တၢ်မၤလိ ၂၃
“ဒ်သိးပှၤသုတအိၣ်ဝဲတဂၤဂၤလၢ အကစိာ်ကွံာ်သုသး” တဂ့ၤအဂီၢ် “ပလီၢ်သုသး” တက့ၢ်
“ဒ်သိးပှၤသုတအိၣ်ဝဲတဂၤဂၤလၢ အကစိာ်ကွံာ်သုသးလၢ တၢ်အဲၣ်ဒိးတၢ်သ့ၣ်ညါ [“ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့,” NWT], ဒီးတၢ်လီတၢ်ကလီကလီ, ဒ်ပှၤကညီစံးစိၤတဲစိၤတၢ် . . . တဂ့ၤဒီး, ပလီၢ်သုသးတက့ၢ်.”—ကလီးစဲ ၂:၈.
တၢ်သးဝံၣ် ၉၆ ယွၤအကလုၢ်ကထါ—လံာ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁. ကလီးစဲ ၂:၄, ၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဒ်သိးမုၣ်ကီၤလံၢ် ကဆီတလဲပတၢ်ဆိကမိၣ်အဂီၢ် အဝဲသူဝဲ တၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
မုၣ်ကီၤလံၢ် တအဲၣ်ဒိးလၢ ပအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤလၢၤဘၣ်. အဃိအဝဲ ဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲ ဒ်သိးပကဆီတလဲ ပတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးပကဒိကနၣ်အကလုၢ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီးဒ်သိး အကကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်ပှၤအဂီၢ် အဝဲသူဝဲ တၢ်လၢပဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤတဖၣ်လီၤ.—ဖး ကလီးစဲ ၂:၄, ၈ တက့ၢ်.
၂-၃. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးသးစၢၢ်ဆၢ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဖဲ ကလီးစဲ ၂:၈ အပူၤလဲၣ်. (ခ) လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကမၤလိဘၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၂ မ့ၢ်မုၣ်ကီၤလံၢ် အတၢ်ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢပဂီၢ်ဧါ. လီၤဘၣ်ယိၣ်ဝဲလီၤ. သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်လၢ စီၤပီလူးကွဲးဝဲဖဲ ကလီးစဲ ၂:၈ အပူၤန့ၣ် တမ့ၢ်အဝဲကွဲးဝဲဆူ ပှၤလၢတမ့ၢ်ခရံာ်ဖိတဖၣ်အအိၣ်ဘၣ်. အဝဲကွဲးဝဲဆူ ခရံာ်ဖိလၢ အဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်အအိၣ်လီၤ. (ကလီးစဲ ၁:၂, ၅) အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ခရံာ်ဖိလၢ တၢ်မၢဖိအစိၤတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လီၤ. ဒီးမ့မ့ၢ်လၢ ပစိၤခဲအံၤန့ၣ် ပအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် အါန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ဒံးလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၀:၁၂) ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မုၣ်ကီၤလံၢ် ဘၣ်တၢ်တ့ၢ်လီၤအီၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအဃိ အဝဲဂုာ်ကျဲးစၢး ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၂:၉, ၁၂, ၁၇) တကးဒံးဘၣ် ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပှၤအၢပှၤသီ ဒီးပှၤပာ်မၤအသးတဖၣ် ‘အၢထီၣ်ဝဲ နးထီၣ်နးထီၣ်” အဃိလီၤ.—၂ တံၤမသ့း ၃:၁, ၁၃.
