၁. တၢ်အဲၣ်လၢအဆူၣ်ကတၢၢ် တကလုာ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ် တဲနၢ်ပၢၢ်တက့ၢ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)

ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ အဂံၢ်ခီၣ်ထံးလီၤ. (၁ ယိၤဟၣ် ၄:၇) လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ တၢ်အဲၣ်လၢအဆူၣ်ကတၢၢ်တကလုာ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ ကြံးအကျိာ်လၢ အကးဖ့ၤ (a·gaʹpe) လီၤ. တၢ်အဲၣ်တကလုာ်အံၤ ဟဲခီဖျိတၢ်မၤထွဲ တၢ်ဘျၢလၢအတီအလိၤတဖၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်အဲၣ်တကလုာ်အံၤန့ၣ် ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒီးတၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ပှၤဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢ တၢ်ကတိၤဧိၤဘၣ်. မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်အဲၣ်လၢ တကွၢ်ထဲအနီၢ်ကစၢ်အဘျုးဘၣ် ဒီးကမၤတၢ်လၢ ပှၤဂၤအဘျုးအဂီၢ်လီၤ. တၢ်အဲၣ်တကလုာ်အံၤ ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤတၢ်ဂ့ၤလၢပှၤဂၤအဂီၢ် ဒီးကဟ့ၣ်ပှၤတၢ်သူၣ်ခုသးခု ဒီးတၢ်သူၣ်မံသးမုာ်လီၤ.

၂, ၃. ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်လၢတကွၢ်ထဲ အနီၢ်ကစၢ်အဘျုးလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်.

^၂ တချုးလၢ ယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤနီၢ်အံၣ်အု ဒီးစီၤအၤဒၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်အဲၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ တ့လီၤဝဲဟီၣ်ခိၣ် ဒ်သိးပကမူအဂီၢ် တကးဒံးဘၣ် ဟ့ၣ်လီၤစ့ၢ်ကီးပှၤ တၢ်လၢပလိၣ်ဘၣ်ခဲလၢာ် ဒ်သိးပကသူၣ်ဖှံသးညီအဂီၢ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤတၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် တမ့ၢ်လၢအနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ် ဘၣ်. တ့လီၤဝဲလၢပဝဲခဲလၢာ်အဂီၢ်လီၤ. အဝဲတ့လီၤန့ၢ်ပှၤ တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဝံၤ တ့လီၤဝဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ဒီးဟ့ၣ်လီၤဝဲတၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ကအိၣ်မူဘၣ်လီၤထူလီၤယိာ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးအပူၤလီၤ.

^၃ လၢခံ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အဲၣ်အဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဂီၢ်လီၤ. ဖဲနီၢ်အံၣ်အု ဒီးစီၤအၤဒၣ် တဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်အခါဒၣ်လဲာ် ယဟိဝၤယွၤနာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အဖိအလံၤတနီၤန့ၣ် ကအဲၣ်အီၤအဃိ အဝဲရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤဝဲလၢ အဖိခွါ ကဟဲဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အသးလၢ တၢ်ပှ့ၤက့ၤအဂီၢ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၃:၁၅; ၁ ယိၤဟၣ် ၄:၁၀) စးထီၣ်ဖဲ ယဟိဝၤယွၤ အၢၣ်လီၤလၢကဟ့ၣ်လီၤ တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ်လီၤဂာ်ဒ် တၢ်ပှ့ၤက့ၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤဝံၤလံန့ၣ်လီၤ. ဒီးယဟိဝၤယွၤ မၤတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ အနံၣ် ၄,၀၀၀ ဝံၤအလီၢ်ခံ အဖိခွါ ဟဲလီၤတူၢ်သံအသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ. (ယိၤဟၣ် ၃:၁၆) ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤဒိၣ်ထဲအံၤအဃိ ပစံးဘျုးအီၤဒိၣ်မးလီၤ.

၄. ပှၤတလၢတပှဲၤတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်လၢတကွၢ်ထဲအနီၢ်ကစၢ်အဘျုးသ့န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဒ်လဲၣ်.

