၁, ၂. (က) ခဲအံၤပအိၣ်ဒီး တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒ်လဲၣ်တကလုာ်သ့ဝဲလဲၣ်. (ခ) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဃူတၢ်ဖိး လၢအလၢအပှဲၤဒံးဘၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)

ပဝဲခဲလၢာ် ပအဲၣ်ဒိးအိၣ်ဃူဃူဖိးဖိး ဒီးပတအဲၣ်ဒိးအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပစံးဘျုးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ အဟ့ၣ်ပှၤ “အတၢ်ဃူတၢ်ဖိး” လီၤ. ယွၤအတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအံၤ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ ဒီးပတၢ်သူၣ်အုးသးအုး ကစှၤလီၤအဂီၢ်လီၤ. (ဖံလံးပံၤ ၄:၆, ၇) မ့ၢ်လၢပဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်ပသးလၢ ယဟိဝၤယွၤအိၣ်အဃိ “ပဃူပဖိးဒီးယွၤ” လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤဂ့ၤဝဲလီၤ.—ရိမ့ၤ ၅:၁.

^၂ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်တတုၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဃူတၢ်ဖိး လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ဒံးဘၣ်. ဒီးမ့ၢ်လၢပအိၣ်မူဘၣ်လၢ မုၢ်နံၤခံကတၢၢ် ဒီးပှၤအၢပှၤသီတဖၣ် အိၣ်ဝးတရံးပှၤအဃိ ပထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအါမးလၢ ကဒုးသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤပှၤန့ၣ်လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁-၄) တကးဒံးဘၣ် ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ပကဘၣ်ထီဒါ မုၣ်ကီၤလံၢ်ဒီး အတၢ်သိၣ်လိလၢ အကမၣ်တဖၣ်လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၁၀:၄, ၅) ဘၣ်ဆၣ် ပဘူးပတံၢ်မ့ၢ်ထီဒါပှၤန့ၣ် ပကအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအါမးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်တနီၤနီၤန့ၣ် ကတဲဟးဂီၤ ပတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ မ့တမ့ၢ် ကတဲဆါပှၤလၢ ပမၤလီၤဖးပဟံၣ်ဖိဃီဖိလီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကတဲဝဲလၢ ပမ့ၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တပာ်ပှၤဒ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိ တဂၤအသိးလၢၤဘၣ်. ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ မ့ၢ်ထီဒါပှၤန့ၣ် ပကြၢးထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤန့ၣ် ပဆဲးအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီးအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.

၃, ၄. (က) ပှၤမ့ၢ်တူၢ်လိာ် ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သိၣ်လိန့ၣ် တၢ်ကမၤအသးဒီးအဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) ပှၤတနီၤနီၤ ကပိာ်ယ့ၣ်ၡူးအခံအဂီၢ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ကကီဝဲလဲၣ်.

^၃ ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤတတူၢ်လိာ်အတၢ်သိၣ်လိ ကိးဂၤဒဲးဘၣ်. ဒီးသ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် လိၣ်ဘၣ်တၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ မ့ၢ်လၢပှၤကထီဒါအဝဲသ့ၣ်အဃိလီၤ. တၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါတဖၣ်န့ၣ် မၤဘၣ်ဒိဝဲ ဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်ဃူတၢ်ဖိးသ့ဝဲလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲလၢ– “သုတဆိကမိၣ်လၢ ယဟဲမၢလီၤတၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤတဂ့ၤ. တမ့ၢ်ဘၣ်ယဟဲမၢလီၤ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဘၣ်, မ့ၢ်နးတဘ့ၣ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယဟဲမၤလီၤမုၢ်လီၤဖးပှၤတဂၤဒီးအပၢ်, ဒီးဖိမုၣ်ဒီးအမိၢ်, ဒီးဒဲၣ်ဒီးအမံၤပှၢ်ပိာ်မုၣ်လီၤ. ဒီးပှၤကညီအဒုၣ်အဒါကမ့ၢ် အပှၤဟံၣ်ဖိဒၣ်ဝဲလီၤ.”—မးသဲ ၁၀:၃၄-၃၆.

