တၢ်မၤလိ ၂
နကဲထီၣ် ‘ပှၤလၢအမၤမုာ်ပှၤသး’ သ့
“ထဲအဝဲသ့ၣ်ဧိၤ မ့ၢ်ပှၤလၢ အမၤဃုာ်တၢ်ဒီးယၤလၢ ယွၤအဘီအမုၢ်အဂီၢ်, ဒီးမ့ၢ်ပှၤလၢ အမၤမုာ်ယသးလီၤ.”—ကလီးစဲ ၄:၁၁.
တၢ်သးဝံၣ် ၉၀ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလိာ်သး
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁. ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤအါဂၤန့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ ဒ်လဲၣ်တဖၣ်လဲၣ်.
ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ ဒီးတၢ်လၢအလီၤသူၣ်အုးသးအုးတဖၣ်လီၤ. လၢနတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် မ့ၢ်နထံၣ်ဘၣ် ပှၤဒ်အံၤတဖၣ်ဧါ. ခရံာ်ဖိတနီၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆူးတၢ်ဆါ နးနးကလဲာ် မ့တမ့ၢ် ခီဖျိလၢ ပှၤလၢအအဲၣ်ဘၣ်ဝဲတဂၤ သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤအဃိ အသူၣ်အုးသးအုးဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးပှၤအဂၤတနီၤန့ၣ် မ့ၢ်လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဂၤဂၤ မ့တမ့ၢ် အသကိးတဂၤဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဃိ အသးဘၣ်ဒိဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးမ့မ့ၢ် ပှၤအဂၤတနီၤန့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီး န့ဆၢၣ်အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဖၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ ဒ်အံၤတဖၣ်န့ၣ် လိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤလီၤ. အဃိ ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ တဘျီတခီၣ်န့ၣ် စီၤပီလူး လိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤအီၤလဲၣ်.
၂ တၢ်မၢဖိပီလူး ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ အသးသမူအဂီၢ် တခါဝံၤတခါလီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၁၁:၂၃-၂၈) အဝဲတူၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး ‘တၤဆှုၣ်အိၣ် လၢအဖံးအညၣ်အကျါ’ လၢဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကမ့ၢ်အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ တဂ့ၤဘၣ်. (၂ ကရံၣ်သူး ၁၂:၇) ဒီးစီၤဒ့မၤ လၢအမၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤ လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် မ့ၢ်လၢအ “အဲၣ်တၢ်လၢအအံၤတဃၣ်” ဒီးပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤအဃိ စီၤပီလူး အသးဟးဂီၤ ဒိၣ်မးလီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၄:၁၀) စီၤပီလူး မ့ၢ်ပှၤဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤ လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ ဒီးအဝဲသးအိၣ်မၤစၢၤပှၤဂၤ ဘၣ်ဆၣ် တဘျီတခီၣ်န့ၣ် အသးအဂံၢ်အဘါ လီၤစၢ်ဝဲလီၤ.—ရိမ့ၤ ၉:၁, ၂.
၃. စီၤပီလူး ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤမုာ်ထီၣ် ဒီးတၢ်မၤစၢၤ လၢမတၤတဖၣ်အအိၣ်လဲၣ်.
၃ စီၤပီလူး ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤမုာ်ထီၣ် ဒီးတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ လၢအလိၣ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ သူအသးစီဆှံ ဒ်သိးကမၤဆူၣ်ထီၣ် စီၤပီလူးအဂံၢ်အဘါအဂီၢ်လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၄:၇; ဖံလံးပံၤ ၄:၁၃) ဒီးယဟိဝၤယွၤ မၤမုာ်ထီၣ်အီၤ ခီဖျိလၢ ခရံာ်ဖိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤန့ၣ် စီၤပီလူးတဲဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ် “ပှၤလၢအမၤမုာ်ယသးလီၤ.” (ကလီးစဲ ၄:၁၁) လၢပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအကျါ ပှၤလၢစီၤပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအမံၤန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး စီၤအရံစတၢ်ဃူး, စီၤတူဃံၤကူး ဒီးစီၤမၢ်ကူးလီၤ. ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဟ့ၣ်ဆူၣ်ထီၣ် စီၤပီလူးအဂံၢ်အဘါ ဒီးမၤစၢၤစီၤပီလူး ဒ်သိးတူၢ်တၢ် ကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါမနုၤတဖၣ် မၤစၢၤခရံာ်ဖိသၢဂၤအံၤ လၢကကဲထီၣ် ပှၤလၢအမၤမုာ်ထီၣ်ပှၤသးအဂီၢ်လဲၣ်. ဒီးပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမၤမုာ်ထီၣ်ပှၤဂၤ ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤန့ၣ် ပကွၢ်လိမၤဒိး ပှၤဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်တဖၣ်အံၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
အိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ ဒ်စီၤအရံစတၢ်ဃူးအသိး
ဒ်စီၤအရံစတၢ်ဃူးအသိး ပကဲထီၣ် တံၤသကိးလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ သ့ခီဖျိ ပဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ် ထံၣ်ဘၣ် “တၢ်မၤကိၢ်မၤဂီၤ” အခါ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၄-၅) *
၄. စီၤအရံစတၢ်ဃူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်စီၤပီလူး အတံၤသကိးလၢ အသးတီတဂၤ ဒ်လဲၣ်.
