ဖဲ ၁၉၂၃ နံၣ်န့ၣ် ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ ဝ့ၢ်ဟဲမၢၤ(စ်)ဝၢၣ် လၢသဝီ ယီၣ်(ခ်)စှၤ လၢကီၢ်အဲကလံးန့ၣ်လီၤ. ယကၠီအိၣ်တဂၤဒီး အမံၤလၢ ဘၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲယအိၣ် ၉ နံၣ်အခါ ယပၢ်ဟဲက့ၤစိၤဝဲ လံာ်တဘ့ၣ်လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ လၢအကမၣ်တဖၣ် လံၣ်အီၣ်လီအီၣ်ပှၤ ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်အဃိ ယပါဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲလံာ်အံၤဒိၣ်မးလီၤ. တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ်န့ၣ် တအိၣ်မူထွဲမၤထွဲဝဲဒ် အဝဲသ့ၣ်သိၣ်လိတၢ်အသိးဘၣ်အဃိ ယပၢ်တဘၣ်သးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. လၢခံစှၤကိးနံၣ်န့ၣ် ဘၤ အဲၣ်ခဲစၢၤ(န်) ဟဲလၢပဟံၣ်ဒီး အိးထီၣ်ပၠးပှၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ရၢၤသဖၢၤ အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤလၢ တၢ်ကလုၢ်ဒၢအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးပသ့ၣ်ညါလၢ ပှၤလၢအဟ့ၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲပှၤတဖုဃီဒီး ပှၤလၢအထုးထီၣ်လံာ်လၢ ယပါဖးဘၣ်ဝဲတဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယမိယပါကွဲမုာ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ဘၤ အဲၣ်ခဲစၢၤ(န်) လၢကဟဲအီၣ်တၢ်ဒီးပှၤကိးဟါဒဲး ဒီးအဝဲစံးဆၢက့ၤဝဲ ပတၢ်သံကွၢ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီးလံာ်စီဆှံအါမးန့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲကွဲမုာ်ပှၤလၢ ပကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်လၢ အအိၣ်ယံၤဒီးပဟံၣ်တစဲးန့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢခံ ပစးထီၣ်လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်ထီဘိ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် ပှၤမၤဝဲလၢ ဟဲမၢၤ(စ်)ဝၢၣ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်ဒီး ဟီၣ်ကဝီၤဒိၣ်အခ့အပှ့ၤ (ခဲအံၤဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်) ဟဲအိၣ်လၢပဟံၣ် ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအမၤပှၤလဲၤလၢညါလၢ အအိၣ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂၤတဖျၢၣ်န့ၣ် ဟဲအီၣ်သကိးတၢ်အီၣ်ဒီးပှၤလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ပှၤဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢယဂီၢ်လီၤ.

ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ပဟံၣ်ဖိဃီဖိစးထီၣ်မၤဝဲ စံပွါယ့ တခါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ယပါတဲဘၣ်ယကၠီလၢ “နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမၤပှၤလဲၤလၢညါန့ၣ် ပတမၤစံပွါယ့တခါအံၤလၢၤဘၣ်” ဒီးယကၠီတူၢ်လိာ်ဝဲလီၤ. ဖဲယကၠီအသးအိၣ် ၂၁ နံၣ်အခါ အဝဲဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ပူၤ ဒီးလဲၤမၤဝဲပှၤလဲၤလၢညါတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢခံ ခံနံၣ်န့ၣ် ယစးထီၣ်မၤပှၤလဲၤလၢညါ ဒီးဖဲန့ၣ်အခါ ယသးအိၣ် ၁၆ နံၣ်လီၤ. မုၢ်ဃုနံၤဒီး အိၣ်ဘှံးနံၤန့ၣ်ယလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဆၣ် မုၢ်တနံၤတုၤလၢ မုၢ်ယဲၢ်နံၤန့ၣ် အါတက့ၢ်ယဘၣ်လဲၤထဲတဂၤလီၤ. ပသူတၢ်ကလုၢ်ဒၢဒီး တၢ်အုၣ်အသးအခး လၢအအိၣ်ဒီး လံာ်စီဆှံအတၢ်ကစီၣ်လၢ အဖုၣ်ဒီးယိယိဖိန့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤဆိၣ်ဂ့ၤယၤ ဒီးဟ့ၣ်ယၤပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ အဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတကပၤန့ၣ်လီၤ. ယံာ်ထီၣ်ယံာ်ထီၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်အဘူးအတံၢ်တနီၤ နုာ်လီၤလၢတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. လၢခံတနံၣ်န့ၣ် ယၤဒီး မဲၤရံၤ ဟဲၡၢၤ ကဲထီၣ်ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီလီၤ. ပလီၤဘၣ်မူဒါလၢ တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤလဲၤတတုၤဒံးဘၣ် ကီၢ်ခၠဲၡံယၢၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်ဝဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးခံဘျီတဘျီအဃိ ပိာ်မုၣ်တဖၣ် ဘၣ်မၤဝဲ တၢ်မၤလၢ အဆီၣ်ထွဲ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲန့ၣ်အခါ  တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ်န့ၣ် ပဒိၣ်ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်အခွဲးလၢ တလိၣ်လဲၤဒုးတၢ်ဘၣ်အဃိ ပဆိကမိၣ်လၢ ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီတဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပဒိၣ်ကဟ့ၣ်ပှၤအခွဲးဒ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပဒိၣ်တပျဲဝဲဘၣ်အဃိ ပဘၣ်လဲၤအိၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤ ၃၁ သီလီၤ. လၢခံတနံၣ်ဖဲယပှဲၤထီၣ် ၁၉ နံၣ်အခါ မ့ၢ်လၢယတမၤတၢ်မၤလၢ အဆီၣ်ထွဲတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိ ယဘၣ်လဲၤထီၣ် ရူခံဘျီလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ပျဲဟဲက့ၤယၤခံဘျီလၢာ်လီၤ. ဖဲယထံၣ်ဘၣ်တၢ်ဒ်အံၤအခါ ယသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤအသးစီဆှံမၤစၢၤယၤ ဒီးဒုးဆူၣ်ထီၣ်ယဂံၢ်ယဘါလီၤ.—ယၡါယၤ ၄၁:၁၀, ၁၃.

အါသၢၤ မဲၣ်သယူၤဒီးယၤ ပထံၣ်လိာ်သးဖဲ ၁၉၄၆ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါဘၣ်လၢ အါသၢၤန့ၣ် တလဲၤကဲသုးဘၣ်အဃိ ဘၣ်လဲၤအိၣ်လၢဃိာ်ပူၤသၢလါဝံၤ ဟဲက့ၤထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲဟးထီၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤဝံၤ လဲၤမၤသကိးတၢ်ဒီး အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဒဲနံၤ(စ်) လၢအမ့ၢ်ပှၤလဲၤညါလီၤဆီလၢ ဟဲမၢၤ(စ်)ဝၢၣ် န့ၣ်လီၤ. လၢအဝဲသ့ၣ်အနီၢ်ဆံးလံၤလံၤန့ၣ် အပၢ်သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်အဃိ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဒိးဘျၢထံအခါ အသးစၢ်စၢ်ဖိဒံးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဒိးဘျၢထံဝံၤတယံာ်ဘၣ်ဒီး စးထီၣ်မၤပှၤလဲၤလၢညါ ဒ်သိးသိးလီၤ. ဒီးဒဲနံၤ(စ်) န့ၣ်လီၤဘၣ်မူဒါလၢ အၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်)အဃိ အါသၢၤ ဘၣ်အိၣ်တ့ၢ်ထဲတဂၤလီၤ. ဒီးအါသၢၤန့ၣ် အသူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လၢ ပှၤလဲၤလၢညါတၢ်မၤအဃိ ယမိယပါ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ကွဲမုာ်ဝဲ အါသၢၤလၢ ကဟဲအိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်လီၤ. ဖဲယဟဲက့ၤဟးလၢဟံၣ်အခါ ပအီၣ်တၢ်မ့ၢ်ဝံၤန့ၣ် ယၤဒီး အါသၢၤ ပသ့သကိးလီခီလီၤ. လၢခံယံာ်ထီၣ်ယံာ်ထီၣ်ဒီး ပကွဲးအိၣ်သကိးလိာ်သးလံာ်လီၤ. ဒီးဖဲ ၁၉၄၈ နံၣ်န့ၣ် အါသၢၤ ဘၣ်လဲၤအိၣ်ကဒီးလၢဃိာ်ပူၤသၢလါလီၤ. ဖဲ ၁၉၄၉ နံၣ်န့ၣ် ပဖျီပသး ဒီးပပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ် ပကဂုာ်ကျဲးစၢးမၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤန့ၣ်လီၤ. ပသူကျိၣ်စ့တဖၣ်သ့သ့ဘၣ်ဘၣ် ဒီးဒ်သိးပကန့ၢ်စ့အဂီၢ် ပသူပခွဲးလၢ ပကလဲၤဒဲးတၤသူတၤသၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤပှၤအဃိ ပဆဲးမၤပှၤလဲၤလၢညါသ့ဝဲလီၤ.