၃ လၢတၢ်မၤလိတခါအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး ပကဆီတလဲ ပတၢ်ဆိကမိၣ်အဂီၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ “တၢ်လီတၢ်ကလီကလီ” ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးပကသ့ၣ်ညါဘၣ်အ “တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ” သၢခါအဂ့ၢ်လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၆:၁၁) လၢတၢ်မၤလိလၢခံတခါအပူၤန့ၣ် ပကမၤလိဘၣ်လၢ ပတြီဆၢကွံာ် မုၣ်ကီၤလံၢ် အတၢ်ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် လၢအကမၤဘၣ်ဒိ ပတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆိကတၢၢ်န့ၣ် ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် နုာ်လီၤလၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်ဝံၤအလီၢ်ခံ မုၣ်ကီၤလံၢ် ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ် ဒီးပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤ လၢအဝဲသ့ၣ်အအိၣ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
မုၣ်ကီၤလံၢ် ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်ဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကဘါထီၣ်တၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်
၄-၆. ဒ် ၅ မိၤၡ့ ၁၁:၁၀-၁၅ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လဲၤအိၣ်လၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အခါ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်မၤလိဝဲ တၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ် အကျိၤအကျဲ အသီမနုၤလဲၣ်.
၄ ဒ်သိးပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် တၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်အဂီၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ် ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် အဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်ကူၣ်သ့အပူၤလီၤ. အဝဲမၤဝဲဒ်လဲၣ်. မုၣ်ကီၤလံၢ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လိၣ်ဘၣ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီအဃိ အဝဲကသူဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အတၢ်လိၣ်ဘၣ်အံၤ ဒီးကဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဒ်သိး အဝဲသ့ၣ် ကမၤအတၢ်ဘၣ်သးလီၤ. ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လဲၤနုာ်လီၤလၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အခါ အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ် လၢကျဲလၢ အဂၤတမံၤလီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ် အိၣ်လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးအခါ အဝဲသ့ၣ် ဟံးန့ၢ်ထံလၢ ထံကျိနံၤလါအပူၤ လၢတၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်လၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်န့ၣ် ထံကျိဖးဒိၣ်တအိၣ်ဘၣ်အဃိ ပှၤသူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်လၢ မူခိၣ်စူၤထံ ဒီးပစီၤထံလီၤ. (ဖး ၅ မိၤၡ့ ၁၁:၁၀-၁၅ တက့ၢ်; ယၡါယၤ ၁၈:၄, ၅) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဘၣ်မၤလိဝဲ တၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ် အကျိၤအကျဲလၢအသီတဖၣ်လီၤ. ဒီးပှၤအါဂၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိ လၢတၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ် တကပၤန့ၣ် သံတ့ၢ်လၢ ပှၢ်မုၢ်ကနၢအပူၤလံအဃိ တမ့ၢ်ကညီလၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်ဘၣ်.
မုၣ်ကီၤလံၢ်ဆီတလဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ လၢအသူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်တဖၣ် အတၢ်ဆိကမိၣ် န့ၢ်ဒ်လဲၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၄-၆) *
၅ ယဟိဝၤယွၤတဲဘၣ် အခ့အပှၤတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်အိၣ်သး ဆီတလဲဝဲလံန့ၣ်လီၤ. အဃိ အဝဲဟ့ၣ်ပလီၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ “ပလီၢ်သုသး ဒ်သိးသုသုတလီလီၤသုသး, ဒီးဃၣ်ကပၤ, ဒီးမၤကစၢ်အဂၤတဖၣ်အတၢ်, ဒီးဘါထီၣ်အီၤတဂ့ၤ” န့ၣ်လီၤ. (၅ မိၤၡ့ ၁၁:၁၆, ၁၇) တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်အံၤ ဖျါလၢအတဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်ဘၣ်. ဖဲယဟိဝၤယွၤ တဲဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လၢဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ် အကျိၤအကျဲလၢအသီအခါ ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲဟ့ၣ်ပလီၢ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ်န့ၣ်လဲၣ်.