၄ စီၤအရံစတၢ်ဃူး မ့ၢ်ခရံာ်ဖိတဂၤလၢ ဝ့ၢ်သ့းစၤလနံ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်မၤက့းဒနံလီၤ. ဒီးအဝဲမ့ၢ်စီၤပီလူး အတံၤသကိးလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီတဂၤလီၤ. ပထံၣ်ဘၣ် စီၤအရံစတၢ်ဃူး အဂ့ၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီဖဲ တၢ်ကွဲးနီၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး စီၤပီလူး လဲၤအိၣ်သကိးဝဲ ဝ့ၢ်အ့းဖ့းစူး ဖဲအမံးၡ့ၣ်နရ့ၣ်အတၢ်လဲၤ သၢဘျီတဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲမၤသကိးတၢ်ဒီး စီၤပီလူးအဆၢကတီၢ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အမၤတၢထီၣ်တၢလီၤတၢ်တဖၣ် ဖီၣ်အီၤလီၤ. (မၤတၢ် ၁၉:၂၉) ဒီးဖဲအဝဲ ပူၤဖျဲးထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲတပာ်တ့ၢ် စီၤပီလူး ဒ်သိးအကဟးဆှဲး တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ အသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲဆဲးအိၣ်ဒီး စီၤပီလူး လၢတၢ်သးတီအပူၤလီၤ. ဒီးပူၤကွံာ် အလါတဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဖဲကြံး(စ်) အပူၤန့ၣ် ဒုၣ်ဒါတဖၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးလူၤမၤသံ စီၤပီလူးဒၣ်လဲာ် စီၤအရံစတၢ်ဃူး အိၣ်ဒီးစီၤပီလူးလီၤ. (မၤတၢ် ၂၀:၂-၄) ဖဲ ခ.န ၅၈ နံၣ်ဃၣ်ဃၣ်, ပှၤဆှၢစီၤပီလူးဆူ ဝ့ၢ်ရိမ့ၤ ဒ်ပှၤဃိာ်ဖိတဂၤအသိးအခါ စီၤအရံစတၢ်ဃူး လဲၤဃုာ်တၢ်ဒီးအီၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ် လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ ကဘီဟးဂီၤ ဒ်သိးသိးလီၤ. (မၤတၢ် ၂၇:၁, ၂, ၄၁) ဒီးဖျါလၢ ဖဲအဝဲသ့ၣ် လဲၤတုၤလၢ ဝ့ၢ်ရိမ့ၤအခါ အဝဲလီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤဒီး စီၤပီလူး တတီၤဖိဒံးလီၤ. (ကလီးစဲ ၄:၁၀) မ့ၢ်လၢ စီၤအရံစတၢ်ဃူး အသးတီဒီးအီၤ ဒ်အံၤအဃိ စီၤပီလူး ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒီးတၢ်မၤမုာ်ထီၣ်လၢအအိၣ် ဒိၣ်မးလီၤ.
