၁–၃. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်လၢ ပကဲထီၣ်ယွၤအတံၤသကိးသ့လဲၣ်. (ခ) လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ, စီၤအၤဘြၤဟၣ် ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ ယွၤအတံၤသကိးန့ၣ် အိၣ်ဝဲသၢဘျီလီၤ. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၀:၇; ယၡါယၤ ၄၁:၈; ယၤကိာ် ၂:၂၃) ဒီးလၢလံာ်စီဆှံပူၤ အဝဲမ့ၢ်ပှၤထဲတဂၤဧိၤလၢ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ ယွၤအတံၤသကိးလီၤ. တၢ်အံၤအဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ စီၤအၤဘြၤဟၣ် မ့ၢ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ထဲတဂၤဧိၤလၢ အကဲထီၣ်ယဟိဝၤယွၤ အတံၤသကိးဧါ. တမ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပဝဲခဲလၢာ်ပကဲထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအတံၤသကိးသ့ဝဲလီၤ.

^၂ လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ ပှၤတီပှၤလိၤလၢ အပျံၤယွၤ, အနာ်ယွၤ ဒီးကဲထီၣ်ယွၤအတံၤသကိးတဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲအါဂၤလီၤ. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၅:၁၄ တက့ၢ်.) အဝဲသ့ၣ်ပၣ်ဃုာ်လၢ “ပှၤအုၣ်အသးအါမး” အကျါဒ်စီၤပီလူး တဲဖျါထီၣ်ဝဲအသိးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ခဲလၢာ် မ့ၢ်ယွၤအတံၤသကိးလီၤ.—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၁, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.

^၃ ပကကွၢ်သကိး ယဟိဝၤယွၤအတံၤသကိးသၢဂၤလၢ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤလၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်လီၤ. (၁) မုၣ်ကမဲသးစၢ် နီၢ်ရူၤသးလၢ အိၣ်လၢကီၢ်မိၤအး, (၂) ယူဒၤစီၤပၤဃံးစကံယၤလၢ အတီတဂၤ, ဒီး (၃) ယ့ၣ်ၡူးအမိၢ် နီၢ်မၤရံ လၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ် လီၤသးတဂၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး အဝဲသ့ၣ်ကဲထီၣ်ယွၤအတံၤသကိး ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

၄, ၅. နီၢ်ရူၤသး ဘၣ်စံၣ်ညီၣ်တဲာ် တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အကီအခဲမနုၤလဲၣ်, ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ကီလၢအဂီၢ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)

^၄ နီၤနၤဧမံ ဒီးအဒဲၣ်မုၣ် နီၢ်ရူၤသးဒီး နီၢ်ဧိးရပၤ ဟးထီၣ်လၢကီၢ်မိၤအး ဒီးက့ၤဝဲဆူ ကီၢ်အံၣ်စရ့လးန့ၣ်လီၤ. လၢကျဲန့ၣ် နီၢ်ဧိ:ရပၤ ဆၢတဲာ်အသးလၢ ကက့ၤကဒါဆူအဟံၣ်လၢ ကီၢ်မိၤအးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် နီၢ်နၤဧမံ ပာ်လီၤအသးလၢ ကက့ၤဆူကီၢ်အံၣ်စရ့လးန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်နီၢ်ရူၤသးန့ၣ် ကဆၢတဲာ်ဝဲဒ်လဲၣ်. အဝဲကဘၣ်မၤ တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အကီအခဲတခါလီၤ. မ့ၢ်အဝဲကက့ၤကဒါက့ၤဆူ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအအိၣ် လၢကီၢ်မိၤအးန့ၣ်ဧါ, မ့တမ့ၢ် ကလဲၤပိာ် အမံၤပှၢ်နၤဧမံအခံ ဆူဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်ဧါ.—ရူၤသး ၁:၁-၈, ၁၄.