^၄ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “သုတဆိကမိၣ်လၢ ယဟဲမၢလီၤတၢ်ဃူတၢ်ဖိး” တဂ့ၤ န့ၣ်အဲၣ်ဒိးစံးဝဲမနုၤလဲၣ်. အဝဲအဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ ပှၤမ့ၢ်ကဲထီၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ်န့ၣ် ပှၤကထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်တိာ်ပာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲကသိၣ်လိပှၤဂၤလၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးဒီးကစၢ်ယွၤလီၤ. တမ့ၢ်လၢကမၤလီၤဖး ပှၤဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်ဘၣ်. (ယိၤဟၣ် ၁၈:၃၇) ဘၣ်ဆၣ် ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ကဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ကပိာ်ယ့ၣ်ၡူးအခံအဂီၢ် တညီဝဲထီဘိဘၣ်. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အတံၤသကိး မ့တမ့ၢ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် တတူၢ်လိာ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဃိန့ၣ်လီၤ.

၅. ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၅ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် အတၢ်ထီဒါလီၤ. (မးသဲ ၁၀:၃၈) ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကမၤသးခု ယ့ၣ်ၡူးအသးအဂီၢ် ကဘၣ်တူၢ် ဟံၣ်ဖိဃိဖိအတၢ်မၤမဲာ်ဆှး ဒီးအတၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤဝဲ တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤအါန့ၢ်ဒံး တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်ၡူဝဲတဖၣ်လီၤ.—ဖး မၢ်ကူး ၁၀:၂၉, ၃၀ တက့ၢ်.

၆. ပဘူးပတံၢ် မ့ၢ်ထီဒါပှၤန့ၣ် ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၆ ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဃိ ပဘူးပတံၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ထီဒါပှၤသနာ်က့ ပကဘၣ်အဲၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒံးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပကဘၣ်အဲၣ်ကစၢ်ယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပအဲၣ်ပှၤဂၤန့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၁၀:၃၇) ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် ကသူဝဲပတၢ်အဲၣ်ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒ်သိးကမၤဟးဂီၤ ပတၢ်သးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်လီၤ. ပကတဲသကိးတၢ်အိၣ်သးလၢ အကီအခဲတနီၤဒီး ပလဲၤခီဖျိအီၤကန့ၢ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

၇. နသးသမူတံၤသကိး မ့ၢ်တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤသနာ်က့ နကြၢးရ့ဒီးအီၤဒ်လဲၣ်.

^၇ လံာ်စီဆှံ ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲ ပှၤလၢအဆီဟံၣ်ဆီဃီတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် “ကဘၣ်တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်” မ့တမ့ၢ် ကဘၣ်ကီဘၣ်ခဲလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၂၈) နမ့ၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီဒီး ပှၤလၢတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် နတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤဒီး တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီကအါထီၣ်ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်ဒ် ယဟိဝၤယွၤအသိးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤတဲဝဲလၢ ပသးသမူတံၤသကိး မ့ၢ်တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤသနာ်က့ ပအိၣ်လီၤဖး မ့တမ့ၢ် မၤကတၢၢ်ကွံာ် ပတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီတသ့ဘၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၁၂-၁၆) ဒီးနဝၤမ့ၢ်တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤဒီး မ့ၢ်တတီခိၣ်ရိၤမဲလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအမ့ၢ်အတီတခီသနာ်က့ နကဘၣ်ဆဲးယူးယီၣ်ပာ်ကဲအီၤဒ် ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤအသိးလီၤ. ဒီးနမါမ့ၢ်တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် နကဘၣ်ဆဲးအဲၣ်ဒံးအီၤဒီး ကဟုကယာ်အီၤလီၤ.—အ့းဖ့းစူး ၅:၂၂, ၂၃, ၂၈, ၂၉.

