တၢ်အိၣ်မူ တၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်
ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤယၤလၢ အတၢ်မၤအပူၤ
ယတဲဘၣ် ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤလၢ မ့ၢ်လၢယတလဲၤဒုးတၢ်ဘၣ်အဃိ ယလဲၤအိၣ်ဘၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤဝံၤလံ. ယသံကွၢ်အီၤလၢ “အခဲအံၤနကမၢ ယလဲၤအိၣ်ကဒီးလၢဃိာ်ပူၤတဘျီဒံးဧါ.” တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ လၢပှၤကိးယၤ ခံဘျီတဘျီ လၢယကကဲဝဲ အမဲရကၤသုးဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲ ၁၉၂၆, ခရိးဘ့လၢ အိၣ်ဟါယိၣ်, ကီၢ်အမဲရကၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ယမိယပါ တမ့ၢ်ပှၤလၢ အသးဆူၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတကပၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်ဆီၣ်ထွဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဃိးဂၤလၢ ပကလဲၤထီၣ်သရိာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယလဲၤထီၣ်ဘါယွၤလၢ မဲးသဒံး (Methodist) အသရိာ်လီၤ. ဖဲယသးအိၣ် ၁၄ နံၣ်အခါ မ့ၢ်လၢတနံၣ်အတီၢ်ပူၤ ယလဲၤထီၣ်သရိၣ် ကိးနွံဒဲးအဃိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် ဟ့ၣ်ယၤခိၣ်ဖးန့ၣ်လီၤ.
ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ် မါကရဲး ဝီခဲၣ်န့ၣ် ဟဲဟးအိၣ်သကိးယမိ ဒီးတဲဘၣ် ယမိလၢလံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်အကျိၤလီၤ. ဘၣ်တနံၤ ယပာ်လီၤယသးလၢ ယကမၤလိသကိးတၢ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ယမိဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ယကမၤတံာ်တာ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်မၤလိအဃိ မၢယဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ တၢ်ချၢန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ် တဲသကိးတၢ်အခါ ယဂုာ်ကျဲးစၢးကနၣ်ထံလီၤ. ဒီးအဝဲဟဲက့ၤအိၣ်သကိးပှၤ တဘျီခံဘျီဝံၤအလီၢ်ခံ မါကရဲး သံကွၢ်ယၤလၢ “မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤအမံၤဧါ.” ယစံးဆၢအီၤလၢ “ပှၤကိးဂၤဒဲး သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယွၤအမံၤမ့ၢ် ကစၢ်ယွၤလီၤ” အဝဲစံးယၤလၢ “လဲၤဟံးန့ၢ် နလံာ်စီဆှံဒီး အိးထီၣ်ကွၢ်ဖဲ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၃:၁၈ တက့ၢ်.” ယလဲၤဟံးန့ၢ်ဖးကွၢ်ဒီး ယထံၣ်ဘၣ်လၢ ယွၤအမံၤမ့ၢ် ယဟိဝၤ န့ၣ်လီၤ. ယလဲၤဃ့ၢ်ဆူ ယသကိးတဖၣ်အအိၣ်ဒီး တဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ “တနၤညါအံၤ က့ၤအိးထီၣ်ကွၢ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၃:၁၈ နီၤ, ဖဲန့ၣ်သုကထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤအမံၤန့ၣ်လီၤ.” နစံးသ့လၢ ယစးထီၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ တဘျီဃီလီၤ.
ယမၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးယဒိးဘျၢထံဖဲ ၁၉၄၁ န့ၣ်လီၤ. တၢ်န့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ယကဖီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ အမူဒါလီၤ. ယဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ယမိဒီး ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ ကဟဲထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဟဲထီၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံလၢ ယဖီၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ယပါန့ၣ် အသးတအိၣ်ဟဲထီၣ်ဝဲဘၣ်.