^၅ နီၢ်ရူၤသး အဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ်လၢကီၢ်မိၤအးအပူၤလီၤ. နီၢ်ရူၤသးမ့ၢ်က့ၤကဒါဆူ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်သ့ ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကကွၢ်ထွဲအီၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါဝဲ ပှၤမိၤအးဖိအကျိာ် ဒီးအတၢ်ဆဲးတၢ်လၤန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်နီၢ်နၤဧမံန့ၣ် အံၤထွဲကွၢ်ထွဲဝဲ နီၢ်ရူၤသး ဒ်န့ၣ်တသ့ဝဲဘၣ်. နီၢ်နၤဧမံ အသးကိၢ်ဝဲလၢ အဃုန့ၢ်ဝဲနီၢ်ရူၤသးအဝၤ ဒီးအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်တဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ နီၢ်နၤဧမံ မၢနီၢ်ရူၤသး က့ၤကဒါက့ၤဆူ ကီၢ်မိၤအးန့ၣ်လီၤ. ဒ်ပထံၣ်ဘၣ်အသိး နီၢ်ဧိးရပၤ “က့ၤက့ၤလံဆူအပှၤတကလုာ်ဒၣ်ဝဲ, ဒီးဆူအကစၢ်တဖၣ်အအိၣ်လံ” လီၤ. (ရူၤသး ၁:၉-၁၅) ဘၣ်ဆၣ် နီၢ်ရူၤသးဆၢတဲာ်အသးလၢ တက့ၤကဒါက့ၤဆူ အပှၤကလုာ်ဒီး အကစၢ်ယွၤ လၢအကမၣ်တဖၣ်အအိၣ်ဘၣ်.

၆. (က) နီၢ်ရူၤသး ဃုထၢတၢ်လၢ တၢ်ကူၣ်သ့အပူၤဒ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဘိးအးစံးဝဲလၢ နီၢ်ရူၤသးဃု တၢ်ဒီသဒၢလၢ ယဟိဝၤယွၤအဒံးဆ့ဖီလာ်လဲၣ်.

^၆ ဖျါလၢ နီၢ်ရူၤသး မၤလိဘၣ်ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်လၢအဝၤ မ့တမ့ၢ် နီၢ်နၤဧမံ အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တဒ်သိးဒီး မိၤအးအကစၢ်ယွၤတဖၣ်ဘၣ်. နီၢ်ရူၤသး အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ကစၢ်ကြၢးဒိးန့ၢ်ဘၣ် အတၢ်အဲၣ်ဒီး အတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ နီၢ်ရူၤသးအတၢ်ဆၢတဲာ်န့ၣ် ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်ကူၣ်သ့လီၤ. အဝဲစံးဘၣ်နီၢ်နၤဧမံလၢ “နပှၤတကလုာ်န့ၣ် ကကဲထီၣ်ယပှၤတကလုာ် ဒီးနကစၢ်န့ၣ်ကကဲထီၣ်ယကစၢ်လီၤ.” (ရူၤသး ၁:၁၆) ဖဲပဆိကမိၣ် နီၢ်ရူၤသး အတၢ်အဲၣ် အမံၤပှၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ပသးမုာ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးပထံၣ်ဘၣ်လၢ နီၢ်ရူၤသးအတၢ်အဲၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် လီၤပတြၢၤဒိၣ်မးလီၤ. တၢ်အံၤထုးန့ၢ်စ့ၢ်ကီး စီၤဘိးအးအသးလီၤ. လၢခံအဝဲ စံးပတြၢၤဝဲ နီၢ်ရူၤသးခီဖျိလၢအ ‘အိၣ်သဒၢလၢ ယဟိဝၤယွၤ အဒံးဆ့ဖီလာ်’ အဃိန့ၣ်လီၤ. (ဖး ရူၤသး ၂:၁၂ တက့ၢ်.) စီၤဘိးအး အတၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤလၢ ဒ်ထိၣ်ဖိတဘ့ၣ် ကွၢ်ဃုတၢ်ဒီသဒၢလၢ အမိၢ်အပၢ် အဒံးဆ့ဖီလာ်အသိးန့ၣ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၆:၇; ၉၁:၁-၄) ဒ်န့ၣ်အသိး ယဟိဝၤယွၤ ဒီသဒၢနီၢ်ရူၤသးလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ ဒီးဆိၣ်ဂ့ၤအီၤလၢ အတၢ်နာ်အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ နီၢ်ရူၤသး တသးအုးလၢ အတၢ်ဆၢတဲာ်အဃိ နီတဘျီဘၣ်.

၇. ပှၤလၢအထုးယံာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသးဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ကသ့လဲၣ်.

^၇ ပှၤအါဂၤမၤလိဘၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်တအိၣ်သဒၢလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကဟုကယာ်အဖီလာ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ထုးယံာ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသးလၢကစၢ်အအိၣ်ဒီး ဒိးဘျၢအသးလၢထံန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဆိကမိၣ်က့ၤလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ နဘၣ်ထုးယံာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လဲၣ်. ပှၤကိးဂၤဒဲး ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ကစၢ်တဂၤဂၤလီၤ. (ယိၤၡူ ၂၄:၁၅) တၢ်ဃုထၢလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤ ယွၤလၢအမ့ၢ်အတီတဂၤ အတၢ်မၤလီၤ. ဖဲပဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်ပသးလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အခါ ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပအိၣ်ဒီးတၢ်နာ်လၢ ကစၢ်ယွၤကကဲထီၣ် ပတၢ်အိၣ်သဒၢအလီၢ်လီၤ. ဒီးနမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲသနာ်က့ ကစၢ်ယွၤကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကဆဲးမၤအတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤမၤတၢ်လၢ နီၢ်ရူၤသးအဂီၢ်ဒ်န့ၣ်အသိးလီၤ.

၈. တဲဖျါထီၣ် စီၤဃံးစကံယၤ အတၢ်အိၣ်သးတက့ၢ်.

^၈ စီၤဃံးစကံယၤဒီးနီၢ်ရူၤသး အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် လီၤဆီလိာ်သးဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲဟဲလီၤစၢၤလီၤသွဲၣ်လၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ လၢ အမ့ၢ်ကစၢ်ယွၤအပှၤကလုာ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ တတီဒီးကစၢ်ယွၤကိးဂၤဒဲးဘၣ်. စီၤဃံးစကံယၤ အပၢ်စီၤပၤအၤဃးန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအအၢအသီတဂၤလီၤ. အဝဲတပာ်ကဲ ယွၤအတၢ်လုၢ်ဟံၣ်ဘၣ် ဒီးကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် ပှၤဂၤလၢကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. စီၤပၤအၤဃး လုၢ်ထီၣ်ဝဲ စီၤဃံးစကံယၤ အဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢမ့ၣ်အူ ဆူယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤဃံးစကံယၤ အနီၢ်ဆံးဒံးအခါ အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် ကပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ပျံၤသးဖုးလီၤ. —၂ စီၤပၤ ၁၆:၂-၄, ၁၀-၁၇; ၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၈:၁-၃.

၉, ၁၀. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ညီဝဲလၢစီၤဃံးစကံယၤ ကသးထီၣ်တၢ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဘၣ်သးထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလဲၣ်. (ဂ) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတကြၢးဆိကမိၣ်လၢ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိအဃိ ပကဲထီၣ်ပှၤဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤအၢလဲၣ်.

^၉ ခီဖျိအပၢ်စီၤအၤဃးပာ်လီၤတၢ်ဒိတၢ်တဲာ်လၢ အတဂ့ၤဘၣ်အဃိ စီၤဃံးစကံယၤ အတၢ်အိၣ်မူကပှဲၤဝဲဒီး တၢ်သးအုး မ့တမ့ၢ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကသးထီၣ်ယဟိဝၤယွၤလီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤတနီၤ လဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်ဒ် စီၤဃံးစကံယၤအသိးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် “ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်လၢယွၤအလိၤ” မ့တမ့ၢ် သးဆါကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၉:၃) ပှၤတနီၤနာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဲထီၣ် ပှၤအၢပှၤသီ မ့တမ့ၢ် အိၣ်ဒီးလုၢ်လၢ်လၢအတဂ့ၤဘၣ်တဖၣ် မ့ၢ်လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဃိန့ၣ်လီၤ. (ယဃ့းစက့လး ၁၈:၂, ၃) ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ထံၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်အဘၣ်ဧါ.