၈. နသးသမူတံၤသကိး မ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤတံာ်တာ် နၤလၢနကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် နကြၢးသံကွၢ်လီၤနသးဒ်လဲၣ်.

 ^၈ နသးသမူတံၤသကိး မ့ၢ်မၤတံာ်တာ်နၤလၢ နကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ အဝၤတဲအီၤလၢ တနွံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် အဝဲလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်သ့ဝဲထဲ စှၤကိးသီလီၤ. နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤန့ၣ် သံကွၢ်လီၤနသးလၢ– ‘မ့ၢ်ယသးသမူတံၤသကိး တအဲၣ်ယဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢၤဘၣ်ဧါ. မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်ယမၤထွဲဒ် အဝဲဃ့ဝဲအသိးကသ့ဧါ.’ နမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်သ့ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်န့ၣ် လၢနတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီအပူၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲကစှၤလီၤဝဲလီၤ.—ဖံလံးပံၤ ၄:၅.

၉. ဒ်သိးနဖိတဖၣ် ကယူးယီၣ်ပာ်ကဲ နသးသမူတံၤသကိးလၢ တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် နသိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၉ နသးသမူတံၤသကိး မ့ၢ်တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် နကသိၣ်လိနဖိအဂီၢ် ကကီဝဲလီၤ. အဒိ, နကဘၣ်သိၣ်လိနဖိဒ်သိး ကမၤထွဲလံာ်စီဆှံ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ– “ယူးယီၣ်နမိၢ်ဒီးနပၢ်တက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၆:၁-၃) ဘၣ်ဆၣ် နသးသမူတံၤသကိး မ့ၢ်တမၤထွဲဝဲ လံာ်စီဆှံတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်. နပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢ နဖိတဖၣ်အဂီၢ်သ့ခီဖျိ နယူးယီၣ်ပာ်ကဲ နသးသမူတံၤသကိးန့ၣ်လီၤ. ဆိကမိၣ်ထီၣ် နသးသမူတံၤသကိး အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဒီးစံးဘျုးစံးဖှိၣ်အီၤလၢ တၢ်မၤဂ့ၤလၢ အဝဲမၤဝဲတဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. တဘၣ်တဲဖျါထီၣ် နသးသမူတံၤသကိး အတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်လၢ နဖိတဖၣ်အမဲာ်ညါတဂ့ၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် တဲနၢ်ပၢၢ်နဖိတဖၣ်လၢ ပှၤတဂၤစုာ်စုာ် ကဘၣ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤဧါ တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဘၣ်ဧါန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်သိၣ်လိနဖိတဖၣ်လၢ ကယူးယီၣ်ပာ်ကဲ နသးသမူတံၤသကိးန့ၣ် နဖိတဖၣ်အဒိအတဲာ် ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ် နသးသမူတံၤသကိးလၢ ကမၤလိယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်လီၤ.

၁၀. ဒ်သိးဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် ခရံာ်ဖိမိၢ်ပၢ်တဖၣ် သိၣ်လိဝဲအဖိကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၀ သးသမူတံၤသကိးတနီၤလၢ အတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ အဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကမၤဝဲ မူးပွဲလၢအကမၣ် မ့တမ့ၢ် မၤလိတၢ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ်တဖၣ် သိၣ်လိဝဲန့ၣ်လီၤ. ဝၤတနီၤနီၤတအဲၣ်ဒိးလၢအမါ သိၣ်လိအဖိတဖၣ်လၢ လံာ်စီဆှံဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်ဆၣ် မါန့ၣ် ကဂုာ်ကျဲးစၢး တသ့ဖဲအသ့ဒ်သိးကသိၣ်လိအဖိလၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလီၤ. (မၤတၢ် ၁၆:၁; ၂ တံၤမသ့း ၃:၁၄, ၁၅) အဒိ, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ဝၤလၢ အတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တအဲၣ်ဒိး လၢအမါ ကသိၣ်လိအဖိလၢ လံာ်စီဆှံ မ့တမ့ၢ် လဲၤကိးအဖိလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်ဘၣ်. အဝဲပာ်ကဲအဝၤအတၢ်ဆၢတဲာ်သနာ်က့ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်မ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်န့ၣ် အဝဲတဲဘၣ်အဖိဘၣ်ဃးဒီး အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဂ့ၢ်သ့ဝဲလီၤ. အဝဲမ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ် အဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကသ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီ လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အဘၣ်ဒီး တၢ်အကမၣ်န့ၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၄:၁၉, ၂၀) ဒီးလၢခံကတၢၢ်န့ၣ် ဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤဧါ တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဧါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဆၢတဲာ်ဝဲလၢ အနီၢ်ကစၢ်လီၤ. * (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်တက့ၢ်.)—၅ မိၤၡ့ ၃၀:၁၉, ၂၀.

၁၁. ပဝဲဒီး ပဘူးပတံၢ်လၢ တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အဘၢၣ်စၢၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်သ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ဖဲပစးထီၣ် မၤလိလံာ်စီဆှံဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအခါ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပတတဲဘၣ်ပဟံၣ်ဖိဃီဖိဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်တုၤလၢ ပတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်ဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ် ဒီးပသ့ၣ်ညါလၢ ပကဘၣ်တဲဘၣ်ပဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ ပအဲၣ်ဒိးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလီၤ. (မၢ်ကူး ၈:၃၈) နတၢ်သးတီဒီး ကစၢ်ယွၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ နၤဒီးနဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် အဘၢၣ်စၢၤသ့ဝဲလီၤ. ပကတဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်တနီၤလၢ ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီးနဟံၣ်ဖိဃီဖိ တကးဒံးဘၣ် ကဆဲးတီဒီးယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်လီၤ.

၁၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဘူးပတံၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ထီဒါပှၤလဲၣ်, ဘၣ်ဆၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပနၢ်ပၢၢ်စၢၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၂ ဂုာ်ကျဲးစၢး နၢ်ပၢၢ်စၢၤ နဘူးနတံၢ်လၢ တစူၢ်တၢ်နာ်တၢ်တဖၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ်တက့ၢ်. ပသးခုဒိၣ်မးလၢ ပသ့ၣ်ညါဘၣ် လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဃိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပဘူးပတံၢ်တဖၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပဘၣ်တၢ်လီန့ၢ်ပှၤ မ့တမ့ၢ် ပနုာ်လီၤလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အကမၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢပတမၤသကိးမူးပွဲဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒ်လၢညါလၢၤဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပတအဲၣ်အီၤလၢၤဘၣ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ပမၤဒ်န့ၣ်အဃိ ပမ့ၢ်သံန့ၣ် ပကက့ၤထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးနၢ်ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒီး ဒိကနၣ်အဝဲသ့ၣ်ဂ့ၤဂ့ၤ ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢပဂီၢ်လဲၣ်. (ကတိၤဒိ ၂၀:၅) တၢ်မၢဖိပီလူး ဂုာ်ကျဲးစၢးနၢ်ပၢၢ်ဝဲ “ပှၤခဲလၢာ်” ဒ်သိး အဝဲသိၣ်လိပှၤဂၤလၢ တၢ်သးခုကစီၣ်ကသ့အဂီၢ်လီၤ. ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါ ပဘူးပတံၢ်တဖၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဘၣ်သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.—၁ ကရံၣ်သူး ၉:၁၉-၂၃.