၅. ဒ် ကတိၤဒိ ၁၇:၁၇ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပကဲထီၣ် တံၤသကိးလၢအတီ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၅ ဒ်စီၤအရံစတၢ်ဃူးအသိး ပကဲထီၣ် တံၤသကိးလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီသ့ခီဖျိ ပမၤသကိးတၢ်ဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ် ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ် ဂ့ၤအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ, “တၢ်မၤကိၢ်မၤဂီၤ” အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. (ဖး ကတိၤဒိ ၁၇:၁၇ တက့ၢ်.) ဖဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲဝံၤ တၢ်ဆၢကတီၢ် မ့ၢ်လဲၤပူၤကွံာ်ဖးယံာ်ဒၣ်လဲာ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကလိၣ်ဘၣ် တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤအသးဒံးလီၤ. အဒိ ဖရဲစ့ၣ်(စ်) * န့ၣ်အပါသံသဒၣ်ကွံာ်အီၤ သၢလါဝံၤအလီၢ်ခံ အမိသံသဒၣ်ကွံာ်အီၤလီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “ယဆိကမိၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်န့ၣ် မၤဘၣ်ဒိပှၤ ဖးယံာ်ညါ. ဒီး ယမိယပါ သံသဒၣ်ယၤ ဖးယံာ်လံဘၣ်ဆၣ် ယသကိးလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီတဖၣ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယသးဘၣ်ဒိဒံးအဃိ ယစံးဘျုးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.”
၆. ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးတီန့ၣ် ပကမၤဒ်လဲၣ်.
၆ တံၤသကိးလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီတဖၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်အတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးအတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢကမၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဖံထၢၤန့ၣ် ကသံၣ်သရၣ်တဲအီၤလၢ အတၢ်ဆါန့ၣ် ကနးထီၣ်ချ့ချ့ ဒီးအကသံလီၤ. အမါခဲၣ်သရဲ တဲဝဲလၢ “ဒ်သိးပကလဲၤထံၣ်လိာ်ကဒီးပသးဒီး ကသံၣ်သရၣ်အဂီၢ် ပှၤဒီမါဝၤခံဂၤ လၢပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် လဲၤဆှၢပှၤလီၤ. အဝဲသ့ၣ် ပာ်လီၤအသးလၢ အကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပလဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အံၤကန့ၢ် ဒီးဖဲပလိၣ်ဘၣ်အဝဲသ့ၣ် အဆၢကတီၢ် အကအိၣ်လၢပကပၤထီဘိ” လီၤ. မ့ၢ်လၢပအိၣ်ဒီး တံၤသကိးလၢ အကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပလဲၤခီဖျိ တၢ်မၤကွၢ်တဖၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ်အဃိ ပသးမုာ်ထီၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.
ကဲထီၣ်ပှၤလၢ ပှၤနာ်န့ၢ်အီၤသ့ ဒ်စီၤတူဃံၤကူးအသိး
ဖဲပှၤဂၤအိၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ ဒ်စီၤတူဃံၤကူးအသိး ပကဲထီၣ်တံၤသကိးလၢ ပှၤနာ်န့ၢ်အီၤသ့ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၇-၉) *
၇-၈. ဒ် ကလီးစဲ ၄:၇-၉ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး စီၤတူဃံၤကူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်ပှၤလၢ ပှၤနာ်န့ၢ်အီၤသ့ ဒ်လဲၣ်.
၇ စီၤတူဃံၤကူး မ့ၢ်ခရံာ်ဖိလၢ ရိမ့ၤလၢအအိၣ်လၢ အၤစံကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲမ့ၢ် စီၤပီလူးအတံၤသကိး လၢအနာ်န့ၢ်ဝဲသ့တဂၤလီၤ. (မၤတၢ် ၂၀:၄) ဖဲ ခ.န ၅၅ ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် စီၤပီလူး ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤဝဲလၢ ပှၤကထၢဖှိၣ်စ့ ဒ်သိးကမၤစၢၤ ခရံာ်ဖိဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ကီၢ်ယူဒၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် စီၤပီလူး ကမၢစီၤတူဃံၤကူး မၤစၢၤတၢ်ဖဲ တၢ်မၤလၢအရ့ဒိၣ်တခါအံၤလီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၈:၁၈-၂၀) လၢခံဖဲစီၤပီလူး လီၤဘၣ်လၢ ရိမ့ၤအဃိာ်ပူၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီအခါ စီၤတူဃံၤကူး ဟးဆှၢန့ၢ်အီၤ တၢ်ကစီၣ်လီၤ. အဝဲလဲၤဆှၢန့ၢ် စီၤပီလူး အလံာ်ပရၢ ဒီးအတၢ်ကစီၣ်လၢ အကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဆူတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ အအိၣ်လၢ အၤစံအပူၤလီၤ.—ကလီးစဲ ၄:၇-၉.
