တၢ်အိၣ်မူ တၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်
ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤယတၢ်ဆၢတဲာ် ထူးထူးတီၤတီၤ
ဖဲ ၁၉၃၉ န့ၣ်ပပၢၢ်ထီၣ်လၢ ဖးဖီမုၢ်ဒီးပလဲၤနီကါဆူ ဝ့ၢ်ကၠီပျ့ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤ, မံစူရံၤ မုၢ်နုာ်ကလံၤထံးတခီလီၤ. ပလဲၤတၢ်ကယံာ်ဝဲတနၣ်ရံၣ်ဘျဲၣ်လီၤ. ဖဲပလဲၤတုၤခါ ပဟးတဟံၣ်ဘၣ်တဟံၣ် ဒီးပပာ်လီၤ လံာ်ဖိတဖၣ်ဆူ ပဲတြီတဖၣ်အခီၣ်ထံး ကစုဒုလီၤ. ဖဲပဟးပာ်လီၤလံာ်ဝံၤတဘျီဃီန့ၣ် ပနုာ်လီၤလၢကါပူၤဒီး ပနီထီၣ်ကါဆူ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အဂၤတဖၣ်အအိၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ မုၢ်ဘူးကဝါထီၣ်လံ. ဘၣ်မနုၤအဃိ နံၤအဝဲန့ၣ်ပဘၣ်မၤတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ တချုးလၢ မုၢ်ဟဲထီၣ်အခါ ဒီးပဘၣ်ဟးထီၣ်လၢ လီၢ်ကဝီၤအပူၤ ချ့ချ့န့ၣ်လဲၣ်. ယကတဲဖျါထီၣ်န့ၢ်သု လၢခံလီၤ.
ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲ ၁၉၃၄ ဒီးဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ယမိၢ်ယပၢ် ဖြဲး ဒီး အဲၣ်နၤ မိလိဟဲန့ၣ် ကဲတ့ၢ်ဝဲလံာ်စီဆှံကၠိဖိ (ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး) အိၣ်လံအနံၣ် ၂၀ လံ. ယမိယပါ သိၣ်လိယၤဒ်သိး ယကအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤအဃိ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ပအိၣ်ဖဲ သဝီဖါစဲၤ(စ်) လၢအအိၣ်လၢ ခဲဆဲၣ်(စ်) မုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ကိးဂၤဒဲးဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပှၤဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်လီၤ. ပဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်န့ၣ် ပပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဒီးထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ထီဘိလီၤ. ဖဲ မုၢ်ဃုနံၤဟါခီန့ၣ် ညီနုၢ်ပမၤ “တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် လၢကျဲပူၤ” ဒီးခဲအံၤန့ၣ် ပကိးအီၤလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်အမဲာ်ညါလီၤ. တဘျီတခီၣ်ပလီၤဘှံး, ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒ်အံၤ ဝံၤဝဲအခါ ပပါဒုးအီၣ်ပှၤ အဲးစခြ့ (ice cream) လီၤ.
ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် ဆံးဘၣ်ဆၣ် ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤလီၢ်ကဝီၤ အိၣ်ဝဲဖးလဲၣ်, ပၣ်ဃုာ်ဒီး သဝီဆံးဆံးဖိတဖၣ် ဒီးပှၤအိၣ်လၢ စံာ်ပျီတဖၣ်လီၤ. ပှၤမၤအီၣ်စံာ်ဖိတနီၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဟံးန့ၢ်ပလံာ်ဒီး ဟ့ၣ်ပှၤစ့တန့ၢ်ဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ပှၤ အတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်, ဆီဒံၣ်တဖၣ် (ထုးထီၣ်ဝဲလၢ အထြဲပူၤလၢ အဒံၣ်လီၤသီသီ) မ့တမ့ၢ် ဆီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢလံာ်လဲၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ယပါဟ့ၣ်ပာ်စၢၤစ့ဝံၤလံအဃိ ပအီၣ်တၢ်လၢပှၤဟ့ၣ်လီၤတဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ခဲၣ်ဖ့
ယမိယပါအိၣ်ဒီး တၢ်ကလုၢ်ဒၢလၢ ပှၤသူအီၤလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ. ယနီၢ်ဆံးအဃိ ယသူအီၤတသ့ဒံးဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ် ဖဲယမိယပါလဲၤလၢ တၢ်က့ၤကဒါက့ၤဒီး အပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် အအိၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်အိးထီၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ရၢၤသဖၢၤအတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် လၢကလုၢ်ဒၢန့ၣ် ယမၤစၢၤအီၤမုာ်ဒိၣ်မးလီၤ.
