၁. ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ပူၤဖျဲးထီၣ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်, ဒီးပကစံးဆၢ တၢ်သံၣ်ကွၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

တၢ်မၤလိလၢ အပူၤကွံာ်တခါန့ၣ် ပမၤလိဘၣ်လၢ ခရံာ်ဖိလၢ အသးတီတဖၣ် ဘၣ်အိၣ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ် အတၢ်ပၢဖီလာ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢအလီၤသးခုတခါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တအိၣ်ဘၣ်ဖဲန့ၣ် လီၤစိၤလီၤထီဘၣ်. ပသ့ၣ်ညါသ့ခီဖျိ လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ ယွၤမၢအခ့အပှၤတဖၣ် “ဟးထီၣ်” လၢတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. (ဖး လီၣ်ဖျါ ၁၈:၄ တက့ၢ်.) ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ခရံာ်ဖိတဖၣ် ကထူၣ်ဖျဲးထီၣ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ် ဖးဒိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါလၢ အဝဲသ့ၣ်ကပူၤဖျဲးထီၣ်လၢ အခါဖဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆိကတၢၢ်န့ၣ် ပကဘၣ်စံးဆၢဆိတၢ်သံကွၢ်လၢ လာ်တဖၣ်အံၤလီၤ. တချုးလၢ ၁၉၁၄ နံၣ်အခါဒၣ်လဲာ် ဘၣ်ဃးဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လၢ ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်မၤအပူၤထဲလဲၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် အိၣ်ဘၣ်လၢဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ် အတၢ်ပၢအဖီလာ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်ဒံး တၢ်သိၣ်က့ၤသီက့ၤအဃိဧါ.

၂. တချုးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးတၢတဘျီ ကဲထီၣ်ဒံးဘၣ်အခါဒၣ်လဲာ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်

^၂ တချုးတုၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီဒံးဘၣ် ဖဲ (၁၉၁၄-၁၉၁၈) န့ၣ် ခၠါ(ရ်)ထ့(စ်)ရးစၢၤ  ဒီး လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် သ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအကိးလီၤအသးလၢ ခရံာ်ဖိတဖၣ် တသိၣ်လိ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်တအဲၣ်ဒိး မၤဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အကမၣ်တဖၣ်ဘၣ်. ဖဲ ၁၈၇၉ နံၣ်န့ၣ် စံယိၣ် တၢးထီခိးတၢ် (Zion’s Watch Tower) စံးဝဲလၢ ခရံာ်ဖိကိးဒူၣ်ဒဲးလၢ အကိးလီၤအသးလၢ ခရံာ်အတလးမူးပိာ်မုၣ်လၢအတီ ဘၣ်ဆၣ်ဆီၣ်ထွဲဝဲ ပဒိၣ်ပပှၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ပၣ်ဃုာ်ဝဲလၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤလီၤ. ဒီးဘၤဘူၣ်လိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံကိးအီၤလၢ ပှၤဃဲသဲမုၣ်န့ၣ်လီၤ.—ဖး လီၣ်ဖျါ ၁၇:၁, ၂ တက့ၢ်.

၃. လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် တအဲၣ်ဒိးမၤဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢအကမၣ်တဖၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)

^၃ ပှၤလၢအသးတီတဖၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဆဲးဆီၣ်ထွဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အကမၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤတဆိၣ်ဂ့ၤအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်အါဂၤ ကွဲးတီၣ်ထီၣ် လံာ်လၢအသရၣ်တဖၣ်အအိၣ်လၢ တကဲအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိလၢၤဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်တနီၤနီၤ လဲၤဖးဖျါထီၣ်ဝဲအလံာ်လၢ သရိာ်ပူၤလီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်န့ၣ် မ့တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဆှၢဝဲလံာ်ဆူ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိကိးဂၤဒဲးအအိၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တအဲၣ်ဒိးမၤဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အကမၣ်နီတစဲးလၢၤဘၣ်. လၢညါအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်မၤဝဲဒ်အံၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲ ၁၈၇၀ နံၣ်န့ၣ် လၢထံကီၢ်အါဘ့ၣ်အပူၤ ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် တဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ ဒ်သိးလၢညါလၢၤဘၣ်. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ် ပှၤကိးဂၤဒဲးအိၣ်ဒီးတၢ်သဘျ့လၢ တဲသကိးဝဲ လံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်ဒီး ကတဲဖျါထီၣ်အတၢ်ထံၣ်လၢ အတလီၤပလိာ်ဒီး အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်သိၣ်လိန့ၣ်လီၤ.