^၁၀ စီၤဃံးစကံယၤ အတၢ်အိၣ်မူ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ထံၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် တဘၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကသးထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်. မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤ တဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်အၢတၢ်သီလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဂီၢ်အဃိလီၤ. (ယိၤဘး ၃၄:၁၀) မိၢ်ပၢ်တဖၣ်သိၣ်လိအဖိတဖၣ်လၢ ကမၤတၢ်ဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် ကမၤတၢ်အၢသ့ဝဲလီၤ. (ကတိၤဒိ ၂၂:၆; ကလီးစဲ ၃:၂၁) ဘၣ်ဆၣ် ပကကဲထီၣ် ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်န့ၣ် တဒိးသန့ၤထီၣ်အသး လၢပဟံၣ်ဖိဃီဖိ အတၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဒီးတၢ်သဘျ့လၢ ပကဃုထၢမၤတၢ်အဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်အအၢလီၤ. (၅ မိၤၡ့ ၃၀:၁၉) တၢ်ဟ့ၣ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်အံၤ စီၤဃံးစကံယၤသူအီၤဒ်လဲၣ်.

၁၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဃံးစကံယၤ ကဲထီၣ်ယူဒၤအစီၤပၤလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်တဂၤလဲၣ်.

^၁၁ စီၤဃံးစကံယၤ အပၢ်မ့ၢ်ယူဒၤအစီၤပၤလၢ အအၢကတၢၢ်တဂၤ သနာ်က့ အဝဲဒၣ်ကဲထီၣ်စီၤပၤလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်တဂၤလီၤ. (ဖး ၂ စီၤပၤ ၁၈:၅, ၆ တက့ၢ်.) အဝဲတလူၤပိာ်ထွဲ အပၢ်အဒိအတဲာ်လၢ အအၢအသီဘၣ်. စီၤဃံးစကံယၤ ဒိကနၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အဝံတဖၣ် လၢအမ့ၢ် ဝံယၡါယၤ, ဝံမၤလကံ ဒီးဝံဟိၤၡ့ အကလုၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. အဝဲဒိကနၣ်ဝဲ ဝံတဖၣ်အံၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဒီး အတၢ်သိၣ်ဃီၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အီၤလၢ ကမၤဘၣ်လိာ်က့ၤ  တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လၢ အပၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. အဝဲမၤကဆှီထီၣ်က့ၤ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်, ဃ့ကစၢ်ယွၤလၢ ကပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်အတၢ်ကမၣ်တဖၣ် ဒီးမၤဟးဂီၤကွံာ် တၢ်ဂီၤတၢ်ဖီၣ်လၢ ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤလီၤ. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၉:၁-၁၁, ၁၈-၂၄; ၃၁:၁) လၢခံဖဲအၤၡူၢ် အစီၤပၤစၤနဃ့ရံာ် တဲပျံၤဝဲလၢ ကဟဲဒုးဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အခါ အဝဲပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးဒူဒီး တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လၢအဆူၣ်လီၤ. အဝဲနာ်ဝဲလၢယဟိဝၤယွၤ ကဒီသဒၢအဝဲသ့ၣ်ဒီး ဟ့ၣ်ဆူၣ်ထီၣ် အပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂံၢ်အဘါလီၤ. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၃၂:၇, ၈) ဘၣ်တဘျီ စီၤဃံးစကံယၤ ပာ်ထီၣ်ထီအသး ဘၣ်ဆၣ် ဖဲယဟိဝၤယွၤ သိၣ်ဃီၣ်အီၤအခါ အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသးလီၤ. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၃၂:၂၄-၂၆) ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ စီၤဃံးစကံယၤမ့ၢ် ပှၤဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢ ပကကွၢ်လိအဂီၢ်လီၤ. အဝဲတပျဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ အတၢ်အိၣ်သး ကမၤဟးဂီၤ အတၢ်အိၣ်မူဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် စီၤဃံးစကံယၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ အတံၤသကိးလီၤ.