^၄ ပတလၢတပှဲၤဘၣ်အဃိ မ့ၢ်ပပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်လၢ တကွၢ်ထဲ ပနီၢ်ကစၢ်အဘျုးကသ့ဧါ. သ့ဝဲလီၤ. ယဟိဝၤယွၤတ့လီၤပှၤဒ် အဂီၤဒၣ်ဝဲန့ၣ် အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ တ့လီၤပှၤဃုာ်ဒီး တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကကွၢ်လိမၤဒိးအီၤလီၤ. ပကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်လၢတကွၢ်ထဲပနီၢ်ကစၢ်အဘျုးန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအညီထီဘိဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့ဝဲလီၤ. စီၤဟ့းဘ့းလး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်အဲၣ်လၢတကွၢ်ထဲအနီၢ်ကစၢ်အဘျုး ခီဖျိလုၢ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢအအိၣ်ဒီးအီၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၄:၃, ၄) စီၤနိအၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်အဲၣ်လၢ တကွၢ်ထဲအနီၢ်ကစၢ်အဘျုး ခီဖျိအဝဲဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ပှၤလၢတဒိကနၣ်အီၤတဖၣ်အအိၣ် အနံၣ်ဖးယံာ်ညါလီၤ. (၂ ပ့းတရူး ၂:၅) စီၤအၤဘြၤဟၣ် စ့ၢ်ကီးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အအဲၣ်ယွၤအါန့ၢ် အအဲၣ်တၢ်အဂၤခဲလၢာ် ခီဖျိဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်ဝဲ အဖိခွါစီၤအံၤစဲးလီၤ. (ယၤကိာ် ၂:၂၁) ဒ်ယွၤအခ့အပှၤလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်သးတီတဖၣ်အသိး မ့ၢ်ကီလၢပဂီၢ်ဒၣ်လဲာ် ပအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလီၤ.

၅. ပပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ်ကသ့လၢ ကျဲဒ်လဲၣ်.

^၅ လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ် တဘၣ်မ့ၢ်ထဲ “တၢ်ကတိၤ ဒီးပျ့ၤဧိၤန့ၣ်တဂ့ၤ. မ့မ့ၢ်လၢတၢ်မၤ, ဒီးလၢတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတက့ၢ်.” (၁ ယိၤဟၣ် ၃:၁၈) မ့ၢ်လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ ပပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်လၢတၢ်ကတိၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်ဧါ. တမ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၄:၁၈) အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ ထဲလၢပတဲလၢ ပထးခိၣ်လၢ “ယအဲၣ်နၤ” န့ၣ်တလၢပှဲၤဒံးဘၣ်. ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ တၢ်မၤလီၤ. အဒိ, ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ကအီၣ်ကအီ ဒီးကကူကသိးအဂီၢ် မ့ၢ်တလၢတလီၢ်ဘၣ်န့ၣ် ထဲပတဲလၢ ပသးကညီၤဘၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် တလၢပှဲၤဒံးဘၣ်. (ယၤကိာ် ၂:၁၅, ၁၆) ဒ်န့ၣ်အသိး မ့ၢ်လၢပအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပှၤလၢပဃၢၤတဖၣ်အဃိ ပတဃ့ထုကဖၣ်ထဲလၢ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ ကအါထီၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. ပနီၢ်ကစၢ်စ့ၢ်ကီး ပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဆူၣ်ဆူၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤလီၤ.—မးသဲ ၉:၃၈.

၆, ၇. (က) တၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) တၢ်အဲၣ်အတူးန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ် ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်.

^၆ တၢ်မၢဖိပီလူး တဲဝဲလၢ ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ် “လၢတၢ်မၤ, ဒီးလၢတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ” လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပတၢ်အဲၣ်န့ၣ်ကဘၣ် “ပူၤဖျဲးဒီး တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ” မ့တမ့ၢ် တၢ်ပာ်မၤအသးလီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၂:၉; ၂ ကရံၣ်သူး ၆:၆) တဘျီတခီၣ် ပှၤတဂၤဖျါလၢအဝဲပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အတၢ်အဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်အနီၢ်ကီၢ်ဧါ, မ့ၢ်အသူၣ်ဘျၢအသးဘျၢဧါ. ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ဒ်အံၤလဲၣ်. တၢ်အဲၣ်လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်အဲၣ်ဘၣ်. တၢ်အဲၣ်အတူးန့ၣ် အဘျုးတအိၣ်နီတစဲးဘၣ်.

