တၢ်မၤလိ ၃၇
ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ် လၢတၢ်သးခုအပူၤ
“ပပာ်ပသးလၢ . . . ပၢ်အဖီလာ် . . . န့ၣ်, ဂ့ၤဒၣ်တၢ်ဖးဒိၣ်, တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ.”—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၉.
တၢ်သးဝံၣ် ၉ ယဟိဝၤမ့ၢ်ပစီၤပၤ
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်လဲၣ်.
ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ပတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်အဃိ ပကြၢးဒိကနၣ် * အကလုၢ်လီၤ. ဒ်အဝဲမ့ၢ် တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်အသိး အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကပာ်လီၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီ လၢအတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၄:၁၁) ဒီးအဝဲမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ပှၤပၢတၢ် လၢအဂ့ၤကတၢၢ်အဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဒိကနၣ်အီၤလီၤ. လၢညါဒီးတုၤလၢခဲအံၤန့ၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအါဂၤ ပၢဘၣ်ပှၤဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤကွၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ် ပှၤလၢအကူၣ်တၢ်သ့ဒိၣ်ကတၢၢ် ဒီးအပှဲၤဒီးတၢ်အဲၣ်, တၢ်သးကညီၤဒီး တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသး အဒိၣ်ကတၢၢ်တဂၤလီၤ.—၂ မိၤၡ့ ၃၄:၆; ရိမ့ၤ ၁၆:၂၇; ၁ ယိၤဟၣ် ၄:၈.
၂. ဒ် ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၉-၁၁ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်လဲၣ်.
၂ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢ ပကဒိကနၣ်အကလုၢ် ခီဖျိလၢ ပအဲၣ်အီၤ ဒီးပထံၣ်အီၤဒ် ပၢ်လၢအပှဲၤဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံတဂၤအဃိလီၤ. အဝဲတအဲၣ်ဒိးလၢ ပဒိကနၣ်အကလုၢ် ခီဖျိထဲလၢ ပပျံၤလၢ ပကမၤသးအုးဘၣ်အီၤ အဃိန့ၣ်ဘၣ်. ဖဲစီၤပီလူးကွဲးလံာ်ဆူ ပှၤဧ့ၤဘြံၤဖိတဖၣ်အအိၣ်အခါ အဝဲတဲဝဲလၢပကြၢး “ပာ်ပသးလၢ . . . ပၢ်အဖီလာ်” မ့ၢ်လၢအဝဲသိၣ်လိပှၤလၢ ‘ပဘျုးပဖှိၣ်အဂီၢ်’ အဃိလီၤ.—ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၉-၁၁ တက့ၢ်.
၃. (က) ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ် သ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
၃ ပဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်ခီဖျိ တသ့ဖဲအသ့ ပဂုာ်ကျဲးစၢး ဒိကနၣ်အကလုၢ် လၢတၢ်ကိးမံၤဒဲးအပူၤ ဒီးပတသန့ၤပသးလၢ ပနီၢ်ကစၢ် အတၢ်နၢ်ပၢၢ်အဖီခိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၃:၅) ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါ အါထီၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်န့ၣ် ပကအဲၣ်ဒိးဒိကနၣ်အီၤအါထီၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢ တၢ်ခဲလၢာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤမၤဝဲန့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်အံၤ အဖီခိၣ်အဃိလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၄၅:၉) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲပသ့ၣ်ညါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်အခါ ပတၢ်အဲၣ်အီၤ ကအါထီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ဒီးပတၢ်အဲၣ် ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ် ပတလိၣ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီအါမးလၢ အကတဲပှၤ တၢ်လၢပကဘၣ်မၤ ဒီးတၢ်လၢ ပတဘၣ်မၤအီၤတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ပဂုာ်ကျဲးစၢး ဆိကမိၣ် ဒီးအိၣ်ဒီးတၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ် ကျဲလၢယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲအသိး ဒီးပဂုာ်ကျဲးစၢးဟးဆှဲး တၢ်လၢအတဂ့ၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၉၇:၁၀) တဘျီတခီၣ် ကကီလၢ ပကဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဒီးမိၢ်ပၢ်တဖၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ ပဒိၣ်နဃ့မယၤ, စီၤပၤဒၤဝံး ဒီးယ့ၣ်ၡူးအမိၢ် နီၢ်မၤရံအအိၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. တၢ်မၤလိတခါအံၤ ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢလီၤ.