တၢ်ထီဒါ အိၣ်ထီၣ်လၢယဟံၣ်ပူၤ
ယဒိးန့ၢ်အါထီၣ်ဘၣ် မူဒါလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ဒီးယအိၣ်ဒီးလံာ်လဲၢ်အါမး လၢယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ထုးထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တနံၤ ယပါနဲၣ်ယၤလၢ ယလံာ်တဖၣ်ဒီးတဲယၤ– “နထံၣ်ဧါ, လံာ်တရၢအံၤ, ယအဲၣ်ဒိးလၢ နဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ပူၤ ဃုာ်ဒီးလံာ်တရၢအံၤန့ၣ်လီၤ.” ထဲန့ၣ်ဒီး ယဟးထီၣ်လၢယဟံၣ် ဒီးယလဲၤအိၣ်ဖဲ တၢ်လီၢ်လၢအဘူးဒီး စၣ်နဲဘ့, အိၣ်ဟါယိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယက့ၤဟးအိၣ်သကိး ယဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒ်သိးယကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ယပါတြီဝဲယမိ ဒ်သိးအသုတလဲၤထီၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်တဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. တဘျီတခီၣ် ဖဲအဝဲလဲၤတုၤလၢ ကျဲအခါဒၣ်လဲာ် ယပါလဲၤလူၤအီၤ ဒီးတွံၢ်ကဒါက့ၤအီၤလၢ ဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲဟးထီၣ်ဝဲလၢ ပဲတြီအဂၤတဘ့ၣ် ဒီးလဲၤထီၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်
ယမိလၢ– “တဘၣ်ကိၢ်တဂ့ၤ. ပါပါမၤဝဲဒ်အံၤယံာ်ယံာ်တကဲဘၣ်.” ဒီးလၢခံယပါတြီဝဲ တကဲလၢၤဘၣ် ဒီးယမိထီၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ.ဖဲတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိ စးထီၣ်ဖဲ ၁၉၄၃ အခါ ယစးထီၣ်ဟ့ၣ် ကၠိဖိတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ လၢယတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤလီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤလၢကၠိအံၤန့ၣ် မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကကဲထီၣ်ပှၤလၢ စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤတဂၤလီၤ.
တၢ်အိၣ်ဘၢၣ်စၢၤ ဖဲတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဆၢကတီၢ်
ဖဲ ၁၉၄၄ နံၣ် ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပှၤကိးယၤ ဒ်သိးယကဘၣ်လဲၤကဲသုးန့ၣ်လီၤ. ယဘၣ်လဲၤဆူ ဖီးဟ့ယဲးစ်လၢ ခိၣ်လၣ်ဘး, အိၣ်ဟါယိၣ် ဒ်သိးယကလဲၤမၤကွၢ် ယတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဒီးမၤပှဲၤလံာ်လဲၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယတဲဘၣ် ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်လၢ ယတကဲသုးဘၣ်. လၢခံအဝဲသ့ၣ် ပျဲက့ၤယၤဆူယဟံၣ်လီၤ. ပူၤကွံာ်စှၤသီဝံၤအလီၢ်ခံ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤ ဟဲဆူယဟံၣ်ဒီး တဲယၤလၢ “ခီဝံ ရီဘၢၣ်စၢၣ်ဧၢ, အခဲအံၤပှၤမၢ ယဟဲဖီၣ်နၤလီၤ.”