၈ စီၤတူဃံၤကူး မ့ၢ်ဝဲတံၤသကိးလၢ စီၤပီလူးနာ်န့ၢ်အီၤသ့ ထီဘိလီၤ. (တံတူး ၃:၁၂) ခရံာ်ဖိလၢ စိၤဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပှၤနာ်န့ၢ်အီၤတသ့ ဒ်သိးစီၤတူဃံၤကူးအသိး ကိးဂၤဒဲးဘၣ်. ဖဲ ခ.န ၆၅ ဃၣ်ဃၣ်, စီၤပီလူး လီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ ခံဘျီတဘျီအခါ စီၤပီလူးကွဲးဝဲလၢ ခရံာ်ဖိအါဂၤ လၢအၤစံကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ် တအဲၣ်ဒိးရ့ဒီးအီၤဘၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကမ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ပျံၤပှၤလၢအထီဒုၣ်ထီဒါတၢ်တဖၣ် အဃိလီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၁:၁၅) ဘၣ်ဆၣ်မ့မ့ၢ် စီၤတူဃံၤကူးန့ၣ် စီၤပီလူးနာ်န့ၢ်အီၤသ့အဃိ အဝဲဟ့ၣ်လီၤအီၤ မူဒါလၢအဂၤတခါလီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၄:၁၂) စီၤပီလူး အိၣ်ဒီးတံၤသကိးလၢအဂ့ၤ ဒ်သိးစီၤတူဃံၤကူးအဃိ အဝဲကသးခုဒိၣ်မးလီၤ.
၉. ပကွၢ်လိမၤဒိး စီၤတူဃံၤကူး ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၉ ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးလီၤဂာ်ဒီး စီၤတူဃံၤကူးန့ၣ် ပကဘၣ်ကဲထီၣ် တံၤသကိးလၢ ပှၤနာ်န့ၢ်အီၤသ့လီၤ. အဒိ တမ့ၢ်ထဲ ပကအၢၣ်လီၤပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ ဖဲအဝဲသ့ၣ် လိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤအဆၢကတီၢ် ပကမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ပကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ကျဲလၢအကဲဘျုး စ့ၢ်ကီးလီၤ. (မးသဲ ၅:၃၇; လူၤကၣ် ၁၆:၁၀) ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအလိၣ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤတဖၣ် မ့ၢ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပကမၤစၢၤအီၤန့ၣ် အသးကမုာ်ထီၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ တဲဝဲလၢ “နသ့ၣ်ညါလၢ ပှၤလၢအတဲလၢ အကမၤစၢၤနၤတဂၤ, ကမၤစၢၤနၤ ဖဲနလိၣ်ဘၣ်အီၤအခါအဃိ နတဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဘၣ်.”
၁၀. ဒ် ကတိၤဒိ ၁၈:၂၄ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပှၤလၢအထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်သူၣ်ဟးဂီၤသးဟးဂီၤတဖၣ်န့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်လၢ မတၤတဖၣ်အအိၣ်သ့လဲၣ်.
၁၀ ပှၤလၢအထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ် ဒီးတၢ်သူၣ်ဟးဂီၤသးဟးဂီၤတဖၣ်န့ၣ် ညီနုၢ်အလိၣ်ဘၣ် တၢ်မၤမုာ်ထီၣ် လၢအသကိးလၢ အနာ်န့ၢ်ဝဲသ့တဖၣ်အအိၣ်လီၤ. (ဖး ကတိၤဒိ ၁၈:၂၄ တက့ၢ်.) ဖဲဘံၤကၠ့ၤ အဖိခွါ ဘၣ်တၢ်နီဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအခါ ဘံၤကၠ့ၤ အသးအုးဒိၣ်မး ဒီးအဝဲတဲဝဲလၢ “ယအဲၣ်ဒိးတဲဘၣ် ပှၤလၢယနာ်န့ၢ်အီၤသ့တဂၤဂၤ လၢယတၢ်တူၢ်ဘၣ်” လီၤ. မ့မ့ၢ် ခါလိၣ်(စ်)န့ၣ် မ့ၢ်လၢအမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်အဃိ အဝဲတမၤဘၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အမူဒါ လၢအမၤညီနုၢ်ဝဲတဖၣ်လၢၤဘၣ်. အဝဲတဲဝဲလၢ “ယအဲၣ်ဒိးတဲတၢ်ဒီး ပှၤလၢယတဲဘၣ်အီၤ ယတၢ်တူၢ်ဘၣ်ပျီပျီသ့ ဒီးအတပာ်တၢ်ကမၣ် လၢယလိၤဘၣ်.” ခါလိၣ်(စ်) ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ ပှၤတဲတၢ်ဒီးအီၤပျီပျီသ့လီၤ. ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်အံၤ မၤစၢၤအီၤ ဒ်သိးအလဲၤခီဖျိဝဲ အတၢ်ကီတၢ်ခဲ ကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ. ခီဖျိလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤအံၤ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့ ဒီးတဟးတဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ အဝဲအတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အဃိ အသးမုာ်ထီၣ်လီၤ.
