၁. လၢပျၢၤလံၤလံၤ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

ယဟိဝၤယွၤဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ အခီၣ်ထံးလံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ တချုးတ့လီၤတၢ်အဂၤဒံးဘၣ်န့ၣ် တ့လီၤဝဲယ့ၣ်ၡူးလီၤ. လၢခံ ယ့ၣ်ၡူးမၤတၢ်ဒီးကစၢ်ယွၤ “ဒ်ပှၤမၤတၢ်သ့တဂၤအသိး” လီၤ. (ကတိၤဒိ ၈:၃၀) ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီး မၤသကိးယွၤအတၢ်မၤ ဃူဃူဖိးဖိးလီၤ. အဒိ, စီၤနိအၤဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိ တ့ထီၣ်သကိးကဘီလီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် တ့ထီၣ်သကိး ဒဲစီဆှံလီၤ. ဒဲအံၤဘၣ်တၢ်တ့အီၤ ဒ်သိး ပှၤဘ့ၣ်လီၤ, ထီထီၣ်အီၤကညီဒီး ပှၤသုးအီၤလၢတၢ်လီၢ်တတီၤဘၣ်တတီၤ ကသ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တကဒံးဘၣ် လၢတၢ်လုၢ်ဟံၣ်အပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်သးဝံၣ်တၢ်, ဒ့တၢ်အူတၢ်တပူၤဃီဒီး သးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤလၢ တၢ်သးဝံၣ်အမုာ်တဖၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် မၤတၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ကိးမံၤဒဲး မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် မၤသကိးတၢ်ဃူဃူဖိးဖိးအဃိလီၤ. —၁ မိၤၡ့ ၆:၁၄-၁၆, ၂၂; ၄ မိၤၡ့ ၄:၄-၃၂; ၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၅:၁-၈.

၂. (က) ခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢတၢယၤဖှိၣ်အစိၤစ့ၢ်ကီး မၤသကိးတၢ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ် မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၂ ခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢတၢယၤဖှိၣ်စ့ၢ်ကီး မၤသကိးတၢ်ဃူဃူဖိးဖိးလီၤ. တၢ်မၢဖိပီလူး တဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဒီးမူဒါ လီၤဆီလိာ်အသးသနာ်က့ အိၣ်ဃူလိာ်ဖိးလိာ်အသးလီၤ. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ခဲလၢာ် မၤပိာ်ထွဲဝဲ ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အခံအဃိလီၤ. စီၤပီလူးထိၣ်သတြီၤ အဝဲသ့ၣ်လၢ နီၢ်ခိလၢအိၣ်ဒီး က့ၢ်ဂီၤတဖၣ်လၢ အမၤသကိးတၢ်ဃူဃူဖိးဖိးန့ၣ်လီၤ. (ဖး ၁ ကရံၣ်သူး ၁၂:၄–၆, ၁၂ တက့ၢ်.) မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ မ့မ့ၢ်ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်မီၣ်. ပအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ, ဒီးလၢဟံၣ်ဖိဃီဖိအပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

