မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဧါ
“ပှၤလၢအစံးဆၢတၢ်တမံၤလၢ အတချုးနၢ်ဟူဒံးဘၣ် အဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤဟးဂီၤဖိအတၢ် ဒီးတၢ်မဲာ်ဆှးလၢအဂီၢ်လီၤ.”—ကတိၤဒိ ၁၈:၁၃.
၁, ၂. (က) ပကြၢးအိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါမနုၤလဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. (ခ) လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
ဒ်ပမ့ၢ်ခရံာ်ဖိအသိး ပဘၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတခါလၢအမ့ၢ် တချုးလၢ ပဆၢတဲာ်တၢ်ဒံးဘၣ်အခါ ပကဘၣ်ဃုသ့ၣ်ညါဆိ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ပဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်ကသ့လီၤ. (ကတိၤဒိ ၃:၂၁-၂၃; ၈:၄, ၅) ပမ့ၢ်တမၤဒ်န့ၣ်ဘၣ်န့ၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ်ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်ပၢဝဲအံၤ ကလီန့ၢ်ပှၤညီညီဖိလီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၅:၆; ကလီးစဲ ၂:၈) ဒ်သိးပဆၢတဲာ် တၢ်လၢအဘၣ်ကသ့အဂီၢ် ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. ကတိၤဒိ ၁၈:၁၃ တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအစံးဆၢတၢ်တမံၤလၢ အတချုးနၢ်ဟူဒံးဘၣ် အဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤဟးဂီၤဖိအတၢ် ဒီးတၢ်မဲာ်ဆှးလၢအဂီၢ်လီၤ.”
၂ လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်ကီတနီၤလၢ ကမၤတံာ်တာ်ပှၤဒ်သိး ပသုတသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဂ့ၤ ဒီးဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ် တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ဒီးပကမၤလိဘၣ်စ့ၢ်ကီး လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ဒီးတၢ်အဒိအတဲာ်လၢ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အဘၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
တဘၣ်နာ် “တၢ်ကတိၤကိးထံၣ်ဒဲး” တဂ့ၤ
၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဘၣ်မၤထွဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ ကတိၤဒိ ၁၄:၁၅ အပူၤန့ၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)
၃ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ် ဟဲလၢကျဲအဘိဘိလီၤ. အဒိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ခီဖျိလၢ အ့ထၢၣ်နဲး, ကွဲၤဟူဖျါ ဒီးကျဲလၢအဂၤတဖၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်လၢ အံမ့(လ်), မဲးစ့း ဒီးလၢပသကိးအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတဘျီတခီၣ်န့ၣ် ဖျါလၢ တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ ကတၢၢ်တသ့နီတဘျီဘၣ်. ပတံၤသကိးတဖၣ် ကတဲဘၣ်ပှၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်သူၣ်ဘျၢသးဘျၢအပူၤ ဘၣ်ဆၣ်ပှၤလၢအအဲၣ်ဒိးရၤလီၤ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အကမၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲအဃိ ပကဘၣ်ပလီၢ်ပသးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်လၢပနၢ်ဟူတဖၣ် မ့ၢ်ဧါတမ့ၢ်ဧါန့ၣ် ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါ လီၤတံၢ်အဂီၢ် လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ မၤစၢၤပှၤသ့ဒ်လဲၣ်. ကတိၤဒိ ၁၄:၁၅ တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအတမၤလိဘၣ် တၢ်ဘၣ်န့ၣ် နာ်တၢ်ကတိၤကိးထံၣ်ဒဲးလီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤအကူၣ်တၢ်ဘၣ်န့ၣ် ကွၢ်ဆိကမိၣ်အထွဲတၢ်လီၤ.”
၄. ဖဲပဃုထၢတၢ်လၢ ပကဖးတဖၣ်အခါ ဖံလံးပံၤ ၄:၈, ၉ မၤစၢၤပှၤသ့ဒ်လဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢ အမ့ၢ် “ ကျဲတနီၤလၢ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အဘၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ်” တက့ၢ်.)
