၁, ၂. (က) မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တၢ်လၢအမၤသးခု ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤအသးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) ဒ်သိးပှၤသးစၢ်တဖၣ် ကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်တၢ်ဘျၢထံအခီပညီအဂီၢ် မိၢ်ပၢ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်သ့ၣ်တဖၣ် မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.

တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤ စံးဘၣ် ခရံာ်စတိဖၢၣ်လၢ အအိၣ် ၁၂ နံၣ်တဂၤလၢ “ယသ့ၣ်ညါနၤလၢ နနီၢ်ဆံးခါလံ, ယနၢ်ဟူဘၣ်လၢ နကဒိးဘျၢထံအဃိ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယအဲၣ်ဒိးသံကွၢ်နၤလၢ ‘ဘၣ်မနုၤအဃိ နအဲၣ်ဒိးဘျၢထံလဲၣ်.’” ကိးနံၣ်ဒဲးန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ် ခရံာ်ဖိသးစၢ်လၢ အကထိတဖၣ် ဘျၢထံအဃိ ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤအံၤ သံကွၢ်တၢ်ဒ်အံၤလဲၣ်. (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၁၂:၁) ခရံာ်ဖိမိၢ်ပၢ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ပှၤသးစၢ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်အဆၢတဲာ်တၢ်လၢအနီၢ်ကစၢ်ဧါ မ့တမ့ၢ် အဝဲနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဘျၢထံအခီပညီနီၢ်နီၢ်ဧါန့ၣ်လီၤ.

^၂ လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ, ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးဒီး တၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် မ့ၢ်ခီၣ်ခါ အဆိကတၢၢ်တခါလၢ ခရံာ်ဖိတဂၤကသူၣ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်မူလၢအသီအဂီၢ်လီၤ. ခီဖျိ လၢနမၤဒ်န့ၣ်အဃိ နကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အါမးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် နကကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအဟဲလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်အအိၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၀:၂၂; ၁ ပ့းတရူး ၅:၈) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မိၢ်ပၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ကဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကသိၣ်လိသီလိအဖိအလံၤဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကဲထီၣ်ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်နီၢ်နီၢ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤသးစၢ်တဖၣ်အမိၢ်အပၢ် မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ခရံာ်ဖိန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်ကဘၣ်မၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်လၢကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သး ဒီးတၢ်ဒိးဘျၢထံအခီပညီန့ၣ်လီၤ. (ဖး လူၤကၣ် ၁၄:၂၇–၃၀ တက့ၢ်.) ဖဲနကသူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ် တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖျၢၣ်ဖျၢၣ်အခါ နကဘၣ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤပာ်စၢၤတၢ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး, ပှၤသးစၢ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ကဘၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသး တချုးလၢအဒိးဘျၢထံဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်မၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ တၢ်သးတီအပူၤတုၤ “အကတၢၢ်”ကသ့ဝဲလီၤ. (မးသဲ ၂၄:၁၃) ဒ်သိးပှၤသးစၢ်တဖၣ် ကပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလီၤထူလီၤယိာ်ကန့ၢ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်လဲၣ်. မ်ပကကွၢ်သကိးတက့ၢ်.

၃. (က) တၢ်ဒိးဘျၢထံ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးဒီး စီၤပ့းတရူး အတၢ်ကတိၤသိၣ်လိပှၤဒ်လဲၣ်. (မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀; ၁ ပ့းတရူး ၃:၂၁) (ခ) ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်, ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.

^၃ နမ့ၢ်ပှၤသးစၢ်တဂၤလၢအဲၣ်ဒိး ဒိးဘျၢထံဧါ. နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲနဖီတၢၣ်လၢ အဂ့ၤကတၢၢ်တခါလီၤ. တကးဒံးဘၣ် နဒိးဘျၢနသးလၢထံဒ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဂၤအသိးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လီၤဆီတခါလီၤ. တၢ်ဒိးဘျၢထံအံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢခရံာ်ဖိတဂၤကဘၣ်မၤဝဲလီၤ. ဒီးကမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးနၤလၢ နကပူၤဖျဲးဖဲ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်ဘၣ်ဝဲအဆၢကတီၢ်လီၤ. (မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀; ၁ ပ့းတရူး ၃:၂၁) ဖဲနဘျၢထံအခါန့ၣ် နပာ်ဖျါထီၣ်လၢ နအၢၣ်လီၤပာ်ယဟိဝၤယွၤလၢ နကမၤအတၢ်မၤလီၤစိၤလီၤထီလီၤ. ဒီး နအဲၣ်ဒိးတီဒီးနတၢ်အၢၣ်လီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သံကွၢ်လၢလာ်တဖၣ်အံၤ ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ နကြၢးဒိးဘျၢထံလံဧါန့ၣ်လီၤ. (၁) ယကဆၢတဲာ်တၢ်လၢ ယနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ယဲကသ့အဂီၢ် မ့ၢ်ယဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလံဧါ. (၂) မ့ၢ်ယသးအိၣ်ဘျၢထံနီၢ်ကီၢ်ဧါ. (၃) တၢ်လုၢ်ထီၣ်သးလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ယနၢ်ပၢၢ်အခီပညီ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလံဧါ. မ်ပကကွၢ်သကိး တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤတက့ၢ်.