၃. တၢ်မၢဖိယိၤဟၣ် အတၢ်ထံၣ်လၢညါခီအပူၤ ထံၣ်ဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၃ လၢတၢယၤဖှိၣ်အစိၤန့ၣ် တၢ်မၢဖိယိၤဟၣ် အတၢ်ထံၣ်လၢညါအပူၤ ထံၣ်ဝဲမူခိၣ်ကလူးနွံဂၤ အူဝဲကွဲၤလီၤ. ဖဲကလူးလၢအပှဲၤထီၣ်ယဲၢ်ဂၤတဂၤ အူထီၣ်ကွဲၤအခါ, စီၤယိၤဟၣ်ထံၣ်ဝဲ “ဆၣ်တဖျၢၣ်လၢအလီၤတဲာ်လၢ မူခိၣ်ဆူဟီၣ်ခိၣ်ချၢ” န့ၣ်လီၤ. “ဆၣ်” တဖျၢၣ်အံၤန့ၣ် သူဝဲနီၣ်ဝံာ်ခံလၢ ကအိးထီၣ်တၢ်ပူၤယိာ်အဂီၢ်လီၤ. အဆိကတၢၢ် မ့ၣ်အူအခုၣ်ဟးထီၣ်လၢတၢ်ပူၤဒီး ဒွဲၣ်တဖၣ်ဟဲထီၣ်ဝဲလၢ မ့ၣ်အူခုၣ်အကျါလီၤ. ဒွဲၣ်တဖၣ်အံၤ တမၤဟးဂီၤ နီၣ်ဧိၤမံၤဧိၤဘၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤဟးဂီၤထဲ ပှၤလၢ “ယွၤအတၢ်စဲပနီၣ်ဃာ်တအိၣ်ဘၣ်လၢ အမဲာ်တူၢ်ခိၣ်အလိၤတဖၣ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ.” (လီၣ်ဖျါ ၉:၁-၄) စီၤယိၤဟၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ဒွဲၣ်တဖၣ်အံၤ မၤဟးဂီၤတၢ်သ့ အါအါကလဲာ်လီၤ. အဒိ လၢစီၤမိၤၡ့အစိၤန့ၣ် ဒွဲၣ်ဒ်အံၤတဖၣ် မၤဟးဂီၤတ့ၢ်တၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤလီၤ. (၂ မိၤၡ့ ၁၀:၁၂-၁၅) ဒွဲၣ်တဖၣ်လၢ စီၤယိၤဟၣ်ထံၣ်ဝဲန့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ် ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်လၢ အစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကစီၣ်လၢ အထီဒါတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအကမၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢတၢ်မၤအံၤအပူၤ ပၣ်ဃုာ်ဒီး ပှၤအကကွဲၢ်တဖၣ်လၢ အကွၢ်လၢ်တၢ်မူအထူအယိာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအပူၤလီၤ. တၢ်မၤအံၤမၤစၢၤပှၤအါဂၤလၢ ကဟးထီၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအကမၣ်တဖၣ်အပူၤဒီး ထူၣ်ဖျဲးထီၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်အတၢ်ပၢဖီလာ်လီၤ.

၄. ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ကဘၣ်မၤတၢ်မၤမနုၤလဲၣ်, ဒီးကျဲထဲတမံၤလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲသ့န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၄ ပအိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ပကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ “တၢ်သးခုအကစီၣ်” ဆူပှၤအိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ တချုးလၢတၢ်အကတၢၢ်ဟဲဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မူဒါအံၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်မၤဖးဒိၣ်တခါလီၤ. (မးသဲ ၂၄:၁၄; ၂၈:၁၉, ၂၀) ပဘၣ်ကွဲမုာ်ကယဲၢ်ပှၤလၢ “တၢ်သူအသးလၢထံ” ဒ်သိးကဟဲအီ “ထံမူ” န့ၣ်လီၤ. အဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ ပကဘၣ်သိၣ်လိ ကယဲၢ်ပှၤလၢအဲၣ်ဒိးနၢ်ပၢၢ် လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၂၂:၁၇) ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်ကဲထီၣ် “တၢ်အဆၢတဖၣ်လၢ အမၤစၢၤတၢ်ဒ်က့ၢ်ဂီၤတမံၤဒီး တမံၤအတၢ်မၤအိၣ်ဝဲအသိး” ဒီးပမ့ၢ်မၤသကိးတၢ်ဃူဃူဖိးဖိးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် ပမၤလၢပှဲၤပမူဒါအံၤသ့ဝဲလီၤ.—အ့းဖ့းစူး ၄:၁၆, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.

၅, ၆. ဖဲပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ပအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒ်လဲၣ်.

^၅ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအံၤ ကရၤလီၤအသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်ရဲၣ်ကျဲၤတၢ်မၤအံၤ ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ် မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကမၤတၢ်မၤအံၤအဂီၢ်လီၤ. ပအိၣ်ဖှိၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်ဝံၤဒီး ပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်လီၤ. ပနီၤလီၤပှၤဂၤလၢ လံာ်လဲၢ်တဖၣ် လၢအဘၣ်ဃးဒီး လံာ်စီဆှံစ့ၢ်ကီးလီၤ. ပနီၤလီၤဘၣ်လံာ်လဲၢ်လၢ အကကွဲၢ်တဖၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါလီၤ. ဒီးတဘျီတခီၣ် ပဘၣ်မၤတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်ခဲၣ်ဖ့တဖၣ်လီၤ. ဖဲနမၤတၢ်မၤအံၤအခါ မ့ၢ်ဒၣ်နအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီး ပှၤအကကွဲၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်လၢအစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်တမံၤဃီန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် နမၤသကိးတၢ်စ့ၢ်ကီး ဒီးမူခိၣ်ကလူးတဖၣ်လၢ အမၤစၢၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် ဒ်သိးကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.—လီၣ်ဖျါ ၁၄:၆.