ပူၤကွံာ်ဝဲ ခံနွံဝံၤအလီၢ်ခံ ယလဲၤထီၣ်ရူဒီး စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်စံးဘၣ်ယၤလၢ– “ယမၤဖဲယသးမ့ၢ်သ့န့ၣ် ယကမၢနအိၣ်လၢဃိာ်ပူၤတစိၤသးလီၤ. နအဲၣ်ဒိးတဲတၢ်အိၣ်ဝဲ တမံၤမံၤဒံးဧါ.” ယစံးဆၢအီၤလၢ– “သရၣ်ဧၢ, ပှၤကြၢးပာ်ပနီၣ်ယၤလၢ ယမ့ၢ်ပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဂၤလီၤ. ဟံၣ်ကိးဖျၢၣ်ဒဲး အတြဲၤခီၣ်ထံးန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ယတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအပျဲၢ်စီၣ် ဒီးယတဲဘၣ် ပှၤအါဂၤလၢ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.” စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် စံးဘၣ်ပှၤစံၣ်ညီၣ်တၢ်ကရၢလၢ– “သုဝဲသ့ၣ်အံၤန့ၣ် တမ့ၢ်သုကဘၣ်ဟဲဆၢတဲာ်လၢ သးစၢ်တဂၤအံၤမ့ၢ်ပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်ဧါ, တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါန့ၣ်ဘၣ်. သုကဘၣ်ဆၢတဲာ်ဒၣ်ထဲ အဝဲန့ၣ် ကဘၣ်လဲၤကဲသုးဧါ, တဘၣ်လဲၤကဲသုးဘၣ်ဧါန့ၣ်လီၤ.” စှၤန့ၢ်ဒံး အမံးနံးသၢဆံအတီၢ်ပူၤ အဝဲသ့ၣ်စံၣ်ညီၣ်တဲာ်ဝဲလၢ ယမၤကမၣ် ပဒိၣ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်ဟ့ၣ်လီၤ တၢ်ကလုၢ်လၢ ယကဘၣ်လဲၤအိၣ်လၢဃိာ်ပူၤ ၅ နံၣ် ဖဲအဲးၡ်လဲ, ခဲထဲခံၣ်လီၤ.
ဖဲယအိၣ်လၢဃိာ်ပူၤအခါ ယဟိဝၤယွၤ ဒီသဒၢယၤ
အဆိကတၢၢ်ခံနွံန့ၣ် ယဘၣ်အိၣ်ဖဲ ခိၣ်လၣ်ဘး, အိၣ်ဟါယိၣ် အဃိာ်ပူၤလီၤ. ဖဲယလဲၤနုာ်လီၤ အိၣ်ဘၣ်ဆူဃိာ်ပူၤ အဆိကတၢၢ်တသီန့ၣ် ယဃ့တၢ်ဆူယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးယစံးဘၣ်အီၤလၢ– “ယကဘၣ်အိၣ်လၢဃိာ်ပူၤယဲၢ်နံၣ် ယအိၣ်တကဲဘၣ်. ယကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်ယတသ့ၣ်ညါဘၣ်.”
လၢခံတနံၤန့ၣ် ပှၤကွၢ်ထွဲဃိာ်တဖၣ် မၢယဟးထီၣ်လၢတၢ်ချၢလီၤ. ဒီးယထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤဃိာ်ဖိလၢ အနီၢ်ဖးဒိၣ်ဖးထီတဂၤဒီး ယလဲၤဆၢထၢၣ်ဒီးအီၤဒ်သိးသိး ဒီးပကွၢ်ဃီၤတၢ်ဆူပဲတြီအချၢလီၤ. အဝဲသံကွၢ်ယၤလၢ, “ဖုၣ်ခီၣ်ဧၢ, နဟဲမၤမနုၤဖဲအံၤလဲၣ်.” ယစံးဘၣ်အီၤလၢ “ယမ့ၢ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဂၤလီၤ.” အဝဲစံးဝဲ, “မ့ၢ်ဧါ, မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ နဘၣ်ဟဲအိၣ်ဖဲအံၤလဲၣ်.” ယစံးဘၣ်အီၤလၢ “ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးန့ၣ် တလဲၤဒုးတၢ်ဘၣ် ဒီးတမၤသံပှၤဘၣ်.” အဝဲစံးဝဲလၢ, “ပှၤဒုးလီၤနၤလၢဃိာ်ပူၤ ခီဖျိလၢနတမၤသံပှၤကညီအဃိဘၣ်. မ့မ့ၢ်ပှၤဂၤတဖၣ်န့ၣ် ပှၤဒုးလီၤအီၤလၢဃိာ်ပူၤခီဖျိ လၢအဝဲသ့ၣ်မၤသံပှၤကညီအဃိလီၤ. တၢ်အံၤအခီပညီတအိၣ် နီတစဲးဘၣ်.” ယစံးဘၣ်အီၤ, “မ့ၢ်, ယၤစ့ၢ်ကီးယတနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်.”