၆ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်လၢ လီၢ်ကဝီၤဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပှၤဖဲန့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိ အါန့ၢ်ဒံး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်လီၤ. အဃိ ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အပှၤကလုာ်တဖၣ် ကဘၣ်တၢ်ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် အဝဲသ့ၣ်လၢ ကလဲၤမၤလိဝဲ တၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ် အကျိၤအကျဲတဖၣ်လၢ ပှၤလၢအခိၣ်အဃၢၤ လၢအဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ် အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ် အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ကအါထီၣ်ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်ဝဲလီၤ. ကီၢ်ကနၤဧၣ် အပှၤထူစံာ်ဖိတဖၣ်န့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ဘဧၤလး ဒီးနာ်အီၣ်ဝဲ အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအံၤလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် နာ်ဝဲလၢ ဘဧၤလးမ့ၢ်မူခိၣ်အကစၢ် ဒီးဒုးစူၤလီၤမူခိၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ တအဲၣ်ဒိးလၢ အပှၤကလုာ်တဖၣ် ကနာ်ဝဲ တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လၢ အကမၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝဲအသိး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်န့ၣ် ဃုထၢဝဲလၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ဘဧၤလး အဘျီတဖၣ်အဘျီလီၤ. (၄ မိၤၡ့ ၂၅:၃, ၅; စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ၂:၁၃; ၁ စီၤပၤ ၁၈:၁၈) ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် ဖီၣ်န့ၢ်ဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အံၤ လၢကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.
ကျဲသၢဘိလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် သူဝဲဒ်သိး ကဖီၣ်န့ၢ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အဂီၢ်
၇. ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လဲၤနုာ်လီၤလၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အခါ အဝဲသ့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤကွၢ်မနုၤလဲၣ်.
၇ တၢ်လၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ လီကီဝဲ လၢအတမ့ၢ်တၢ်လၢ အကမၣ်ဘၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲလီၤ. အဒိ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ကအဲၣ်ဒိးလၢ မူခိၣ်စူၤအဃိ မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီအံၤ ဒ်သိးကကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. ကိးနံၣ်ဒဲးန့ၣ် လၢကီၢ်တၢ်စံးပာ်အပူၤ လါအ့ဖြ့ၣ်ဘူးကလၢာ် ဒီးတုၤလၢ လါစဲးပတ့ဘၢၣ်န့ၣ် မူခိၣ်စူၤထဲတစဲးဖိလီၤ. ဒ်သိးပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဆဲးအိၣ်မူဘၣ်ဒီး ကန့ၢ်ဘၣ် တၤသူတၤသၣ်အါအါအဂီၢ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ မူခိၣ်စူၤထံ လၢညီနုၢ် စးထီၣ်စူၤလီၤဝဲဖဲ လါအီးကထိဘၢၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ် ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်ဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကနာ်ဝဲလၢ အကဘၣ်မၤဝဲဒ် ပှၤလၢအဝဲသ့ၣ် အခိၣ်အဃၢၤတဖၣ် မၤဝဲအသိးလီၤ. ဒီးပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤနာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်မၤဝဲဒ် အတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် အလုၢ်အလၢ်တဖၣ်အသိးမး အကစၢ်ယွၤ ကဒုးစူၤလီၤ မူခိၣ်ထံလီၤ. ပှၤလၢအတၢ်နာ် ယဟိဝၤယွၤ တအိၣ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် သုတထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ယီၤဃ့တဂ့ၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် မၤဝဲတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ် အလုၢ်အလၢ်လၢ အဘၣ်ထွဲဒီး ယွၤလၢအကမၣ် ဘဧၤလးန့ၣ်လီၤ.
၈. ကျဲခံဘိတဘိလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ ဒ်သိးကလ့ပစီ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.
၈ ကျဲခံဘိတဘိလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲဒ်သိး ကလ့ပစီဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါလီၤ. ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိ လၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ အယွၤခီဖျိ မၤဝဲတၢ်လၢ အလီၤသးဘၣ်အၢတဖၣ်လီၤ. တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ်လၢ ကျဲလၢအလီၤသးဘၣ်အၢအံၤန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး ပှၤပိာ်မုၣ် ဒီးပှၤပိာ်ခွါလၢ ဆါလီၤအီၣ်အသးလၢ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ ပှၤကမၤ မုၣ်ကဒဲကဒဲခွါကဒဲကဒဲ တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ် ဒီးတၢ်မၤအဂၤလၢ အဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါတဖၣ် တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ် ထံၣ်ဝဲလၢ တၢ်မၤတဖၣ်အံၤ တမ့ၢ်တၢ်လၢအကမၣ်ဘၣ်. (၅ မိၤၡ့ ၂၃:၁၇, ၁၈; ၁ စီၤပၤ ၁၄:၂၄) ဒီးအဝဲသ့ၣ် နာ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်မၤဝဲ လုၢ်လၢ်ဒ်အံၤတဖၣ်န့ၣ် အကစၢ်ယွၤ ကဒုးဖီထီၣ်သၣ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ် အတၢ်မုၢ်တၢ်ဘိတဖၣ် အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ. အဃိ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိအါဂၤ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲ လုၢ်လၢ်လၢအလီၤသးဘၣ်အၢတဖၣ်အံၤ ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်လီၤ. နီၢ်ကီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်အဝဲသ့ၣ် လီၤဘၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် အတၢ်လ့ပစီအပူၤလီၤ.
၉. ဒ် ဟိၤၡ့ ၂:၁၆, ၁၇ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး မုၣ်ကီၤလံၢ် မၤဝဲဒ်သိး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကသးပ့ၤနီၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤဒ်လဲၣ်.
၉ ကျဲသၢဘိတဘိလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်လ့ပစီ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ အဝဲဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဒ်သိး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကသးပ့ၤနီၣ် ယဟိဝၤယွၤလီၤ. လၢဝံယံးရမံယၤအစိၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤတဲဝဲလၢ ဝံအဘျၣ်တဖၣ် ဒုးသးပ့ၤနီၣ် အပှၤကလုာ်တဖၣ်လၢအမံၤ ခီဖျိလၢ “ဘဧၤလးအဃိ” လီၤ. (ယံးရမံယၤ ၂၃:၂၇) ဖျါလၢ ကစၢ်ယွၤအပှၤကလုာ်တဖၣ် တသူယဟိဝၤယွၤအမံၤလၢၤဘၣ်. ဒီးလၢကစၢ်ယွၤ အမံၤအလီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် သူက့ၤဝဲ ဘဧၤလးအမံၤ လၢအခီပညီမ့ၢ်ဝဲ “ကစၢ်” န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ကကီလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကနီၤဖးဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးဘဧၤလးန့ၣ် လီၤဆီလိာ်အသး ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးကညီလၢ အဝဲသ့ၣ် ကကျဲၣ်ကျီဝဲ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးဘဧၤလး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အလုၢ်အလၢ်န့ၣ်လီၤ.—ဖး ဟိၤၡ့ ၂:၁၆, ၁၇ တက့ၢ်.
တၢ်လ့ပစီလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ
၁၀. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ မုၣ်ကီၤလံၢ် လ့ပစီပှၤဒ်လဲၣ်.
၁၀ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ အတၢ်လ့ပစီ အကျိၤအကျဲ ဒ်လၢညါအသိးလီၤ. အဝဲသူဝဲ တၢ်လၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ လီကီဝဲ လၢအတမ့ၢ်တၢ်လၢ အကမၣ်ဘၣ်, ဆီၣ်ထွဲပှၤဂၤလၢ ကမၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါအဂီၢ် ဒီးဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဒ်သိး ပှၤကသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်လီၤ. အဆိကတၢၢ်န့ၣ် ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး ဒ်သိး ပှၤကသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ် မၤဝဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
၁၁. ဒ်သိးပှၤကသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ် မၤဝဲဒ်လဲၣ်.