၁၃. ပဘူးပတံၢ်လၢ တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ပကြၢးတဲတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၃ တဲတၢ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်မုာ်မုာ်တက့ၢ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ “မ်သုကလုၢ်ကထါအိၣ်ဒီး တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်ဒီး ဟီဒီးအံသၣ်, တဘိယူၢ်ဃီတက့ၢ်.” (ကလီးစဲ ၄:၆) ပကမၤဒ်န့ၣ်အဂီၢ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအညီဝဲထီဘိဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒ်သိးပကအဲၣ်ပဘူးပတံၢ် ဒီးတဲတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ် မုာ်မုာ်ကသ့အဂီၢ် ပဃ့ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံအတၢ်မၤစၢၤသ့ဝဲလီၤ. ပတကြၢး တဲအါတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ဃးအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လၢ အကမၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်တဲဆါပှၤ မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်မၤဘၣ်ဒိပှၤတမံၤမံၤဒၣ်လဲာ် ပကွၢ်လိမၤဒိး တၢ်မၢဖိတဖၣ်သ့ဝဲလီၤ. စီၤပီလူး တဲဝဲလၢ– “ပှၤဒုၣ်ဒွဲၣ်ပှၤ, ဒီးပဆိၣ်ဂ့ၤတၢ်, ပှၤမၤအၢမၤသီပှၤ, ဒီးပဝံသးစူၤတၢ်လီၤ.”—၁ ကရံၣ်သူး ၄:၁၂, ၁၃.

၁၄. ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်န့ၣ် ကဲဘျုးဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ဆဲးပာ်ဖျါထီၣ် နတၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်တက့ၢ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်မၤဒ်န့ၣ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်တဲတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်မုာ်မုာ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီးအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်န့ၣ် ကဲဘျုးဒိၣ်န့ၢ်အန့ၣ်လီၤ. (ဖး ၁ ပ့းတရူး ၃:၁, ၂, ၁၆ တက့ၢ်.) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပာ်လီၤတၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ် ဒ်သိးနဘူးနတံၢ်တဖၣ် ကထံၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အိၣ်ဒီးဟံၣ်မုာ်ဃီပၢၤ, အံးထွဲကွၢ်ထွဲ အဖိအလံၤဂ့ၤဂ့ၤ, အိၣ်မူဒ်လံာ်စီဆှံတၢ်ဘျၢအသိး ဒီးအတၢ်အိၣ်မူပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီန့ၣ်တက့ၢ်. ပဘူးပတံၢ်တဖၣ် မ့ၢ်တတူၢ်လိာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဘၣ်ဆၣ် ပသးခုဒိၣ်မးလၢ ပတၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်န့ၣ် မၤသးခုဝဲယဟိဝၤယွၤအသးအဃိလီၤ.

၁၅. ဒ်သိးပကဟးဆှဲး တၢ်တဲအါလိာ်သးတၢ်ဒီး ပဘူးပတံၢ်တဖၣ်အဂီၢ် ပကတဲာ်ကတီၤ ဆိပာ်ပသးကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၅ ကတဲာ်ကတီၤ ဆိပာ်စၢၤနသးတက့ၢ်. ဆိကမိၣ်ဆိတၢ်အိၣ်သးလၢ ကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်လၢ နၤဒီးနဘူးနတံၢ် အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်တက့ၢ်. ဒီးဆၢတဲာ်လီၤနသးလၢ နကမၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. (ကတိၤဒိ ၁၂:၁၆, ၂၃) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤလၢ အီးစတြ့လံယါ မၤဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. အမံၤပှၢ်ပိာ်ခွါန့ၣ် ထီဒါဝဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးတဘျီတခီၣ် အဝဲအသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တချုးလၢအဝဲသ့ၣ် ဆဲးလီတဲစိလၢအမံၤပှၢ်အိၣ်အခါ အဝဲဒီးအဝၤဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် သုတတဲဆၢဘၣ်အမံၤပှၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးအပူၤတဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အမံၤပှၢ်တဲသကိးဝဲကမုာ် ဒီးဟးဆှဲးဝဲ တၢ်ကတိၤလၢ ကကဲထီၣ်တၢ်တဲအါလိာ်သး ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကကတိၤတၢ်ယံာ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် ပာ်ပနီၣ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ.

၁၆. ဒ်သိးနသုတတူၢ်ဘၣ်လၢ နမၤသးအုးနဘူးနတံၢ်တဖၣ် အသးတဂ့ၤအဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤနၤလဲၣ်.

^၁၆ ဒ်သိးနကအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီး နဘူးနတံၢ်လၢ တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအညီထီဘိဘၣ်. တဘျီတခီၣ် မ့ၢ်လၢနအဲၣ်နဘူးနတံၢ်ဒီး နတအဲၣ်ဒိးမၤဘၣ်ဒိ အဝဲသ့ၣ်အသးဘၣ်အဃိ နမ့ၢ်တဲအါဘၣ်တၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ် နသးတမုာ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ထီဘိန့ၣ် နကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ နတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အသဟီၣ်ကဘၣ်ဆူၣ်န့ၢ်ဒံး နတၢ်အဲၣ်နဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ်လီၤ. ဖဲနဘူးနတံၢ်တဖၣ် ထံၣ်ဝဲဒ်န့ၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်လၢနဂီၢ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. နမၢဆူၣ်ပှၤဂၤလၢ ကတူၢ်လိာ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတသ့ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် နမၤထွဲယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဃိ ကဲဘျုးလၢနဂီၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် နဒုးသ့ၣ်ညါအဝဲသ့ၣ်သ့ဝဲလီၤ. ဒ်ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အသိး ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤစ့ၢ်ကီးလီၤ.—ယၡါယၤ ၄၈:၁၇, ၁၈.

၁၇, ၁၈. ဖဲနဟံၣ်ဖိဃီဖိတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ယဟိဝၤယွၤအခါ ဒ်သိးနတူၢ်တၢ်ကန့ၢ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤနၤလဲၣ်.

^၁၇ နဟံၣ်ဖိဃီဖိတဂၤဂၤ မ့ၢ်ဘၣ်တၢ်နီဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ မ့တမ့ၢ် အနီၢ်ကစၢ် မ့ၢ်ဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ တအဲၣ်ဒိးကဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလၢၤဘၣ်န့ၣ် နသးကဘၣ်ဒိဒိၣ်မးလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ နကတူၢ်ဘၣ်ဒ် ပှၤဆဲးနၤလၢဒီအသိးလီၤ. နလဲၤခီဖျိတၢ်အိၣ်သးလၢ အကီအခဲအံၤကသ့ဒ်လဲၣ်.

 ^၁၈ သးစၢၢ်ဆၢလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤတက့ၢ်. နမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဘၣ်ဒိသးဘၣ်ဒိဒ်န့ၣ်န့ၣ် နကဘၣ်မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လီၤ. ဖးလံာ်စီဆှံထီဘိ, ကတဲာ်ကတီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်အဂီၢ်, လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် ဒီးလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တက့ၢ်. တကးဒံးဘၣ် ဃ့ဘါထုကဖၣ်ဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒ်သိးကဟ့ၣ်နၤတၢ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢနလဲၤခီဖျိတၢ်ကီတၢ်ခဲအံၤ ကန့ၢ်အဂီၢ်တက့ၢ်. (ယူဒၤ ၂၀, ၂၁) နမၤဒ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အံၤအသိးလံ ဘၣ်ဆၣ် နသးဘၣ်ဒိ မ့ၢ်တလီၤမၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်. တဘၣ်ဟ့ၣ်အၡူတဂ့ၤ ဆဲးသးစၢၢ်ဆၢလၢ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဖံးတၢ်မၤတက့ၢ်. ယံာ်ထီၣ်ယံာ်ထီၣ်န့ၣ် နပၢၤနသးဒီး နတၢ်တူၢ်ဘၣ်ကန့ၢ်ဝဲလီၤ. ပှၤကွဲး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၃ စ့ၢ်ကီးလဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်အသးဒ်အံၤလီၤ. အဝဲတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ တဘျီတခီၣ်အဝဲကပၢၤဃာ် အတၢ်ဆိကမိၣ်ဒီး အတၢ်တူၢ်ဘၣ်န့ၣ်ကီဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် မၤစၢၤအီၤဒ်သိး အဝဲကက့ၤအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၃:၁၆, ၁၇) နၤစ့ၢ်ကီးနမၤဒ်န့ၣ်သ့ဝဲလီၤ.