^၆ ဖဲပဖးဘၣ် နံၣ်ကတၢၢ်လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါ (Yearbook) ဘၣ်ဃးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ အတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်အဂ့ၢ်အခါ ပသူၣ်ပိၢ်သးဝးဒိၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအပူၤ ပကွဲမုာ်ပှၤဂၤလၢ ကဟဲထီၣ်ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် ပဝဲခဲလၢာ် ပနၢ်ဟူဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ် တမံၤဃီလီၤ. တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်, တၢ်ဂဲၤဒိပူဒီး တၢ်ဒုးနဲၣ်တၢ်အဒိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ ပကမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢ အဂ့ၤအတၢၢ်လီၤ. ပအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဘၣ်ဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ဖဲပဟဲထီၣ် တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယ့ၣ်ၡူး အတၢ်သံအမူးအခါန့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၁:၂၃-၂၆) ပအိၣ်ဖှိၣ်သကိးတသီဃီဖဲ လါနံစၣ် ၁၄, မုၢ်လီၤနုာ်အဆၢကတီၢ် ဒ်သိးပကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ် ယဟိဝၤယွၤ ခီဖျိအဝဲမၤတ့ၢ်တၢ်လၢပဂီၢ်အဃိလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပမၤဒ်အံၤမ့ၢ်လၢ ပဒိကနၣ်ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်မၤလိာ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဒီးတချုးလၢတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံအမူးန့ၣ် ပမၤသကိးတၢ်ဃူဃူဖိးဖိး ဒ်သိးပကကွဲမုာ် ပှၤဂၤလၢကဟဲထီၣ်ဘၣ် မူးအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

၇. ပမၤသကိးတၢ်ဃူဃူဖိးဖိးအဃိ တၢ်အဘျုးအဖှိၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်.

 ^၇ ဒွဲၣ်တဘ့ၣ်န့ၣ် မၤဟးဂီၤတၢ်တန့ၢ်အါအါဘၣ်. ဒ်န့ၣ်အသိး ပမ့ၢ်မၤတၢ်ထဲတဂၤဧိၤန့ၣ် ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဝးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢပမၤသကိးတၢ် ဃူဃူဖိးဖိးအဃိ ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်ဆူ ပှၤအကကွဲၢ်တဖၣ်အအိၣ်ဒီး မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ကစံးထီၣ်ပတြၢၤယဟိဝၤယွၤသ့န့ၣ်လီၤ.