 ^၇ ပကတဲသကိး တၢ်အဒိတနီၤလၢ အဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အဲၣ်အတူးန့ၣ်လီၤ. လၢဧ့ၤဒ့ၣ်တၤသၣ်လီၢ်အပူၤန့ၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ် ပာ်မၤအသးဒ်သိး အအဲၣ်နီၢ်အံၣ်အု ဒီးအအဲၣ်ဒိးတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢအဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢအမၤဝဲန့ၣ် အိၣ်ဒၣ်အဝဲပာ်မၤအသးလီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၃:၄, ၅) ဖဲစီၤဒၤဝံးကဲစီၤပၤအခါ အတံၤသကိးအိၣ်ဝဲတဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ် စီၤအဃံသဖ့ၤလးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် စီၤအဃံသဖ့ၤလးန့ၣ် ကူၣ်အၢဝဲစီၤဒၤဝံး ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်အဘျုးအဂီၢ်လီၤ. တၢ်လၢအဝဲမၤဝဲတဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အဝဲတမ့ၢ်တံၤသကိးနီၢ်နီၢ်ဘၣ်. (၂ ၡမူၤအ့လး ၁၅:၃၁) မုၢ်မဆါတနံၤအံၤစ့ၢ်ကီး ပှၤလၢအစူးကွံာ်ညိကွံာ် တၢ်နာ်ဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ်သူဝဲ “တၢ်ကတိၤဂ့ၤ ဒီးတၢ်စံးထီၣ်ပတြၢၤလီၤ.” (ရိမ့ၤ ၁၆:၁၇, ၁၈) အဝဲသ့ၣ်ပာ်မၤအသးဒ်သိး အသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ပှၤဂၤလီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢ အကွၢ်ထဲအနီၢ်ကစၢ်အဘျုးလီၤ.

၈. ပကြၢးသံကွၢ်လီၤပသးလၢ တၢ်သံကွၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၈ တၢ်အဲၣ်အတူးန့ၣ် ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်တၢ်အဃိ မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤမဲာ်ဆှးဒိၣ်မးလီၤ. ပကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်ပှၤဂၤ မ့ၢ်န့ၢ်သနာ်က့ ပကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် ယဟိဝၤယွၤတန့ၢ်ဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲဒၣ် ပှၤလၢအပာ်မၤအသးတဖၣ်န့ၣ်ကဘၣ် “တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤနးကတၢၢ်” လီၤ. (မးသဲ ၂၄:၅၁, nwt) ပမ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်အဃိ ပတအဲၣ်ဒိးမ့ၢ်ပှၤလၢအပာ်မၤအသး နီတဘျီဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဘၣ်သံကွၢ်လီၤပသးလၢ ‘ယတၢ်အဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်အမ့ၢ်အတီဧါ မ့တမ့ၢ် ယကွၢ်ထဲယနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ် ဒီးမ့ၢ်ယလံၣ်အီၣ်လီအီၣ်တၢ်ဧါ.’ ခဲအံၤပကသမံသမိးကွၢ် ကျဲခွံဘိလၢ ပပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်လၢတအိၣ်ဒီး “တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ” ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

၉. တၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၉ ပှၤဂၤမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါ သနာ်က့ မၤစၢၤပှၤဂၤလၢ တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်အပူၤတက့ၢ်. ပှၤဂၤမ့ၢ်တထံၣ်သနာ်က့ ပကြၢးမၤစၢၤပှၤဂၤလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒီးတၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်အပူၤလီၤ. (ဖး မးသဲ ၆:၁-၄ တက့ၢ်.) ဖဲစီၤအနၤနံ ဒီးနီၢ်စးဖံးရး ဟ့ၣ်မၤဘူၣ်တၢ်အခါ အဝဲသ့ၣ်တအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဘျၢသးဘျၢဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကဆိကမိၣ်ဒိၣ်အီၤအဃိ တဲလံၣ်တဲလီဝဲလၢ အဟ့ၣ်မၤဘူၣ်ဝဲ တၢ်လၢအဆါဝဲန့ၢ်ခဲလၢာ်လီၤ. ခီဖျိအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်အံၤအဃိ ဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၅:၁-၁၀) ပမ့ၢ်အဲၣ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်န့ၣ် ပှၤဂၤမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါသနာ်က့ ပကသးအိၣ်မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လီၤ. ပဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ ပှၤလၢအမၤစၢၤ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် လၢအကတဲာ်ကတီၤဝဲ နီၢ်သးတၢ်အီၣ်တဖၣ်အအိၣ်သ့ဝဲလီၤ. အဝဲသ့ၣ်တအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကဆိကမိၣ်ဒိၣ်အီၤဘၣ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်တတဲဘၣ် ပှၤဂၤလၢတၢ်လၢအမၤဝဲတဖၣ်ဘၣ်.