ဘၣ်မနုၤအဃိ ကီလၢပကဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်လဲၣ်
၄-၅. ဒ် ရိမ့ၤ ၇:၂၁-၂၃ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်မနုၤအဃိ တညီလၢပကဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်လဲၣ်.
၄ ဘၣ်မနုၤအဃိ ကီလၢပကဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢ ပန့ၢ်သါဘၣ် တၢ်ဒဲးဘးဒီး တၢ်တလၢတပှဲၤအဃိ ပတအဲၣ်ဒိးဒိကနၣ် ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ထီဘိဘၣ်. ဖဲနီၢ်အံၣ်အုဒီးစီၤအၤဒၣ် ထီဒါကစၢ်ယွၤ ဒီးအီၣ်သ့ၣ်သၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤ တြီဃာ်ဝဲအခါ လီၤဂာ်ဒ်အဝဲသ့ၣ် ပာ်လီၤအနီၢ်ကစၢ် အတၢ်ဘျၢလၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်အဘၣ် ဒီးတၢ်အကမၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၃:၂၂) ဒ်နီၢ်အံၣ်အု ဒီးစီၤအၤဒၣ်အသိး မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤအါဂၤ တကနၣ်ဃုာ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် ပာ်လီၤအနီၢ်ကစၢ် အတၢ်ဘျၢလၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အဘၣ်ဒီးတၢ်အကမၣ်လီၤ.
၅ ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါ ဒီးအအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဒၣ်လဲာ်န့ၣ် ကီလၢအကဒိကနၣ် ကစၢ်ယွၤအကလုၢ် ထီဘိန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၢဖိပီလူး ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲဒ်န့ၣ်လီၤ. (ဖး ရိမ့ၤ ၇:၂၁-၂၃ တက့ၢ်.) ပအဲၣ်ဒိးမၤ တၢ်ဘၣ်ယဟိဝၤယွၤအသး ဒ်စီၤပီလူးအသိးလီၤ. အဃိ ထီဘိန့ၣ် ပကဘၣ်တြီဆၢကွံာ် ပတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီလၢအမ့ၢ် ပအဲၣ်ဒိးမၤ တၢ်လၢအကမၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
၆-၇. တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတမံၤလၢ ကီလၢပကဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်.
၆ တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတမံၤလၢ ကီလၢပကဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်အဂီၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပတၢ်ဆဲးတၢ်လၤ ဒီးပှၤလၢပကပိာ်ကပၤတဖၣ် အတၢ်ဆိကမိၣ် ဒိၣ်စိလၢ ပဖီခိၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအါဂၤ အတၢ်ဆိကမိၣ်န့ၣ် ထီဒါလိာ်အသးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဆိကမိၣ်လီၤ. အဃိ ထီဘိန့ၣ် ပဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒ်သိးပသုတဆိကမိၣ်တၢ်ဒ် အဝဲသ့ၣ်အသိး တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်အဒိတခါတက့ၢ်.