လၢခံတနံၣ်ဘျဲၣ်န့ၣ် ပလီၤဘၣ်မူဒါလၢ အၤရမါ ဒီးလၢနံရံၤ လၢအအိၣ်လၢ အၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်) ကလံၤစိးတကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၢ်ခံတီၤအံၤန့ၣ် အါတက့ၢ်အိၣ်ထဲ ပှၤခဲးသလ့းဖိလီၤ. အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အသးဆူၣ်လၢ အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအဂီၢ်ဒိၣ်မးအဃိ ဖဲပဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ပဘၣ်ပလီၢ်ပသးဒိၣ်မးလီၤ. ပမၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အဟံၣ် လၢအယံၤဒီးပအိၣ်တၢ်လီၢ် ၁၆ ကံလိမံထၢၣ် (အမံးလာ် ၁၀) န့ၣ်လီၤ. ပှၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် အိၣ်ဝဲဃိးဂၤလီၤ. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ပဘၣ်မံတ့ၢ်ဖဲန့ၣ် ဒီးပဘၣ်မံလၢ သ့ၣ်ဘၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢခံတဂီၤန့ၣ် ပအီၣ်ပသကိးတၢ်အီၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်လီၤ. ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ခဲအံၤဖဲတၢ်လီၢ်အဝဲန့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအိၣ်ဝဲအါမးအဃိ ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ.

ယကၠီဒီးအမါ လၤထံၤန့ၣ် လဲၤမၤပာ်စၢၤဝဲ ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီလၢ အၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်) ကလံၤစိး လၢပမဲာ်ညါလီၤ. ဖဲ ၁၉၅၂ နံၣ်န့ၣ် ပဝဲသ့ၣ်လွံၢ်ဂၤ ပလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ ဘဲလဖဲၣ် န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအသးဂ့ၤတဂၤ တူၢ်လိာ်ပှၤလၢအဟံၣ်အဃိ ပဝဲသ့ၣ်လွံၢ်ဂၤ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဖြဲၣ်(စ်) ဟယူၣ် လၢအမ့ၢ်တ့ၢ် ဝဲၤတြၢ် အခ့အပှၤလၢ ဘြံးတၢၣ်န့ၣ် ပလဲၤအိၣ်ဖဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဟါပတဲသကိး လံာ်လၢပှၤထုးထီၣ်ဝဲအသီ လၢအမ့ၢ် God’s Way Is Love န့ၣ်လီၤ. လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်အီၤလီၤဆီဒၣ်တၢ် လၢပှၤအၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်)ဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ဟယူၣ် တဲပၠးပှၤလၢ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ အဲရဲၤရံၤဖၢဘျံး တၢ်လီၢ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲခဲးသလ့းအဃိ ပကလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ် ကီဝဲလီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တအဲၣ်ဒိးလၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အိၣ်ဖဲန့ၣ်ဘၣ်အဃိ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဆီၣ်ထွဲပှၤဂၤလၢ ကမၤအၢမၤနး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လီၤ. ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဖြဲၣ်(စ်) တဲဝဲလၢ “ပလိၣ်အါထီၣ် ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးကါ ဒ်သိးခဲၣ်ဖ့တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ကရၤလီၤအသးလၢ ထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ.” * (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်တက့ၢ်.) ဖဲန့ၣ်အခါပတဲဘၣ်အီၤလၢ “ပကမၤလီၤ.”