၁၉. နတူၢ်လိာ်ယဟိဝၤယွၤအတၢ်သိၣ်ဃီၣ်န့ၣ် နပာ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့လၢ ကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၉ တူၢ်လိာ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်ဃီၣ်တက့ၢ်. ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အတၢ်သိၣ်ဃီၣ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢ ပှၤကိးဂၤဒဲးအဂီၢ်ဃုာ်ဒီး ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်နီဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်တဂၤ ဘၣ်တၢ်သိၣ်ဃီၣ်အီၤအခါ ပသးကဘၣ်ဒိဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်သိၣ်ဃီၣ်အံၤ ကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်သိး ကဟဲက့ၤလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. (ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၁၁ တက့ၢ်.) ဖဲအဝဲသ့ၣ်တဟဲက့ၤဒံးဘၣ်အခါ ပဘၣ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢအမ့ၢ် “သုတရ့လိာ်သုသး” ဒီးပှၤလၢအဘၣ်တၢ်နီဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၅:၁၁-၁၃) ပကမၤဒ်န့ၣ်အဂီၢ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအညီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ပကဘၣ်ဟးဆှဲး တၢ်ဆဲးကျိးဒီးအဝဲသ့ၣ်ခီဖျိလၢ လီတဲစိ, ဆှၢမဲးစ့း, ကွဲးလံာ်လၢအအိၣ်, အံမ့(လ်)ဒီး စိၣ်ၡဲၣ် မံဒံယါ (social media) န့ၣ်လီၤ.

၂၀. ပကဘၣ်ဆဲးမုၢ်လၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၂၀ မုၢ်လၢ်တၢ်ထီဘိတက့ၢ်. တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ် “မုၢ်လၢ်တၢ်ခဲလၢာ်” အဃိ ပမုၢ်လၢ်လၢ ပှၤလၢပအဲၣ်တဖၣ် ကဟဲက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၃:၇) နဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ ဘၣ်တၢ်နီဟးထီၣ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဂၤ နမ့ၢ်ထံၣ်လၢ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဂ့ၤထီၣ်န့ၣ် ဒ်သိးအကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤဒီး ကတူၢ်လိာ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ကွဲမုာ်လၢ “ဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူယအိၣ်တက့ၢ်” အဂီၢ် နဃ့ဘါထုကဖၣ်သ့ဝဲလီၤ.—ယၡါယၤ ၄၄:၂၂.

၂၁. နပိာ်ယ့ၣ်ၡူးအခံအဃိ နဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် မ့ၢ်ထီဒါနၤန့ၣ် နကြၢးမၤဒ်လဲၣ်.

^၂၁ ယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲလၢ ပကဘၣ်အဲၣ်အီၤအါန့ၢ်ဒံး ပအဲၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိန့ၣ်လီၤ. ဒီးယ့ၣ်ၡူး နာ်ဝဲလၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် မ့ၢ်ထီဒါအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဆၣ် ကဆဲးတီဒီးအီၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ နဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်မ့ၢ် ထီဒါနၤခီဖျိလၢ နပိာ်ယ့ၣ်ၡူးအခံအဃိန့ၣ် သန့ၤနသးလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်တက့ၢ်. ဒီးဒ်သိးနတူၢ်တၢ်ကန့ၢ်အဂီၢ် ဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢအအိၣ်တက့ၢ်. (ယၡါယၤ ၄၁:၁၀, ၁၃) ဒီးမ့ၢ်လၢနသ့ၣ်ညါလၢ နမၤသးခုယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးအသး ဒီးအဝဲသ့ၣ်ကဆိၣ်ဂ့ၤ နတၢ်သးတီအဃိ နကသးခုလီၤ.