၈, ၉. (က) ဖဲစီၤပီလူး သိၣ်လိခရံာ်ဖိတဖၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအခါ အဝဲသူဝဲတၢ်အဒိအတဲာ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) ပမၤသကိးတၢ်ဃူဃူဖိးဖိးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၈ စီၤပီလူးတဲနၢ်ပၢၢ် ပှၤအ့းဖ့းစူးဖိတဖၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်တၢ်သုးကျဲၤအီၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. ဒီးအဝဲတဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ် ကဘၣ် “ဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်လၢတၢ်ခဲလၢာ်” အပူၤလီၤ. (ဖး အ့းဖ့းစူး ၄:၁၅, ၁၆ တက့ၢ်.) စီၤပီလူးသူဝဲတၢ်အဒိ ဘၣ်ဃးဒီးနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤ လၢအကတဲနၢ်ပၢၢ်ဝဲ ခရံာ်ဖိတဂၤစုာ်စုာ်န့ၣ် ကဘၣ်မၤစၢၤဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ်ဒီး ပိာ်ဝဲယ့ၣ်ၡူးအခံကသ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ နီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤခဲလၢာ် မၤတၢ်ဃူဃူဖိးဖိးဒီး “ဒုးစဲဘူးဝဲလၢ ကယဲၢ်အဆၢ လၢအမၤစၢၤတၢ်” တဖၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ သးပှၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, သးစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤလၢအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဂ့ၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တဂ့ၤဘၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပဝဲတဂၤစုာ်စုာ် ပကြၢးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၉ ယ့ၣ်ၡူးပာ်လီၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကတီခိၣ်ရိၣ်မဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်ဒီး အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပကပာ်ကဲအဝဲသ့ၣ်ဒီး တူၢ်လိာ်အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ်လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၇, ၁၇) ပကမၤဒ်အံၤ တညီဝဲထီဘိဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်သ့ဝဲလီၤ. ယဟိဝၤယွၤအသးစီဆှံ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဒိကနၣ်တၢ်နဲၣ်လိလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ပှၤန့ၣ်လီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ်စ့ၢ်ကီးလၢ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးမၤသကိးတၢ်ဃူဃူဖိးဖိး ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်န့ၣ် ကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး ပတၢ်အဲၣ်လိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤကအါထီၣ်ဝဲလီၤ.

၁၀. ဒ်သိးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ကအိၣ်ဒီး တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်တဖၣ် မၤစၢၤဝဲသ့ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)

^၁၀ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်တဖၣ် မၤစၢၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဒီး တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ် လၢကမၤစၢၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်အဃိ ပကြၢးစံးဘျုးစံးဖှိၣ်အဝဲသ့ၣ်လီၤ. အဒိ, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်တဖၣ် မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပလံာ်လဲၢ်တဖၣ် ကအိၣ်ဝဲလၢလၢပှဲၤပှဲၤလၢ တၢ်သးခုကစီၣ်တၢ်မၤအဂီၢ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်တူၢ်လိာ်မုာ်ဝဲ ပှၤဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ် စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ထွဲဝဲ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ဒီး မၤကဆှဲကဆှီဝဲလီၤ. ဖဲပမၤသကိးတၢ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤအခါ မ့ၢ်ပမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအပူၤလီၤ.—ထိၣ်သတြီၤဒီး မၤတၢ် ၆:၃-၆.

၁၁. ဒ်သိးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ကအိၣ်ဒီး တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သးစၢ်တဖၣ် မၤစၢၤဝဲသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တနီၤ မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ် အါနံၣ်အါလါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အညါပှၢ်ထီၣ်ဝဲအဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်တကဲဒ်လၢညါအသိးလၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သးစၢ်တဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့ဝဲလီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိန့ၣ် ဟံးန့ၢ်အါထီၣ်ဝဲမူဒါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤသ့ဝဲလီၤ. ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်န့ၣ် ခါဆူညါအဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး ကဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်သ့ဝဲလီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၃:၁, ၁၀) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အညါစၢ်တဖၣ်န့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဆူၣ်ဆူၣ်အဃိ အခဲအံၤ အဝဲသ့ၣ် မၤတၢ်ဒ်ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်ဒီး မၤစၢၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အါဖုအပူၤလီၤ. ဖဲပထံၣ်ဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သးစၢ်တဖၣ် အသးအိၣ်မၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အခါ ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ.—ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၀:၃; စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၁၂:၁ တက့ၢ်.

၁၂, ၁၃. ဒ်သိးဟံၣ်ဖိဃီဖိ ကမၤတၢ်ဃူဃူဖိးဖိးအဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လဲၣ်.

^၁၂ ပမၤစၢၤပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒ်သိးကမၤတၢ်ဃူဃူဖိးဖိး ကသ့ဒ်လဲၣ်. တနွံဘၣ်တနွံ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတၢ်မၤလိ လံာ်စီဆှံန့ၣ် မၤစၢၤပှၤသ့လီၤ. ဖဲမိၢ်ပၢ်ဒီး ဖိတဖၣ်မၤလိသကိး ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်တပူၤဃီအခါ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အဲၣ်လိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤကအါထီၣ်ဝဲလီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်တဲသကိးဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢကသူဝဲလၢ တၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်မၤအပူၤသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်တဂၤစုာ်စုာ် ဒ်သိးကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ အ ဆၢကတီၢ် နၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် တဲသကိးတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဒီး ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢအဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဒီး အဲၣ်ဒိးမၤသးခုကစၢ်ယွၤအသးအဃိ အတၢ်ရ့လိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤ ဂ့ၤထီၣ်အါန့ၢ်အလီၢ်လီၤ.