၁၁. ဒ်သိးနကကဲထီၣ် တံၤသကိးလၢ ပှၤနာ်န့ၢ်အီၤသ့အဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.
၁၁ ဒ်သိးနကကဲထီၣ် တံၤသကိးလၢ ပှၤနာ်န့ၢ်အီၤသ့အဂီၢ် နကဘၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤလီၤ. ဖဲၡၤနး အဝၤပာ်တ့ၢ်အီၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲတဲဘၣ် အသကိးလၢအဂ့ၤတဖၣ် လၢအတၢ်တူၢ်ဘၣ်အဃိ အသးမုာ်ထီၣ်က့ၤလီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “ယတဲက့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်ဒ်အလီၢ်လီၢ် တဘျီဝံၤတဘျီ သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ် ဒိကနၣ်ယၤ လၢတၢ်ဝံသးစူၤအပူၤလီၤ.” နၤစ့ၢ်ကီး နကဲထီၣ် တံၤသကိးလၢအဂ့ၤသ့ ခီဖျိလၢ နဒိကနၣ်တၢ်ဂ့ၤဂ့ၤအဃိလီၤ.
သးအိၣ်မၤစၢၤပှၤဂၤ ဒ်စီၤမၢ်ကူးအသိး
စီၤမၢ်ကူး အတၢ်မၤလၢ အပှဲၤဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ် မၤစၢၤစီၤပီလူး ဒ်သိးအကအိၣ်ဒီး တၢ်တူၢ်န့ၢ်ခီၣ်ကဲလီၤ. ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဖဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၂-၁၄) *
၁၂. စီၤမၢ်ကူး မ့ၢ်မတၤလဲၣ် ဒီးအဝဲပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အသးအိၣ်မၤစၢၤပှၤဂၤ ဒ်လဲၣ်.
၁၂ စီၤမၢ်ကူးမ့ၢ် ပှၤယူဒၤဖိ ဒီးအဝဲမ့ၢ် ခရံာ်ဖိလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်လီၤ. ဒီးအတခွါ စီၤဘၢ်နါဘၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲမံးၡ့ၣ်နရ့ၣ်လီၤ. (ကလီးစဲ ၄:၁၀) လီၤဂာ်လၢ စီၤမၢ်ကူးအဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အတၢ်အိၣ်တၢ်ယၢၤ ဘၣ်ဆၣ် စီၤမၢ်ကူး တပာ်ဆိ ကျိၣ်စ့ဒီး တၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ် လၢနီၣ်ဂံၢ်တၢဘၣ်. လၢအဝဲအတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်ပှၤလၢ အသးအိၣ်မၤစၢၤပှၤဂၤ ဒီးအမၤစၢၤပှၤဂၤ မုာ်ဒိၣ်မးလီၤ. အဒိ ဖဲတၢ်မၢဖိပီလူး ဒီးတၢ်မၢဖိပ့းတရူး မၤဝဲအမူဒါတဖၣ်အခါ စီၤမၢ်ကူး မၤသကိးတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ် တဘျုးဘျီညါလီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် စီၤမၢ်ကူး ကပှ့ၤဝဲ တၢ်အီၣ်တၢ်အီ, ကဃုန့ၢ်တၢ်လီၢ် လၢအဝဲသ့ၣ် ကအိၣ်ဝဲအဂီၢ် ဒီးကမၤတၢ်လၢအဂုၤအဂၤ ဒ်အံၤတဖၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၁၃:၂-၅; ၁ ပ့းတရူး ၅:၁၃) စီၤပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ စီၤမၢ်ကူးမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢအ ‘မၤဃုာ်တၢ်ဒီးအီၤလၢ ယွၤအဘီအမုၢ်အဂီၢ်’ ဒီးအမ့ၢ်ပှၤလၢအ ‘မၤမုာ်အသး’ လီၤ.—ကလီးစဲ ၄:၁၀, ၁၁.
၁၃. စီၤပီလူး ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ စီၤမၢ်ကူး အတၢ်မၤစၢၤန့ၣ် ၂ တံၤမသ့း ၄:၁၁ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ဒ်လဲၣ်.