၄ ဒ်သိးပဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အဘၣ်ကသ့အဂီၢ် ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲပဃုထၢ တၢ်လၢပကဖးတဖၣ်အခါ ပကဘၣ်ပလီၢ်ပသးလီၤ. (ဖး ဖံလံးပံၤ ၄:၈, ၉ တက့ၢ်.) တၢ်ကစီၣ်လၢ အအိၣ်လၢ ပှာ်ယဲၤသန့လၢ ပနာ်န့ၢ်အီၤတသ့ဘၣ် မ့တမ့ၢ် ပှၤဂ့ၢ်လၢ ပှၤဆှၢဝဲလၢ အံမ့(လ်) အပူၤလၢ ပနာ်န့ၢ်အီၤတသ့ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပတကြၢးမၤလၢာ်ဂီၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပကဖး မ့တမ့ၢ် ကွၢ်အီၤအဂီၢ်ဘၣ်. လီၤဆီဒၣ်တၢ် အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်ဟးဆှဲး ပှာ်ယဲၤသန့လၢ ပှၤလၢအစူးကွံာ်ညိကွံာ်တၢ်နာ်တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ထံၣ် ဒီးအတၢ်ဆိကမိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးမၤလီၤစၢ် ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်အတၢ်နာ် ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အကမၣ်တဖၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အတမ့ၢ်တတီတဖၣ်အဃိ ပဆၢတဲာ်တၢ် ကမၣ်ဝဲသ့လီၤ. တဘၣ်ဆိကမိၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အတတီတလိၤတဖၣ် မၤဘၣ်ဒိပှၤတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်တဂ့ၤ.—၁ တံၤမသ့း ၆:၂၀, ၂၁.
၅. ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် နၢ်ဟူဘၣ်ဝဲတၢ်ကစီၣ်လၢ အကမၣ်မနုၤလဲၣ်, ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီးအဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်.
၅ ပမ့ၢ်နာ်တၢ်ကစီၣ်လၢ တမ့ၢ်တတီတဖၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲသ့ဝဲလီၤ. လၢစီၤမိၤၡ့အစိၤန့ၣ် ပှၤ ၁၂ ဂၤဘၣ်လဲၤကွၢ်ဟုၣ်တၢ်လၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးပှၤကွၢ်ဟုၣ်တၢ်ဖိအဂၤတဆံန့ၣ် ဟဲက့ၤတဲဝဲတၢ်ကစီၣ်လၢ အတဂ့ၤတဖၣ်လီၤ. (၄ မိၤၡ့ ၁၃:၂၅-၃၃) အဝဲသ့ၣ်တဲအါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢတမ့ၢ်တတီတဖၣ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ပျံၤတၢ် ဒီးအသးလီၤစၢ်ဝဲလီၤ. (၄ မိၤၡ့ ၁၄:၁-၄) ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အဝဲသ့ၣ်နၢ်ဟူဘၣ်ဝဲတဖၣ် မ့ၢ်ဝဲတီဝဲ ခီဖျိလၢ ပှၤကွၢ်ဟုၣ်တၢ်ဖိအါတက့ၢ် တဲဝဲဒ်န့ၣ်အဃိလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်တဒိကနၣ် တၢ်ကစီၣ်အဂ့ၤလၢ အဘၣ်ဃးဒီး ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အဂ့ၢ်လၢ ပှၤကွၢ်ဟုၣ်တၢ်ဖိ ၂ ဂၤဟဲက့ၤတဲဝဲန့ၣ်ဘၣ်. (၄ မိၤၡ့ ၁၄:၆-၁၀) လၢအဝဲသ့ၣ် ကဃုသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဒီးနာ်ယဟိဝၤယွၤအလီၢ် အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲ တၢ်ကစီၣ်လၢအကမၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
၆. ဖဲပနၢ်ဟူဘၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအဂ့ၢ်လၢ အတတီတလိၤအခါ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတကြၢးကမၢကမၣ်လဲၣ်.
၆ ပဝဲစ့ၢ်ကီး လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲပနၢ်ဟူ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အဂ့ၢ်တမံၤမံၤအခါ ပကဘၣ်ပလီၢ်ပသးလီၤ. သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပဒုၣ်ပဒါမုၣ်ကီၤလံၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢပှၤလၢ အ “ပာ်တၢ်ကမၣ်လၢပဒီပုၢ်ဝဲၢ်အလိၤ” လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၂:၁၀) ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအထီဒါတၢ်တဖၣ်က “စံးအၢသုကဘျံးကဘျၣ်လၢ ကယဲၢ်တၢ်အၢတၢ်သီ” လီၤ. (မးသဲ ၅:၁၁) ပမ့ၢ်ဒိကနၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ် ဖဲပနၢ်ဟူဘၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအဂ့ၢ်လၢ တတီတလိၤအခါ ပတကမၢကမၣ်လၢၤဘၣ်.