၇ လၢတၢ်လီၢ်တနီၤန့ၣ် ပှၤသးစၢ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်သနံးအီၤလၢ ကဃုကျိၣ်ဃုစ့ အါအါလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲၤရံၤ * ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအံၤလီၤ. တချုးလၢ အဝဲမၤလိဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်န့ၣ် အဝဲထီၣ်ကၠိလၢ အပတီၢ်ထီတဖျၢၣ် လၢအထံကီၢ်ပူၤလီၤ. မဲၤရံၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ဆီၣ်သနံးအီၤလၢ ကမၤတၢ်မၤလၢ အန့ၢ်စ့အါအါဒီး ပှၤဂၤပာ်ကဲအီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲစ့ၢ်ကီး အဲၣ်ဒိးမၤဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲမဲၤရံၤမၤလိ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲအဲၣ်ကစၢ်ယွၤအဃိ အဝဲဆီတလဲ အဖီတၢၣ်တဖၣ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “တဘျီတခီၣ် ယထံၣ်န့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ယကမၤန့ၢ်ဘၣ်ကျိၣ်စ့အါအါ, ဘၣ်ဆၣ် ယမ့ၢ်မၤတၢ်မၤအံၤန့ၣ် ယမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ ဒ်သိးခဲအံၤ တန့ၢ်လၢၤဘၣ်. ခီဖျိလၢ ယဒိၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဒ်အံၤအဃိ ကီလၢယကဟ့ၣ်ၡူကွံာ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အံၤလီၤ. အဃိ ယဃ့ကညး ယဟိဝၤယွၤလၢ အကမၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကဂ့ၢ်လိာ်ကွံာ် တၢ်မၤလၢ အကကဲထီၣ်တၢ်တံာ်တာ် လၢယကမၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ အဂီၢ်လီၤ.”—မးသဲ ၆:၂၄.
၈. ခဲအံၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၈ ပမ့ၢ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်န့ၣ် ကဲဘျုးလၢ ပဂီၢ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဒီးမိၢ်ပၢ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤတနီၤ သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်ဒိကနၣ် ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ပှၤလၢလံာ်စီဆှံအပူၤတနီၤ သူဝဲအတၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒ်တၢ်ဘၣ်ယဟိဝၤယွၤအသးအသိး လၢကျဲဒ်လဲၣ်. ခဲအံၤပကမၤလိသကိး အဝဲသ့ၣ် အဒိအတဲာ်လီၤ.
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ စီၤနဃ့မယၤအအိၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် မၤစၢၤတၢ်လၢ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ် ဒ်စီၤနဃ့မယၤ မၤသကိးတၢ်ဒီးပှၤဂၤ ဖဲပှၤဘှီထီၣ်က့ၤ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အခါ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၉-၁၁) *
၉. စီၤနဃ့မယၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲ မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
၉ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် မူဒါလၢအရ့ဒိၣ် လၢကကွၢ်ထွဲဝဲ အခ့အပှၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၅:၂) ဘၣ်ဃးဒီး စီၤနဃ့မယၤ ရ့ဒီးယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိ သ့ဝဲအါမးလီၤ. ဒ်စီၤနဃ့မယၤမ့ၢ် ကီၢ်ယူဒၤအပဒိၣ်တဂၤအသိး အဝဲအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ အါမးလီၤ. (နဃ့မယၤ ၁:၁၁; ၂:၇, ၈; ၅:၁၄) ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတနီၤလၢ စီၤနဃ့မယၤ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်တက့ၢ်. အဝဲထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် သူဝဲတၢ်လုၢ်ဟံၣ်လၢ ကျဲလၢအတပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ပာ်ကဲ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤဘၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် တဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲ ပှၤလ့ၤဝံဖိတဖၣ် ဒ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအိၣ်ဝဲအသိး စ့ၢ်ကီးဘၣ်. ဒီးပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်န့ၣ် တမၤထွဲဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ လၢဘၣ်ဃးဒီး မုၢ်အိၣ်ဘှံးနံၤဘၣ်. ဒီးပှၤပိာ်ခွါတနီၤန့ၣ် ဆီဟံၣ်ဆီဃီဒီး ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ စီၤနဃ့မယၤ ဘၣ်မၤဘၣ်ဂီၢ်က့ၤဝဲ တၢ်အိၣ်သးအံၤလီၤ.—နဃ့မယၤ ၁၃:၄-၃၀.
၁၀. ဖဲစီၤနဃ့မယၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ အဝဲမၤဝဲဒ်လဲၣ်.