၄. ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးတၢတဘျီ အဆၢကတီၢ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ထံၣ်ဝဲ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်ဒ်လဲၣ်. တဲနၢ်ပၢၢ်တက့ၢ်.

^၄ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲလၢ တမ့ၢ်ထဲလၢ အကဘၣ်တဲဘၣ်ဝဲထဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ, အတံၤသကိး ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ်လၢ အတမၤဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢအကမၣ်န့ၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ်ပိာ်မုၣ်လၢအဟးဂီၤအသိးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ စးထီၣ်ဖဲ ၁၉၁၇ လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် တုၤလီၤလၢ ၁၉၁၈ နံၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိလၢ အကထိတဖၣ် ရၤလီၤဝဲ လံာ်ဖိအိၣ်လၢအဘ့ၣ် ၁၀,၀၀၀,၀၀၀ ညါလီၤ. ဒီးလၢလံာ်ဖိအံၤအပူၤ ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီလၢ အမ့ၢ် “ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်လီၤပှီၢ်လံ” န့ၣ်လီၤ. လံာ်ဖိတဘ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤလၢကိးလီၤအသးလၢ ခရံာ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ကမၣ်ဒူဒူလီၤ. တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ် ကသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် ပဆိကမိၣ်ကွၢ်သ့ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် တပျံၤတၢ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် ပာ်လီၤအသးဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢ ကဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီးက ‘စူၢ်ယွၤအါန့ၢ် စူၢ်ပှၤကညီတက့ၢ်လီၤ.’ (မၤတၢ် ၅:၂၉) အဝဲသ့ၣ်အတၢ်မၤအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်. ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဖဲတၢ်ဒုးဖးဒိၣ် တၢတဘျီအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ခရံာ်ဖိလၢအသးတီတဖၣ်အံၤ တနုာ်လီၤဘၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ လၢအကမၣ် အတၢ်ပၢအဖီလာ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲသ့ၣ်ပူၤဖျဲးထီၣ်က့ၤလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢအကမၣ်အပူၤ ဒီးမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးပှၤအဂၤလၢ ကပူၤဖျဲးထီၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အကမၣ်အပူၤလီၤ.

၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲလၢ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးတၢတဘျီန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လဲၣ်.

^၅ လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် ပတဲလၢ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီ အဆၢကတီၢ် ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ယွၤအတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤဘၣ်, မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် တစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်ဘၣ် အဃိလီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ ပနာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျဲဝဲဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ် ကဖီၣ်ဃံးအဝဲသ့ၣ် တစိၢ်တလီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအသးတီတဖၣ် တဲနၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ ဖဲ ၁၉၁၄ ဒီး ၁၉၁၈ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တသ့ဖဲအသ့န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီး လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤတနီၤလီၤ.

၆, ၇. (က) ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒ်လဲၣ်. (ခ) လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်.

^၆ ဖဲဟီၣ်ခိၣ် တၢ်ဒုးတၢတဘျီ အဆၢကတီၢ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံ ကၠိဖိ တဖၣ် အတၢ်မၤအါလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲတနီၤလီၤ. ပကကွၢ်သကိးအဝဲသ့ၣ် အတၢ်ကီတၢ်ခဲခံခါလီၤ. တၢ်ကီတၢ်ခဲအဆိကတၢၢ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ကဘၣ်သူဝဲလံာ်စီဆှံလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအပူၤဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. လၢညါန့ၣ်အဝဲသ့ၣ် ဟးနီၤလီၤထဲဒၣ်လံာ် ဒီးလၢလံာ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ အိၣ်ဝဲခဲလၢာ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၁၈ န့ၣ် ပဒိၣ်ပပှၢ်တြီဝဲ လံာ်လၢအမ့ၢ် ဘံနံၣ်(စ်) မံစထြံၤ (Finished Mystery) အဃိ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ် ကီဒိၣ်ထီၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အါဂၤ အဂီၢ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီခံထံၣ်တထံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဖဲနံၣ်အဝဲန့ၣ် တိးကွ့တၢ်ဆါ (Spanish flu) ကဲထီၣ်ဝဲလီၤ. တၢ်ဆါလၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုးတခါအံၤ ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ် ပှၤဂၤညီအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကဟး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဝဲတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ်လီၤ.