၇. တချုးလၢ ပဆှၢအံမ့(လ်) မ့တမ့ၢ် ဆှၢ မဲးစ့းဒံးဘၣ်န့ၣ် ပကြၢးသံကွၢ်လီၤပသးဒ်လဲၣ်.
၇ နဆှၢ အံမ့(လ်) မ့တမ့ၢ် ဆှၢမဲးစ့း လၢနသကိးအအိၣ်မုာ်ဧါ. ဖဲနထံၣ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ တၢ်ကစီၣ်အပူၤ မ့တမ့ၢ် ဖဲနနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အလီၤသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်အခါ မ့ၢ်နအဲၣ်ဒိးတဲဘၣ် ပှၤဂၤလၢအဆိအချ့ဧါ. တချုးလၢ နဆှၢ အံမ့(လ်) မ့တမ့ၢ် ဆှၢမဲးစ့းလၢ လီတဲစိအပူၤဒံးဘၣ်န့ၣ် သံကွၢ်လီၤနသးဒ်အံၤတက့ၢ်. ‘မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤ အမ့ၢ်နီၢ်ကီၢ်ဧါ. မ့ၢ်ယသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဧါ.’ နမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ် လီၤတံၢ်ဘၣ်န့ၣ် နကရၤလီၤဘၣ် တၢ်လံၣ်တၢ်လီတဖၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ နနၢ်ဟူတဖၣ် နမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါလၢ အဘၣ်လီၢ်တံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်န့ၣ် ဆှၢလၢပှၤဂၤအအိၣ်တဂ့ၤ. မၤလီၤမၢ်ကွံာ်အီၤတက့ၢ်.
၈. လၢထံကီၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် ပှၤလၢအထီဒါတၢ်တဖၣ် မၤဝဲဒ်လဲၣ် ဒီးလၢတၢ်တပလီၢ်သးအပူၤ ပမၤသကိးဘၣ်တၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ် သ့ဒ်လဲၣ်.
၈ ပမ့ၢ်တဆိကမိၣ်ထံတၢ် ဒီးဆှၢအံမ့(လ်) မ့တမ့ၢ် ဆှၢမဲးစ့း လၢအဆိအချ့န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်သ့ဝဲလီၤ. လၢထံကီၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် ပဒိၣ်ဖီၣ်ဃံးဝဲ ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ မ့တမ့ၢ် ပဒိၣ်တဟ့ၣ်အခွဲးနီတစဲးဘၣ်. လၢထံကီၢ်ဒ်အံၤတဖၣ်အပူၤ ပှၤလၢအထီဒါတၢ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကရၤလီၤဝဲ တၢ်ကစီၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကမၤပျံၤပှၤ မ့တမ့ၢ် မၤဝဲဒ်သိး ပကဆိကမိၣ်ကမၣ်လိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤန့ၣ်လီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ်တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ အပူၤန့ၣ်တက့ၢ်. ပလံးလၢဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢ ခ့ၤကၠံၤဘံၤ (KGB) န့ၣ်ရၤလီၤဝဲတၢ်ကစီၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤလၢပှၤသ့ၣ်ညါအီၤအါန့ၣ် ထီဒါက့ၤဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်လီၤ. *(ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်တက့ၢ်.) လီၤသးအုးဒိၣ်မးလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အါဂၤနာ်ဝဲ တၢ်လံၣ်တၢ်လီအံၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ကရၢကရိလီၤ. လၢခံအဝဲသ့ၣ်တနီၤန့ၣ် ဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဘၣ်ဆၣ်အဂၤတနီၤန့ၣ်တဟဲက့ၤကဒါက့ၤလၢၤဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ပျဲဝဲလၢ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တမ့ၢ်တတီတဖၣ် မၤဟးဂီၤအဝဲသ့ၣ်အတၢ်နာ်လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၁:၁၉) ဒ်သိးတၢ်သုတကဲထီၣ်အသး ဒ်အံၤအဂီၢ် ပမၤတၢ်မနုၤသ့လဲၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အတဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် တလီၤတံၢ်ဘၣ်န့ၣ် တဘၣ်ရၤလီၤအီၤတဂ့ၤ. တဘၣ်နာ်ပှၤတၢ်ကတိၤ ကိးထံၣ်ဒဲးတဂ့ၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတက့ၢ်.