၄, ၅. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢ ပှၤနီၢ်ဒိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၄ လံာ်စီဆှံတတဲဝဲလၢ နဘျၢထံန့ၢ်ဒၣ်ဖဲနညါအိၣ်ထီၣ်အခါ မ့တမ့ၢ် တပာ်ပနီၣ်ဝဲနသးအနံၣ်လၢ နကဘျၢထံအဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်. ကတိၤဒိ ၂၀:၁၁ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ– “ဖိသၣ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ် အမၤတၢ်ကဆှီဧါ. အမၤတၢ်လိၤဧါန့ၣ် ပှၤသ့ၣ်ညါအီၤလၢအမၤတၢ်လီၤ.” ဖိသၣ်ဒၣ်လဲာ် အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်တၢ်လၢအဘၣ် ဒီးနီၢ်ပၢၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးလၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ် အခီပညီန့ၣ် ဒိးဘျၢအသးလၢထံသ့ဝဲလီၤ. တၢ်ဒိးဘျၢထံအံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်လၢ ပှၤသးစၢ်တဖၣ်အဂီၢ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ ဒီးဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသး ဆူယဟိဝၤယွၤအအိၣ်ဝံၤလံန့ၣ် ကြၢးလၢအဝဲသ့ၣ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ်လီၤ.—ကတိၤဒိ ၂၀:၇.

^၅ တၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးစံးဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်. တၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤန့ၣ် တဒိးသန့ၤထီၣ်အသးထဲလၢ ပှၤသးအနံၣ် မ့တမ့ၢ် နီၢ်ခိအတၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤန့ၣ်ဘၣ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ ပှၤလၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤန့ၣ် သိၣ်လိအသးဒီး အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး “တၢ်သူၣ်ဆးသးဆး”လၢကသ့ၣ်ညါနီၤဖး တၢ်ဂ့ၤဒီးတၢ်အၢအဂီၢ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၃:၁၃, ဧ့ၤဘြံၤ ၅:၁၄) ပှၤလၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဂၤန့ၣ် သ့ၣ်ညါတၢ်လၢအဘၣ် ဒီးပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤတၢ်လၢအဘၣ်ထီဘိလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ကကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်အီၤလၢ ကမၤဘၣ်တၢ်အၢအဂီၢ် တညီဝဲဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် ကမၤဝဲတၢ်ဂ့ၤအဂီၢ် တလိၣ်လၢပှၤကဘၣ်တဲအီၤဘၣ်. ပမုၢ်လၢ်လၢ ပှၤသးစၢ်လၢအဘျၢထံဝံၤတဖၣ် ကမၤတၢ်လၢအဘၣ် ဖဲအမိၢ်အပၢ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် မ့ၢ်တအိၣ်ဘူးဒီးအီၤအခါဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ.—ထိၣ်သတြီၤဒီး ဖံလံးပံၤ ၂:၁၂.

၆, ၇. (က) လၢဘၤဘူၤလိၣ်အပူၤ စီၤဒၤနံးယ့လးကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်. (ခ) စီၤဒၤနံးယ့လး ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