၁၁ မုၣ်ကီၤလံၢ် ဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဒ်သိး ပှၤကသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်လီၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူး အတၢ်မၢဖိတဖၣ် သံဝံၤအလီၢ်ခံ ပှၤတနီၤလၢ အတဲလီၤအသးလၢ ခရံာ်ဖိန့ၣ် စးထီၣ်သိၣ်လိဝဲ တၢ်သိၣ်လိလၢ အကမၣ်တဖၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၂၀:၂၉, ၃၀; ၂ သ့းစၤလနံ ၂:၃) ခီဖျိပှၤလၢအညိကွံာ်တၢ်နာ်တဖၣ် အတၢ်သိၣ်လိတဖၣ်အံၤအဃိ ယွၤလၢအမ့ၢ်အတီ မ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်န့ၣ် ပှၤတသ့ၣ်ညါ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢၤဘၣ်. အဒိ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ထုးထီၣ် လံာ်စီဆှံအခါ အဝဲသ့ၣ် တသူဝဲ ကစၢ်ယွၤအမံၤလၢၤဘၣ် ဒီးလၢကစၢ်ယွၤအမံၤအလီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် သူက့ၤဝဲလၢ “ကစၢ်” (“Lord”) လီၤ. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် ထုးထီၣ်ကွံာ် ကစၢ်ယွၤအမံၤ ဒီးလၢကစၢ်ယွၤအမံၤအလီၢ်န့ၣ် ထၢနုာ်က့ၤဝဲလၢ “ကစၢ်” (“Lord”) အဃိ ကီလၢပှၤဖးလံာ်ဖိတဖၣ် ကသ့ၣ်ညါနီၤဖးဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤဒီး “ကစၢ်” အဂၤတဖၣ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်အသး ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၈:၅) ဒီးအဝဲသ့ၣ် သူဝဲတၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်ဃီ လၢအမ့ၢ် “ကစၢ်” (“Lord”) လၢယဟိဝၤယွၤဒီး ယ့ၣ်ၡူးအဂီၢ်ဒ်သိးသိးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ကီလၢပှၤကသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤဒီး ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် လီၤဆီလိာ်အသးန့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၇:၃) တကးဒံးဘၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢအမ့ၢ် ယွၤသၢဂၤတဂၤဃီန့ၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. နီၢ်ကီၢ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံတသိၣ်လိဝဲ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤဘၣ်. ဒီးခီဖျိလၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤအဃိ ပှၤအါဂၤ ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အနၢ်ပၢၢ် ကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ် တသ့ဘၣ်. အဃိ မ့ၢ်ဝဲတၢ်လံၣ်တၢ်လီ ဖးဒိၣ်တခါလီၤ.—မၤတၢ် ၁၇:၂၇.
မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ် ဒ်သိးကဆီၣ်ထွဲပှၤဂၤ လၢကမၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါအဂီၢ် ဒ်လဲၣ်(ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၂) *
၁၂. တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ်တဖၣ် ဆီၣ်ထွဲဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးဒ် ရိမ့ၤ ၁:၂၈-၃၁ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး တၢ်မနုၤ ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံလဲၣ်.
၁၂ မုၣ်ကီၤလံၢ်မၤဝဲဒ်သိး ပှၤကဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါလီၤ. လၢပျၢၤ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အစိၤန့ၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ် သူဝဲတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ ဒ်သိးကဆီၣ်ထွဲဝဲ တၢ်သကဲာ်ပဝးလၢ အလီၤသးဘၣ်အၢတဖၣ်လီၤ. ဒီးလၢပစိၤခဲအံၤစ့ၢ်ကီး အဝဲမၤဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အကမၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ ပှၤကမၤတၢ်လၢ အလီၤသးဘၣ်အၢတဖၣ် တကးဒံးဘၣ် တူၢ်လိာ်ဝဲ တၢ်မၤတဖၣ်အံၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤအါဂၤလၢ အတဲဝဲလၢ အဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ကစၢ်ယွၤန့ၣ် တဒိကနၣ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သကဲာ်ပဝးလၢၤဘၣ်. ဖဲတၢ်မၢဖိပီလူး ကွဲးလံာ်ဆူ ရိမ့ၤအခါ အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ခီဖျိလၢ တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါအဃိ တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (ဖး ရိမ့ၤ ၁:၂၈-၃၁ တက့ၢ်.) တၢ်လၢအ “တဘၣ်တပှိၤဘၣ်” မ့တမ့ၢ် တၢ်လၢအတကြၢးတဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤကိးမံၤဒဲးလၢ အဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ ဒီးပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဒီး မုၣ်ကဒဲကဒဲ ခွါကဒဲကဒဲ အတၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၁:၂၄-၂၇, ၃၂; လီၣ်ဖျါ ၂:၂၀) ပကဘၣ် ဒိကနၣ် လံာ်စီဆှံအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.
၁၃. ကျဲအဂၤတဘိလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် လ့ပစီပှၤန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၃ ပဝဲကိးဂၤဒဲးန့ၣ် ပအဲၣ်ဒိးမၤလိ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တမံၤမံၤ ဒ်သိးပကမၤတၢ်လၢ ပနီၢ်ကစၢ် ဒီးပဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်လီၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ တၢ်လၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ လီကီဝဲ လၢအတမ့ၢ်တၢ်လၢ အကမၣ်အံၤ ဒီးလ့ပစီပှၤလီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၅:၈) အါတက့ၢ်န့ၣ် ပမၤလိန့ၢ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်အံၤသ့ ခီဖျိလၢ ပထီၣ်ကၠိ ဒီးမၤလိတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ် ပလီၢ်ပသးလီၤ. လၢထံကီၢ်အါဘ့ၣ်န့ၣ် ပှၤကၠိဖိတဖၣ် မၤလိဘၣ်ဝဲ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ အကဲဘျုးတဖၣ် ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် မၤလိဘၣ်ဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ထံၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. အဒိ လၢကၠိန့ၣ် ပှၤသိၣ်လိအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးအသုတပာ်ကဲ လံာ်စီဆှံတဂ့ၤအဂီၢ် ဒီးကသးဒ့ဒီလၢ မ့ၢ်ကစၢ်ယွၤ အိၣ်အနီၢ်ကီၢ်ဧါန့ၣ်လီၤ. ဒီးပှၤတဲအဝဲသ့ၣ်လၢ ပှၤလၢအဖၠဲးတဖၣ်န့ၣ် နာ်ဝဲလၢ တၢ်သးသမူန့ၣ် ဟဲကဲထီၣ်အသး ခီဖျိလၢ သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသး တဆီဘၣ်တဆီလီၤ. (ရိမ့ၤ ၁:၂၁-၂၃) တၢ်သိၣ်လိ ဒ်န့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ထီဒါလိာ်အသးဒီး “ယွၤအတၢ်ကူၣ်သ့” လီၤ.—၁ ကရံၣ်သူး ၁:၁၉-၂၁; ၃:၁၈-၂၀.
၁၄. ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ် ဆီၣ်ထွဲဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၄ ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ် ထီဒါလိာ်အသးဒီး ကစၢ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘျၢတဖၣ်လီၤ. ဒီးတဒုးအိၣ်ထီၣ် သးအတၤသၣ်ဘၣ် ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ “တၢ်မၤဘၣ်ဃးဒီး ပဖံးပညၣ်တဖၣ်” လီၤ. (ကလၤတံ ၅:၁၉-၂၃) တကးဒံးဘၣ် အဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် လၢကပာ်ထီၣ်ထီအသးအဃိ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် ကဲထီၣ်ပှၤလၢအ “အဲၣ်လီၤအသး” လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၂-၄) တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး ဒ်အံၤတဖၣ်န့ၣ် ထီဒါလိာ်အသးဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး လၢအမ့ၢ် တၢ်ဆီၣ်လီၤသး လၢကစၢ်ယွၤအဲၣ်ဒိးလၢ အခ့အပှၤတဖၣ် ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. (၂ ၡမူၤအ့လး ၂၂:၂၈) ခရံာ်ဖိတနီၤလၢ အမၤလိ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ်လၢ ဖၠၣ်စိမိၤန့ၣ် လၢအဝဲသ့ၣ်ကဆိကမိၣ်တၢ် ဒ်ကစၢ်ယွၤအလီၢ် စးထီၣ်ဆိကမိၣ်တၢ်ဒ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအသိးအဃိ ပမ့ၢ်တပလီၢ်ပသးဘၣ်န့ၣ် တၢ်ကကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်. ပကကွၢ်သကိး တၢ်အဒိတခါလီၤ.
ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဆိကမိၣ် လုၢ်ဘၢပတၢ်ဆိကမိၣ် သ့ဒ်လဲၣ်(ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၄-၁၆) *
၁၅-၁၆. နမၤလိန့ၢ်ဘၣ်တၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤအံၤအအိၣ် ဒ်လဲၣ်.
၁၅ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ လၢအမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ လၢဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤအိၣ် ၁၅ နံၣ်ဘျဲၣ်န့ၣ် တဲဝဲလၢ “ဒ်ယမ့ၢ်ပှၤအုၣ်အသးလၢ အဒိးဘျၢထံဝံၤတဂၤအသိး, ယနၢ်ဟူဘၣ်ဒီးယဖးဘၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ပမ့ၢ်ထီၣ်ဖၠၣ်စိမိၤန့ၣ် တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် အိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယတဆိကမိၣ်ထံ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်တဖၣ်အံၤဘၣ်. ဒီးယဆိကမိၣ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အံၤ တဘၣ်ထွဲဒီးယၤဘၣ်.” အဃိအဝဲထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲမနုၤလဲၣ်. အဝဲအၢၣ်လီၤဝဲလၢ “ယသူတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢယကမၤလိတၢ်အဂီၢ်အါမး အဃိယကဃ့ထုကဖၣ်တၢ်အဂီၢ်မး ယတၢ်ဆၢကတီၢ် တအိၣ်အါအါလၢၤဘၣ်. ယလီၤဘှံးအဃိ ယကတဲသကိး လံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်ဒီးပှၤဂၤ ဒီးယကတဲာ်ကတီၤယသးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ် မူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ် တကဲလၢၤဘၣ်. သနာ်က့ လီၤသးခုဒိၣ်မးလၢ ယသ့ၣ်ညါလီၤယသးလၢ တၢ်ဃုတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢ အပတီၢ်ထီန့ၣ် မၤဟးဂီၤ ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤအဃိ ယကဘၣ် ပာ်ပတုာ်အီၤလီၤ. ဒီးယပတုာ်အီၤလီၤ.”
၁၆ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ လၢအပတီၢ်ထီအံၤ မၤဘၣ်ဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤအံၤ အတၢ်ဆိကမိၣ်ဒ်လဲၣ်. အဝဲတဲဝဲလၢ “ယမ့ၢ်ဘၣ်တဲန့ၣ် လီၤမဲာ်ဆှးဒိၣ်မး. တၢ်လၢယမၤလိဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် သိၣ်လိယၤလၢ ယကသးစၢၢ်ဆၢ ပှၤဂၤအတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ် ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် အတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ် ဒီးယကမုၢ်လၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကမၤတၢ်အါန့ၢ် တၢ်လၢအမၤဝဲသ့ ဒီးယကအိၣ်ယံၤဒီး အဝဲသ့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆၢကတီၢ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝဲဖးယံာ်မး ယမၤလီၤမၢ်ကွံာ် ယတၢ်ထံၣ်တဖၣ်အံၤ န့ၢ်ဝဲလီၤ. တၢ်လဲၤခီဖျိတခါအံၤ ဒုးသ့ၣ်ညါယၤလၢ ပမ့ၢ်တဒိကနၣ် ပပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ် လၢအပှဲၤဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံတဂၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ် ခီဖျိအတၢ်ကရၢကရိဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ သ့ၣ်ညါယၤအါန့ၢ် ယသ့ၣ်ညါလီၤ ယနီၢ်ကစၢ်သးဒံးလီၤ. အဃိ ယမ့ၢ်ဒိကနၣ် အကလုၢ်န့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်လၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ.”
