိ ပဃ့ထုကဖၣ် ဒီးဃ့ယဟိဝၤယွၤလၢ အကဟံးစုနဲၣ်ကျဲပှၤ ဒ်သိး ပကထံၣ်လိာ်သးဒီး အဝဲသ့ၣ်. လၢခံ ပထံၣ်လၢ ပှၤတဂၤ ဟဲလၢပအိၣ် ဒီးပသံကွၢ်အီၤလၢ မ့ၢ်အသ့ၣ်ညါ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး တဂၤဂၤဧါ. အတဲပှၤလၢ “မ့ၢ်, ယကဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး. ယကလဲၤကိးနၤလၢ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ကမံးတံာ် အိၣ်တၢ်လီၢ်.” ပထံၣ်လိာ်သးဒီး တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ကမံးတံာ် ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလိာ်သး ဝံၤအလီၢ်ခံ ပထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ အဂၤ ၁,၆၀၀ ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အဝဲသ့ၣ်လၢ လံာ်စီဆှံ ဒီးမၤမုာ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ်အသး. တကးဒံးဘၣ် ပဖးပၠးအဝဲသ့ၣ်လၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် အလံာ်ပရၢ. ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အံၤ နၢ်ဟူဘၣ် တၢ်ကတိၤလၢ “ပဃ့ထုကဖၣ်တၢ်လၢ သုဂီၢ်ထီဘိ. ပသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤ တပာ်တ့ၢ်သုဘၣ်” အခါ အဝဲသ့ၣ်သးခု ဒီးသးမုာ်ထီၣ်ဒိၣ်မး. ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် အတၢ်ကတိၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ သပှၢ်တၢၢ်. ခဲအံၤ လၢကီၢ်ရဝၣ်ဒၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး အိၣ်ဝဲအဂၤ ၃၀,၀၀၀ ဘျဲၣ်လံ.
ပာ်လီၤသး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢ ကဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီ
ယထီၣ်ပှၢ်ဒီး ယမါသးဘိ အဲလံၤ န့ၢ် ၅၈ နံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ယမါသံသဒၣ်ယၤဖဲ ၂၀၁၁. ယဃ့ထုကဖၣ် ဒီးတဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ ယသးဘၣ်ဒိ ဒိၣ်မး ဒီးအဝဲမၤစၢၤယၤ. တကးဒံးဘၣ် ယတဲဘၣ် ပှၤလၢယဃၢၤလၢ ဘီမုၢ် တၢ်သးခုကစီၣ် အဂ့ၢ်အဃိ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤ အါမး.
ယသးအိၣ် အနံၣ် ၉၀ ဘျဲၣ်လံ သနာ်က့ ယလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ကိးနွံဒဲး. ယမၤစၢၤဘၣ်တၢ်လၢ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်ဝဲၤကျိၤ လၢကီၢ်ဘဲကၠံၤယၢၤ ဝဲၤတြၢ်, ယတဲဘၣ် ပှၤဂၤလၢ ယတၢ်လဲၤခီဖျိ ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤသးစၢ်တဖၣ် လၢဘ့ၤသ့လး ဟံၣ်ဖိဃီဖိအကျါအဃိ ယသးခုဒိၣ်မး.
ပူၤကွံာ် ၈၄ နံၣ်န့ၣ် ယဃ့ထုကဖၣ် လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ် အဆိကတၢၢ်တဘျီ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ် ယအိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်မူလၢ အလီၤသးခု ဒီးအမၤစၢၤယၤလၢ ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်. လၢယတၢ်အိၣ်မူ ဒီတကတီၢ်ညါန့ၣ် ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒိကနၣ် ယတၢ်ထုကဖၣ်အဃိ ယစံးဘျုးအီၤဒိၣ်မး.—စံး ၆၆:၁၉. b