 ^၆ ပှၤသးစၢ်တဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ ဒ်န့ၣ်ကသ့ဧါ. ဆိကမိၣ်ကွၢ်စီၤဒၤနံးယ့လး အဒိအတဲာ်တက့ၢ်. ဖဲစီၤဒၤနံးယ့လးဘၣ်တၢ်က့ၤကိးအီၤဆူ ဘၤဘူၤလိၣ်အခါ အဝဲကမ့ၢ်ဒံး ပှၤသးစၢ်တဂၤလီၤ. အဝဲအိၣ်မူဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤလၢတဒိကနၣ် ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်တဖၣ်အကျါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤ ပကမၤလိဘၣ် စီၤဒၤနံးယ့လးအတၢ်အိၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ အမံၤဟူသၣ်ဖျါလၢ ကီၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်အပူၤလီၤ. ဖဲပှၤဃုထၢထီၣ်ပှၤသးစၢ် စှၤဂၤလၢကမၤစီၤပၤအတၢ်မၤအခါ စီၤဒၤနံးယ့လးပၣ်ဃုာ်ဝဲလီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၁:၃-၅, ၁၃) ပထံၣ်ဘၣ်လၢ စီၤဒၤနံးယ့လးအလီၢ်အလၤလၢ ဘၤဘူၤလိၣ်အပူၤန့ၣ် အပတီၢ်ထီန့ၢ်ဒံးအတၢ်မၤလၢ ကီၢ်အံၣ်စရ့လးအပူၤလီၤ.

^၇ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ စီၤဒၤနံးယ့လးအတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး အိၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်အဝဲပျဲဝဲလၢ ပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိတဖၣ် ကဆီတလဲအီၤ မ့တမ့ၢ် မၤစှၤလီၤအတၢ်နာ်န့ၣ်ဧါ. စီၤဒၤနံးယ့လးတပျဲဝဲဘၣ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ ဖဲစီၤဒၤနံးယ့လးအိၣ်လၢ ကီၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်အခါ အဝဲ “ပာ်တၢ်လၢအသးကံၢ်ပူၤလၢ အတမၤတကဆှီဘၣ်အသး” ဘၣ်. အခီပညီအဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ အဝဲပာ်လီၤအသးလၢ ကဟးဆှဲး ကယဲၢ်တၢ်လၢအဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအကမၣ်န့ၣ်လီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၁:၈) စီၤဒၤနံးယ့လးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤနီၢ်နီၢ်လီၤ.

၈. လၢစီၤဒၤနံးယ့လးအအိၣ်န့ၣ် နဒိးန့ၢ်တၢ်မၤလိမနုၤသ့လဲၣ်.

^၈ လၢစီၤဒၤနံးယ့လးအအိၣ်န့ၣ် နဒိးန့ၢ်တၢ်မၤလိမနုၤသ့လဲၣ်. ပှၤသးစၢ်လၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဂၤ မ့ၢ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သးလၢအကီအခဲတဖၣ်ဒၣ်လဲာ် အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤလၢ အတၢ်နာ်အပူၤသ့ဝဲလီၤ. အဝဲတလီၤဂာ် ဒီးတခွံၣ်တဘိလၢ အဆီတလဲအလွဲၢ် ဖဲတၢ်အိၣ်သးဆီတလဲအခါန့ၣ်ဘၣ်. အဝဲတပာ်မၤအသးလၢ အမ့ၢ်ယွၤအတံၤသကိး ဒီးတကတီၢ်ဃီန့ၣ် ကဲဝဲဟီၣ်ခိၣ်အတံၤသကိးစ့ၢ်ကီးန့ၣ်ဘၣ်. ဖဲအဘၣ်တၢ်လ့ပစီအခါဒၣ်လဲာ် အဝဲကတီဒီးကစၢ်ယွၤလီၤ.—ဖး အ့းဖ့းစူး ၄:၁၄, ၁၅ တက့ၢ်.

၉, ၁၀. (က) ပှၤသးစၢ်မ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤ ဖဲအတၢ်နာ်ဘၣ်တၢ် မၤကွၢ်အီၤအခါ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် အခီပညီမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၉ ပတလၢတပှဲၤနီတဂၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤသးစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤသးပှၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, မၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်သ့လီၤ. (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၇:၂၀) ဖဲနအဲၣ်ဒိးဘျၢထံအခါ နကဘၣ်သံကွၢ်လီၤနသးလၢ မ့ၢ်ယဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်ကကဲဧါ တကဲဧါန့ၣ်လီၤ. သံကွၢ်လီၤနသးလၢ ‘မ့ၢ်ယဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်ထီဘိဧါ.’  ဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤ ဖဲနတၢ်နာ်ဘၣ်တၢ် မၤကွၢ်အီၤအခါ မ့ၢ်နပာ်ဖျါထီၣ်နတၢ်သးတီ ဒီးကစၢ်ယွၤဒံးဧါ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်နဆၢတဲာ်လီၤနသးလၢ နကဘၣ်မၤတၢ်လၢအဘၣ်န့ၣ်ဧါ. ဒ်စီၤဒၤနံးယ့လးအသိး မ့ၢ်ပှၤတဂၤဂၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါနၤလၢ နကသူနတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်ဧါ. ဖဲနကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်လ့ပစီဒ်အံၤအခါ မ့ၢ်နပာ်ဆိ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဘၣ်သးဧါ.—အ့းဖ့းစူး ၅:၁၇