၁၀. ပပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ယူးယီၣ်ပာ်ကဲပှၤဂၤကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ယူးယီၣ်ပာ်ကဲပှၤဂၤတက့ၢ်. (ဖး ရိမ့ၤ ၁၂:၁၀ တက့ၢ်.) ယ့ၣ်ၡူး ယူးယီၣ်ပာ်ကဲ အတၢ်မၢဖိတဖၣ် ခီဖျိသ့န့ၢ်ဝဲ အဝဲသ့ၣ်အခီၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၃:၃-၅, ၁၂-၁၅) ပကြၢးဂုာ်ကျဲးစၢး အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးမၤစၢၤပှၤဂၤ ဒ်ယ့ၣ်ၡူးအသိးလီၤ. တချုးလၢတၢ်မၢဖိတဖၣ် န့ၢ်ဘၣ်သးစီဆှံဒံးဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တနၢ်ပၢၢ်တၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲတဖၣ် အဂ့ၢ်ဘၣ်. (ယိၤဟၣ် ၁၃:၇) ပမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢအလီၤဆီ, ပအိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢ အပတီၢ်ထီ မ့တမ့ၢ် ပမ့ၢ်ကဲဒိၣ်ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ယူးယီၣ်ပာ်ကဲပှၤဂၤန့ၣ် ပတဆိကမိၣ်လၢ ပဂ့ၤန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. (ရိမ့ၤ ၁၂:၃) ဖဲပှၤဂၤဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်စံးပတြၢၤအခါ ပကသးခုဃုာ်ဒီးအီၤလီၤ. ပမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပကြၢးဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်စံးပတြၢၤဒၣ်လဲာ် ပတကြၢးသးက့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်.

၁၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်စံးပတြၢၤပှၤဂၤလၢ တၢ်သူၣ်ဘျၢသးဘျၢအပူၤလဲၣ်.

 ^၁၁ စံးပတြၢၤပှၤဂၤလၢ တၢ်သူၣ်ဘျၢသးဘျၢအပူၤတက့ၢ်. ဃုတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ဒ်သိး နကစံးပတြၢၤပှၤဂၤတက့ၢ်. ပဝဲခဲလၢာ် ပသ့ၣ်ညါလၢ တၢ်စံးပတြၢၤန့ၣ် “မၤထီၣ်မၤထီ” လိာ်သးတဂၤဒီးတဂၤလီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၄:၂၉) ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ်တဲတၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ဘျၢသးဘျၢအပူၤ ဒီးတဘၣ်မ့ၢ်ထဲလၢ ပကတဲမုာ်ပှၤနၢ်ဘၣ်. တၢ်လၢမ့ၢ်တအိၣ်လၢ ပသးပူၤဘၣ်န့ၣ် ပတကြၢးတဲဘၣ်. ဒီးအလီၢ်မ့ၢ်အိၣ်လၢ ပကဘၣ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ပှၤဂၤန့ၣ် ပတဘၣ်ဟးဆှဲးပမူဒါဘၣ်. (ကတိၤဒိ ၂၉:၅) ပပတြၢၤပှၤဂၤဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်က့ၤတဲအီၣ်အဂ့ၢ်လၢ အလီၢ်ခံန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ပပာ်မၤပသးလီၤ. စီၤပီလူးအတၢ်အဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ်လီၤ. ဖဲအဝဲကွဲးလံာ်ပရၢလၢ ခရံာ်ဖိလၢ အအိၣ်လၢကရံၣ်သူးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်အအိၣ်အခါ အဝဲစံးပတြၢၤဝဲ တၢ်မၤဂ့ၤလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲန့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၁:၂) ဘၣ်ဆၣ် ဖဲခရံာ်ဖိတဖၣ်အံၤ လိၣ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အခါ အဝဲဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲလၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ ဒီးတဲနၢ်ပၢၢ်ဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ.—၁ ကရံၣ်သူး ၁၁:၂၀-၂၂.