 လၢ ဒၢဘလ့ၤ န့ၣ်တၢ်လီၢ်အိၣ်ဝဲတတီၤလၢ ပှၤလဲၤလၢညါတဖၣ် လဲၤအိၣ်ဝဲသ့ထီဘိန့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၢ်အဝဲန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် မၤရီၣ်တလဲၤ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီတဂၤ အဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ပဝဲစ့ၢ်ကီးပလဲၤအိၣ်ဖဲန့ၣ် တစိၢ်တလီၢ်လီၤ. ဒီးပဆါကွံာ် ပတၢ်ပီးတၢ်လီတနီၤလီၤ. ဒီးလၢခံ ပဝဲလွံၢ်ဂၤ ပဒိးထီၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ဘၤ အဆဲးကဲာ် ဒီးပလဲၤဃုပှ့ၤကါတခိၣ်လီၤ. ပပှ့ၤကါလၢပှၤသူတ့ၢ်ဝဲတခိၣ် ဘၣ်ဆၣ်ပနီကါတသ့ဘၣ်အဃိ ပမၢကါကစၢ်ဟဲဆှၢန့ၢ်ပှၤလီၤ. အါသၢၤဆ့ၣ်နီၤလၢလီၢ်မံခိၣ် ဒီးကၠီးလိအသးလၢ ကနီကါဒီတဟါကျၢၤလီၤ. လၢခံတဂီၤ ဖဲပဂုာ်ကျဲးစၢး နီထီၣ်ကါလၢပှၤပာ်ကါလီၢ်အခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် မ့လၢၤဒြဲး ဝ့လဲး (လၢခံအဝဲဖျီအသး ကၠီ(န်) ဘါ(ရ်)) လၢအမၤမံးၡ့ၣ်နရ့ၣ် တၢ်မၤတဂၤဟဲတုၤဝဲလီၤ. အဝဲနီကါသ့အဃိ နီလိပှၤကါန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအဝဲအတၢ်မၤစၢၤအဃိ ပလဲၤတၢ်သ့လံန့ၣ်လီၤ.

ခဲအံၤပကဘၣ်ဃုက့ၤတၢ်လီၢ်လၢ ပကအိၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်တအဲၣ်ဒိး ပကအိၣ်လၢ ဟံၣ်ကါဆံးဆံးဖိအပူၤဘၣ်မ့ၢ်လၢ ပှၤလၢအထီဒါတၢ်တဖၣ် ဟဲဒွဲၣ်အူထီၣ်ဝဲသ့အဃိလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပဟးဃုဟံၣ်လၢ ပကအိၣ်အဂီၢ် ဘၣ်ဆၣ်ပဃုတဘၣ်ဘၣ်. ဖဲနၤအဝဲန့ၣ် ပဝဲလွံၢ်ဂၤပဘၣ်မံလၢ ကါပူၤလီၤ. လၢခံတနံၤန့ၣ် ပထံၣ်ပှၤဆါ ဟံၣ်ကါလၢပှၤနီၢ်ကစၢ်တ့ထီၣ်ဝဲ (homemade trailer) လၢအအိၣ်ဒီးလီၢ်မံခံကထြၢ ခံဖျၢၣ်တခိၣ်လီၤ. ဒီးလ့ၣ်အဝဲအံၤကဲထီၣ်ပဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၤကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပလဲၤပာ်ကါလၢပှၤထူစံာ်ဖိတဂၤ အတၢ်လီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. ဒီးပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်အဂၤလၢ အယံၤဝဲ ၁၆ တုၤလၢ ၂၄ ကံလိမံထၢၣ် (၁၀-၁၅ မံးလာ်) န့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢခံပလဲၤသုးလီၢ်သုးကျဲလၢ တၢ်လီၢ်အဂၤ ဘၣ်ဆၣ် ပဟဲက့ၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ပပာ်တ့ၢ်လ့ၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.