ယမိ, ယပါဒီးယၤ ပအိၣ်လၢ တၢ်ကလုၢ်အကါမဲာ်ညါ
ယပါထီထီၣ်ဝဲ စဲးမၤဒိၣ်ထီၣ်တၢ်ကလုၢ်လၢ အကါလၢအမ့ၢ် 1936 Ford အဖီခိၣ်လီၤ. ကါအံၤ ပကိးအီၤလၢ တၢ်ကလုၢ်အကါဒီး ကဲဘျုးလၢ ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအဂီၢ်ဒိၣ်မး. အဆိကတၢၢ်န့ၣ် ပအိးထီၣ်တၢ်သးဝံၣ် ဒ်သိးပကထုးန့ၢ်ပှၤသးအဂီၢ် ဒီးလၢခံပအိးထီၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီးလံာ်စီဆှံလီၤ. ဒီးမ့ၢ်ဝံၤန့ၣ် ပဟ့ၣ်လီၤပှၤလၢ အသးအိၣ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်လၢ ပလံာ်လဲၢ်တဖၣ်လီၤ.
ယပါလဲၤနီနုာ်ဝဲတၢ်ကလုၢ်အကါဆူ ခဲဆဲၣ်(စ်), အသဝီ ခၠဲၤရံၤဘဲ အဖီကရၢၢ်ပူၤလီၤ. ဖဲမုၢ်အိၣ်ဘှံးနံၤန့ၣ် ပှၤအါဂၤလဲၤဟး ကသုၣ်ကသီဝဲဖဲန့ၣ်လီၤ. ပလံးမၢယပါ လဲၤသုးအကါလၢ ဖီကရၢၢ်အချၢလီၤ. အဃိ ယပါလဲၤနီအကါဆူကျဲအဂၤတဘိ, ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပှၤအိၣ်လၢ ဖီကရၢၢ်ပူၤတဖၣ် နၢ်ဟူဘၣ်တၢ်ကလုၢ်ဂ့ၤဂ့ၤဒံးလီၤ. ကိးဘျီဒဲး ဖဲယဟးဘၣ်ဒီးယပါ ဒီးယကၠီကၠၢရံၤဒ်အံၤအခါ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ.
ဖဲနံၣ်တဖၣ်န့ၣ်အတီၢ်ပူၤ ပမၤခဲၣ်ဖ့လၢ တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤထီဒါပှၤဆူၣ်ဆူၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်ယတဲဖျါထီၣ်တ့ၢ်လၢ အခီၣ်ထံးအသိးန့ၣ် ပဂဲၤထၢၣ်လၢ ဖးဖီမုၢ်ဒီး ပဟးပာ်တ့ၢ်လံာ်လၢ ပှၤဟံၣ်ပဲတြီခီၣ်ထံးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဝံၤန့ၣ် ပဝဲခဲလၢာ် ပဟးထီၣ်ဒီး လဲၤထံၣ်ဖှိၣ်လိာ်သးလၢဝ့ၢ်အချၢ ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါလၢ မ့ၢ်ပလံးဖီၣ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤဂၤဧါန့ၣ်လီၤ.
ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ လၢအလီၤသူၣ်ခုသးခုအဂၤတမံၤန့ၣ် ပကိးအီၤလၢ တၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီးလံာ်ဘျးကိာ်လီၤ. ပလံာ်ထီၣ် လံာ်က့ဖးဒိၣ်, ပပိာ်လိာ်ပခံတဂၤဒီးတဂၤ ဒီးပဟးလၢဝ့ၢ်ဒီဝ့ၢ်အပူၤလီၤ. ယသ့ၣ်နီၣ်ဘၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်ဟဲဝဲလၢ ပသဝီဒီးဟးပိာ်လိာ်အခံ ဒီးလံာ်ဝဲလံာ်က့ဖးဒိၣ်လၢအမ့ၢ် “တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ မ့ၢ်ဝဲပျံၤသကွီၤ ဒီးတၢ်လံၣ်တၢ်လီ” လီၤ. အဝဲသ့ၣ်စးထီၣ်ဟးထီၣ်ဝဲလၢ ယဟံၣ်ဒီး ဟးဝဲလၢသဝီဒီဖျၢၣ်အပူၤ တကံလိမံထၢၣ် ဒီးတဝာ် (၁ မံးလာ်) ဝံၤဟဲက့ၤကဒီးဝဲဆူ ပအိၣ်လီၤ. လီၤသးခုဒိၣ်မးလၢ ပှၤတမၤပတုာ်အဝဲသ့ၣ်နီတဂၤဘၣ်, လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပှၤအါဂၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်မၤဝဲ မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤမၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်တဖၣ် ဖဲယနီၣ်ဆံးအခါ
ပဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ပလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ထဲၣ်စဲး ခဲအံၤခဲအံၤလီၤ. ယပါမၤတၢ်လၢ လ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲအခီပနံာ်အဃိ ဖဲပလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီး လဲၤဟးအိၣ်သကိးပဘူးပတံၢ်အခါ ပလဲၤဒိးဘၣ်လ့ၣ်မ့ၣ်အူခီလီလီလီၤ. ယမိအကၠီ ဖြဲး ဝ့(စ်)မၤ ဒီးအမါ ယူလလံၤ န့ၣ်အိၣ်လၢ ထဲဖၢၤ ထဲၣ်စဲး လီၤ. ယဖါတံၢ်ဖြဲး စးထီၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးဒိးဘျၢထံဖဲ အသးစၢ်အခါလီၤ. တၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် တဲဘၣ်ဝဲအဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး ယမိလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ထဲၣ်စဲးတဖၣ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ ယဖါတံၢ် ဖြဲးဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. မ့ၢ်လၢ အဝဲကဲဝဲ ဟီၣ်ကဝီၤဒိၣ် အခ့အပှၤ (ခဲအံၤပကိးလၢ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်) အဃိလီၤ. အဝဲန့ၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢ အသးဂ့ၤ, အသးခု, အသးဆူၣ် ဒီးမ့ၢ်ဝဲပှၤဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢယဂီၢ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၄၁ န့ၣ်ပဒိးလ့ၣ်မ့ၣ်အူဒီး ပလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ စ့ၣ် လူဝံး(စ်) မံစူရံၤလီၤ. ပှၤသးစၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ပှၤကွဲမုာ်အီၤလၢ ကဟဲဆ့ၣ်နီၤဘူးဒီး ပျဲၢ်စီၢ်ဒ်သိး ကဒိကနၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၢၤသဖၢၤ အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “စီၤပၤအဖိမုၣ်ဖိခွါတဖၣ်” အဂီၢ်လီၤ. ဖဲအဝဲဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဝံၤအခါ ပှၤသးစၢ်အဂၤ ၁၅,၀၀၀ န့ၣ်ကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၢၤသဖၢၤ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအမၤစၢၤအီၤတဖၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်ပှၤသးစၢ် ကိးဂၤဒဲးလၢ လံာ်အသီလၢအမ့ၢ် ဖိသၣ် န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၄၃ န့ၣ်ပလဲၤထီၣ်ကဝီၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “တၢ်ဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်” ဖဲ ခီၣ်ဖံးဘဲ, ခဲဆဲၣ်(စ်) လီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပနၢ်ဟူဘၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ကအိၣ်ဒီးကၠိအသီလၢအမ့ၢ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိ လီၤ. ဒီးပန့ၢ်ဘၣ်လံာ်တဘ့ၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်မၤလိ ၅၂ ခါလၢပကဘၣ်သူအီၤလၢ ကၠိအံၤအဂီၢ်လီၤ. ဒီးနံၣ်အဝဲန့ၣ်အတီၢ်ပူၤ ယလီၤဘၣ်ကၠိဖိအဆိကတၢၢ်တဘျီလီၤ. ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဘျီအံၤန့ၣ် လီၤဆီလၢယဂီၢ်ဒိၣ်မး, မ့ၢ်လၢဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤန့ၣ် ယဒိးဘျၢထံဒီးပှၤစှၤဂၤ ဖဲကမါ (ရ့ၣ်ကီၣ်) အထံခုၣ်ခုၣ်လၢ အအိၣ်ဘူးဒီးစံာ်ပျီအဃိလီၤ.