၁၂. ဒ်စီၤဃံးစကံယၤအသိး ပှၤအါဂၤန့ၣ် ကဲထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအတံၤသကိးလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၂ ဟီၣ်ခိၣ်တဘ့ၣ်အံၤ ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်အၢတၢ်သီ, တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလီၤစှၤဝဲ ဒီးဖိသၣ်အါဂၤ ဘၣ်ဒိၣ်ထီၣ်လၢ မိၢ်ပၢ်လၢ တအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒီးတၢ်ကဟုကယာ်အစုပူၤလီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁-၅) မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ခရံာ်ဖိအါဂၤန့ၣ် ဒိၣ်ထီၣ်လၢ ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ အတၢ်အိၣ်သးကီခဲဝဲအပူၤသနာ်က့ အဝဲသ့ၣ် ဃုထၢဝဲလၢ ကကဲထီၣ်ယဟိဝၤယွၤ အတံၤသကိးလီၤ. ဒ်စီၤဃံးစကံယၤအသိး အဝဲသ့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် တဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ အတၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်ဘၣ်. ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်သဘျ့လၢ ပဃုထၢတၢ်လၢပသးဒၣ်ဝဲသ့ ဒီးပဃုထၢလၢပကမၤအတၢ်ဒီး မၤလၤကပီၤအီၤ ဒ်စီၤဃံးစကံယၤအသိးသ့ဝဲလီၤ.

၁၃, ၁၄. ဘၣ်မနုၤအဃိ နီၢ်မၤရံအမူဒါအံၤ ဖျါလၢအကီခဲဝဲဒိၣ်မးလဲၣ်, ဘၣ်ဆၣ် အဝဲတဲဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၃ စီၤဃံးစကံယၤသံဝံၤ ပူၤကွံာ်အနံၣ်အါမးအလီၢ်ခံ ပိာ်မုၣ်သးစၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသးတဂၤန့ၣ် အမံၤမ့ၢ်နီၢ်မၤရံလီၤ. အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤ ဒီးဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ အလီၤဆီတခါလီၤ. အဝဲကဘၣ်ဒၢထီၣ်, အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖိသၣ် ဒီးလုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ယွၤအဖိခွါလီၤ. ဒ်သိးယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်အီၤ မူဒါလီၤဆီအံၤအဂီၢ် ကစၢ်ကဘၣ်အဲၣ်အီၤဒီးနာ်န့ၢ်အီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲအဝဲနၢ်ဟူ ဘၣ်ဃးဒီးမူဒါအံၤအခါ အဝဲမၤဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၄ အါတက့ၢ်ပတဲ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လီၤဆီလၢ နီၢ်မၤရံဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်အဝဲကဘၣ်ယိၣ်ဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. အဒိ မူခိၣ်ကလူးကၤဘြံၤအ့လး စံးဘၣ်အီၤလၢ အဝဲတမံဃုာ်ဒီး ပိာ်ခွါသနာ်က့ ကဒၢထီၣ်ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကလူးတဂၤအံၤတတဲနၢ်ပၢၢ် နီၢ်မၤရံအဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးပှၤလၢအဃၢၤ လၢအဝဲကဒၢထီၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ကဆိကမိၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. နီၢ်မၤရံတဲနၢ်ပၢၢ် စီၤယိၤသးတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤကသ့ဒ်လဲၣ်. တကးဒံးဘၣ် အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် အဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ကဘၣ်ကွၢ်လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ် ယွၤအဖိခွါဒ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဂၤအသိးလီၤ. ပတသ့ၣ်ညါဘၣ် နီၢ်မၤရံအတၢ်ဘၣ်ယိာ်ဘၣ်ဘှီခဲလၢာ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲမူခိၣ်ကလူးကၤဘြံၤအ့လး တဲတၢ်ဒီးအီၤဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲစံးဝဲ–  “ကွၢ်ကွၢ်, ကစၢ်အကုၢ်ပိာ်မုၣ်လီၤ. မ်တၢ်ကမၤအသးဒီးယၤ ဒ်နကလုၢ်အသိးန့ၣ်တက့ၢ်.”—လူၤကၣ် ၁:၂၆-၃၈.