၁၃ စီၤမၢ်ကူးကဲထီၣ် စီၤပီလူးအတံၤသကိး လၢအဘူးဒီးအီၤတဂၤလီၤ. အဒိ ဖဲ ခ.န ၆၅ နံၣ်ဃၣ်ဃၣ်, စီၤပီလူးအိၣ်လၢ ရိမ့ၤအဃိာ်ပူၤ အလီၢ်ခံကတၢၢ်တဘျီအခါ စီၤပီလူးကွဲးန့ၢ်စီၤတံၤမသ့း လံာ်ခံဘ့ၣ်တဘ့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢခံန့ၣ် စီၤပီလူးမၢစီၤတံၤမသ့း ဟဲလၢဝ့ၢ်ရိမ့ၤ ဒီးဟဲကိးဃုာ်ဒီး စီၤမၢ်ကူးလီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၄:၁၁) စီၤပီလူး ကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ စီၤမၢ်ကူးအတၢ်မၤလၢ အပှဲၤဒီးတၢ်သးတီ လၢအပူၤကွံာ်တဖၣ်လီၤ. အဃိ အဝဲမၢ စီၤမၢ်ကူးအိၣ်ဒီးအီၤ ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ် လၢအရ့ဒိၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. စီၤမၢ်ကူး မၤစၢၤဝဲ စီၤပီလူးလၢ ကျဲလၢအကဲဘျုးတဖၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲကပှ့ၤန့ၢ် စီၤပီလူး အတၢ်အီၣ်တၢ်အီ မ့တမ့ၢ် လံာ်ထူဒီးကသံၣ်ထံလီၤ. လီၤဂာ်လၢ တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ လၢစီၤပီလူး ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် အမၤစၢၤအီၤ ဒ်သိးအကအိၣ်ဒီး တၢ်တူၢ်န့ၢ်ခီၣ်ကဲ တုၤလၢပှၤမၤသံအီၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ်လီၤ.
၁၄-၁၅. ဒ်သိးပမၤစၢၤပှၤဂၤ လၢကျဲလၢအကဲဘျုး ကသ့အဂီၢ် မးသဲ ၇:၁၂ ဟ့ၣ်ကူၣ်ပှၤဒ်လဲၣ်.
၁၄ ဖး မးသဲ ၇:၁၂ တက့ၢ်. ဖဲပထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ ပှၤဂၤမ့ၢ်မၤစၢၤပှၤလၢ ကျဲလၢအကဲဘျုးန့ၣ် ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ရါယၢၤ လၢအပါသံသဒၣ်ကွံာ်အီၤ ခီဖျိလၢ တၢ်ကဲထီၣ်အသး သတူၢ်ကလာ်အဃိန့ၣ် တဲဝဲလၢ “ဖဲနတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်အခါ တၢ်လၢနမၤညီနုၢ်အီၤ ကိးနံၤဒဲးတဖၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်လၢ နမၤအီၤတန့ၢ်လၢၤဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ပှၤတဂၤဂၤ မ့ၢ်မၤန့ၢ်နၤတၢ်တမံၤမံၤ လၢအကဲဘျုး ဒီးမ့မ့ၢ် တၢ်ဆံးဆံးဖိဒၣ်လဲာ်န့ၣ် နသးမုာ်ထီၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.”
၁၅ ပမ့ၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး ပှၤဂၤန့ၣ် ပကထံၣ်န့ၢ်ကျဲလၢ ပကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် အဂီၢ်လီၤ. အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ ပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤစၢၤဝဲ ဖံထၢၤဒီးခဲၣ်သရ့ၤ(န်) ဖဲအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်က့ၤထံၣ်လိာ်အသးဒီး ကသံၣ်သရၣ် တဘျီဂ့ၤတဘျီဂ့ၤအခါန့ၣ်လီၤ. ဖံထၢၤဒီးခဲၣ်သရ့ၤ(န်) ခံဂၤလၢာ်န့ၣ် နီကါတသ့လၢၤဘၣ်အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤအံၤ ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤဝဲဒ်သိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ကဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤ အဝဲသ့ၣ် တဂၤတကလဲးလီၤ. မ့ၢ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါအံၤန့ၣ် အကဲဘျုးဧါ. ခဲၣ်သရ့ၤ(န်) တဲဝဲလၢ “ပတူၢ်ဘၣ်ဒ်သိး ပတၢ်ဝံတၢ်ယိး လီၤတဲာ်ကွံာ်လၢ ပဖံဘၣ်ခိၣ်လီၤ.” ထီဘိန့ၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ နမ့ၢ်မၤန့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤဂၤအဂီၢ် ဆံးဆံးဖိဒၣ်လဲာ်န့ၣ် အမၤမုာ်ထီၣ်ပှၤသးသ့ အါမးလီၤ.