ယအဲၣ်ဒိးလဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး
ဖဲ ၁၉၅၁ န့ၣ်ယဖျိထီၣ်ကၠိ ဒီးယဘၣ်ဆၢတဲာ်လၢ လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် ယကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ယကၠီ ကၠၢရံၤန့ၣ် မၤတၢ်ဖဲဘ့ၤသ့လးလီၤ. ယၤစ့ၢ်ကီး ယအဲၣ်ဒိးလဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးဒိၣ်မးအဃိ ယတီၣ်ထီၣ်လံာ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ပှၤကွဲမုာ်ယၤလၢ ဘ့ၤသ့လးဒီး ယစးထီၣ်မၤတၢ်ဖဲန့ၣ် ဖဲ လါမၢ်ၡး ၁၀, ၁၉၅၂ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတၢ်ဆၢတဲာ်အံၤန့ၣ် ဂ့ၤဒိၣ်မးဒီး မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကမၤအါထီၣ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ လၢလၢပှဲၤပှဲၤလီၤ.
ယဆိကမိၣ်လၢ ယကလဲၤမၤစၢၤဘၣ်တၢ်လၢ ပှၤစဲကျံးထုးထီၣ် မဲးကစံဒီး ပလံာ်လဲၢ်အဂၤတဖၣ်အလီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယတမၤဘၣ် တၢ်မၤအံၤနီတဘျီဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပှၤမၢယမၤတၢ် ဒ်ပှၤပာ်လီၤတၢ်အီၣ် လၢတၢ်အီၣ်လီၢ် ဒီးလၢခံယဘၣ်လဲၤမၤတၢ်လၢ ဖၣ်ကပူၤလီၤ. ယမၤတၢ်မၤအံၤမုာ်ဒိၣ်မး ဒီးယမၤလိဘၣ်တၢ်အါမံၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ယမၤဘၣ်တၢ်လၢ မုၢ်နၤခီတဘျီဘျီ, မုၢ်ဆါခီတဘျီဘျီအဃိ ဘၣ်တဘျီဘျီန့ၣ် ဖဲမုၢ်ဆါခီအဆၢကတီၢ် ယချုးတစိၢ်တလီၢ်လီၤ. ယလဲၤလၢ ဘ့ၤသ့လးလံာ်ရိဒၢးတလီၢ်လီၢ် ဒီးယသူလံာ်အါဘ့ၣ် ဒ်သိးယကမၤ နီၢ်ကစၢ်တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံအဂီၢ်လီၤ. ခီဖျိလၢ ယမၤဒ်အံၤအဃိ မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤ ကဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. ယစးထီၣ်ပာ်လီၤယသးလၢ တသ့ဖဲအသ့ ယကဆဲးမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ ဘ့ၤသ့လးလီၤ. ယကၠီကၠၢရံၤ ဟးထီၣ်လၢဘ့ၤသ့လးဖဲ ၁၉၄၉ ဒီးဖျီအသးဒီး ဖဲးထြံၡၢၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဘူးဒီး ဘရိးကလ့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤယၤဒီး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤ ဖဲယဟဲမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးသီသီအခါန့ၣ်လီၤ.