၁၀ စီၤနဃ့မယၤ တသူအတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ကမၢဆူၣ်ပှၤဂၤ ဒ်သိးပှၤကဘၣ်မၤဒ် အတၢ်ထံၣ်အိၣ်ဝဲအသိးန့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲဃ့ဘါထုကဖၣ် လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်ဆူၣ်ဆူၣ်, ဃ့ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ဒီးသိၣ်လိ ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် လၢယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီလီၤ. (နဃ့မယၤ ၁:၄-၁၀; ၁၃:၁-၃) တကးဒံးဘၣ် စီၤနဃ့မယၤ မၤသကိးဃုာ်တၢ်ဒီး အဝဲသ့ၣ် ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ် ဒီးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ကဘှီထီၣ်က့ၤ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ် အခိၣ်ဒူအဂီၢ်လီၤ.—နဃ့မယၤ ၄:၁၅.
၁၁. ဒ် ၁ သ့းစၤလနံ ၂:၇, ၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကြၢးရ့ဒီး ပှၤလၢအအိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဖၣ် ဒ်လဲၣ်.
၁၁ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် တထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲဒ် နဃ့မယၤ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲအသိးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် ကွၢ်လိမၤဒိး စီၤနဃ့မယၤသ့ လၢကျဲအါဘိလီၤ. အဒိ အဝဲသ့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ် လၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် တဆိကမိၣ်လၢ အဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပှၤဂၤန့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲသ့ၣ်ရ့ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ. (ဖး ၁ သ့းစၤလနံ ၂:၇, ၈ တက့ၢ်.) ဒီးမ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးအဲၣ်ပှၤဂၤနီၢ်နီၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် တဲတၢ်ဒီးပှၤဂၤ လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ. အဲ(န်)ဒြူ လၢအမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိအါတဂၤ တဲဝဲလၢ “ယထံၣ်ဘၣ်လၢ ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒီးရ့ဒီးပှၤဂၤဂ့ၤဂ့ၤအခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲဒိၣ်မးလီၤ. အဃိအဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ဒိးမၤသကိးဃုာ်တၢ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လီၤ.” ဒီးထိနံၤ လၢအကဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် အိၣ်ဖးယံာ်လံတဂၤစ့ၢ်ကီး တဲဝဲလၢ “ယဂုာ်ကျဲးစၢးမၤထွဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဖဲ ဖံလံးပံၤ ၂:၃ အပူၤ ဒီးယဂုာ်ကျဲးစၢး ဒ်သိးယကအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လၢ ပှၤဂၤတဖၣ်န့ၣ် ဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံးယၤလီၤ. အဃိ အမၤစၢၤယၤဒ်သိး ယသုတမၢဆူၣ်ပှၤဂၤ လၢကဒိကနၣ်ယၤတဂ့ၤ အဂီၢ်လီၤ.”
၁၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးလဲၣ်.
၁၂ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒ်ယဟိဝၤယွၤအသိးလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်တၢ်ပၢကစၢ်လၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်တဂၤ ဘၣ်ဆၣ်အဝဲ “ဆီၣ်လီၤအသး” ဒ်သိးအကဝံၣ်ဆၢထၢၣ် “ပှၤဘၣ်ဖှီၣ်ဘၣ်ယာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်အကမူၣ်ပူၤ” အဂီၢ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၈:၃၅; ၁၁၃:၆, ၇) ဒီးယဟိဝၤယွၤ သးဟ့ဝဲ ပှၤလၢအပာ်ထီၣ်ထီအသးတဖၣ်လီၤ.—ကတိၤဒိ ၁၆:၅.
၁၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဘၣ် ‘မၤနၢၤအပျ့ၤ’ လဲၣ်.