^၁၀ ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢလဲၣ်. မ့ၢ်လၢတၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ ကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါ တၢ်ဘျၢထံန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် မ့ၢ်နပာ်ဖျါထီၣ်လၢပှၤဂၤအမဲာ်ညါလၢ နမၤတၢ်အၢၣ်လီၤဒီး ယဟိဝၤယွၤလီၤ. နအၢၣ်လီၤယဟိဝၤယွၤလၢ နကအဲၣ်အီၤဒီး ကမၤအတၢ်မၤလၢ တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်တစိၤသးလီၤ. (မၢ်ကူး ၁၂:၃၀) ကယဲၢ်ပှၤလၢအဘျၢထံတဂၤလၢ်လၢ်န့ၣ် ကြၢးပာ်လီၤအသးလၢ အကတီဒီးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢ အဟ့ၣ်လီၤယဟိဝၤယွၤန့ၣ်လီၤ.—စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၅:၄, ၅ တက့ၢ်.

၁၁, ၁၂. (က) ပှၤလၢကဘျၢထံတဂၤန့ၣ် မတၤတဂၤကဆၢတဲာ်န့ၢ်တၢ်လၢအဂီၢ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် နကအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်ဒ် ယဟိဝၤယွၤအသိးအဂီၢ် နကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၁ လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤ လၢအသးပှၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, အသးစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ကမၤအတၢ်မၤလၢ “တၢ်သးအိၣ်အပူၤ”လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၀:၃, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.) ပှၤလၢအဲၣ်ဒိး ဒိးဘျၢထံတဖၣ် ကဘၣ်ဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အနီၢ်ကစၢ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ် ပှၤလၢအဒိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤတဖၣ် ကဘၣ်သမံသမိး လီၤက့ၤအသးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ.

^၁၂ ဖဲနဒိၣ်ထီၣ်အခါန့ၣ် နကထံၣ်ဘၣ်ပှၤဒိးဘျၢထံအါမးလီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကမ့ၢ်ဝဲ နတံၤနသကိးဒီး ပှၤလၢနဟံၣ်ဖိဃီဖိအကျါလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ နကတူၢ်ဘၣ်လၢ မ့ၢ်လၢနညါအိၣ်ထီၣ် မ့တမ့ၢ် ပှၤဂၤတဖၣ်ဘျၢထံလံအဃိ နကဘၣ်ဘျၢထံစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် နအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်ဒ် ယဟိဝၤယွၤအသိးကသ့ဒ်လဲၣ်. ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ နကဆိကမိၣ် တၢ်ဘျၢထံန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဝဲ လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဘျၢထံန့ၣ် နကထံၣ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အါမံၤလၢ တၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ဒီးတၢ်မၤလိလၢခံတခါအပူၤန့ၣ်လီၤ.

၁၃. နတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ နကဘျၢထံအဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်အဟဲလၢနသးပူၤဧါ, တဟဲလၢနသးပူၤဧါန့ၣ် နသ့ၣ်ညါအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၃ ဖဲပဆၢတဲာ်လီၤပသးလၢ ပကဒိးဘျၢထံအခါ ပတၢ်ဆၢတဲာ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအဟဲထီၣ်လၢ ပသးပူၤဧါ တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါန့ၣ် ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါအဂီၢ် ပကဘၣ်သမံသမိးက့ၤ ပတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်နဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်ဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ထီဘိဧါ. နမ့ၢ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်န့ၣ် နဃ့တၢ်ဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဧါ. တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢန့ၣ် ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဂ့ၤထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၅:၄) ယဟိဝၤယွၤစံးဆၢ ပတၢ်ထုကဖၣ်အါဘျီ ခီဖျိလၢလံာ်စီဆှံလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒ်သိးနကသ့ၣ်ညါလၢ မ့ၢ်နအဲၣ်ဒိးသုးဘူးနသးဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်နီၢ်နီၢ်ဒီး မ့ၢ်နအဲၣ်ဒိးမၤအတၢ်မၤလၢ သူၣ်ဒီဖျၢၣ်သးဒီဖျၢၣ်နီၢ်နီၢ်ဧါန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်နကဘၣ်သမံသမိးလီၤက့ၤ နတၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်လီၤ. (ယိၤၡူ ၁:၈) သံကွၢ်လီၤနသးလၢ– ‘မ့ၢ်ယနီၢ်ကစၢ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ အိၣ်ဝဲထီဘိဧါ. မ့ၢ်ယသးအိၣ်ပၣ်ဃုာ်လၢ ယဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံအပူၤဧါ.’ နတၢ်စံးဆၢတဖၣ်အံၤ ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကသ့ၣ်ညါလၢ နတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ နကဒိးဘျၢထံအဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်နနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ဃုထၢန့ၣ်လီၤ.