၁၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ နီၢ်မၤရံအတၢ်နာ်န့ၣ် လီၤကွၢ်လိလဲၣ်.

^၁၅ နီၢ်မၤရံအတၢ်နာ်န့ၣ် လီၤကွၢ်လိဒိၣ်မးလီၤ. ဒ်ကုၢ်ပိာ်မုၣ်တဂၤအသိး နီၢ်မၤရံအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကမၤတၢ်လၢကစၢ်ယွၤမၢအီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲနာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကကဟုကယာ်အီၤ ဒီးဒီသဒၢအီၤလီၤ. နီၢ်မၤရံအိၣ်ဒီးတၢ်နာ်ဂၢၢ်ကျၢၤထဲအံၤသ့ဒ်လဲၣ်. ပတအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်နာ်တဘျီဃီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ပမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်နာ်ဒီး ဃ့ကစၢ်ယွၤလၢ ကဆိၣ်ဂ့ၤပတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးန့ၣ် ပတၢ်နာ်ကအိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. (ကလၤတံ ၅:၂၂; အ့းဖ့းစူး ၂:၈) နီၢ်မၤရံဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲလၢ အတၢ်နာ်ကဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်. ပကကွၢ်သကိး နီၢ်မၤရံ ဒိကနၣ်တၢ်ဒ်လဲၣ် ဒီးတဲဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.

၁၆. နီၢ်မၤရံမ့ၢ် ပှၤတဂၤလၢအဒိကနၣ်တၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၆ နီၢ်မၤရံ ဒိကနၣ်တၢ်ဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ ပကဘၣ် “နၢ်ဟူတၢ်ချ့သဒံး, ကတိၤတၢ်နီၢ်ကတုၤ” လီၤ. (ယၤကိာ် ၁:၁၉) နီၢ်မၤရံမ့ၢ် ပှၤလၢအဒိကနၣ်တၢ်ဂ့ၤဂ့ၤ တဂၤလီၤ. လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤလၢ တၢ်လၢအဝဲနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲန့ၣ် ဒိကနၣ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လီၤဆီဒၣ်တၢ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤလီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကဆိကမိၣ်ထံ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တဖၣ်လီၤ. အဒိ ဖဲယ့ၣ်ၡူးအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အခါ နီၢ်မၤရံဒိကနၣ်ထံဝဲ ပှၤကွၢ်သိတဖၣ် ဟဲတဲဘၣ်အီၤတၢ်ကစီၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်နၢ်ဟူဘၣ်လၢ မူခိၣ်ကလူးအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံဖဲယ့ၣ်ၡူးအသးအိၣ် ၁၂ နံၣ်အခါ တၢ်လၢအတဲဝဲတဖၣ်န့ၣ် ဒုးကမၢကမၣ်ဝဲ နီၢ်မၤရံလီၤ. တၢ်အိၣ်သးခံခါလၢာ်အံၤန့ၣ် ဒုးသ့ၣ်ညါပှၤလၢ နီၢ်မၤရံဒိကနၣ် ဒီးဆိကမိၣ်ထံဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. —ဖး လူၤကၣ် ၂:၁၆–၁၉, ၄၉, ၅၁ တက့ၢ်.