^၁၃ မါဒီးဝၤ မၤသကိးတၢ်ဃူဃူဖိးဖိး ကသ့ဒ်လဲၣ်. (မးသဲ ၁၉:၆) ဖဲအဝဲသ့ၣ်ခံဂၤလၢာ် အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဒီး မၤအတၢ်မၤဃူဃူဖိးဖိးအခါ အဟံၣ်ဖိဃီဖိကပှဲၤဝဲဒီး တၢ်သူၣ်ခုသးခုဒီး တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကြၢးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တဂၤဒီးတဂၤ ဒ်သိးစီၤအၤဘြၤဟၣ်ဒီးနီၢ်စၤရါ, စီၤအံၤစဲးဒီးနီၢ်ရံးဘကၤ ဒီးစီၤအ့လကါနၤဒီး နီၢ်ဃးနၤအသိးန့ၣ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၂၆:၈; ၁ ၡမူၤအ့လး ၁:၅, ၈; ၁ ပ့းတရူး ၃:၅, ၆) ဖဲပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤခံဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤလၢာ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးအတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤကဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံးအလီၢ်လီၤ.—ဖး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၄:၁၂ တက့ၢ်.

၁၄. နဝၤ မ့တမ့ၢ် နမါ မ့ၢ်တမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤန့ၣ် နမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၄ လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ပတဘၣ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဒီးပှၤလၢတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤဘၣ်. (၂ ကရံၣ်သူး ၆:၁၄) ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အဆီဟံၣ်ဆီဃီဒီး ပှၤလၢတမ့ၢ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ်အိၣ်ဝဲလီၤ. ပှၤတနီၤနီၤ သ့ၣ်ညါထီၣ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဖဲ ဆီဟံၣ်ဆီဃီဝံၤအလီၢ်ခံ ဒီးအသးသမူတံၤသကိး တကဲထီၣ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးဘၣ်. အဂၤတနီၤန့ၣ် ဆီဟံၣ်ဆီဃီဒီး ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်ဆၣ်လၢခံန့ၣ် အသးသမူတံၤသကိး ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီန့ၣ်လီၤ. ခရံာ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်အိၣ်အသးဒ်အံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒိကနၣ်လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ဒ်သိးကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နီၢ်ဒီမါဝၤအတၢ်ရ့လိာ်သးအဂီၢ်လီၤ. နကမၤဒ်အံၤအဂီၢ် တမ့ၢ်လၢကညီဝဲထီဘိဘၣ်. အဒိ, မဲရံၣ်ဒီးအဝၤ ဒ့ဘ့ၣ်န့ၣ် မၤတ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤတပူၤဃီလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢခံဒ့ဘ့ၣ်န့ၣ် တထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်လၢၤဘၣ်. မ့မ့ၢ်မဲရံၣ်န့ၣ် ထီၣ်ဒံးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် ဒီးဆဲးပာ်ဖျါဝဲ ခရံာ်ဖိအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်လၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဖီခိၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသိၣ်လိအဖိဃုဂၤလၢ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် ဒီးလဲၤကိးအဝဲသ့ၣ်ဆူ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်ထီဘိလီၤ. လၢခံန့ၣ် အဖိတဖၣ်ဒိၣ်ထီၣ် ဒီးဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ပူၤကိးဂၤဒဲးလီၤ. တၢ်အံၤကီဝဲလၢမဲရံၣ်အဂီၢ် ဘၣ်ဆၣ်အဝဲဆဲးမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ လၢတၢ်သးတီအပူၤလီၤ. လၢခံ ဒ့ဘ့ၣ်စးထီၣ်ဖးက့ၤ မဲးကစံလၢ မဲရံၣ်ဟ့ၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝဲအသိး အဝဲဟဲထီၣ်က့ၤဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် တဘျီတခီၣ်န့ၣ်လီၤ. အလံၤဖိလၢ အသးအိၣ်ဃုနံၣ်တဂၤ ဟံးပာ်န့ၢ်အဖုအလီၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤထီဘိလီၤ. ဒ့ဘ့ၣ်မ့ၢ်တဟဲဘၣ်န့ၣ် အလံၤခွါဖိ စံးအီၤလၢ “ဖုဖုဧၢ တနံၤအံၤ ယတထံၣ်ဘၣ်နၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်အပူၤဘၣ်.” ဒ့ဘ့ၣ်ဟးထီၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤယံာ်ဝဲ ၂၅ နံၣ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ ဒီးဟဲက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ.  ခဲအံၤအဝဲဒီးအမါ သးခုဒိၣ်မး မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤသကိးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ တပူၤဃီအဃိလီၤ.