၁၆. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤမုာ်ထီၣ် ပှၤဂၤန့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ စီၤမၢ်ကူးအအိၣ် ဒ်လဲၣ်.
၁၆ ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ် စီၤမၢ်ကူးလၢ အအိၣ်မူဖဲ ယ့ၣ်ၡူးအစိၤန့ၣ် ကမ့ၢ်ခရံာ်ဖိတဂၤ လၢအမၤတၢ်ဆူၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲအိၣ်ဒီးမူဒါဖးဒိၣ်တဖၣ် လၢယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤအပူၤလီၤ. လၢအတၢ်မၤတဖၣ်အံၤအကျါန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး အဘၣ်ကွဲးဝဲ လံာ်မၢ်ကူးလီၤ. စီၤမၢ်ကူး ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်တနီၤ လၢကမၤမုာ်ထီၣ် စီၤပီလူးအဂီၢ်အဃိ စီၤပီလူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢ စီၤမၢ်ကူးအအိၣ်သ့လီၤ. ဖဲအဲကၠၢၤလၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဂၤ ဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲစံးဘျုးစံးဖှိၣ် ပှၤလၢအဟဲမၤမုာ်ထီၣ်အီၤတဖၣ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “တံၤသကိးလၢ အအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤနၤ အနီၢ်ကီၢ်တဖၣ်န့ၣ် နလဲၤတဲဘၣ်တၢ်ဒီးအီၤညီ ဒီးဖျါလၢ အဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ဒိးမၤစၢၤနၤ ဒီးတမၤယံာ်မၤနီၢ်အသးလၢ ကမၤစၢၤနၤအဂီၢ်ဘၣ်.” အဃိ ပသံကွၢ်လီၤပသး ဒ်အံၤသ့လီၤ. ‘မ့ၢ်ပှၤသ့ၣ်ညါယၤလၢ ယသးအိၣ် မၤမုာ်ထီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ကျဲလၢအကဲဘျုးဧါ.’
ဆၢတဲာ်လီၤနသး လၢနကမၤမုာ်ထီၣ်ပှၤဂၤ
၁၇. ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ ၂ ကရံၣ်သူး ၁:၃, ၄ န့ၣ်ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကမၤမုာ်ထီၣ်ပှၤဂၤအဂီၢ် ဒ်လဲၣ်.
၁၇ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အလိၣ်ဘၣ် ပတၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤန့ၣ် အိၣ်အါမးလီၤ. ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အဝဲသ့ၣ် ဒ်ကျဲလၢပှၤဂၤ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤအသိး သ့ဝဲလီၤ. နံနိၤ လၢအဖံသံသဒၣ်ကွံာ်အီၤန့ၣ် တဲဝဲလၢ “ပမ့ၢ်ဒိးသူပသးန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ သူပှၤဒ်သိး အကမၤမုာ်ထီၣ်ပှၤဂၤအဂီၢ်သ့” လီၤ. (ဖး ၂ ကရံၣ်သူး ၁:၃, ၄ တက့ၢ်.) ဖရဲစ့ၣ်(စ်) တဲဝဲလၢ “တၢ်ကတိၤလၢ ၂ ကရံၣ်သူး ၁:၄ န့ၣ် ဖးဘၣ်ညါ. ပမၤမုာ်ထီၣ်ပှၤဂၤ ဒ်ကျဲလၢ ပှၤဂၤမၤမုာ်ထီၣ်တ့ၢ်ပှၤအသိးသ့လီၤ.”
၁၈. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤတနီၤန့ၣ် ဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢ ကမၤမုာ်ထီၣ်ပှၤဂၤအဂီၢ်လဲၣ်. (ခ) ပမၤမုာ်ထီၣ်ပှၤဂၤ ဂ့ၤဂ့ၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်.