လၢ အဲရဲၤ ရံၤဖၢဘျံး မုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးန့ၣ် ပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်တၢ်လၢ ဟံၣ်ကိးဖျၢၣ်ဒဲးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်လီၤ. ပနီၤလီၤဘၣ် လံာ်အဘ့ၣ် ၂၀,၀၀၀ ဒီးပဆှၢလီၤပှၤလၢအသးအိၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်အမံၤလၢ ဘြံးတၢၣ် အဝဲၤတြၢ်န့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤလၢအၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်)န့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး အိၣ်ဝဲလၢအကယၤတဖၣ်အဃိ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤတခါလီၤ.

စှၤနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပလီၤဘၣ်မူဒါလၢ ဝ့ၢ်လိဒိၣ် ကလံၤထံး တကပၤန့ၣ်လီၤ. ပလဲၤတုၤဖဲန့ၣ် စှၤကိာ်နွံဒီး ဘြံးတၢၣ် ဝဲၤတြၢ်ကိးထံၣ်ဝဲ အါသၢၤ ဒီးလၢခံတနံၤန့ၣ် မၢအလဲၤမၤကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်လီၤ. ပထီၣ်တၢ်မၤလိတနွံ ဒီးပဘၣ်လဲၤမၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်လၢ စကီးတလဲၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အါသၢၤ ကကတဲာ်ကတီၤဝဲ အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်တအိၣ်အါအါဘၣ် ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အိၣ်သးမ့ၢ်ကီထဲလဲၣ်ဂ့ၤ အါသၢၤန့ၣ်အသူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လၢ ကမၤလၢပှဲၤအမူဒါလီၤ. အဝဲအဒိအတဲာ်အံၤ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤဒိၣ်မး. ပမၤကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် တၢ်မၤန့ၣ်မုာ်ဒိၣ်မး. ပလီၤဘၣ်မူဒါလၢ တၢ်လီၢ်လၢပှၤလဲၤတတုၤဘၣ်အလီၢ် စှၤကိာ်နံၣ် ဒီးပရ့လိာ်ဘၣ်ပသးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလီၤ.