၁၅. ပှၤလၢအဆီဟံၣ်ဆီဃီဝံၤယံာ်တ့ၢ်လံတဖၣ် မၤစၢၤပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤလၢ အသးစၢ်တဖၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၅ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ မုၣ်ကီၤလံၢ်မၤလီၤဖးဝဲ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ နီၢ်ဒီမါဝၤ လၢအမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤတဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးန့ၣ်လီၤ. နထီၣ်ပှၢ်မ့ၢ်ယံာ်ဝဲထဲလဲၣ်သနာ်က့ နကဘၣ်တဲတၢ်ကတိၤလၢအမုာ် ဒီးဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဂ့ၤထီၣ် နဟံၣ်ဖိဃီဖိ အတၢ်ရ့လိာ်သးန့ၣ်လီၤ. နမ့မ့ၢ်ပှၤလၢ အဆီဟံၣ်ဆီဃီဝံၤယံာ်တ့ၢ်လံန့ၣ် နပာ်ဖျါထီၣ် ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢ ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤလၢ အသးစၢ်တဖၣ်အဂီၢ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. နကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢကဟဲမၤ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးနၤသ့လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ နအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး နပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢတဂၤဒီးတဂၤ အဖီခိၣ်အခါ ကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ.—တံတူး ၂:၃-၇.

၁၆, ၁၇. ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးတဖၣ် အိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်ဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၆ ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လဲၤဝဲဆူဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ် လၢကမၤမူးပွဲအဂီၢ်အခါ အဝဲသ့ၣ်မၤသကိးတၢ်ဃူဃူဖိးဖိးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤတၢ်လၢ အလိၣ်ဝဲလၢအတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤအဂီၢ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်လဲၤတၢ်တပူၤဃီဒီး မၤစၢၤလိာ်အသးတဂၤဒီးတဂၤလီၤ. လၢတၢ်လုၢ်ဟံၣ်အပူၤစ့ၢ်ကီး အဝဲသ့ၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤဃူဃူဖိးဖိးလီၤ. (လူၤကၣ် ၂:၄၁-၄၄) မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပကဘၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသး ဒ်သိးပကအိၣ်မူဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်န့ၣ် နဆိကမိၣ်လၢ နကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်တၢ် အိၣ်တမံၤမံၤဧါ.

^၁၇ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ထံၣ်တဒ်သိးလိာ်အသးဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် တဲအါလိာ်အသးလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အါမံၤအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပစံးဘျုးစံးဖှိၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ အမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါဘၣ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဒီး ပကအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကယဲၢ်ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်လၢ အိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤလၢ ကျဲလၢကစၢ်ယွၤဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲလီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢ မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိး အါန့ၢ်ဒံးလၢညါလီၤ. ဒ်ဝံယၡါယၤ ဒီးဝံမံကၤ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲအသိး ပလဲၤထီၣ်သကိးဆူ “ယွၤအကစၢၢ်” န့ၣ်လီၤ. (ယၡါယၤ ၂:၂-၄; ဖ: မံကၤ ၄:၂–၄ တက့ၢ်.) တယံာ်လၢၤဘၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခဲလၢာ် ကအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိး ဒီးကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤဃူဃူဖိးဖိးအဃိ မ့ၢ်တၢ်လီၤသးခုဒိၣ်မးလီၤ.