၁၃ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤလၢ အဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်န့ၣ် ကဘၣ် ‘မၤနၢၤအပျ့ၤ’ လီၤ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဖဲပှၤတဂၤဂၤ တပာ်ကဲအီၤအခါ အဝဲကတဲဘၣ် တၢ်ကတိၤလၢ တအိၣ်ဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံဘၣ်န့ၣ်လီၤ. (ယၤကိာ် ၁:၂၆; ကလၤတံ ၅:၁၄, ၁၅) အဲ(န်)ဒြူ လၢပပာ်ဖျါထီၣ်အဂ့ၢ် ဖဲမကိာ်န့ၣ် တဲဝဲလၢ “တဘျီတခီၣ် ယမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် မ့တမ့ၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ တပာ်ကဲယၤဒ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤအသိးဘၣ်န့ၣ် ယတအဲၣ်ဒိးတဲတၢ်ဒီးအီၤလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယဆိကမိၣ်ထံ ပှၤဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ် လၢလံာ်စီဆှံအပူၤအဃိ မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးတၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ် ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.” ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်ခီဖျိ တဲတၢ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် အဂၤတဖၣ်လၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒီးတဲတၢ်မုာ်မုာ်န့ၣ်လီၤ.—ကလီးစဲ ၄:၆.
ပၢ်တဖၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ စီၤပၤဒၤဝံးအအိၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်
၁၄. ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပၢ်တဖၣ် မူဒါဒ်လဲၣ် ဒီးကစၢ်ယွၤ မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ် ဒ်လဲၣ်.
၁၄ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပၢ်တဖၣ်မူဒါလၢ ကတီခိၣ်ရိၤမဲဝဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးအဝဲမုၢ်လၢ်လၢ ဟံၣ်ခိၣ်တဖၣ် ကသိၣ်လိ ဒီးသိၣ်က့ၤသီက့ၤအဖိလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၁:၃; အ့းဖ့းစူး ၆:၄) ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် သူဝဲအတၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဖဲအသးတသ့ဘၣ်. ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ် ပှၤလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အဃိ ပၢ်တဖၣ် ရ့ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ဟ့ၣ်က့ၤ တၢ်စံးဆၢလၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၃:၁၄, ၁၅) ပၢ်တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ် ခီဖျိအဝဲသ့ၣ်သူဝဲ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒ်တၢ်ဘၣ်ကစၢ်ယွၤအသးအသိးလီၤ. အဝဲသ့ၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ စီၤပၤဒၤဝံးအအိၣ် သ့ဝဲအါမးလီၤ.
ဖဲပၢ်လၢအမ့ၢ် ခရံာ်ဖိတဂၤ ဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်အခါ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၅-၁၆) *
၁၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤပၤဒၤဝံးမ့ၢ် ပှၤဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢ ပၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လဲၣ်.
၁၅ ယဟိဝၤယွၤ ဃုထၢထီၣ် စီၤဒၤဝံး ဒ်ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအပူၤ တကးဘၣ် ဃုထၢထီၣ်စ့ၢ်ကီးအီၤလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ဒီတကလုာ်ညါ အခိၣ်လီၤ. စီၤဒၤဝံး မ့ၢ်စီၤပၤတဂၤအဃိ အဝဲအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ အါမးလီၤ. တဘျီတခီၣ် အဝဲသူကမၣ် အတၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒီးမၤတၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်လီၤ. (၂ ၡမူၤအ့လး ၁၁:၁၄, ၁၅) ဘၣ်ဆၣ် အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ် ခီဖျိတူၢ်လိာ်ဝဲ တၢ်သိၣ်က့ၤသီက့ၤလီၤ. ဒီးအဝဲ ဃ့ဘါထုကဖၣ် ဒီးတဲဖျါထီၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. တသ့ဖဲအသ့ အဝဲဂုာ်ကျဲးစၢး မၤထွဲယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၅၁:၁-၄) ဒီးအဝဲဆီၣ်လီၤအသး တုၤဒၣ်လဲာ် တူၢ်လိာ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ပှၤပိာ်ခွါတဖၣ်အအိၣ် တကးဒံးဘၣ် လၢပှၤပိာ်မုၣ်အအိၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၁၉:၁၁, ၁၂; ၂၅:၃၂, ၃၃) စီၤဒၤဝံး ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ အတၢ်ကမၣ် ဒီးအဝဲပာ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢ တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ် လၢအတၢ်အိၣ်မူအပူၤလီၤ.