၁၇. (က) ပကြၢးဆၢတဲာ်လီၤပသး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ ဒ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကမၤလိသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၇ ပာ်လီၤနသးဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢ နသုတပျဲလၢမုၣ်ကီၤလံၢ် အဟီၣ်ခိၣ်အ “တၢ်အဲၣ်ဒိးတၢ်သ့ၣ်ညါ, [“ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့,” NWT] ဒီးတၢ်လီတၢ်ကလီကလီ” လီန့ၢ်နၤတဂ့ၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၃:၁၈; ၂ ကရံၣ်သူး ၂:၁၁) တဘၣ်ပျဲလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်နၤ ဒ်သိးနကသးပ့ၤနီၣ် လၢယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်မတၤလဲၣ် ဒီးအဝဲအဲၣ်ဒိးလၢ နကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ လၢကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်တဂ့ၤ. မၤထွဲယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘျၢလၢအဘၣ်ဃးဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး လၢအပတီၢ်ထီတက့ၢ်. တဘၣ်ပျဲလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်လီန့ၢ်နၤ ဒ်သိးနကဟးဆှဲး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဂ့ၤ. ဘၣ်ဆၣ် နမ့ၢ်သ့ၣ်ညါလီၤနသးလၢ နဆိကမိၣ်တၢ်ဒ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်အသိးန့ၣ် နကြၢးမၤဒ်လဲၣ်. ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပမၤလီၤမၢ်ကွံာ် လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးဒီး တၢ်ဆိကမိၣ် လၢအလီၤဂာ်ဒီး “တိာ်အဒိၣ်အထီ” တဖၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်လၢအဂံၢ်စဲၤလီၤအသး ဖးယိာ်တဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ကပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလီၤ.—၂ ကရံၣ်သူး ၁၀:၄, ၅.
တၢ်သးဝံၣ် ၄၉ မၤသးခု ယဟိဝၤယွၤအသး
^ လံာ်အဆၢ. 5 မုၣ်ကီၤလံၢ်မ့ၢ် ပှၤအဖၠဲးတဂၤ လၢအလီအီၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလီၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ် လံၣ်အီၣ်လီအီၣ်ပှၤအါဂၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သဘျ့ ဘၣ်ဆၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အိၣ်လၢမုၣ်ကီၤလံၢ် အစုပူၤလီၤ. တၢ်မၤလိအံၤ ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ကျဲလၢမုၣ်ကီၤလံၢ် ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်ပှၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 48 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ရ့လိာ်အသးဒီး ပှၤကနၤဧၣ်ဖိတဖၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်အီၤလၢ ကဘါထီၣ်ဘဧၤလး ဒီးကမၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 51 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– သရိာ်အတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတခါ လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ မုၣ်ကဒဲကဒဲခွါကဒဲကဒဲ ကအိၣ်ဃုာ်လိာ်သးလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 53 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ ထီၣ်ဝဲဖၠၣ်စိမိၤကၠိလီၤ. အဝဲဒီးပှၤလၢအတီၤပူၤတဖၣ် ဒိကနၣ်ဝဲ အသရၣ်မုၣ်အတၢ်ထံၣ် လၢဘၣ်ဃးဒီး စဲအ့ၣ်ဒီးစဲးဖီကဟၣ် အတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီတဖၣ် မၤလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်ကီတၢ်ခဲ ခဲလၢာ်သ့လီၤ. လၢခံ အဝဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဘၣ်ဆၣ် အတသးစၢၢ်ဆၢတၢ်ဘၣ် ဒီးဃုထံၣ်ပှၤဂၤတၢ်ကမၣ်လီၤ.