၁၈ ပမ့ၢ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ် ပကဘၣ်ဃုကျဲလၢ ပကမၤစၢၤပှၤဂၤအဂီၢ်လီၤ. အဒိ ဖဲပှၤတဂၤဂၤ လိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်အခါ ပကဘၣ်တဲတၢ်မနုၤလဲၣ် မၤမနုၤလဲၣ်န့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်အဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကဘၣ်ယိၣ်တၢ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဖီ(လ်) လၢအမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်န့ၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ဖဲအပၢ်သံဝံၤအလီၢ်ခံ ပှၤဂၤဟဲမၤမုာ်ထီၣ်အီၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “ယသ့ၣ်ညါလၢ အဝဲသ့ၣ် ကဟဲတဲတၢ်ဒီးယၤအဂီၢ်န့ၣ် တညီလၢအဂီၢ်ဘၣ်, အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်တဲတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် သးအိၣ်မၤမုာ်ထီၣ်ယၤ ဒီးမၤစၢၤယၤအဃိ ယစံးဘျုးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မး” လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါထ့ကၠၢၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဟူး ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲတဲဝဲလၢ “မဲးစ့းလၢ ပှၤဆှၢန့ၢ်ယၤ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဟူး ဝံၤအခါန့ၣ် ယတိၢ်နီၣ်အီၤတဘၣ် ခဲလၢာ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် အသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ယၤအဃိ သံကွၢ်ယၤတၢ်န့ၣ် ယသ့ၣ်နီၣ်ဘၣ်အီၤဒံး.” ပမ့ၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ပှၤဂၤန့ၣ် ပကဲထီၣ် ပှၤလၢအမၤမုာ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၤဂ့ၤသ့လီၤ.
၁၉. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ပာ်လီၤပသးလၢ ပကကဲထီၣ် ‘ပှၤလၢ အမၤမုာ်ပှၤသး’ လဲၣ်.
၁၉ ဒ်တၢ်အကတၢၢ် ဘူးထီၣ်ဝဲအသိး ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ် နးထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ် ဒီးတၢ်အိၣ်မူစ့ၢ်ကီး ကီခဲဒိၣ်ထီၣ်မး ဒိၣ်ထီၣ်လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁၃) ဒီးမ့ၢ်လၢ ပတလၢတပှဲၤ ဒီးပမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်ထီဘိအဃိ ပလိၣ်ဘၣ် တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤလီၤ. ဒ်သိးစီၤပီလူး ကအိၣ်ဒီးတၢ်တူၢ်န့ၢ်ခီၣ်ကဲ ဒီးတီတုၤလၢအကတၢၢ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤလဲၣ်. တၢ်လၢအမၤစၢၤအီၤအကျါ တခါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ အဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အအိၣ်လီၤ. မ်ပအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီဒ် စီၤအရံစတၢ်ဃူး, ကဲထီၣ်ပှၤလၢ ပှၤနာ်န့ၢ်အီၤသ့ ဒ်စီၤတူဃံၤကူး ဒီးသးအိၣ်မၤစၢၤပှၤဂၤ ဒ်စီၤမၢ်ကူးအသိးန့ၣ်တက့ၢ်. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပမၤစၢၤ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ဆဲးမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ တုၤလၢအကတၢၢ် ကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ.—၁ သ့းစၤလနံ ၃:၂, ၃.
^ လံာ်အဆၢ. 5 တၢ်မၢဖိပီလူး ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢအတၢ်အိၣ်မူပူၤ အါမးလီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ပှၤလၢအပိာ်အခံတနီၤန့ၣ် မၤမုာ်ထီၣ်အသးဒိၣ်မးလီၤ. ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါသၢမံၤ လၢအမၤစၢၤ ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကကဲထီၣ် ပှၤလၢအမၤမုာ်ထီၣ်ပှၤသး သ့ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးပကမၤလိဘၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ပကွၢ်လိမၤဒိး အဝဲသ့ၣ် အဒိအတဲာ် ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 5 လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပှၤတနီၤအမံၤ ဘၣ်တၢ်ဆီတလဲအီၤ.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၁၁ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အမၤသးခုပှၤ
^ လံာ်အဆၢ. 56 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– စီၤအရံစတၢ်ဃူး ဒီးစီၤပီလူး လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ ကဘီဟးဂီၤ ဒ်သိးသိး.
^ လံာ်အဆၢ. 58 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ပှၤဟ့ၣ်လီၤ စီၤတူဃံၤကူးမူဒါလၢ ကလဲၤဆှၢဝဲ စီၤပီလူးအလံာ်ပရၢ ဆူတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်အအိၣ်.
^ လံာ်အဆၢ. 60 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– စီၤမၢ်ကူး မၤစၢၤစီၤပီလူး လၢကျဲလၢအကဲဘျုးလီၤ.