၁၂. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်တူၢ်လိာ်တမှံၤတပျီၤန့ၣ် ပကြၢးသံကွၢ်လီၤပသးဒ်လဲၣ်.

^၁၂ သးအိၣ်တူၢ်လိာ် တမှံၤတပျီၤတက့ၢ်. ယဟိဝၤ မၢပပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အဖီခိၣ်လီၤ. (ဖး ၁ ယိၤဟၣ် ၃:၁၇ တက့ၢ်.) ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ်တူၢ်လိာ်တမှံၤတပျီၤလၢ တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်နီၢ်နီၢ်လီၤ. ပကဘၣ်သံကွၢ်လီၤပသးလၢ– ‘မ့ၢ်ယကွဲမုာ်ထဲ ယတံၤသကိး ဒီးပှၤလၢယထံၣ်အီၤလၢအရ့ဒိၣ် လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဖၣ်လီၤဧါ. မ့ၢ်ယကွဲမုာ်ထဲ ပှၤလၢယထံၣ်လၢ အမၤစၢၤက့ၤယၤသ့တဖၣ်လီၤဧါ. မ့မ့ၢ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ယတသ့ၣ်ညါအီၤဂ့ၤဂ့ၤ ဒီးမၤစၢၤက့ၤယၤတသ့တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ယပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ အဝဲသ့ၣ်အဖီခိၣ်စ့ၢ်ကီးဧါ.’ (လူၤကၣ် ၁၄:၁၂-၁၄) ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်အိၣ်သးတခါအံၤတက့ၢ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ မ့ၢ်လိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤ ခီဖျိလၢအဆၢတဲာ်တၢ်ကမၣ်အဃိန့ၣ် မ့ၢ်နကမၤစၢၤအီၤဧါ. မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢပကွဲမုာ်အီၤတဖၣ် မ့ၢ်တစံးဘျုးပှၤဘၣ်န့ၣ် ပကမၤဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ စံးဘၣ်ပှၤလၢ– “တၢ်ကဒူးကဒ့ၣ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီး တူၢ်ထံၣ်တူၢ်တမှံၤလိာ်သုသးတက့ၢ်.” (၁ ပ့းတရူး ၄:၉) ပမ့ၢ်ဟ့ၣ်တၢ်လၢတၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်န့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သးခုလီၤ.—မၤတၢ် ၂၀:၃၅.

၁၃. (က) ပကြၢးပာ်ဖျါအါထီၣ် တၢ်ဝံသးစူၤလၢ ဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်. (ခ) ပမၤစၢၤပှၤလၢ အဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်တဖၣ် ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၃ မၤစၢၤပှၤလၢအဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်တက့ၢ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ “ပှၤလၢအဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်တဖၣ်န့ၣ်, မၤစၢၤအီၤတက့ၢ်. ဝံသးစူၤပှၤခဲလၢာ်တက့ၢ်.” ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ပအိၣ်ဒီး တၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ်လီၤ. (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁၄) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် အဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်လၢနီၢ်သးတခီလီၤ. လၢခံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အနီၢ်သးအဂံၢ်ဆူၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤတနီၤနီၤန့ၣ် ပကဘၣ်ဆဲးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဝံသးစူၤ ဒီးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ. ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် သ့ခီဖျိ ပသူလံာ်စီဆှံဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤ, ပကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီးပှၤ မ့တမ့ၢ် ဖဲအဝဲသ့ၣ် တဲတၢ်အခါ ပဒိကနၣ်န့ၢ်အီၤလၢ တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်အပူၤလီၤ. ဒီးပတကြၢးကွၢ်တခီတၢၤထဲ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် “အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ” မ့တမ့ၢ် “အတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်” ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါလၢ ပဝဲခဲလၢာ်န့ၣ် ဒ်ပတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါအိၣ်ဝဲအသိး ပတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်  အိၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်မၢဖိပီလူးစ့ၢ်ကီး အၢၣ်လီၤဝဲလၢအဝဲအိၣ်ဒီး တၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၁၂:၉, ၁၀) ပဝဲခဲလၢာ် ပလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤ ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤလီၤ.