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အတလီၤတံၢ်ဘၣ်
၉. ပကသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ကီဝဲလဲၣ်.
၉ တဘျီတခီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ ပနၢ်ဟူအီၤတဖၣ်န့ၣ် တဘၣ်ခဲလၢာ်ဘၣ်. ဒီးတနီၤနီၤန့ၣ် တဘၣ်နီတစဲးဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အဘၣ်အဂီၢ်ကကီဝဲလီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အဘၣ်ထဲတနီၤန့ၣ် ပနာ်အီၤတသ့နီတဘျီဘၣ်. ဒ်သိးပသုတဘၣ် တၢ်လံၣ်တၢ်လီတဂ့ၤအဂီၢ် ပမၤတၢ်မနုၤသ့ဝဲလဲၣ်.—အ့းဖ့းစူး ၄:၁၄.
၁၀. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဘူးကလဲၤဒုးဘၣ်အဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်တၢ်မနုၤမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လဲၣ်.
၁၀ ပဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ စီၤယိၤၡူအစိၤ လၢအအိၣ်လၢယၢ်ဒ့ၣ်မုၢ်နုာ်တခီ အအိၣ်သ့ဝဲလီၤ. (ယိၤၡူ ၂၂:၉-၃၄) အဝဲသ့ၣ်နၢ်ဟူဝဲလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ ယၢ်ဒ့ၣ်မုၢ်ထီၣ်တခီန့ၣ် တ့ထီၣ်ဝဲတၢ်လုၢ်လီၢ်ဖးဒိၣ်တခါလၢ ထံကျိကပၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် နၢ်ဟူဝဲတနီၤန့ၣ် ဘၣ်ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တဘၣ်ခဲလၢာ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အအိၣ်လၢ မုၢ်ထီၣ်တခီန့ၣ် ထီဒါယဟိဝၤယွၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး ဒ်သိးကလဲၤဒုးဝဲလီၤ. (ဖး ယိၤၡူ ၂၂:၉-၁၂ တက့ၢ်.) ဘၣ်ဆၣ်တချုးလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ မုၢ်နုာ်တခီ လဲၤဒုးတၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ဆှၢလီၤဝဲအပှၤတနီၤဒ်သိး ကလဲၤဃုသ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ မုၢ်ထီၣ်တခီန့ၣ် တ့ထီၣ်တၢ်လုၢ်လီၢ် ဘၣ်ဆၣ် တမ့ၢ်လၢကလုၢ်ထီၣ်တၢ်လၢ ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်အအိၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်တ့ထီၣ်ဝဲဒ်သိး တၢ်ပနီၣ်တခါလၢ ကဒုးသ့ၣ်ညါပှၤကိးဂၤဒဲးလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ မုၢ်နုာ်တခီ သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲဒ်န့ၣ်အခါ ကသးခုဝဲမ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကလဲၤဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးတလဲၤဒုးအဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် တဘျီဃီဘၣ်အဃိလီၤ.
၁၁. (က) စီၤမဖံဘိၤၡ့း ဘၣ်တၢ်မၤအီၤ တတီတလိၤဒ်လဲၣ်. (ခ) လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ် ဒ်သိးစီၤဒၤဝံး သုတမၤဘၣ် စီၤမဖံဘိၤၡ့း တတီတလိၤတဂ့ၤအဂီၢ် အဝဲမၤဝဲတၢ်မနုၤသ့လဲၣ်.