ဖဲယဟဲတုၤလၢ ဘ့ၤသ့လးတယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ဃုထၢဝဲဘ့ၤသ့လးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ဒ်သိးကမၢအဝဲသ့ၣ် လဲၤဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်အဂၤန့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢပှၤဃုထၢအီၤတဖၣ်န့ၣ် ကဘၣ်လဲၤအိၣ်သကိးဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်လၢ အယံၤဒီးဘရိးကလ့ၣ် ၃၂၀ ကံလိမံထၢၣ် (မံးလာ် ၂၀၀) လီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဟ့ၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်အဂီၢ်ဒီး ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ်လီၤ. ယပၣ်ဃုာ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ပှၤဃုထၢအီၤတဖၣ်အကျါလီၤ. ယစးထီၣ်လဲၤဆူတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂၤတဖၣ် ဒီးဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ကနိးသးကနိးအပူၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်အဂီၢ်န့ၣ် ယံာ်ဝဲတနၣ်ရံၣ်လီၤ. ညီနုၢ်န့ၣ် ယလဲၤဆူတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂၤတဖၣ် လၢလ့ၣ်မ့ၣ်အူလီၤ. တၢ်မၤအသးဖဲ ၁၉၅၄ နံၣ်တၢ်ဂိၢ်ခါ, မုၢ်အိၣ်ဘှံးနံၤဟါခီန့ၣ် ယတသးပ့ၤနီၣ်အီၤ နီတဘျီဘၣ်. ယဒိးထီၣ်လ့ၣ်မ့ၣ်အူလၢ ကက့ၤဝဲဆူ ဝ့ၢ်နူယီးဒီး ယဆိကမိၣ် ယကဘၣ်က့ၤတုၤလၢဘ့ၤသ့လး တချုးမုၢ်ဟါလီၤဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲယဟဲက့ၤအခါ လၢကျဲန့ၣ် ကလံၤမုၢ်ဒီး မူခိၣ်ဖီလီၤဝဲလီၤ. လ့ၣ်မ့ၣ်အူအစဲး တမၤတၢ်လၢၤဘၣ်အဃိ တုၤလၢ မုၢ်တနံၤဂီၤခီ ၅ နၣ်ရံၣ်န့ၣ် ယဟဲက့ၤတတုၤလၢ ဝ့ၢ်နူယီးဒံးဘၣ်. ယဒိးထီၣ်လ့ၣ်မ့ၣ်အူလၢ ဟီၣ်ခိၣ်လာ်ဒီး က့ၤကဒီးဆူဘရိးကလ့ၣ် ဒီးယလဲၤမၤတၢ်လၢ ဖၣ်ကပူၤတဘျီဃီလီၤ. ယစဲၤခံတစဲး ဒီးယလီၤဘှံးဒိၣ်မး မ့ၢ်လၢဒီတနၤအတီၢ်ပူၤ ယတမံဘၣ်အဃိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယမၤစၢၤဘၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ် ဒီးထံၣ်ဘၣ်ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအသီတဖၣ်အဃိ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ.
ပအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ ပကရၤလီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ WBBR ဒၢးဖီၣ်တၢ်ကလုၢ်
ဖဲယမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးအဆိကတၢၢ်တနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ယပၣ်ဃုာ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ တနွံတဘျီတၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ ဘၣ်တၢ်ရၤလီၤအီၤလၢ ကွဲၤလ့လိၤ (radio), WBBR န့ၣ်လီၤ. ပဒၢးဖီၣ်တၢ်ကလုၢ် (studios) န့ၣ်အိၣ်ဖဲ ၁၂၄ ခိၤလီဘံယၤ အတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီအပူၤ ခံကထြၢတကထြၢန့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အဲလ့ၤစါဒၢၤ မဲး(ခ်) မ့လၢၤ လၢအမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးအနံၣ်အါမးတဂၤန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်လၢ ကွဲၤလ့လိၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤအပူၤ ထီဘိလီၤ. ညီနုၢ်န့ၣ် ပကိးအီၤလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် မဲး(ခ်) လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအါမးသနာ်က့ အိၣ်ဒီးတၢ်သးတီထီဘိအဃိ ကဲထီၣ်ပှၤဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢ ပဝဲဘ့ၤသ့လးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသးစၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.