^၇ ဖဲ ၁၉၁၄ နံၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိကရူၢ်ဆံးဆံးဖိအံၤ ပၠးဝဲတၢ်ဂီၤမူ “Photo-Drama of Creation” န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂီၤမူအံၤအိၣ်ဒီး တၢ်ဂီၤဒီး အကလုၢ်သီၣ်ဝဲလီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်တၢ်အသီလၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်ဂီၤမူအပူၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ စီၤအၤဒၣ်အစိၤ တုၤလီၤလၢ ခရံာ်ပၢတၢ်အစိၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၁၄ နံၣ်န့ၣ်အဝဲသ့ၣ် ပၠးဝဲ တၢ်ဂီၤမူအံၤအဆိကတၢၢ် ဒီးပှၤဟဲကွၢ် အိၣ်ဝဲ ၉,၀၀၀,၀၀၀ ဘျဲၣ်လီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ်တက့ၢ်. အဝဲသ့ၣ်အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်အါန့ၢ်ဒံး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် လၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါလၢ အဂၤတခါပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢဖဲ ၁၉၁၆ နံၣ်န့ၣ်ပှၤအဂၤ ၈၀၉,၀၀၀ ဘျဲၣ်ဟဲထီၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ကမျၢၢ်အဂီၢ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲ ၁၉၁၈ နံၣ်န့ၣ် ပှၤဟဲထီၣ် နီၣ်ဂံၢ်ကအိၣ်ဝဲ ၉၅၀,၀၀၀ ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်အံၤ အသးဆူၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.

၈. ဖဲဟီၣ်ခိၣ် တၢ်ဒုးတၢတဘျီန့ၣ် ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၈ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်တဖၣ် ဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ထုးထီၣ်ရၤလီၤ လံာ်လဲၢ်ဒီး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအံၤ မၤဆူၣ်ထီၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် အဂံၢ်အဘါဒ်သိး ကဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ. ရံးခၠၣ် ဘါဘၢၤ, လၢအမ့ၢ် ပှၤလၢအသူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ စိၤဖဲန့ၣ်တဂၤတဲဝဲလၢ- “ပအိၣ်ဒံးဒီး ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်စှၤဂၤ ဒီးပဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤ တၢးထီခိးတၢ် အံၤဆူ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ် တကးဒံးဘၣ် ကီၢ်ခဲနဒၣ်လၢ ပလံာ်လဲၢ်ဘၣ်တၢ်တြီအီၤဒၣ်လဲာ် ပဆှၢလံာ်တုၤဝဲလီၤ.” ဒီးအဝဲတဲကဒီးဝဲ “ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ယကဆှၢန့ၢ် ယသကိးတဖၣ် လံာ်လၢအမ့ၢ် ဘံနံၣ်(စ်) မံစထြံၤလၢ အဆံးဆံးဖိတကလုာ် ဖဲပဒိၣ်ဟံးန့ၢ်ကွံာ် အဝဲသ့ၣ်အလံာ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ရၤသၢၤဖီၣ် မၢပရဲၣ်ကျဲၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ဝ့ၢ်တနီၤလၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤ မုၢ်နုာ်တခီအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးဆှၢလီၤဝဲ ပှၤလၢအဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒ်သိး ကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤဂၤလၢအဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.”

၉. (က) ဖဲ ၁၉၁၄ တုၤလၢ ၁၉၁၉ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်ဘၣ်မနုၤအဃိ ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်လိၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်က့ၤသီက့ၤလဲၣ်. (ခ) ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် လိၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်က့ၤသီက့ၤ တနီၤသနာ်က့ ပတကြၢးဆိကမိၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၉ တၢ်ဆီတလဲလၢ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ကဘၣ်မၤဝဲန့ၣ် အိၣ်ဝဲတနီၤလီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤတဲဝဲလၢ ဒိကနၣ် ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်အကလုၢ် အခီပညီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တနၢ်ပၢၢ်ဝဲဂ့ၤဂ့ၤဒံးဘၣ်. (ရိမ့ၤ ၁၃:၁) မ့ၢ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ ဖဲတၢ်ဒုးအဆၢကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဒီတဖု တအိၣ်လၢတၢ်အိၣ်ဘၢၣ်စၢၤထီဘိဘၣ်. အဒိဖဲ ၁၉၁၈ နံၣ်လါမ့ၤ အသီ ၃၀ န့ၣ် အမဲရကၤ အကီၢ်ခိၣ်မၢ ပှၤဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်လၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ်အခါ တၢးထီခိးတၢ် ဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်ဝဲ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်လၢ ကဃ့ထုကဖၣ်တၢ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤနီၤ ဟ့ၣ်မၤဘူၣ်စ့လၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဂီၢ် ဒီးတကးဒံးဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်စှၤဂၤန့ၣ် လဲၤကဲသုးဒီး ဒုးတၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် လိၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်က့ၤသီက့ၤသနာ်က့ ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် လဲၤနုာ်လီၤဘၣ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်အဖီလာ်န့ၣ် ကမၣ်ဝဲလီၤ. မ့ၢ်လၢဖဲ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အိၣ်လီၤဆီဒီး ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ် ဘူးကန့ၢ်ဝဲလီၤ.—ဖး လူၤကၣ် ၁၂:၄၇, ၄၈ တက့ၢ်.