၁၁ ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး တဘျီတခီၣ် ခီဖျိလၢပှၤတဲပဂ့ၢ်ပကျိၤလၢ တမ့ၢ်တတီအဃိ ကမၤဘၣ်ဒိပှၤလီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီး စီၤမဖံဘိၤၡ့းန့ၣ်တက့ၢ်. စီၤပၤဒၤဝံးဟ့ၣ်လီၤဝဲ စီၤမဖံဘိၤၡ့း တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲခဲလၢာ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီးအဖုစီၤစီလူးန့ၣ်လီၤ. (၂ ၡမူၤအ့လး ၉:၆, ၇) ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ စီၤပၤဒၤဝံးနၢ်ဟူဝဲ စီၤမဖံဘိၤၡ့းအဂ့ၢ်လၢ အတမ့ၢ်တတီဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အဝဲနၢ်ဟူဝဲတဖၣ် မ့ၢ်ဧါတမ့ၢ်ဧါန့ၣ် အဝဲတဃုသ့ၣ်ညါဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ် ဒီးအဝဲဟံးန့ၢ်ကွံာ် စီၤမဖံဘိၤၡ့း အတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲခဲလၢာ်လီၤ. (၂ ၡမူၤအ့လး ၁၆:၁-၄) ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ စီၤဒၤဝံးတဲတၢ်ဒီး စီၤမဖံဘိၤၡ့းဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ အဝဲမၤတၢ်န့ၣ်ကမၣ်ဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲက့ၤဟ့ၣ်ကွံာ် စီၤမဖံဘိၤၡ့း အတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတနီၤလီၤ. (၂ ၡမူၤအ့လး ၁၉:၂၄-၂၉) စီၤဒၤဝံးမ့ၢ် တဆၢတဲာ်တၢ်ချ့ချ့ ဒီးမ့ၢ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ် တမ့ၢ်လၢ စီၤမဖံဘိၤၡ့းကတူၢ်ဘၣ် တၢ်တတီတလိၤဒ်န့ၣ်ဘၣ်.
၁၂, ၁၃. (က) ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ဖဲပှၤတဲအဂ့ၢ်လၢ အတတီတလိၤအခါ အဝဲမၤဝဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ပှၤမ့ၢ်တဲပဂ့ၢ်ပကျိၤလၢ တတီတလိၤန့ၣ် ပမၤတၢ်မနုၤသ့ဝဲလဲၣ်.
၁၂ ပှၤမ့ၢ်ရၤလီၤနဂ့ၢ်လၢတတီတလိၤန့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်. တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီး ယ့ၣ်ၡူးဒီး ပှၤဘျၢတၢ်စီၤယိၤဟၣ်ဒ်န့ၣ်လီၤ. (ဖး မးသဲ ၁၁:၁၈, ၁၉ တက့ၢ်.) ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲဒ်လဲၣ်. အဝဲတမၤလၢာ်ဂီၤ အတၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီး အဂံၢ်အဘါဒ်သိးကဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤ အဂ့ၢ်အကျိၤတတီတလိၤလၢ ပှၤတဲဝဲတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤလၢ ကဃုသ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. အဝဲအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကသးစၢၢ်ဆၢတၢ်လၢအမၤဝဲ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢအသိၣ်လိဝဲတဖၣ်လီၤ. အဃိ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “တၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်တီပာ်လိၤအီၤလၢ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.”—မးသဲ ၁၁:၁၉, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.
၁၃ ပဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢအရ့ဒိၣ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးအအိၣ်သ့ဝဲလီၤ. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ပှၤကတဲပဂ့ၢ်လၢတမ့ၢ်တတီဒီး ကတဲဟးဂီၤပှၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ပကဘၣ်ယိၣ်လၢ ပမံၤကဟးဂီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပတၢ်အိၣ်ထီၣ်အိၣ်လီၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပမ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်ပမၤလိဘၣ် ယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်အသိး ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပသကဲာ်ပဝးလၢအဂ့ၤန့ၣ် ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤဂၤအတၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်တဖၣ်န့ၣ် တဘၣ်ဘၣ်.
မ့ၢ်နနာ်န့ၢ်လီၤနသးဧါ
၁၄, ၁၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတကြၢးသန့ၤပသးလၢ ပတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အဖီခိၣ်လဲၣ်.
၁၄ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပကသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ် ကီဒိၣ်မးလီၤ. တကးဒံးဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအဂၤတခါန့ၣ် မ့ၢ်လၢပတလၢတပှဲၤအဃိလီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ အနံၣ်အါမးလံအဃိ ပတၢ်သ့ၣ်ညါကအိၣ်အါလီၤ. ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ခီဖျိလၢ ပဆိကမိၣ်တၢ်တုၤလီၤထီၣ်ဘးအဃိ ပှၤအဂၤစ့ၢ်ကီးကပာ်ကဲပှၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အကဲထီၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်လၢပဂီၢ်သ့ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. လၢကျဲဒ်လဲၣ်.
လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤလၢ ပတကြၢးသန့ၤပသးလၢ ပနီၢ်ကစၢ် အတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်
၁၅ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကကဲထီၣ် ပှၤလၢသန့ၤလီၤအသးလၢ အတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကဲထီၣ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဖဲပဆၢတဲာ်တၢ်အခါ ပကမၤဒ် ပတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးပတၢ်တူၢ်ဘၣ်အိၣ်ဝဲအသိးလီၤ. ဒီးပမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးခဲလၢာ် သနာ်က့ ပကဆိကမိၣ်လၢ ပနၢ်ပၢၢ်တၢ်အိၣ်သးလီၤ. ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သးဒ်န့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. လံာ်စီဆှံ ဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤလၢ ပတဘၣ်ဒိးသန့ၤပသးလၢ ပနီၢ်ကစၢ် အတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်.—ကတိၤဒိ ၃:၅, ၆; ၂၈:၂၆.
၁၆. လၢတၢ်အဒိအံၤအပူၤ တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ် ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ် ထါ(မ်) ဆိကမိၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
၁၆ အဒိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤ အမံၤလၢ ထါ(မ်) ဒီးအဝဲအတၢ်လဲၤခီဖျိအိၣ်အါမးလီၤ. ဖဲအလဲၤလၢ တၢ်အီၣ်ကျးအခါအဝဲထံၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢအမံၤမ့ၢ် ကၠီ(န်) စ့ၢ်ကီးလဲၤလၢတၢ်အီၣ်အကျး ဒီးဆ့ၣ်နီၤဒီးပှၤပိာ်မုၣ်တဂၤ ဒီးပိာ်မုၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်အမါဘၣ်. ဒီးဖျါလၢ အဝဲသ့ၣ် သူၣ်ခုသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ထါ(မ်) ထံၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်နံၤဒီး ဖိးဟုလိာ်သးလီၤ. ဖဲန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ထါ(မ်) ဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဒိၣ်မး ဒီးဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ‘မ့ၢ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ကၠီ(န်) ကမၤလီၤဖးသးဒီးအမါဧါ. အဝဲသ့ၣ်အဖိတဖၣ် ကမၤဒ်လဲၣ်.’ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ထါ(မ်)ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ လၢညါတၢ်ကဲထီၣ်တ့ၢ်အသးဒ်အံၤအိၣ်ဝဲလီၤ. နမ့မ့ၢ်ဘၣ်ဖုး ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ထါ(မ်)န့ၣ် နကတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၇. လၢတၢ်အဒိအံၤအပူၤ လၢခံန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ထါ(မ်) သ့ၣ်ညါက့ၤဝဲတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, ပဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ တၢ်အဒိအံၤအပူၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၇ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ထါ(မ်) ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ကၠီ(န်) တတီဒီးအမါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ညါတၢ်အိၣ်သးခဲလၢာ်ဧါ. ဖဲနံၤအဝဲန့ၣ်လၢဟါလီၤခီန့ၣ် ထါ(မ်) ကိးဝဲလီတဲစိလၢ ကၠီ(န်)အအိၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ ပိာ်မုၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ကၠီ(န်) လဲၤထံၣ်ဝဲတဂၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲကၠီ(န်) အဒ့မုၣ်လၢ အအိၣ်လၢတၢ်လီၢ်ယံၤ ဒီးဟဲဟးအိၣ်သကိးအီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အတၢ်ဆၢကတီၢ် အိၣ်ထဲစှၤကိးနၣ်ရံၣ် ဒီးကၠီ(န်)အမါစ့ၢ်ကီး ဟဲတချုးဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးလၢ တၢ်အီၣ်ကျးထဲခံဂၤလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ထါ(မ်) တတဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဒံးဘၣ်အဃိ အဝဲကသးခုဝဲလီၤ. ဖဲအံၤပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. ပမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤန့ၣ် အနံၣ်ယံာ်ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးပဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အဘၣ်ကသ့အဂီၢ် ပကဘၣ်ဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ.
၁၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဆိကမိၣ်ကမၣ်ဘၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်သ့ဝဲလဲၣ်.