ဝံၤဒီး အဝဲစံးဝဲလၢ “ဖဲယအိၣ်ဘၣ်လၢ ဃိာ်အဂၤတဖျၢၣ် ၁၅ နံၣ်အခါ ယဖးဘၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအလံာ်လဲၢ်တနီၤလီၤ.” ဖဲယနၢ်ဟူအဝဲတဲတၢ်ဒ်န့ၣ်အခါ ယဃ့ဘါထုကဖၣ်ဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးယစံးအီၤလၢ “ယဟိဝၤယွၤဧၢ, မၤစၢၤယၤ ဒ်သိးပှၤတဂၤအံၤ ကအိၣ်ဃူဒီးယၤ
တက့ၢ်.” ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ပှၤဃိာ်ဖိတဂၤအံၤလၢ အမံၤမ့ၢ်ဖီန့ၣ် စံးဘၣ်ယၤလၢ– “ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်မၤနၢၤအီၣ်နၤန့ၣ် ဟဲတဲဘၣ်ယၤ, ဒီးယကကွၢ်ကျဲၤအဝဲသ့ၣ်လီၤ.” လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲယအိၣ်ဘၣ်ဖဲန့ၣ်အခါ ယအိၣ်ဘၣ်ဒီး ပှၤဃိာ်ဖိအဂၤ ၅၀ သနာ်က့ ယၤဒီးအဝဲသ့ၣ်အဘၢၣ်စၢၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲ တကဲထီၣ်နီတမံၤဘၣ်.ဖဲပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ဆှၢယၤဆူ အဲးၡ်လဲအဃိာ်ပူၤအခါ ယထံၣ်လိာ်ဘၣ်ယသးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လၢ အအိၣ်ပာ်စၢၤဖဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤယၤ ဒီးပှၤအဂၤဒ်သိး ပကတီဒီး ယဟိဝၤယွၤထီဘိအဂီၢ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ မူဒါလၢပကဖးလံာ်စီဆှံ ဒီးကတဲာ်ကတီၤ တၢ်သံကွၢ်ဒီး တၢ်စံးဆၢလၢ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်အဂီၢ်လီၤ. ပအိၣ်ဘၣ်လၢ ဃိာ်ဒၢးဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်အပူၤ လၢအိၣ်ဒီးလီၢ်မံအါဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ ဟ့ၣ်ပှၤမူဒါလၢ ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢဃိာ်ပူၤလီၤ. အဝဲတဲယၤလၢ– “နကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ လီၢ်မံဖဲအံၤဒီး ဖဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအမံလၢလီၢ်မံဖဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်နလီၢ်ကဝီၤလၢ နကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လီၤ. တချုးအဝဲဟးထီၣ်လၢဃိာ်ပူၤန့ၣ် တဲဘၣ်အီၤတၢ်သးခုကစီၣ် တက့ၢ်.” ဖဲပအိၣ်လၢဃိာ်ပူၤအခါ ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် လၢကျဲဒ်အံၤလီၤ.