၁၄. ဒ်သိးပကအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်အဂီၢ် ပကြၢးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၄ မၤဃူမၤဖိးတၢ်တက့ၢ်. ပအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် ဒိၣ်မးလီၤ. ပမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ ပှၤနၢ်ပၢၢ်ကမၣ်ပှၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤမၤပှၤတတီတလိၤဘၣ်ဒၣ်လဲာ် ပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဃူမၤဖိးတၢ်ဒီးပှၤဂၤလၢအဆိအချ့လီၤ. (ဖး ရိမ့ၤ ၁၂:၁၇, ၁၈ တက့ၢ်.) ပမ့ၢ်မၤဘၣ်ဒိ ပှၤတဂၤဂၤအသးန့ၣ် ပကဘၣ်ဃ့ဝံသးစူၤအီၤလၢ တၢ်သူၣ်ဘျၢသးဘျၢအပူၤလီၤ. အဒိ, ပကတဲအီၤလၢ “နတူၢ်ဘၣ်ဒ်အံၤအဃိ ယသးတမုာ်ဘၣ်” အလီၢ်, ပမ့ၢ်အၢၣ်လီၤပတၢ်ကမၣ် ဒီးတဲအီၤလၢ “ယတဲကမၣ်ဘၣ်နၤအဃိ ဝံသးစူၤယၤနီၤ” န့ၣ်ကဂ့ၤဝဲလီၤ. တၢ်ဃူတၢ်ဖိးန့ၣ် အရ့ဒိၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီအပူၤလီၤ. ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤခံဂၤ လၢပှၤမဲာ်ညါန့ၣ် ပာ်မၤအသးဒ်သိး အဲၣ်လိာ်အသးဒိၣ်မး ဘၣ်ဆၣ် လၢပှၤလီၢ်ခံတခီ အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်တတဲလိာ်အသးတၢ်ဘၣ်, မ့ၢ်တဲဆါလိာ်အသး မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်မၤဆါလိာ်အသးန့ၣ် ကမၣ်ဝဲလီၤ.

၁၅. ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်နီၢ်နီၢ် ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၅ ပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်တက့ၢ်. ပှၤတဂၤဂၤ မ့ၢ်မၤကမၣ်ပှၤန့ၣ် ပကပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ် ဒီးပတစၢဃာ်အတၢ်ကမၣ်ဘၣ်. ပှၤလၢတသ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အမၤကမၣ်ဘၣ်ပှၤတဖၣ်ဒၣ်လဲာ် ပကြၢးပျၢ်အတၢ်ကမၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံ စံးဝဲလၢ “ကီၤသုသးသကိးသကိးလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤသတးဒီး, ဂုာ်ဟံးဃာ်သုသးတဖျၢၣ်ဃီ လၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိး အတၢ်စၢဃာ်အပူၤတက့ၢ်” အဃိ ပကဘၣ်ပျၢ်ပှၤဂၤ အတၢ်ကမၣ်လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၄:၂, ၃) ပမ့ၢ်ပျၢ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ် တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် မၤကမၣ်တ့ၢ်ပှၤတဖၣ် ပတဆိကမိၣ်အီၤလၢၤဘၣ်. တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ် “တဆိကမိၣ်ဘၣ် တၢ်အၢတၢ်သီဘၣ်.” (၁ ကရံၣ်သူး ၁၃:၄, ၅) ပမ့ၢ်စၢဃာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်ကဟးဂီၤ တကးဒံးဘၣ် ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး ဟးဂီၤဝဲသ့လီၤ. (မးသဲ ၆:၁၄, ၁၅) ဖဲပဃ့ဘါထုကဖၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤတဂၤဂၤလၢအမၤကမၣ်ပှၤအဂီၢ်အခါ မ့ၢ်ဒၣ်ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပျၢ်ကွံာ်အတၢ်ကမၣ်နီၢ်နီၢ်လီၤ.—လူၤကၣ် ၆:၂၇, ၂၈.