ဖဲ ၁၉၆၂ နံၣ်န့ၣ် အါသၢၤ ဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်အီၤလၢ ကလဲၤထီၣ် ကံးလဧးကၠိအဃိ ပကဘၣ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်ဖးဒိၣ်တခါလီၤ. ကၠိအံၤကယံာ်ဝဲအလါတဆံ ဘၣ်ဆၣ် ပှၤတကွဲမုာ်ယၤအဃိယလဲၤတသ့ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ပဆၢတဲာ်လၢ အါသၢၤ ကြၢးတူၢ်လိာ်ဝဲ တၢ်ကွဲမုာ်အံၤလီၤ. ဒီးဖဲန့ၣ် ယကဘၣ်အိၣ်တ့ၢ်ထဲတဂၤအဃိ ဝဲၤတြၢ် ဆှၢယၤဆူ ဟဲမၢၤ(စ်)ဝၢၣ် ဒ်ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီတဂၤအသိးလီၤ. လၢခံတနံၤဖဲ အါသၢၤ ဟဲက့ၤအခါ ပဘၣ်လဲၤမၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် တၢ်မၤလၢ စကီးတလဲၤ, ကီၢ်အဲကလံး ကလံၤစိးတကပၤဒီး အၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်) ကလံၤစိးတကပၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁၉၆၄ နံၣ်န့ၣ် အါသၢၤ ကဲထီၣ်ဝဲဝဲၤတြၢ် အခ့အပှၤလၢ အဲရဲၤ ရံၤဖၢဘျံး န့ၣ်လီၤ. လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ် ပမၤကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် တၢ်မၤမုာ်ဒိၣ်မးအဃိ ပကဘၣ်လဲၤအိၣ်လၢ ဘ့ၤသ့လးန့ၣ် ပဘၣ်ယိၣ်တၢ် လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ယမၤဘၣ်တၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးအဃိလီၤ. ယနာ်သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ နမ့ၢ်တူၢ်လိာ်မူဒါလၢ နတအဲၣ်ဒိးမၤဘၣ်သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤကဆိၣ်ဂ့ၤနၤလီၤ. လၢဘ့ၤသ့လးန့ၣ် ယမၤတၢ်မၤလၢရူ, တၢ်ဘိၣ်လံာ်လဲၢ်အလီၢ်, တၢ်ဖီအီၣ်တ့ၤအီၣ် ဒီးတၢ်မၤကဆှဲကဆှီတၢ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ပဘၣ်မၤဒံး ပှၤလဲၤတရံးအံးက့ၤကွၢ်က့ၤတၢ် အတၢ်မၤအဃိ ပထံၣ်ဘၣ်ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အါတီၤလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပထံၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် လဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတကပၤ ဒီးပသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအအိၣ်လၢ အၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်) တဖၣ်အဃိ ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ.

ဖဲ ၁၉၆၅ နံၣ်လၢ အၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်) ဝ့ၢ်ဒၢဘလ့ၤ အပူၤန့ၣ် ပှၤမၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် အဆိကတၢၢ်တဘျီလီၤ. * (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်တက့ၢ်.) ပှၤထီဒါတၢ်အိၣ်ဝဲဒီဒူၣ်ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ လဲၤအသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ် စးထီၣ်လၢအခီၣ်ထံးတုၤလၢအကတၢၢ်လီၤ. ပှၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အိၣ်ဝဲ ၃,၉၄၈ ဒီးပှၤဒိးဘျၢထံအိၣ်ဝဲ ၆၅ ဂၤလီၤ. ဒီးပှၤတမှံၤလၢ အအိၣ်ဟဲလၢ ထံကီၢ်အဂၤတဖၣ်အိၣ်ဝဲအဂၤ ၃,၅၀၀ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဟဲအိၣ်လၢ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ ဒၢဘလ့ၤ တဖၣ်အဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဟံၣ်ကစၢ်လၢ တူၢ်လိာ်အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်အလံာ် ကိးဂၤဒဲးလီၤ. ဒီးဟံၣ်ကစၢ်တဖၣ် ပတြၢၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် အလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအဂ့ၤအဃိလီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပှၤအၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်) ဖိတဖၣ်အတၢ်ထံၣ်လၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအဖီခိၣ် ဆီတလဲဝဲန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁၉၆၆ နံၣ်န့ၣ် အၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်) ကလံၤစိးဒီး ကလံၤထံး န့ၣ်အိၣ်ဝဲလၢ ဒၢဘလ့ၤအဝဲၤတြၢ် အတၢ်ပၢအဖီလာ်လီၤ. ဒီးပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဃိ လီၤဆီလိာ်အသးဒီး ပှၤအၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်)ဖိတဖၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢဖဲန့ၣ်အခါ ပှၤအၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်) ဖိတဖၣ် ကွၢ်တလီၤလိာ်အသး ခီဖျိလၢထံကီၢ်ဒီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ လီၤဆီလိာ်သးအဃိလီၤ. ပသးမုာ်ဒိၣ်မးလၢ ပထံၣ်ဘၣ်ပှၤ ခဲးသလ့း အါဂၤဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤသကိးဝဲ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအမ့ၢ်တ့ၢ် ဘျၢထံခရံာ်ဖိတဖၣ်အဃိလီၤ.