ယဟးထီၣ်လၢဃိာ်ပူၤဝံၤအလီၢ်ခံ
ဖဲ ၁၉၄၅ နံၣ်န့ၣ်ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီဝံၤဝဲလံသနာ်က့ ယဘၣ်အိၣ်ဒံးလၢဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ယသးကိၢ်တၢ်လၢ ယဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်ဒိၣ်မး မ့ၢ်လၢယပါစံးဘၣ်ယၤလၢ “နမ့ၢ်တအိၣ်လၢ ဟံၣ်ပူၤလၢၤဘၣ်န့ၣ် ပှၤတရၢအံၤယတြီအီၤကန့ၢ်လီၤ.” ဘၣ်ဆၣ် ဖဲယဟးထီၣ်လၢဃိာ်ပူၤအခါ ယကမၢကမၣ်ဝဲလီၤ. မ့ၢ်လၢ ယပါဂုာ်ကျဲးစၢးတြီအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဆၣ် ယဟံၣ်ဖိဃီဖိနွံဂၤ ဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် ဒီးယဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ ဒိးဘျၢထံဝံၤလံန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၅၀ ခိၣ်ရံယါတၢ်ဒုးစးထီၣ်အခါ ပှၤမၢယဟဲပာ်ဖျါထီၣ်ယသးလၢ ဖီးဟ့ယဲးစ် (Fort Hayes) အသီတဘျီလီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်မၤကွၢ် ယတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်အခါ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤ စံးဘၣ်ယၤလၢ, “ပှၤလၢနကရူၢ်အကျါန့ၣ် နမ့ၢ်ပှၤလၢအဖၠဲးကတၢၢ်လီၤ.” ယစံးဘၣ်အီၤလၢ “ဂ့ၤမီၣ်, ဘၣ်ဆၣ် ယတကဲသုးဘၣ်.” ယယၢၤထီၣ် ၂ တံၤမသ့း ၂:၃ ဒီးတဲအီၤလၢ, “ယကဲခရံာ်အသုးဖိလံ.” အဝဲဆိကမိၣ်တၢ်ဖးယံာ်ဝံၤ စံးဘၣ်ယၤလၢ “နက့ၤဆူနဟံၣ်သ့လံ” လီၤ.
တၢ်န့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ တယံာ်တမီၢ် ယလဲၤထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ ဘၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲ စ့ၣ်စ့ၣ်နထံၣ် အိၣ်ဟါယိၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ယလဲၤထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် လၢပှၤလၢအဲၣ်ဒိးလဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ မ့လထၢၣ်ဟဲၡၢၣ် တဲပှၤလၢ ဘ့ၤသ့လးလိၣ်ဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အကမၤတၢ်လၢယွၤအဘီမုၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယတီၣ်ထီၣ်လံာ် ဆူဘ့ၤသ့လးဒီး အဝဲသ့ၣ်ကိးယၤလီၤ. စးထီၣ်ဖဲ လါအီကူး, ၁၉၅၄ နံၣ်န့ၣ် ယစးထီၣ်မၤတၢ်လၢ ဘရိးကလ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢဘ့ၤသ့လးအပူၤန့ၣ် ယတၢ်မၤအါဝဲထီဘိလီၤ. ယကွၢ်ထွဲ စဲးလၢအထုးထီၣ်လံာ်လဲၢ်တဖၣ် ဒီးရူတဖၣ်လီၤ. ယမၤတၢ်ဒ် ပှၤကွၢ်ထွဲဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤတၢ်တဂၤ ဒီးယဘှီဂ့ၤထီၣ် နီၣ်ဝံာ်ဒၢ (lock) တဖၣ်လီၤ. ယမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးတၢ် ဖဲကဝီၤအဘျီၣ်ဒိၣ်တဖၣ် လၢနယူယီး စံထံၣ်န့ၣ်လီၤ.
ယဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး ဘ့ၤသ့လး အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဒ်အမ့ၢ် မုၣ်ဂီၤခီ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ, ဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢးထီခိးတၢ်တၢ်မၤလိ ဒီးတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ကြၢးမၤဝဲထီဘိန့ၣ်လီၤ. ဖဲမိၢ်ပၢ်ဒီးဖိတဖၣ် ဖးသကိး လံာ်စီဆှံအဆၢလၢတနံၤအဂီၢ်, မၤသကိး ဟံၣ်ဖိ
ဃီဖိ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံထီဘိ, ပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သးဆူၣ်ပူၤအခါ ဟံၣ်ဖိဃီဖိကိးဂၤဒဲး အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကဂ့ၤထီၣ်ဝဲလီၤ.လၢဘ့ၤသ့လးဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် ယအိၣ်ဒီးယတံၤသကိးအါမးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်တနီၤန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ် ဒီးလဲၤထီၣ်ဆူ မူခိၣ်လံန့ၣ်လီၤ. ဒီးအဂၤတနီၤန့ၣ် တမ့ၢ်ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးခဲလၢာ်ဃုာ်ဒီး ပှၤဘ့ၤသ့လးဖိတဖၣ်န့ၣ် တလၢပှဲၤဘၣ်. ယမ့ၢ်တဲအါလိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤန့ၣ် ထီဘိယဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဃူမၤဖိးတၢ်လီၤ. ယဆိကမိၣ်ထီၣ် လံာ်စီဆှံတဆၢလၢအမ့ၢ် မးသဲ ၅:၂၃, ၂၄ န့ၣ်မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကမၤဘၣ်လိာ်က့ၤ တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပကတဲပှၤလၢ “ဝံသးစူၤယၤ” န့ၣ်တမ့ၢ်တၢ်အညီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အါတက့ၢ်န့ၣ် တၢ်တဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့တဖၣ် ဘၣ်တၢ်မၤဘၣ်လိာ်က့ၤအီၤလၢ ကျဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ
ခီဖျိလၢ ယညါပှၢ်ထီၣ်အဃိ ယကဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဟံၣ်ဘၣ်တဟံၣ်အဂီၢ် တညီလၢယဂီၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယတပာ်စၢ်လီၤယသးဘၣ်. ယမၤလိဘၣ်တ့ၢ် တရူးမါဒရ့အကျိာ်တစဲးဖိအဃိ ယစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ပှၤတရူးဖိတဖၣ်သ့န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဂီၤဂီၤန့ၣ် ယနီၤလီၤဘၣ် မဲးကစံအဘ့ၣ် ၃၀ မ့တမ့ၢ် ၄၀ ဆူပှၤလၢသးအိၣ်ဖးဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ယမၤတၢ်က့ၤအိၣ်သကိးဟံၣ်ကစၢ် လၢတရူးကီၢ်အိၣ်ဝဲတဘျီလီၤ. ဘၣ်တနံၤ ပိာ်မုၣ်ဖိတဂၤ နံၤကမှံပၠးယၤလီၤ. ယနံၤကမှံဆၢက့ၤအီၤ ဒီးယဟ့ၣ်အီၤလၢ တၢးထီခိးတၢ် ဒီးပၢၢ်ထီၣ်မဲးကစံလၢ တရူးကျိာ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဟံးန့ၢ်ဝဲ ဒီးတဲဘၣ်ယၤလၢ အမံၤမ့ၢ် ခ့ထံၣ်လီၤ. တၢ်န့ၣ်အလီၢ်ခံ ဖဲအဝဲထံၣ်ယၤ တဘျီလၢ်လၢ်န့ၣ် အဝဲတဲတၢ်ဒီးယၤလီၤ. ယတဲဘၣ်အီၤ တၤသူတၤသၣ် ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်အမံၤလၢ ကီၤလၤဝါကျိာ် ဒီးအဝဲတဲပိာ်ယခံလီၤ. ယတဲနၢ်ပၢၢ်စ့ၢ်ကီးအီၤ လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ်ဒီး အဝဲတူၢ်လိာ်ဝဲ လံာ်လၢအမ့ၢ် လံာ်စီဆှံသိၣ်လိတၢ်နီၢ်နီၢ် န့ၣ်လီၤ. ပူၤကွံာ်စှၤနွံဝံၤအလီၢ်ခံ ယတထံၣ်ဘၣ်အီၤလၢၤဘၣ်.