၁၆. ဖဲပဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလီၤဆီလၢ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤပူၤအခါ ပကြၢးအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒ်လဲၣ်.

 ^၁၆ တူၢ်ဆါနသးလၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်တက့ၢ်. ဖဲပဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလီၤဆီလၢ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤအပူၤအခါ ပပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ် သ့ခီဖျိ ပမၤထွဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢအမ့ၢ် “မ်ပှၤသုတဃုအတၢ်ဒၣ်ဝဲနီတဂၤတဂ့ၤ. မ်အဃုပှၤဂၤအတၢ်ကိးအဂၤဒဲးတက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၀:၂၄) အဒိ, လၢကဝီၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် ပှၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ကတူၢ်လိာ်ပှၤတမှံၤတဖၣ် အဝဲသ့ၣ်နုာ်လီၤဘၣ်ဆိလၢပှၤမဲာ်ညါအဃိ မ့ၢ်အဲၣ်ဒိးဟံးန့ၢ်ဝဲ လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤလၢအဂ့ၤကတၢၢ်လၢ အဝဲဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ်မၤဝဲသ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ် တမၤဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဟံးန့ၢ်ဝဲတၢ်လီၢ်လၢ ပှၤတအဲၣ်ဒိးဆ့ၣ်နီၤအါအါဘၣ် ဒီးတၢ်လီၢ်လၢ အဘူးဒီးအလီၤဘၣ်မူဒါန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်အံၤအဃိ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်အဲၣ်လၢတကွၢ်ထဲ အနီၢ်ကစၢ်အဘျုးန့ၣ်လီၤ. ပကွၢ်လိမၤဒိးအဝဲသ့ၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.

၁၇. တၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ် ပှၤလၢအမၤဘၣ်တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်လၢ ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၇ တဲဖျါထီၣ် တၢ်ကမၣ်လၢနမၤခူသူၣ်အီၤတဖၣ် ဒီးမၤအီၤလၢၤတဂ့ၤ. ခရံာ်ဖိတနီၤန့ၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မဲာ်ဆှး မ့တမ့ၢ် တအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤဂၤအသးကဘၣ်ဒိအဃိ အဝဲသ့ၣ်ပာ်ခူသူၣ်ဝဲ တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်လၢ အမၤဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၂၈:၁၃) ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢအမၤကမၣ်တၢ်တဂၤ မ့ၢ်ပာ်ခူသူၣ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ကမၤဘၣ်ဒိအနီၢ်ကစၢ် တကးဒံးဘၣ် ပှၤအဂၤတဖၣ်ကဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဘၣ်ဒိသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်. ဘၣ်ဒိဝဲသ့ခီဖျိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံတအိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤလၢၤဘၣ် ဒီးလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိးတအိၣ်လၢၤဘၣ်. (အ့းဖ့းစူး ၄:၃၀) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ခရံာ်ဖိလၢအမၤဘၣ် တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်တဂၤန့ၣ် တၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ် ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အီၤလၢ ကတဲဖျါထီၣ်အတၢ်ကမၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်အအိၣ် ဒီးဃ့တၢ်မၤစၢၤန့ၣ်လီၤ.—ယၤကိာ် ၅:၁၄, ၁၅.

၁၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်လဲၣ်.

^၁၈ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါခဲလၢာ်အကျါ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၃:၁၃) တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ် မၤစၢၤပှၤဂၤ ဒ်သိးကသ့ၣ်ညါလၢ ပမ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်နီၢ်နီၢ် ဒီးပမ့ၢ်ပှၤလၢအကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤလၢအမ့ၢ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ်လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၅:၁, ၂) စီၤပီလူးတဲဝဲလၢ ယတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံမ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီး ယမ့ၢ်တၢ်ကလီကလီလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၃:၂) ပဝဲကိးဂၤဒဲး မ်ပဆဲးပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ တမ့ၢ်ထဲလၢ “တၢ်ကတိၤ” ဧိၤဘၣ် “လၢတၢ်မၤ, ဒီးလၢတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ” န့ၣ်တက့ၢ်.