၁၀. လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ အပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ သးသမူလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ခရံာ်ဖိတဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဘၢၣ်စၢၤ အခီပညီန့ၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် တနၢ်ပၢၢ်ဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်မၤသံပှၤကညီန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအကမၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်စှၤဂၤလၢ အလဲၤကဲသုးဒီး ဖီၣ်စုကဝဲၤဒၣ်လဲာ် အဝဲသ့ၣ် တမၤသံပှၤဂၤဘၣ်. ဒီးပှၤတနီၤလၢအဂ့ၢ်လိာ်လၢ ကမၤသံတၢ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဆှၢထီၣ် အဝဲသ့ၣ်ဆူတၢ်မဲာ်ညါ ဒ်သိးကဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤအဂီၢ်လီၤ.

၁၁. ဖဲထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် တဒုးတၢ်ဘၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အသးတီဒီးယွၤအဃိ မုၣ်ကီၤလံၢ် အသးထီၣ်တၢ်ဒိၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိအဝဲ “မၤတံာ်တာ်အီၤလၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ” လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၉၄:၂၀, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) အမဲရကၤ သုးခိၣ် လၢအမံၤမ့ၢ် ကၠ့(စ်) ဖရဲးခလ့ ဘဲ(လ်) တဂၤတဲဘၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ရၤသၢၤဖီၣ် ဒီးဘၢၤအဲဘၤ လၢ ပဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ကထုးထီၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ကယဲၢ်ပှၤလၢတဒုးတၢ်ဘၣ်န့ၣ် ကဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ လီၤဆီဒၣ်တၢ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်လီၤ. သုးခိၣ်အံၤ အသးပှံၢ်ထီၣ်တၢ်ဒီး တဲဝဲဒီပုၢ်ဝဲၢ် ရၤသၢၤဖီၣ်လၢ မ့ၢ်လၢအမဲရကၤ အကီၢ်ခိၣ်တြီဝဲအဃိ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤ တဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်အီၤလၢၤဘၣ်. ဒီးသုးခိၣ်န့ၣ် တဲကဒီးဝဲ– “ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ်ဖီၣ်သုဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါ ဒီးပကမၤသု အနီၢ်ကီၢ်လီၤ.”

၁၂, ၁၃. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဃိးဂၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ထၢနုာ်အီၤလၢ ဃိာ်ပူၤလဲၣ်. (ခ) အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဘၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤသနာ်က့ အတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လၢ ကဒိကနၣ်ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်န့ၣ် လီၤစၢ်ကွံာ်ဝဲဧါ. တဲနၢ်ပၢၢ်တက့ၢ်.

^၁၂ လၢခံ ပဒိၣ်ပပှၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ကျဲလၢ ကဘၣ်စံၣ်ညီၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ရၤသၢၤဖီၣ် ဒီးဘၢၤအဲဘၤ ဃုာ်ဒီးပှၤဃုဂၤလၢ အမ့ၢ်ဝဲ တၢးထီခိးတၢ် တၢ်ကရၢကရိ အခၢၣ်စးန့ၣ် ဘၣ်တၢ်က့ၤဖီၣ်အီၤလီၤ. စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢ အဘၣ်ဖီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤတဲဝဲလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ အလီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ကၠၢမနံၣ်အသုးဖိတဖၣ်ဒံးလီၤ. ဒီးတဲဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် ထီဒါပဒိၣ်, သုးဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ ဒီးပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကြၢးဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤ နးနးကလဲာ်လီၤ. ^[၁] (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိအကတၢၢ်တက့ၢ်.) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လံာ်စီဆှံကၠိဖိဃိးဂၤန့ၣ် လီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ လၢအဲၣ်လၢထၣ်, ကၠီၣ်ကၠံယၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲတၢ်ဒုးဝံၤအခါ အဝဲသ့ၣ်ဟးထီၣ်ဘၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤမ့ၢ်လၢ ပှၤထုးလီၤစှၤဝဲ တၢ်မူးအဃိလီၤ.