၁၇. တၢ်လၢနီၢ်မၤရံ တဲဝဲတဖၣ်န့ၣ် ပဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၇ နီၢ်မၤရံတဲဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်. တၢ်လၢ နီၢ်မၤရံတဲဝဲတဖၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံ တပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ အါအါဘၣ်. အဝဲတဲတၢ်အအါကတၢၢ် န့ၣ်ပထံၣ်ဘၣ်ဖဲ လူၤကၣ် ၁:၄၆-၅၅ အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤလၢ နီၢ်မၤရံနၢ်ပၢၢ်ဝဲ လံာ်စီဆှံလၢ ဧ့ၤဘြံၤကျိာ်တကတြူၢ်ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. ပသ့ၣ်ညါဘၣ်သ့ဒ်လဲၣ်. နီၢ်မၤရံအတၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ်စီၤၡမူၤအ့လးအမိၢ် နီၢ်ဃးနၤအတၢ်ကတိၤတဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၂:၁-၁၀) လၢနီၢ်မၤရံ အတၢ်ကတိၤအပူၤ ဖျါလၢအဝဲယၢၤထီၣ်ဝဲ လံာ်စီဆှံအဆၢအဘျီ ၂၀ ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ အမၤလိဘၣ်ဝဲလၢ အတံၤသကိးအဂ့ၤကတၢၢ် ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ် အဝဲအဲၣ်ဒိး ဒုးသ့ၣ်ညါပှၤဂၤလီၤ.

၁၈. ပကွၢ်လိ နီၢ်မၤရံအတၢ်နာ်သ့ လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၈ ဒ်နီၢ်မၤရံအသိး တဘျီတခီၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါတဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. မူဒါလၢပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကဆိကမိၣ်ဘၣ်လၢ အကီတလၢ လၢပဂီၢ်လီၤ. မ်ပကွၢ်လိ နီၢ်မၤရံအဒိအတဲာ်ဒီး တူၢ်လိာ်မူဒါလၢ တၢ်ဆီၣ်လီၤသးအပူၤတက့ၢ်. ဒီးပကဘၣ်နာ်စ့ၢ်ကီးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤစၢၤပှၤလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပကွၢ်လိနီၢ်မၤရံ အတၢ်နာ်သ့ ခီဖျိလၢ ပဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ် ဒီးဆိကမိၣ်ထံ တၢ်လၢပမၤလိ ဘၣ်ဃးဒီးကစၢ်ဒီး အတၢ်တိာ်ပာ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံပအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုသ့ ခီဖျိပတဲဘၣ်ပှၤဂၤ တၢ်လၢပမၤလိဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၇:၁၁, ၁၂; လူၤကၣ် ၈:၁၈; ရိမ့ၤ ၁၀:၁၅.

၁၉. ပမ့ၢ်ကွၢ်လိ ပှၤတီပှၤလိၤလၢပျၢၤတဖၣ် အဒိအတဲာ်န့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤမနုၤလဲၣ်.

^၁၉ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ နီၢ်ရူၤသး, စီၤဃံးစကံယၤ, ဒီးနီၢ်မၤရံန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ယဟိဝၤယွၤအတံၤသကိး ဒ်စီၤအၤဘြၤဟၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ပၣ်ဃုာ်လၢ “ပှၤအုၣ်အသးအါမး” အကျါဒီးအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကကဲထီၣ်ဘၣ် ယွၤအတံၤသကိးစ့ၢ်ကီးလီၤ. မ်ပကဆဲးကွၢ်လိ ပှၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်နာ်တဖၣ်အံၤ အဒိအတဲာ်န့ၣ်တက့ၢ်. (ဧ့ၤဘြံၤ ၆:၁၁, ၁၂) ပမ့ၢ်မၤဒ်အဝဲသ့ၣ်အသိးန့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကကဲထီၣ်ယွၤအတံၤသကိး လီၤထူလီၤယိာ်လီၤ.