၁၈ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ အတၢ်ထံၣ်မ့ၢ်တလီၤပလိာ်ဒီးပှၤန့ၣ် ဖဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီအိၣ်ထီၣ်လၢ အဝဲဒီးပှၤအဘၢၣ်စၢၤအခါ ပကဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ် ကီဝဲလီၤ. ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢပတသးလီၤပလိာ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ပဆိကမိၣ်ကမၣ်ဘၣ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ဝဲလီၤ. ဒီးမ့ၢ်လၢပထံၣ်အီၤဒ်န့ၣ်အဃိ ဖဲပနၢ်ဟူပှၤတဲအဂ့ၢ်လၢအတဂ့ၤအခါ တၢ်အုၣ်သးမ့ၢ်တအိၣ်ဒၣ်လဲာ် ပကအဲၣ်ဒိးနာ်ပှၤဂၤလီၤ. ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိမနုၤလဲၣ်. လၢပဒီပုၢ်ဝဲၢ်အဖီခိၣ် ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အတဂ့ၤဘၣ်န့ၣ် ပမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးသနာ်က့ ပဆိကမိၣ်ကမၣ် အဝဲသ့ၣ်သ့ဝဲလီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၆:၄, ၅) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပတကြၢး ပာ်ဃာ်တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အတဂ့ၤတဖၣ် ဒီးတၢ်သူၣ်က့ၣ်သးကါ လၢပသးပူၤဘၣ်. ထီဘိန့ၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဒိးလၢ ပအဲၣ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ဒီးပျၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်လၢ သူၣ်ဒီဖျၢၣ်သးဒီဖျၢၣ်လီၤ.—ဖး အ့းဖ့းစူး ၄:၂, ၃၂ တက့ၢ်.
လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ကဒီသဒၢပှၤ
၁၉, ၂၀. (က) ဒ်သိးပဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်ကသ့အဂီၢ် လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ဖဲလဲၣ်တခါကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်. (ခ) တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကတဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၉ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပကဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ ပနာ်အီၤသ့ ဒီးပကဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်အဂီၢ် ကီဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ခီဖျိလၢ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအါတက့ၢ်န့ၣ် အဘၣ်တနီၤတဘၣ်တနီၤ ဒီးပဝဲစ့ၢ်ကီးပမ့ၢ်ပှၤတလၢတပှဲၤအဃိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒ်သိးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အဘၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤပှၤသ့လဲၣ်. လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ မၤစၢၤပှၤသ့ဝဲလီၤ. အဒိ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲတခါ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤလၢ အစံးဆၢတၢ်လၢ တချုးအနၢ်ဟူ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဒံးဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤဟးဂီၤဖိလီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၈:၁၃) ဒီးတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢအဂၤတခါန့ၣ် မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကသ့ၣ်ညါလၢ တချုးလၢ ပဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဒံးဘၣ်န့ၣ်ပတဘၣ်နာ် တၢ်လၢပနၢ်ဟူဘၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်ဘၣ်. (ကတိၤဒိ ၁၄:၁၅) ပမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ အနံၣ်ယံာ်လံသနာ်က့ ပနာ်န့ၢ်လီၤပနီၢ်ကစၢ်သးတသ့ဘၣ်. (ကတိၤဒိ ၃:၅, ၆) ပမ့ၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဒီး ဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဘၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ကကဲထီၣ်တၢ်ဒီသဒၢလၢပဂီၢ်လီၤ.
၂၀ ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဘၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ဒံးဝဲတခါလီၤ. ပဝဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အါတက့ၢ်ပဆၢတဲာ်တၢ်ဒ် တၢ်လၢပထံၣ်အသိးလီၤ. တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကတဲသကိးဘၣ်ဃး ပမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်သ့လၢကျဲဒ်လဲၣ် ဒီးဒ်သိးပသုတဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အကမၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် ပမၤတၢ်မနုၤသ့လဲၣ်.
^ လံာ်အဆၢ. 8 ကွၢ် 2004 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, pages 111-112, ဒီး 2008 Yearbook, pages 133-135 (ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး နံၣ်ကတၢၢ်လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါလၢ ၂၀၀၄ အဂီၢ် ကဘျံးပၤ ၁၁၁-၁၁၂ ဒီး နံၣ်ကတၢၢ်လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါလၢ ၂၀၀၈ အဂီၢ် ကဘျံးပၤ ၁၃၃-၁၃၅) တက့ၢ်.