၁၄. တၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးဒီး တၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် လီၤဆီလိာ်အသးဒ်လဲၣ်, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.

^၁၄ တၢ်လုၢ်ထီၣ်သးဒီး တၢ်ဒိးဘျၢထံအခီပညီ လီၤဆီလိာ်သးဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပှၤသးစၢ်တနီၤနီၤ တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တနီၤစံးဝဲလၢ အဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်ဝံၤလံ. ဘၣ်ဆၣ် တကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကဘျၢထံအဂီၢ်ဒံးဘၣ်. တၢ်အံၤ မ့ၢ်အမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးဧါ. တၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲနဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်ဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးနအၢၣ်လီၤကစၢ်ယွၤလၢ နကမၤအတၢ်မၤလီၤထူလီၤယိာ်လီၤ. ဖဲနဘျၢထံအခါ နပာ်ဖျါထီၣ်လၢပှၤဂၤအမဲာ်ညါလၢ နဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်ဝံၤလံန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တချုးလၢ နဘျၢထံဒံးဘၣ်န့ၣ် နကဘၣ်သ့ၣ်ညါလၢ တၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁၅. တၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးန့ၣ် အခီပညီဒ်လဲၣ်.

^၁၅ ဖဲနဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်နသးဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အခါ မ့ၢ်နတဲဘၣ်ကစၢ်လၢ နမ့ၢ်အတၢ်လီၤ. ဒီးနအၢၣ်လီၤကစၢ်ယွၤလၢ တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ နတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်မၤကစၢ်အ တၢ်မၤလီၤ. (ဖး မးသဲ ၁၆:၂၄ တက့ၢ်.) နတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ ကစၢ်ယွၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. (မးသဲ ၅:၃၃) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ နကမၤတၢ်ဘၣ်ယဟိဝၤယွၤအသး ဒီးတမ့ၢ်လၢနကမၤ နနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ဘၣ်သးန့ၣ် နပာ်ဖျါထီၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.—ရိမ့ၤ ၁၄:၈.

၁၆, ၁၇. (က) တၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးဆူယွၤအအိၣ်န့ၣ် အခီပညီမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်. (ခ) ပှၤလၢအဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သးတဂၤန့ၣ် အၢၣ်လီၤကစၢ်ယွၤဒ်လဲၣ်.

^၁၆ မ်ပကွၢ်သကိး တၢ်အဒိတခါတက့ၢ်. ထံၣ်တမှံကွၢ်လၢ နသကိးတဂၤဟ့ၣ်လီၤနၤတၢ်ဟ့ၣ် လၢအမ့ၢ်ကါတခိၣ်လီၤ. အဝဲဟ့ၣ်လီၤနၤကါ ဒီးစံးဘၣ်နၤလၢ “ကါတခိၣ်အံၤကဲထီၣ်နတၢ်လံ.” ဘၣ်ဆၣ်တဲကဒီးဝဲလၢ “ယကဟံးဃာ်ဒံးကါအသီး ဒီးယတဟ့ၣ်နၤအခွဲးလၢ နကနီကါတခိၣ်အံၤဘၣ်, ယကနီလီၤ.” နကတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်. ဒီးနသကိးလၢ အဟ့ၣ်နၤကါတခိၣ်အံၤ နကထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်.