ဖဲ ၂၀၁၁ န့ၣ် ဘြံးတၢၣ် ဒီးအၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်) အဝဲၤတြၢ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖှိၣ်က့ၤအီၤအဃိ ပဘၣ်လဲၤအိၣ်က့ၤလၢ ဘ့ၤသ့လးလၢ ဝ့ၢ်လိဒိၣ်အပူၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ယဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢ အါသၢၤ အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်ဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အအိၣ်ဒီး ပၣ်က့စၣ် (Parkinson) တၢ်ဆါလီၤ. ဒီးဖဲ လါမ့ၤ ၂၀, ၂၀၁၅ န့ၣ် ယသးသမူတံၤသကိးလၢ အမၤသကိးတၢ်ဒီးယၤ ၆၆ နံၣ်တဂၤ သံကွံာ်ဝဲလီၤ.

ဖဲအပူၤကွံာ်စှၤကိးနံၣ်န့ၣ် ယသးဘၣ်ဒိဒိၣ်မးဒီးယသးလီၤစၢ်ဝဲလီၤ. လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် အါသၢၤမ့ၢ်ပှၤလၢအဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤထီဘိအဃိ ယသ့ၣ်နီၣ်ဘၣ်အီၤဒိၣ်မး. ဘၣ်ဆၣ်နမ့ၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ် တၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤန့ၣ် နကသုးဘူးအါထီၣ်နသးလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယသ့ၣ်ညါလၢ အါသၢၤ န့ၣ်ပှၤအဲၣ်ဘၣ်အီၤအါမးလီၤ. ယဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘၣ်ခီဖျိလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအအိၣ်လၢ အၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်), ဘြံးတၢၣ် ဒီးကီၢ်အမဲရကၤ တဖၣ်ဆှၢန့ၢ်ယၤ လံာ်ပရၢအဃိလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ယကၠီ ဒဲနံၤ(စ်) ဒီးအမါ မ့ဖၢၤ(စ်) ကွဲးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤလၢလံာ်ပရၢဒီး ယဖိဒိၣ်မုၣ် ရူၣ်(သ်) ဒီး ကၠူဒံၤ န့ၣ်မၤစၢၤယၤအါမးလီၤ.

လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ အဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ယၡါယၤ ၃၀:၁၈ လီၤ. ဖဲန့ၣ်တဲဝဲလၢ “ယွၤကအိၣ်ခိးဒ်သိးအကသးကညီၤသု, ဒီးမၤသးဒ်န့ၣ်ဒီး ကဂဲၤဆၢထၢၣ်ဒ်သိး အကသးအိၣ်သုလီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယွၤမ့ၢ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အကစၢ်လီၤ. ပှၤလၢအကွၢ်လၢ်အကျဲန့ၣ် ဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤဝဲခဲလၢာ်လီၤ.” လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ မၤမုာ်ထီၣ်ယသး မ့ၢ်လၢယသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤအိၣ်ခိးတၢ်လၢ တၢ်ဝံသးစူၤအပူၤ ဒ်သိးကမၤဘၣ်ဂီၢ်က့ၤဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်ကီခဲလၢာ် ဒီးကဟ့ၣ်ပှၤမူဒါလၢ လၢအလီၤသူၣ်ပိၢ်သးဝးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲယဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤ ယတၢ်လဲၤခီဖျိလၢအပူၤကွံာ်တဖၣ်အခါ ယထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ဒီးဆိၣ်ဂ့ၤဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလၢ အၣ်ယ့ၣ်လဲ(န်) န့ၣ်လီၤ. ဒီးယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယပၣ်ဃုာ်ဘၣ်လၢ တၢ်မၤအံၤအပူၤအဃိလီၤ. ပမ့ၢ်မၤတၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤမၢပှၤန့ၣ် အဝဲကဆိၣ်ဂ့ၤပှၤထီဘိ သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ.