တၢ်မၤလိ ၂၈
နာ်လၢနအိၣ်ဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်
“အိၣ်နဲဆိးနဲလၢ တၢ်လၢနမၤလိအီၤ, လၢနသ့ၣ်ညါလၢအမ့ၢ် အမ့ၢ်အတီတဖၣ်အပူၤတက့ၢ်” —၂ တံၤမသ့း ၃:၁၄.
တၢ်သးဝံၣ် ၅၆ နာ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁. တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ” န့ၣ် အခီပညီဒ်လဲၣ်.
“နထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဒ်လဲၣ်. နဒိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤဧါ. နအိၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤ ယံာ်ထဲလဲၣ်.” ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကသံကွၢ်ဘၣ် ပှၤဂၤဒ်န့ၣ် မ့တမ့ၢ် ပှၤဂၤကသံကွၢ်ဘၣ်နၤဒ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ” န့ၣ် အခီပညီဒ်လဲၣ်. ညီနုၢ်န့ၣ် ဖဲပသူတၢ်ကတိၤအံၤအခါ ပတဲဘၣ်ဃးဒီး ပတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်, ပတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ဒီးပတၢ်အိၣ်မူအကျိၤအကျဲတဖၣ်လီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်လၢ “တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤ” န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်သိၣ်လိတဖၣ် ဒီးအိၣ်မူမၤထွဲဒ် လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲတဖၣ်အသိးလီၤ. အဃိ အဝဲသ့ၣ်ထူၣ်ဖျဲးထီၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ်အတၢ်သိၣ်လိလီၤ. အဝဲသ့ၣ်တလၢတပှဲၤဘၣ် သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်သးခုလီၤ.—ယိၤဟၣ် ၈:၃၂.
၂. ဒ် ယိၤဟၣ် ၁၃:၃၄, ၃၅ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပှၤလၢအအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဂၤန့ၣ် အဆိကတၢၢ် တၢ်မနုၤထုးန့ၢ်အသးလဲၣ်.
၂ နအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီန့ၣ် အဆိကတၢၢ် တၢ်မနုၤထုးန့ၢ်နသးလဲၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် မ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သကဲာ်ပဝးလၢ အဂ့ၤအဃိလီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၂:၁၂) မ့တမ့ၢ် အဝဲသ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်လၢ ပှၤဂၤအဖီခိၣ်အဃိလီၤ. ပှၤအါတက့ၢ်လၢ အဟဲထီၣ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဘၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အတၢ်အဲၣ် ဒိၣ်န့ၢ်ဒံးတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤလၢ အနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ပထံၣ်ဘၣ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ်ဘၣ်. မ့ၢ်လၢယ့ၣ်ၡူးတဲတ့ၢ်ဝဲ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ ပှၤကသ့ၣ်ညါလၢ သုအဲၣ်လိာ်ကွံလိာ်သုသး တဂၤဒီးတဂၤအဃိလီၤ. (ဖး ယိၤဟၣ် ၁၃:၃၄, ၃၅ တက့ၢ်.) ထဲပပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်န့ၣ် တလၢပှဲၤဒံးဘၣ်. သနာ်က့ ဒ်သိးပကအိၣ်ဒီး တၢ်နာ်လၢအဂၢၢ်ကျၢၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤတၢ်လၢအဂၤ အိၣ်ဒံးဝဲလီၤ.
၃. ပတၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤ မ့ၢ်ဒိးသန့ၤထီၣ်သးထဲလၢ ခရံာ်ဖိကဒဲကဒဲ တၢ်အဲၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ် တၢ်မနုၤကဲထီၣ်သးသ့လဲၣ်.
၃ ပတၢ်နာ်န့ၣ် တဘၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသး ထဲလၢခရံာ်ဖိကဒဲကဒဲ တၢ်အဲၣ်အဖီခိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢပတၢ်နာ် မ့ၢ်ဒိးသန့ၤထီၣ်သးထဲလၢ ခရံာ်ဖိကဒဲကဒဲ တၢ်အဲၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ် ပတၢ်နာ်ဟးဂီၤဝဲသ့လီၤ. အဒိ ဖဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ မ့တမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဒီးပှၤလဲၤလၢညါ မ့ၢ်မၤဘၣ်တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်အခါ မ့ၢ်ပကပတုာ်မၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤဧါ. တကးဒံးဘၣ် ဖဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ မၤဘၣ်ဒိပသး မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢအညိကွံာ်တၢ်နာ်တဂၤ မ့ၢ်တဲပှၤလၢ ပနာ်တၢ်န့ၣ်ကမၣ်လံအခါ မ့ၢ်ပကပတုာ်မၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤစ့ၢ်ကီးဧါ. ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးလၢ ပတၢ်နာ်ဂၢၢ်ကျၢၤန့ၣ် ပကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ် ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤလၢပနီၢ်ကစၢ်လီၤ. ပမၤလိန့ၢ် တၢ်မနုၤလဲၣ်. ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ ပှၤဂၤအဖီခိၣ်န့ၣ် ပတၢ်နာ်တဂၢၢ်ကျၢၤဝဲဘၣ်. နၤတၢ်အဲၣ် ယဟိဝၤယွၤဒီး အခ့အပှၤတဖၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နတၢ်နာ်ကအါထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် နဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုသ့ၣ်ညါဒီး မၤလိလံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးဒီးယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် ဒ်သိးနကသ့ၣ်ညါလၢအမ့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် နကဘၣ်နာ် သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ လံာ်စီဆှံသိၣ်လိပှၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ.—ရိမ့ၤ ၁၂:၂.
၄. ဒ် မးသဲ ၁၃:၃-၆, ၂၀, ၂၁ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပှၤတနီၤအတၢ်နာ် ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
၄ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ ပှၤတနီၤကတူၢ်လိာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢတၢ် “သးခု” အပူၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ အတၢ်နာ်ကလီၤစှၤဝဲလီၤ. (ဖး မးသဲ ၁၃:၃-၆, ၂၀, ၂၁ တက့ၢ်.) ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဆိကမိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်ပိာ်ယ့ၣ်ၡူးအခံန့ၣ် တထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်ဘၣ်. (မးသဲ ၁၆:၂၄) ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကဆိကမိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤကမၤလီၤမၢ်န့ၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်လၢအပှဲၤဝဲ တၢ်အၢတၢ်သီတဘ့ၣ်အံၤ အဃိ ပကထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် တၢ်အိၣ်သးတဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဆီတလဲအဃိ တဘျီတခီၣ် ပတၢ်သးခုလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲလီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၆:၆; စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၉:၁၁.
၅. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအါတက့ၢ် အဝဲသ့ၣ်နာ်လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၅ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအါတက့ၢ် အဝဲသ့ၣ်နာ်လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်လဲၣ်. ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ မၤဘၣ်ဒိအဝဲသ့ၣ်အသးမ့ၢ်ဂ့ၤ ဒီးမၤတၢ်လၢတကြၢးတဘၣ်ဘၣ် မ့ၢ်ဂ့ၤအခါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တသးဒ့ဒီဘၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၁၆၅) အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤကွၢ်ဒ်အံၤ သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်နာ် တလီၤစၢ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲသ့ၣ် အတၢ်နာ်ဆူၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. (ယၤကိာ် ၁:၂-၄) ဒ်သိးနတၢ်နာ် ကဆူၣ်ထီၣ်အဂီၢ် နမၤအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
မၤဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ် “တၢ်သ့ၣ်ညါယွၤ” တက့ၢ်
၆. ခရံာ်ဖိလၢ တၢ်မၢဖိအစိၤတဖၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤဆူၣ်ထီၣ် အတၢ်နာ်ဒ်လဲၣ်.
၆ ခရံာ်ဖိလၢ တၢ်မၢဖိအစိၤတဖၣ် မၤဆူၣ်ထီၣ်အတၢ်နာ် ခီဖျိလၢတၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ လံာ်စီဆှံဒီး ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အတၢ်သိၣ်လိ လၢအမ့ၢ် “တၢ်သးခုကစီၣ် အတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ” လီၤ. (ကလၤတံ ၂:၅) တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဝဲအံၤန့ၣ် ဘၣ်ဃးဒီးခရံာ်ဖိဒီတဖုအဂီၢ် ဒီးဘၣ်ဃးစ့ၢ်ကီးဒီး ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ပှ့ၤက့ၤ ဒီးအတၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤအဂ့ၢ်လီၤ. တၢ်မၢဖိပီလူး နာ်ဝဲသပှၢ်ကတၢၢ်လၢ တၢ်သိၣ်လိတဖၣ်အံၤ အမ့ၢ်အတီလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢအဝဲ သူလံာ်စီဆှံ ဒ်သိးကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အုၣ်အသး “လၢခရံာ်ဘၣ်ဒိး တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်, ဒီးဘၣ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်က့ၤ လၢတၢ်သံအပူၤ” လီၤ. (မၤတၢ် ၁၇:၂, ၃) ခရံာ်ဖိလၢ တၢ်မၢဖိအစိၤတဖၣ် တူၢ်လိာ်ဝဲတၢ်သိၣ်လိ ဒီးအဝဲသ့ၣ်သန့ၤအသးလၢ ကစၢ်ယွၤအသးစီဆှံတၢ်မၤစၢၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ် ယွၤအကလုၢ်ကထါအဂီၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဃုသ့ၣ်ညါဝဲဒ်သိး တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်သိၣ်လိဝဲတဖၣ်န့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤလီၤ. (မၤတၢ် ၁၇:၁၁, ၁၂; ဧ့ၤဘြံၤ ၅:၁၄) အဝဲသ့ၣ်အတၢ်နာ်န့ၣ် တဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ အနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဆိကမိၣ်ဒီး အတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်မၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲအဝဲသ့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သးခု ခီဖျိလၢအရ့ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် အဃိဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်နာ်န့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ “တၢ်သ့ၣ်ညါယွၤ” အဖီခိၣ်လီၤ.—ကလီးစဲ ၁:၉, ၁၀.
၇. ပတၢ်နာ် လၢအဒိးသန့ၤထီၣ်အသး လၢလံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်လဲၣ်.
၇ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ လၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ် တဆီတလဲနီတဘျီဘၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၁၆၀) အဒိ ဖဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် မၤဘၣ်ဒိပှၤ မ့တမ့ၢ် မၤကမၣ်တၢ်ဖးဒိၣ်အခါဒၣ်လဲာ် လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ တဆီတလဲဘၣ်. ဒီးပထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်သနာ်က့ လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ တဆီတလဲစ့ၢ်ကီးဘၣ်. အဃိ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ လံာ်စီဆှံတၢ်သိၣ်လိတဖၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဒီး နာ်သပှၢ်ကတၢၢ်လၢအမ့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်လီၤ. ဒ်နီၣ်သက့ၤ ဒီသဒၢဝဲကဘီလၢ ကလံၤမုၢ်အသိးန့ၣ် ပတၢ်နာ်လၢ အဒိးသန့ၤထီၣ်အသး လၢလံာ်စီဆှံန့ၣ် ကဒီသဒၢပှၤလၢ တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် ဒ်န့ၣ်အသိးစ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ လၢနနာ်အီၤန့ၣ် နမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အီၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
“သ့ၣ်ညါလၢအမ့ၢ် အမ့ၢ်အတီ”
၈. ဒ် ၂ တံၤမသ့း ၃:၁၄, ၁၅ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး စီၤတံၤမသ့း နာ်ဝဲသပှၢ်ကတၢၢ်လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၈ စီၤတံၤမသ့း နာ်ဝဲသပှၢ်ကတၢၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါဝဲ လၢကျဲဒ်လဲၣ်. (ဖး ၂ တံၤမသ့း ၃:၁၄, ၁၅ တက့ၢ်.) စီၤတံၤမသ့း အမိဒီးအဖံန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤအဆိကတၢၢ်လၢသိၣ်လိဝဲ အသိၣ်လိအီၤ “တၢ်ကွဲးအသးစီဆှံတဖၣ်”လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် စီၤတံၤမသ့း အနီၢ်ကစၢ်စ့ၢ်ကီး ဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ကွဲးအသးတဖၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ အမၤဝဲဒ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ကွဲးအသးတဖၣ်န့ၣ် အဝဲ “သ့ၣ်ညါလၢအမ့ၢ် အမ့ၢ်အတီ” နီၢ်နီၢ်လီၤ. လၢခံစီၤတံၤမသ့း အမိဒီးအဖံန့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲခရံာ်ဖိလီၤ. ဒီးခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်န့ၣ် ထုးန့ၢ်ဝဲစီၤတံၤမသ့းအသး အဃိ အဝဲဟ့ၣ်လီၤအသးဒီး မၤစၢၤဝဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤလီၤ. (ဖံလံးပံၤ ၂:၁၉, ၂၀) ဘၣ်ဆၣ် စီၤတံၤမသ့းအတၢ်နာ်န့ၣ် တဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ အတၢ်အဲၣ်ပှၤဂၤအဖီခိၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အတၢ်နာ် ဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢ တၢ်သိၣ်လိအမ့ၢ်အတီလၢ လံာ်စီဆှံပူၤ ဒီးမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် အတၢ်ရ့လိာ်သး ဒီးယဟိဝၤယွၤလီၤ. နၤစ့ၢ်ကီး နကဘၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးနကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤလီၤ.
၉. လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိသၢခါလၢ နကဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၉ လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိသၢခါန့ၣ် နကဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. အဆိကတၢၢ် နကဘၣ်နာ်သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ်ဝဲ ကယဲၢ်တၢ်ဘၣ်တ့ခဲလၢာ်အကစၢ်လီၤ. (၂ မိၤၡ့ ၃:၁၄, ၁၅; ဧ့ၤဘြံၤ ၃:၄; လီၣ်ဖျါ ၄:၁၁) ခံခါတခါ နကဘၣ်နာ် တၢ်ကစီၣ်လၢအဟဲလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤခဲလၢာ်မ့ၢ်ဝဲ ယွၤအကလုၢ်ကထါနီၢ်နီၢ်လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁၆, ၁၇) ဒီးသၢခါတခါ နကဘၣ်နာ်သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအိၣ်ဒီး အတၢ်ကရၢကရိ ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖု အိၣ်လၢခရံာ်အတၢ်တီခိၣ်ရိမဲ အဖီလာ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်လီၤ. (ယၡါယၤ ၄၃:၁၀-၁၂; ယိၤဟၣ် ၁၄:၆; မၤတၢ် ၁၅:၁၄) နသ့ၣ်ညါလံာ်စီဆှံ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိတဖၣ် သနာ်က့ နတဲလၢနနၢ်ပၢၢ်လံာ်စီဆှံ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢာ်လံန့ၣ် တသ့ဒံးဘၣ်. ဒ်သိး နနာ်သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ နအိၣ်ဒီးတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ် ကသ့အဂီၢ် နဖီတၢၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲနကဘၣ်သ့ “နီၤဖးတၢ်ဂ့ၤဒီး တၢ်အၢအဆၢ” တဖၣ်လီၤ.—ဧ့ၤဘြံၤ ၅:၁၄.
ကတီၤနသးလၢ နကမၤစၢၤပှၤဂၤ ဒ်သိးကနာ်ဝဲ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်
၁၀. ပသ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလံအဃိ ပကဘၣ်ဆဲးမၤဒံးတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၀ ဖဲနနာ် လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိသၢခါ လၢအဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤ, လံာ်စီဆှံ ဒီးယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ နကဘၣ်သူလံာ်စီဆှံလၢ နကတဲဘၣ်က့ၤပှၤဂၤ လၢတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအံၤလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢခရံာ်ဖိတဖၣ် အိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ကဘၣ်သိၣ်လိ ပှၤလၢအသးအိၣ်ဒိကနၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. * (၁ တံၤမသ့း ၄:၁၆) ဒီးဖဲပဂုာ်ကျဲးစၢး မၤစၢၤပှၤဂၤလၢ ကနာ်ဝဲ လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်တဖၣ်အခါ မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ပမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် ပတၢ်နာ်လံာ်စီဆှံ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်အံၤလီၤ.
၁၁. ဒ်ပှၤသိၣ်လိတၢ်ဖိတဂၤအသိး တၢ်မၢဖိပီလူးပာ်လီၤန့ၢ်ပှၤ အဒိအတဲာ်ဒ်လဲၣ်.
၁၁ ဖဲတၢ်မၢဖိပီလူး သိၣ်လိပှၤဂၤတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအခါ အဝဲ “သန့ၤအသးလၢ စီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ, ဒီးဝံအကလုၢ်အကထါဒီး, သဆၣ်ထီၣ်အခံလၢ ယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်အကျိၤ” လီၤ. (မၤတၢ် ၂၈:၂၃) ဖဲစီၤပီလူးသိၣ်လိပှၤဂၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအခါန့ၣ် ပကွၢ်လိမၤဒိးအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ဖဲပမၤလိ ပပှၤမၤလိ လံာ်စီဆှံဖိတဖၣ်အခါ တမ့ၢ်ထဲ ပကတဲပၠးအဝဲသ့ၣ် တၢ်လၢလံာ်စီဆှံတဲဝဲတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပကဘၣ်မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးအကဆိကမိၣ်ထံဒီး ပဲာ်ထံနီၤဖးဝဲ လံာ်စီဆှံလၢအကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ကဘၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီးပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဘူးဒိၣ်ထီၣ် ဒီးယဟိဝၤယွၤလီၤ. ပအဲၣ်ဒိးလၢ အဝဲသ့ၣ်ကအဲၣ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးဒီးကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ်လီၤ. တမ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်သးအိၣ်ပှၤအဃိ မၤလိဝဲလံာ်စီဆှံဘၣ်.
မိၢ်ပၢ်သ့ၣ်ဧၢ, မၤစၢၤသုဖိ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် တၢ်နာ်က ဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အဂီၢ် ဒီးသိၣ်လိ အဝဲသ့ၣ် “တၢ်ခူသူၣ်အဒိၣ်အယိာ် ဘၣ်ဃးဒီးကစၢ်ယွၤ” အဂ့ၢ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၂-၁၃) *
၁၂-၁၃. မိၢ်ပၢ်တဖၣ် မၤစၢၤအဖိဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်ကဆဲးအိၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၂ မိၢ်ပၢ်သ့ၣ်ဧၢ, ပသ့ၣ်ညါလၢ သုအဲၣ်ဒိးလၢ သုဖိတဖၣ်ကအိၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤလီၤ. နကဆိကမိၣ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ရ့ဒီး ပှၤလၢအနီၢ်သးဆူၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး အနီၢ်သးကဆူၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးနဖိတဖၣ် ကနာ်လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်အိၣ်ဒီး တံၤသကိးလၢအဂ့ၤတဖၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သး ဒီးကစၢ်ယွၤလၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ဒီးကဘၣ်နာ်စ့ၢ်ကီးလၢ လံာ်စီဆှံသိၣ်လိတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်လီၤ.
၁၃ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်မ့ၢ်သိၣ်လိအဖိ လၢတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးဒီးကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ပာ်လီၤ ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ် ဒ်လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဂၤအသိးလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ဆိကမိၣ်ထံ တၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ်လီၤ. ဝံၤဒီးအဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်မၤစၢၤအဖိတဖၣ် လၢကမၤဝဲ ဒ်န့ၣ်အသိးစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဒ်အဝဲသ့ၣ်သိၣ်လိ အပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိအသိး အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်သိၣ်လိ အဖိတဖၣ်လၢ ကသူဝဲတၢ်ပီးတၢ်လီလၢ ပတၢ်ကရၢကရိ ထုးထီၣ်ဝဲတဖၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်အံၤအဃိ အဖိတဖၣ် ကအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးကနာ်န့ၢ်ဝဲ “တၢ်အကုၢ်အပှၤ လၢအကလုၢ်တီ, ဒီးအကူၣ်တၢ်သ့” လၢအလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီပှၤ လၢနီၢ်သးတခီလီၤ. (မးသဲ ၂၄:၄၅-၄၇) မိၢ်ပၢ်သ့ၣ်ဧၢ, နကဘၣ်သိၣ်လိနဖိ တမ့ၢ်ထဲလံာ်စီဆှံ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိတဖၣ်ဘၣ်. သိၣ်လိနဖိတဖၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအကြၢးဒီး အဝဲသ့ၣ်အသးနံၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်တၢ်နာ် ကဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အဂီၢ် ဒီးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ် “တၢ်ခူသူၣ်အဒိၣ်အယိာ် ဘၣ်ဃးဒီးကစၢ်ယွၤ” အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.—၁ ကရံၣ်သူး ၂:၁၀, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.
ဃုသ့ၣ်ညါ ဝံအတၢ်စံးပာ် လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ
၁၄. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်မၤလိ ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢ အမ့ၢ် “ ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်အံၤ နတဲနၢ်ပၢၢ်အီၤကသ့ဧါ” တက့ၢ်.)
၁၄ ဒ်သိးပတၢ်နာ်ယဟိဝၤယွၤ ကဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အဂီၢ် ဝံအတၢ်စံးပာ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်မးလၢပဂီၢ်လီၤ. ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ် မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်နာ်ဒ်လဲၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကတဲဝံတၢ်စံးပာ် လၢအမ့ၢ် “မုၣ်နံၤအခံကတၢၢ်တဖၣ်” အဂ့ၢ်လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁-၅; မးသဲ ၂၄:၃, ၇) ဘၣ်ဆၣ် ဝံအတၢ်စံးပာ်အဂၤတဖၣ်လၢ အဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်န့ၣ် မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်နာ်ကသ့ဒ်လဲၣ်. အဒိ ဖဲ ဒၤနံးယ့လး အဆၢဒိၣ် ၂ ဒီးအဆၢဒိၣ် ၁၁ န့ၣ် ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ အဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်တ့ၢ်တဖၣ် ဒီးကဆဲးလၢပှဲၤထီၣ်ဒံးတဖၣ်န့ၣ် နတဲနၢ်ပၢၢ်ကသ့ဧါ. * နတၢ်နာ် မ့ၢ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီန့ၣ် နတၢ်နာ် တဟးဂီၤဝဲညီညီဘၣ်. ဆိကမိၣ်ကွၢ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အထံၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်မၤအၢမၤနး ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးခံဘျီတဘျီ လၢကီၢ်ကၠၢမနံၣ်အပူၤန့ၣ်တက့ၢ်. ဝံအတၢ်စံးပာ် ဘၣ်ဃးဒီး မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တနၢ်ပၢၢ်ဝဲဂ့ၤဂ့ၤဒံးဘၣ် သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်နာ်ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါလၢလၢပှဲၤပှဲၤလီၤ.