^၁၃ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဃိးဂၤအံၤ အိၣ်လၢဃိာ်ပူၤအခါ ပာ်လီၤအသး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢ ကဒိကနၣ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီလီၤ. ပသ့ၣ်ညါသ့ဒ်လဲၣ်. အဝဲသ့ၣ်ကွဲးလံာ်ဆူ အမဲရကၤ အကီၢ်ခိၣ်အအိၣ် ဒီး ဃ့ဟးထီၣ်ဝဲလၢ ဃိာ်ပူၤလီၤ. လၢအလံာ်ပူၤန့ၣ် တဲဝဲလၢ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲလၢ ပတဘၣ်မၤသံတၢ်ဘၣ် အဃိပှၤလၢဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသးလၢ ယွၤအအိၣ်ဒီး တဒိကနၣ်အကလုၢ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် ယွၤတဘၣ်သးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ် ဒီးကမၤဟးဂီၤကွံာ်အီၤလီၤ. ဒီးတဲနၢ်ပၢၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ခီဖျိတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် မၤသံပှၤတသ့ဘၣ်ဒီး တမၤသံစ့ၢ်ကီးဝဲဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူလၢ ကကွဲးဒီးတဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလၢ ကီၢ်ခိၣ်အအိၣ်လီၤ. ဒီးပနာ်သ့လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လၢ ကဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်န့ၣ် တလီၤစၢ်ဝဲနီတစဲးဘၣ်.

၁၄. လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢဖဲ ၁၉၁၄ တုၤလၢ ၁၉၁၉ နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်တၢ်မနုၤကဲထီၣ်အသးလဲၣ်.

^၁၄ ဖဲ ၁၉၁၄ တုၤလီၤလၢ ၁၉၁၉ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီးလံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် မၤလကံ ၃:၁-၃ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလီၤ. (ဖးတက့ၢ်.) “ကစၢ်” ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးလၢအမ့ၢ် “တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအကလူး,” ဟဲဝဲဒ်သိးကဃုကွၢ်ဝဲ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် လၢဘၣ်တၢ်ဒိလီၤအီၤလၢ “ပှၤလ့ၤဝံဖိ” န့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ သိၣ်က့ၤသီက့ၤဒီး မၤကဆှီထီၣ်ကွံာ် အဝဲသ့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ် အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်မူဒါလၢ အသီန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးဃုထၢထီၣ်ဝဲ “အကုၢ်အပှၤလၢ အကလုၢ်တီ, ဒီးအကူၣ်တၢ်သ့” လၢကဟံးစုနဲၣ်ကျဲဒီး သိၣ်လိယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၄:၄၅) ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ပူၤဖျဲးထီၣ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤလံ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤလိအါထီၣ်ဘၣ်ဝဲ ယွၤအတၢ်ဘၣ်သးအဃိ အတၢ်အဲၣ်ယွၤန့ၣ် ဒိၣ်ထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယွၤအတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤအဃိ အသးခုဝဲဒိၣ်မးလီၤ. ^[၂] —ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိအကတၢၢ်တက့ၢ်.

၁၅. ပထူၣ်ဖျဲးထီၣ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤအဃိ ပသးခုဒိၣ်မးန့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်သ့လၢ ကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၅ ပပူၤဖျဲးထီၣ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤအဃိ ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ်မၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အမ့ၢ်အတီတန့ၢ်ဘၣ်. အဝဲအတၢ်မၤန့ၣ် တကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ မၤပူၤဖျဲးထီၣ်ပှၤလဲၣ်လီၤ. အဝဲအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤခဲလၢာ်န့ၢ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤအဃိလီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၆:၁) ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢအကမၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ပၢဒံးဝဲပှၤလၢအသူၣ်တီသးလိၤလၢ အကကွဲၢ်တဖၣ်လီၤ. ဒီးပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ လိၣ်ဘၣ်ပတၢ်မၤစၢၤအဃိ ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ပကဂုာ်ကျဲးစၢး ကွၢ်လိ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အသးတီတဖၣ်အံၤဒီး မၤစၢၤပှၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကပူၤဖျဲးထီၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအကမၣ်အပူၤလီၤ.