ပူၤကွံာ်ဝဲအလါတဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ယနီၤလီၤမဲးကစံဆူ ပိာ်မုၣ်ဖိလၢအသီတဂၤအအိၣ် ဒီးအဝဲတူၢ်လိာ်ဝဲလီၤ. လၢခံတနွံ ယထံၣ်အီၤဒီး အဝဲဟ့ၣ်ယၤလၢ အလီတဲစိ ဒီးစံးဝဲ “တဲတၢ်ဒီးပှၤလၢ အိၣ်လၢတရူးကီၢ်တဂၤအံၤနီၤ” ယတဲအီၤ, “ယတသ့ၣ်ညါ ပှၤလၢတရူးကီၢ် နီတဂၤဘၣ်” ဘၣ်ဆၣ် အဝဲမၢဆူၣ်ယၤအဃိ ယဟံးန့ၢ်အလီတဲစိဒီးယစံး “ဟဲလိၣ်, ယမ့ၢ် ရီဘၢၣ်စၢၣ်လီၤ.” တၢ်ကတိၤလၢန့ၣ်တခီသီၣ်ထီၣ်လၢ “ရီဘံၣ်ဧၢ, ယမ့ၢ်ခ့ထံၣ်လီၤ. ခဲအံၤယအိၣ်လၢ တရူးကီၢ်လီၤ.” ယစံးဘၣ်အီၤ, “နအိၣ်လၢ တရူးကီၢ်ဧါ.” ခံထံၣ်စံးဆၢ, “မ့ၢ်ရီဘံၣ်ဧၢ, ပိာ်မုၣ်ဖိလၢ အဟ့ၣ်နၤလီတဲစိတဂၤန့ၣ် နသ့ၣ်ညါဧါ, အဝဲန့ၣ် မ့ၢ်ယဒ့မုၣ်လီၤ. နသိၣ်လိတ့ၢ်ယၤ တၢ်ဂ့ၤအါမံၤလီၤ. အဃိ ဝံသးစူၤ သိၣ်လိအီၤ ဒ်နသိၣ်လိယၤအသိးနီၤ.” ယစံးဆၢအီၤ, “ခ့ထံၣ်ဧၢ, ယကမၤလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. နဒုးသ့ၣ်ညါယၤလၢ နအိၣ်တၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်အဃိ တၢ်ဘျုးလီၤ.” ယတဲဘၣ်တၢ်ဒီး ခ့ထံၣ်အဒ့မုၣ် ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ယတထံၣ်က့ၤအီၤ နီတဘျီလၢၤဘၣ်. အခဲအံၤအဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ အိၣ်ဖဲလဲၣ်ဒု ယတသ့ၣ်ညါဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ် ယမုၢ်လၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် ကမၤလိအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
ယမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤအိၣ် ၇၃ နံၣ်လံ, ဒီးယစံးဘျုးဘၣ်အီၤဒိၣ်မးလၢ အဝဲမၤစၢၤယၤ ဒ်သိးယကအိၣ်ဘၢၣ်စၢၤဒီး အိၣ်တီဒီးအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် တဲဘၣ်ယၤလၢ ယပါတြီယၤဘၣ်ဆၣ် ယတဂုၤက့ၤလၢယလီၢ်ခံအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံယမိဒီး ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ဒိးဘျၢအသးလၢထံလီၤ. ယပါဒၣ်လဲာ် အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး ဆီတလဲအသးတစဲးဖိဒီး တချုးလၢ အဝဲသံန့ၣ် တဘျီတခီၣ် ဟဲထီၣ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်လီၤ.
ကစၢ်ယွၤမ့ၢ်ဘၣ်အသးန့ၣ်, ယဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးယတံၤသကိးလၢ အသံတ့ၢ်တဖၣ် ကသမူထီၣ်က့ၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤလီၤ. ထံၣ်တမှံကွၢ်လၢ ပကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လီၤထူလီၤယိာ်ဃုာ်ဒီး ပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. *—ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်တက့ၢ်.
^ လံာ်အဆၢ. 32= ဖဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဘၣ်တၢ်ကတဲာ်ကတီၤအီၤအခါ ခီဝံ ရီဘၢၣ်စၢၣ် သံဝဲလၢတၢ်သးတီအပူၤလီၤ.