ပနီၢ်ကစၢ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဃုာ်ဒီးဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ဖဲပထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤအၢမၤနးအခါ ပကဆဲးတီ ဒီးယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၅-၁၇) *
၁၅-၁၇. ဖဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်နးစံၣ် အတၢ်မၤအၢမၤနးအခါ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၅ ဖဲနးစံၣ်ကၠၢမနံၣ် ပၢတၢ်အခါ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအကထိတဖၣ် လီၤဘၣ်လၢနးစံၣ်အဃိာ်ပူၤလီၤ. ဟ့ၣ်တလၢး ဒီး SS အသုးခိၣ်ဖးဒိၣ် ဟဲရံးခၠံၣ် ဟ့မလၢး သးဟ့ဝဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤတဲဝဲလၢ ဖဲအဝဲသ့ၣ်အိၣ်လၢဃိာ်ပူၤအခါ သုးခိၣ်ဟ့မလၢး တဲအဝဲသ့ၣ်လၢ “သုယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ကပၢတၢ်လၢမူခိၣ်. ခဲအံၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် ပပၢတၢ်လီၤ. မတဂၤတူၢ်တၢ် ကန့ၢ်ယံာ်လဲၣ် ခိးကွၢ်, သုယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးမး ပဝဲနးစံၣ်လဲၣ်.” တၢ်မနုၤမၤစၢၤ ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ဒ်သိးကဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီအဂီၢ်လဲၣ်.
၁၆ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ် စးထီၣ်ပၢတၢ်ဖဲ ၁၉၁၄ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤကွၢ်နးနးကလဲာ်အခါ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်နာ် တဟးဂီၤဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲ သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်အပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် မၤပတုာ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်ပာ် တန့ၢ်ဘၣ်လီၤ. ဟ့ၣ်တလၢး တိာ်ပာ်ဝဲလၢ အကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢအမ့ၢ်အတီ ဒီးအဲၣ်ဒိးသုးကွံာ်ဝဲ ယွၤအဘီအမုၢ်အတၢ်ပၢန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ဟ့ၣ်တလၢးအတၢ်ပၢ ကကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲလီၤ.
၁၇ တၢ်လၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ် နာ်ဝဲန့ၣ် တမ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်နာ်ကြီတၢ်ဘၣ်. တယံာ်တမီၣ် နးစံၣ်အတၢ်ပၢ ဟးဂီၤကွံာ်ဝဲလီၤ. ဒီးသုးခိၣ်ဟ့မလၢး လၢအတဲတ့ၢ်ဝဲ “ခဲအံၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် ပပၢတၢ်လီၤ” န့ၣ်လၢခံ အဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိး လၢအသးသမူအဂီၢ်လီၤ. ဖဲအဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးအဖၢမုၢ်န့ၣ် အဝဲထံၣ်လိာ်အသးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ လူၣ်ခ့ၤ လၢအမ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤဃိာ်ဖိတဂၤလီၤ. ဒီးဖဲန့ၣ် ဟ့မလၢး သံကွၢ်အီၤလၢ “လံာ်စီဆှံကၠိဖိ, ခဲအံၤ တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ လူၣ်ခ့ၤ တဲဘၣ်က့ၤအီၤလၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် သ့ၣ်ညါပာ်စၢၤဝဲ ဖးယံာ်လံလၢ နးစံၣ်အတၢ်ပၢန့ၣ် ကဟးဂီၤကွံာ် ဒီးယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ကဒိးန့ၢ်ဝဲတၢ်သဘျ့လီၤ. ခီဖျိလၢ ဟ့မလၢး တဲဆါတ့ၢ်ဘၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်အဃိ ခဲအံၤန့ၣ် အဝဲတဲဆၢက့ၤတၢ်တသ့ နီတမံၤလၢၤဘၣ်လီၤ. လၢခံကတၢၢ်န့ၣ် အမၤသံလီၤအနီၢ်ကစၢ်အသးလီၤ. ပမၤလိန့ၢ် တၢ်မနုၤလဲၣ်. ပနီၢ်ကစၢ်တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဃုာ်ဒီးဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်န့ၣ် ကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် ပတၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤဒီး ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤအၢမၤနးအခါ ပကဘၣ်အိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤလီၤ.—၂ ပ့းတရူး ၁:၁၉-၂၁.