ပသူလံာ်ဖိအံၤဒ်သိး ပကဒုးသ့ၣ်ညါပှၤလၢ WBBR အဂ့ၢ်
ဖဲ ၁၉၅၈ န့ၣ်ပှၤဟ့ၣ်ယၤမူဒါလၢအဂၤတခါ ဒီးယစးထီၣ်မၤတၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဖျိထီၣ်ကံးလဧးကၠိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယဘၣ်မၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အသူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်တဖၣ်အံၤလၢ ကန့ၢ်ဘၣ်ဝဲလံာ်ခီကီၢ် (visa) ဒီးယဘၣ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤန့ၢ် အဝဲသ့ၣ်ဒ်သိး ကလဲၤဝဲဆူထံကီၢ်လၢ အလီၢ်ဘၣ်မူဒါန့ၣ်လီၤ. လၢညါန့ၣ် ကဘီယူၤလဲအပှ့ၤဒိၣ်ဒိၣ်မးအဃိ ပှၤလၢအလဲၤလၢ အၤဖြံၤကၤဒီးကီၢ်အ့ၡၢၣ်တဖၣ်န့ၣ် လဲၤဝဲဒီး ကဘီလၢအတီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤန့ၣ်လီၤ.
တချုးပှၤမၤ ကံးလဧးတၢ်ပျၢ်ကၠိဒံးဘၣ်န့ၣ် ယရဲၣ်ကျဲၤ တၢ်ဖျိထီၣ်ကၠိအလံာ်အုၣ်သး
တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အဂီၢ်
ဖဲ ၁၉၆၀ န့ၣ်ယဘၣ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤ တၢ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လဲၤလၢကဘီယူၤ ဒ်သိးပဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤတဖၣ် ကလဲၤထီၣ်ဝဲ ၁၉၆၁ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဖးဒိၣ်တဖၣ်လၢ ကီၢ်ယူရပၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်အံၤအကျါန့ၣ် ယလဲၤထီၣ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ ပှၤမၤအီၤဖဲ ဟဲဘၢၤ, ကၠၢမနံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဝံၤအခါ ယၤဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသၢဂၤလၢ ဘ့ၤသ့လးန့ၣ် ပငါကါဒီး ပလဲၤနီဆူကီၢ်အံးထလံၣ်ဒီး ပလဲၤဟးဆူရိမ့ၤအဝဲၤတြၢ်လီၤ. ဒီးပဆဲးလဲၤဆူ ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ်, ပလဲၤဖၠးကစၢၢ် ဖ့ရနံၤ(စ်) တဖၣ် ဒီးပလဲၤဆူကီၢ်စပ့ၣ်လၢ ပှၤတြီဃာ် ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးပဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ဝ့ၢ်ဘၤစလိနၤတဖၣ်န့ၣ် ပဟ့ၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ် လံာ်လဲၢ်တနီၤလၢ ပဘိၣ်ဃာ်အီၤဒ်သိးတၢ်ဟ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပထံၣ်ဘၣ်အဝဲသ့ၣ်အဃိ ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးပလဲၤနီကါဆူ အဲၤစထၢၤတဲ ဒီးပဟဲက့ၤဆူ ဝ့ၢ်နူယီး လၢကဘီယူၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၆၂ န့ၣ်ယန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ယကဘၣ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤတၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ ၅၈၃ ဂၤအတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤအဂီၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ကလဲၤထီၣ်ဝဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်တဖၣ် လၢတၢ်လီၢ်ဝးဝးန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ ၁၉၆၃ “တၢ်သးခုကစီၣ် လီၤထူလီၤယိာ်” တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်အံၤ ကလဲၤလၢ ကီၢ်ယူရပၤ, ကီၢ်အ့ၡၢၣ်, ပစံးဖံးကလံၤထံး, ဟီနၢၤလူၤလူၤ, ဟဝါယံၤ, ဖဲၣ်စဒံနၤ ဒီးခဲၤလံၤဖိနံယါလီၤ. အဝဲသ့ၣ် ကလဲၤဝဲလၢ လၢၤဘနိၤဒီးကၠီဒၢၣ် ဒီးပှၤကဟးပၠးအီၤ တၢ်လီၢ်လၢအအိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢပဝဲၤကျိၤတဖၣ် ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤတၢ်လၢ ကဘီယူၤလဲးမး, ဟိၣ်ထဲ ဒီးလံာ်ခီကီၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.