၁၆. ပၢ်တဖၣ် မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ စီၤဒၤဝံးအအိၣ် သ့ဒ်လဲၣ်.
၁၆ ဆိကမိၣ်ကွၢ် ပၢ်တဖၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ စီၤပၤဒၤဝံးအအိၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. နမ့မ့ၢ်ပၢ်န့ၣ် နတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်နၤန့ၣ် တဘၣ်သူအီၤလၢ ကျဲလၢအကမၣ်တဂ့ၤ. အၢၣ်လီၤနတၢ်ကမၣ်တဖၣ် ဒီးတူၢ်လိာ် လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် လၢပှၤဂၤအအိၣ်တက့ၢ်. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် နဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ကပာ်ကဲနၤ ခီဖျိလၢနအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးအဃိလီၤ. ဖဲနဃ့ဘါထုကဖၣ်ဒီး နဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အခါ ပာ်ဖျါထီၣ်နတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်န့ၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်တက့ၢ်. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် နဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ကသ့ၣ်ညါဝဲလၢ နသန့ၤနသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် လၢနတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ပာ်ဆိကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤလၢ နီၣ်ဂံၢ်တၢန့ၣ်တက့ၢ်. (၅ မိၤၡ့ ၆:၆-၉) နတၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်အဂ့ၤကတၢၢ်တခါ လၢနဟ့ၣ် နဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့န့ၣ်လီၤ.
မိၢ်တဖၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ နီၢ်မၤရံအအိၣ် သ့ဒ်လဲၣ်
၁၇. ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤမိၢ်တဖၣ်မူဒါ ဒ်လဲၣ်.
၁၇ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤမိၢ်တဖၣ်မူဒါလၢအရ့ဒိၣ် လၢဟံၣ်ဖိဃီဖိအပူၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. အဃိ အဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤတနီၤ လၢအဖိတဖၣ်အဖီခိၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၆:၂၀) တၢ်လၢမိၢ်တဖၣ် တဲဝဲဒီးမၤဝဲန့ၣ် ကဲဘျုး မ့တမ့ၢ် မၤဘၣ်ဒိအဖိ တစိၤသးသ့ဝဲလီၤ. (ကတိၤဒိ ၂၂:၆) ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် ဘၣ်ဃးဒီး မိၢ်တဖၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ ယ့ၣ်ၡူးအမိၢ်နီၢ်မၤရံအအိၣ် သ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.
၁၈-၁၉. မိၢ်တဖၣ် မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ နီၢ်မၤရံအအိၣ် သ့ဒ်လဲၣ်.
၁၈ နီၢ်မၤရံသ့ၣ်ညါ လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ် ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. အဝဲပာ်ကဲ ယဟိဝၤယွၤဒိၣ်မး ဒီးအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယွၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်လီၤ. ခီဖျိလၢ အမၤဝဲဒ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးအဃိ အတၢ်အိၣ်မူ မ့ၢ်ဆီတလဲခဲလၢာ်ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသးအိၣ် ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်လီၤ.—လူၤကၣ် ၁:၃၅-၃၈, ၄၆-၅၅.
ဖဲမိၢ်တဂၤ လီၤဘှံးဒီးအသးပှံၢ်ထီၣ်တၢ် အဆၢကတီၢ် အဝဲကဘၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးအါထီၣ်ဝဲ ဒ်သိးကပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်လၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် အဖီခိၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၉) *
၁၉ မိၢ်တဖၣ် ကွၢ်လိမၤဒိးနီၢ်မၤရံ သ့လၢကျဲအါဘိလီၤ. နမ့မ့ၢ်မိၢ်တဂၤန့ၣ် မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤခီဖျိ မၤနီၢ်ကစၢ်တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးဃ့ဘါထုကဖၣ် ထီဘိတက့ၢ်. ဒီးသးအိၣ်ဆီတလဲ နတၢ်အိၣ်မူ ဒ်တၢ်ဘၣ်ယဟိဝၤယွၤအသး အသိးတက့ၢ်. အဒိ နကဒိၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဒီး မိၢ်ပၢ်လၢ အသးထီၣ်တၢ်ချ့ ဒီးတဲတၢ်ဒီးအဖိ ဆူၣ်ဆူၣ်ကိၤကိၤန့ၣ်လီၤ. အဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကဆိကမိၣ်ဘၣ်လၢ နမ့ၢ်ရ့ဒီးနဖိဒ်န့ၣ် သနာ်က့ တကမၣ်ဘၣ်. ဖဲနသ့ၣ်ညါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအခါဒၣ်လဲာ် ကကီလၢ နကပာ်နသး မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ် ဒီးအိၣ်ဒီးတၢ်သးစူၤ လၢနဖိတဖၣ်အဖီခိၣ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲနလီၤဘှံး ဒီးအဝဲသ့ၣ် တဒိကနၣ်နၤအခါန့ၣ်လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၄:၃၁) နမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ နကဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. မိၢ်တဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် လ့ဒံၤယၤန့ၣ် တဲဝဲလၢ “တဘျီတခီၣ် ဖဲယဖိခွါ တဒိကနၣ် ယကလုၢ်အခါ ဒ်သိးယသုတတဲဘၣ်တၢ်ဒီးအီၤလၢ တၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးအပူၤ တဂ့ၤအဂီၢ် ယဘၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ် သပှၢ်တၢၢ်လီၤ. ဖဲယတဲတၢ်ဒီးအီၤ အဆၢကတီၢ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ် ယဘၣ်အိၣ်ပတုာ် ဒီးဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ် လၢယသးပူၤလီၤ. တၢ်ထုကဖၣ် မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကပာ်ယသး မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်အဂီၢ်လီၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၇:၅.
၂၀. မိၢ်တနီၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲမနုၤလဲၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် လဲၤခီဖျိဝဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲအံၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၂၀ မိၢ်တနီၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကထံၣ်ဘၣ် ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ အဂၤတမံၤလၢအမ့ၢ် ကီလၢအဝဲသ့ၣ် ကပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်လၢ အဖိအမဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ. (တံတူး ၂:၃, ၄) ပှၤပိာ်မုၣ်တနီၤန့ၣ် ဒိၣ်ထီၣ်ဘၣ် ဒီးအမိၢ်အပၢ်လၢ အတအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. နမ့မ့ၢ် ပှၤလၢအဒိၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် တလိၣ်နမၤထွဲဒ် နမိၢ်နပၢ် အကျဲလၢအကမၣ်အံၤ အသိးဘၣ်. မိၢ်လၢအအဲၣ်ဒိးမၤဝဲဒ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘၣ်သးန့ၣ် ကဃုသ့ၣ်ညါဝဲကျဲလၢ အကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်လၢ အဖိအဖီခိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကကီလၢ အကဆီတလဲ အတၢ်ဆိကမိၣ်, အတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးအတၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်သ့ ဒီးအမ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢ အနီၢ်ကစၢ် ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်လီၤ.
ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်ထီဘိ
၂၁-၂၂. ဒ် ယၡါယၤ ၆၅:၁၃, ၁၄ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပမ့ၢ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်န့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဘျုးမနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
၂၁ စီၤပၤဒၤဝံး သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အမ့ၢ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢအဂီၢ်လီၤ. အဃိ အဝဲကွဲးဝဲလၢ “ယွၤအကလုၢ်အကထါန့ၣ် တီဝဲလိၤဝဲ, ဒီးမၤခုထီၣ်က့ၤပသးလီၤ. ယွၤအတၢ်မၤလိာ်န့ၣ် ကဆှီဝဲ, ဒီးမၤကပီၤထီၣ်က့ၤပမဲာ်လီၤ. နခ့နပှၤ ဒိးတၢ်ဒုးပလီၢ်အသးစ့ၢ်ကီးလၢအီၤ, ပှၤလၢအတိၢ်န့ၢ်အီၤန့ၣ် ဒိးန့ၢ်အဘျုးဖးဒိၣ်လီၤ.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၉:၈, ၁၁) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤလၢအတကနၣ်ဃုာ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီ လၢအပှဲၤဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံတဖၣ် လီၤဆီလိာ်အသးဒီး ပှၤလၢအဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်န့ၣ်လီၤ. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤလၢအဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်တဖၣ်န့ၣ် “အုၣ်တၢ်လၢ အသးမုာ်အဃိလီၤ.”—ဖး ယၡါယၤ ၆၅:၁၃, ၁၄ တက့ၢ်.
၂၂ ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဒီးမိၢ်ပၢ်တဖၣ် ဒိကနၣ်ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ် လၢတၢ်သးအိၣ်အပူၤအခါ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်အိၣ်မူဂ့ၤထီၣ်ဝဲ, အဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ်ဒီးတၢ်သးခုအါထီၣ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အတၢ်ဃူတၢ်ဖိး အါထီၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. တကးဒံးဘၣ် တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ သးခုဝဲလီၤ. (ကတိၤဒိ ၂၇:၁၁) အဃိ မ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤသးခု အဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤ.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၂၃ မၤထွဲယွၤ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ
^ လံာ်အဆၢ. 5 တၢ်မၤလိတခါအံၤ ကပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဘၣ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်လဲၣ်. ဒီးပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဒီးမိၢ်ပၢ်တဖၣ် ကြၢးသူအတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ ပဒိၣ်နဃ့မယၤ, စီၤပၤဒၤဝံး ဒီးယ့ၣ်ၡူးအမိၢ်နီၢ်မၤရံအအိၣ် သ့ဝဲအါမးန့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 1 တၢ်ကတိၤ အခီပညီ– ပှၤတဂၤလၢ အဘၣ်တၢ်မၢဆူၣ်အီၤလၢ ကဒိကနၣ်ပှၤတဂၤဂၤန့ၣ် ကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် ဒိကနၣ် ဒီးတၢ်ဒိကနၣ်န့ၣ် အခီပညီအိၣ်လၢ အတဂ့ၤတကပၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်န့ၣ် ဃုထၢဝဲလၢ ကဒိကနၣ် ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်အဃိ လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ် တၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်အံၤ အခီပညီ တအိၣ်လၢအတဂ့ၤတကပၤဘၣ်.
^ လံာ်အဆၢ. 7 ပှၤမံၤတနီၤ ဘၣ်တၢ်ဆီတလဲအီၤလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 62 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤ မၤသကိးဃုာ်တၢ်ဒီးအဖိခွါ လၢတၢ်ဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်တၢ်မၤအပူၤ ဒ်စီၤနဃ့မယၤ မၤစၢၤတၢ် ဖဲပှၤသူၣ်ထီၣ် ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ် အခိၣ်ဒူအခါ.
^ လံာ်အဆၢ. 64 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ပၢ်တဂၤ ဃ့ဘါထုကဖၣ်ဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဃုာ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိ လၢအသးဒီဖျၢၣ်.
^ လံာ်အဆၢ. 66 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ပိာ်ခွါဖိတဂၤ ဂဲၤလိာ်ကွဲ ဝံၣ်ဒံၣ်အိၣ်က့(မ်) အနၣ်ရံၣ်အါမး ဒီးတမၤဝံၤ အကၠိလံာ်ဘၣ်. အမိၢ် မၤတၢ်မၤ ဒီးလီၤဘှံးဘၣ်ဆၣ် တသိၣ်က့ၤသီက့ၤအဖိ ဆူၣ်ဆူၣ်ကိၤကိၤ လၢတၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးအပူၤဘၣ်.