၁၈. ဒ် ယိၤဟၣ် ၆:၆၇, ၆၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤပီလူးကွဲးဝဲလၢ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး “တၢ်သ့ၣ်ညါအမ့ၢ်အတီ ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်ပဲာ်ဖးနီၤဖးတၢ်ဘၣ်” န့ၣ်လဲၣ်.
၁၈ ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် ခရံာ်ဖိနီၢ်နီၢ် အတၢ်ပနီၣ်လၢအမ့ၢ်ဝဲ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး “တၢ်သ့ၣ်ညါအမ့ၢ်အတီ ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်ပဲာ်ဖးနီၤဖးတၢ်ဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. (ဖံလံးပံၤ ၁:၉, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) ပမ့ၢ်တမၤဒ်န့ၣ်ဘၣ်န့ၣ် “ပှၤလီန့ၢ်တၢ်ဖိ အတၢ်သိၣ်လိသီလိ အကလံၤလၢအဆှၢကမၣ်ပှၤ” ဃုာ်ဒီးပှၤလၢအညိကွံာ်တၢ်နာ်တဖၣ် ကလုၢ်ဘၢကွံာ်ပှၤလီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၄:၁၄) ဖဲယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် တပိာ်အခံလၢၤဘၣ်အခါ တၢ်မၢဖိပ့းတရူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအတၢ်နာ် ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ ဒီးတဲဝဲလၢ “တၢ်မူအထူအယိာ် အတၢ်ကတိၤ” န့ၣ် အိၣ်ဒီးယ့ၣ်ၡူးလီၤ. (ဖး ယိၤဟၣ် ၆:၆၇, ၆၈ တက့ၢ်.) ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် စီၤပ့းတရူးတနၢ်ပၢၢ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤကိးမံၤဒဲး သနာ်က့ အဝဲဆဲးအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ ခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ်ညါတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးဒီး ခရံာ်အဂ့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤအဃိလီၤ. နၤစ့ၢ်ကီး နမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်နာ်လၢ လံာ်စီဆှံအတၢ်သိၣ်လိသီလိ အပူၤသ့ဝဲလီၤ. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဖဲနထံၣ်ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်အခါ နတၢ်နာ်ကဆူၣ်ထီၣ် တကးဒံးဘၣ် ကမၤဆူၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး ပှၤဂၤတဖၣ် အတၢ်နာ်လီၤ.—၂ ယိၤဟၣ် ၁, ၂.
တၢ်သးဝံၣ် ၇၂ ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ ဘီမုၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ
^ လံာ်အဆၢ. 5 တၢ်မၤလိအံၤ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပကတဲသကိး ကျဲလၢကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် တၢ်လၢပနာ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 10 ဒ်သိးနမၤစၢၤပှၤဂၤ ဘၣ်ဃးဒီး လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ ကသ့အဂီၢ် ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်လၢ “A Conversation With a Neighbor” လၢအအိၣ်လၢ တၢးထီခိးတၢ် ဖဲ ၂၀၁၀ တုၤလၢ ၂၀၁၅ အပူၤတက့ၢ်. တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီတဖၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး “Is Jesus God?,” “When Did God’s Kingdom Begin Ruling?” ဒီး “Does God Punish People in Hellfire?” န့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 14 ဒ်သိးနကတဲသကိး ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ် ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ June 15, 2012, The Watchtower ဒီး တၢးထီခိးတၢ် လါမ့ၤ ၂၀၂၀ တက့ၢ်.
^ လံာ်အဆၢ. 60 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဖဲဟံၣ်ဖိဃီဖိတၢ်မၤလိ လံာ်စီဆှံအခါ အမိဒီးအပါန့ၣ် မၤလိဝဲအဖိလၢ ဝံအတၢ်စံးပာ် လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်အဂ့ၢ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 62 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ် အဆၢကတီၢ် တၢ်ကဲထီၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ် ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်အံၤ တကမၢကမၣ်ဝဲဘၣ်လီၤ.