^၁၇ ဖဲပှၤတဂၤဂၤဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသးဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အခါ မ့ၢ်အဝဲတဲဘၣ်ယွၤလၢ “ယဟ့ၣ်လီၤ ယသးဆူနအိၣ်လံ. ခဲအံၤယမ့ၢ်နတၢ်လီၤ.” ယဟိဝၤယွၤကြၢးမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပကမၤလၢပှဲၤ ပတၢ်အၢၣ်လီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပှၤတဂၤအံၤ မ့ၢ်တဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ် ခီဖျိအပာ်တၢ်အဲၣ်တီဒီး ပှၤလၢအတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် မ့ၢ်ကစၢ်ယွၤကထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်. ပှၤတဂၤမ့ၢ်တူၢ်လိာ်တၢ်မၤတခါလၢ ကမၤစှၤလီၤအတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် တချုးလၢၤဘၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ကစၢ်ယွၤကထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်. အဝဲမ့ၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ် အတတီဒီး အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ ယဟိဝၤယွၤလၢၤဘၣ်. တၢ်အံၤလီၤဂာ်ဒ်သိး ပဟ့ၣ်ပှၤကါလံ ဘၣ်ဆၣ် ပဟံးဃာ်ဒံးကါအသီးလီၤ. ဖဲပလုၢ်ထီၣ်ပသးဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အခါ ပစံးဘၣ်အီၤလၢ “ယတၢ်အိၣ်မူအံၤ ကဲထီၣ်နတၢ်လံလီၤ.” လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဘၣ်မၤတၢ်လၢအဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအသးထီဘိ ဒီးတဘၣ်လူၤဘၣ်ပသးလၢၤဘၣ်. မ်ပကွၢ်လိယ့ၣ်ၡူးတက့ၢ်. အဝဲစံးဝဲလၢ– “တမ့ၢ်ဘၣ်ယဟဲလီၤလၢမူခိၣ် ဒ်သိးယကမၤဖဲဒၣ်ယသးဘၣ်, မ့ၢ်ဖဲဒၣ်ပှၤလၢအမၢလီၤယၤတဂၤအသးလီၤ.”—ယိၤဟၣ် ၆:၃၈.

၁၈, ၁၉. (က) ရိးစ်ဒီးခရံာ်တိဖၢၣ် ဒိးဘျၢထံအဃိ အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢအမ့ၢ် တၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် နထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်.

^၁၈ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် မ့ၢ်ခီၣ်ခါလၢအရ့ဒိၣ် တခါလီၤ. ပလုၢ်ထီၣ်ပသးဆူယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးဒိးဘျၢထံန့ၣ် မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အဂ့ၤကတၢၢ်တခါလီၤ. ပှၤသးစၢ်တဖၣ်လၢ အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးနၢ်ပၢၢ်ဝဲတၢ်လုၢ်ထီၣ်သးအဂ့ၢ်န့ၣ် တဘၣ်မၤယံာ်မၤနီၢ်အသးလၢ ကဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသး ဒီးဒိးဘျၢထံအဂီၢ်ဘၣ်. တၢ်ဃုထၢဒ်အံၤန့ၣ် တမၤသးအုးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. ရိးစ်မ့ၢ်ပှၤသးစၢ်လၢ အဘျၢထံဝံၤတဂၤ စံးဝဲလၢ– “ယအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယမၤဘၣ်အတၢ်မၤအဃိ မ့ၢ်တၢ်သးခုအဒိၣ်ကတၢၢ်လၢယဂီၢ်လီၤ. ယသ့ၣ်ညါသပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ယတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ယဒိးဘျၢထံန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဆၢတဲာ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ယတၢ်အိၣ်မူအပူၤလီၤ.”

^၁၉ မ့မ့ၢ် ခရံာ်စတိဖၢၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်ကွဲးဖျါထီၣ်အဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိအံၤအခီၣ်ထံးန့ၣ် တၢ်မၤအသးဒီးအီၤဒ်လဲၣ်. ဖဲအသးအိၣ် ၁၂ နံၣ်အခါ အဝဲဒိးဘျၢထံန့ၣ် အတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. အဝဲဆၢတဲာ်လီၤအသးဒ်အံၤအဃိ အသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးအဝဲမၤပှၤလဲၤလၢညါ ဖဲအသးအိၣ် ၁၇ နံၣ် ဒီးကဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ် ဖဲအသးအိၣ် ၁၈ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤအမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးန့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲလၢ– “တၢ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဆၢတဲာ်အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. ယတၢ်အိၣ်မူပှဲၤဒီး တၢ်သူၣ်မံသးမုာ် ခီဖျိလၢ ယမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ ဒီးအတၢ်ကရၢကရိအတၢ်မၤလီၤ.” နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးဘျၢထံန့ၣ် နကတဲာ်ကတီၤနသးကသ့ဒ်လဲၣ်. တၢ်မၤလိလၢခံတခါ ကစံးဆၢတၢ်သံကွၢ်အံၤလီၤ.