ယသကိးအသီလၢ အလဲၤသကိးတၢ်ဒီးယၤ
၁၉၆၃ န့ၣ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးနံၣ်အရ့ဒိၣ်တနံၣ်လၢ ယဂီၢ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၆၃, လါယူၤ ၂၉ သီန့ၣ်ယဖျီယသးဒီး လံလၤရီကၠၢၤ လၢအဟဲလၢ မံစူရံၤလီၤ. ဖဲ ၁၉၆၀ န့ၣ်အဝဲဟဲမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးလီၤ. ဖဲပဖျီပသးတနွံဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် လံလၤဒီးယၤ ပဆဲးကျိးဒီး တၢ်လဲၤတရံးကွၢ်ကီတၢ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် အတၢ်ကရၢကရိ ဒီးပလဲၤဟးလၢ ကြံး (စ်), ကီၢ်အဲၤကူပတူး ဒီးလၢၤဘနိၤလီၤ. ပအိၣ်ဖဲန့ၣ်ဒီး ပလဲၤဆူ ကၠီဒၢၣ်လၢ ကဘီယူၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဘၣ်တၢ်တြီဃာ်အီၤဒီး ပဒိၣ်တဖၣ်တဟ့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် လၢလံာ်ခီကီၢ်ဘၣ်. အဃိ ဖဲပလဲၤတုၤအခါ တၢ်ကမၤအသးဒီးပှၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပလဲၤတုၤအခါ ပသးခုဒီးပကမၢကမၣ်ဒိၣ်မး. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဆၢထၢၣ်လၢ ကဘီယူၤပျီ ဒီးစိာ်ဃာ်တၢ်ပနီၣ်ဖးလဲၢ်တက့လၢ ပှၤကွဲးဃာ်ဝဲ “ပတူၢ်လိာ်မုာ်ဘၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်” လီၤ. ပလဲၤဘၣ်လၢ ထံကီၢ်လၢဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ လၢလံာ်စီဆှံအပူၤဒီး ပထံၣ်ဘၣ်တၢ်လီၢ်လၢ စီၤအၤဘြၤဟၣ်, စီၤအံၤစဲး, စီၤယၤကိာ်အိၣ်တ့ၢ်ဝဲအလီၢ်, တၢ်လီၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးဒီးပှၤတၢ်မၢဖိတဖၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတ့ၢ်တၢ် ဒီးခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်စးထီၣ်ရၤလီၤအသး “ပၢၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်အကတၢၢ်” အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.—မၤတၢ် ၁၃:၄၇.
လၢ ၅၅ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ဒ်သိးယကမၤလၢပှဲၤယမူဒါအဂီၢ် လံလၤမၤစၢၤယၤလီၤ. ဖဲပှၤတြီဃာ် ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလၢ ကီၢ်စပ့ၣ် ဒီးကီၢ်ဖိးတူၢ်ကၢၣ်အခါ ပလဲၤဟးဖဲန့ၣ် အါဘျီလီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်, လဲၤစိာ်န့ၢ်အဝဲသ့ၣ်လံာ်လဲၢ်တဖၣ်ဒီး တၢ်အဂၤတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲကီၢ်စပ့ၣ်န့ၣ် ပလဲၤအိၣ်သကိးဘၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လၢ အလီၤဘၣ်လၢ ခဲဒံၤအဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ယဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဘၣ်အဝဲသ့ၣ်အဃိ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ.
ဖဲးထြံၡၢၤ ဒီး ကၠၢရံၤ မိလိဟဲ ဒီးပဒီမါဝၤခံဂၤ ပကလဲၤထီၣ် ၁၉၆၉ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် လၢအမ့ၢ် “တၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ” အခါ
ဖဲ ၁၉၆၃ န့ၣ်ယဘၣ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤတၢ်ဒ်သိး ပှၤကလဲၤထီၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ကီၢ်အၤဖြံၤကၤ, ကီၢ်အီးစတြ့လံယါ, စဲထရၢၤအမဲရကၤ, ကလံၤထံး အမဲရကၤ, ကီၢ်ယူရပၤ, တၢ်လီၢ်လၢ မုၢ်ထီၣ်တခီ, ဟဝါယံၤ, ကီၢ်နယူစံလဲၣ် ဒီးကီၢ်ဖၢၣ်ထိၣ်ရံၣ်ကိၣ်လီၤ. လံလၤဒီးယၤန့ၣ် ပလဲၤထီၣ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ပသးပ့ၤနီၣ်တန့ၢ်ဘၣ် အိၣ်ဝဲအါမးလီၤ. ဖဲန့ၣ်အကျါတခါန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ၁၉၈၉, ဖိလဲၣ်(န်), ဝါဆီ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်အါဂၤလၢ ကီၢ်ရၢၡါန့ၣ် ဟဲထီၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤလီၤ. လၢအဝဲသ့ၣ် အတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်ဒ်အံၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီလီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်ဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ အလီၤဘၣ်လၢ စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤအဃိာ်ပူၤ အနံၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ.
ယမူဒါလၢအဂၤတခါန့ၣ် ယဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤ အနီၢ်ကီၢ်လီၤ. ပဘၣ်လဲၤဟးအိၣ်သကိး ပှၤဘ့ၤသ့လးဖိတဖၣ် ဒီးမံးၡ့ၣ်နရ့ၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ဒီး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဝဲသ့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်လဲၤတဖၣ်အံၤအကျါ အလီၢ်ခံကတၢၢ်တခါန့ၣ် ပလဲၤဘၣ်ဆူ ခိၣ်ရံယါ ကလံၤထံး ဒီးပလဲၤထံၣ်လိာ်ဘၣ်ပသးဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်အဂၤ ၅၀ လၢအလီၤဘၣ်လၢဃိာ်လၢ ဆူဝီန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကိးဂၤဒဲးန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤဒီး အိၣ်ခိးဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကမၤဘၣ်ကဒါက့ၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ လၢတၢ်သဘျ့အပူၤလီၤ. ပလဲၤထံၣ်လိာ်ဘၣ်ပသးဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ် ပန့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါဒိၣ်မးလီၤ.—ရိမ့ၤ ၁:၁၁, ၁၂.
တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီတဖၣ်အဃိ ပသးခု
လၢအနံၣ်အါမးအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ယထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤဆိၣ်ဂ့ၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လီၤ. ဖဲယဒိးဘျၢထံဖဲ ၁၉၄၃ န့ၣ်ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိအိၣ်ဝဲထဲ ၁၀၀,၀၀၀ ဃၣ်ဃၣ်လီၤ. ခဲအံၤန့ၣ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိအိၣ်ဝဲ ၈,၀၀၀,၀၀၀ ဘျဲၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် မၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ ထံကီၢ် ၂၄၀ အပူၤလီၤ. ပှၤဖျိထီၣ်ကံးလဧးကၠိဖိတဖၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဆူၣ်ဆူၣ်အဃိ တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအိၣ်ထီၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. အဃိ ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယမၤဘၣ်တၢ်ဒီးမံးၡ့ၣ်နရ့ၣ်တဖၣ် ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ် ဒီးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်သိး ကမၤဝဲအမူဒါအဂီၢ်အဃိလီၤ.
ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ဖဲယသးစၢ်အခါ ယဆၢတဲာ်လီၤယသးလၢ ယကမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ ဒီးတီၣ်ထီၣ်လံာ်လၢ ယကမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးအဂီၢ်အဃိလီၤ. ယဟိဝၤယွၤဆိၣ်ဂ့ၤယၤ ထူးထူးတီၤတီၤ ဖဲယမၤအတၢ်မၤအခါန့ၣ်လီၤ. ပမၤဘၣ်တၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး တကးဒံးဘၣ် လၢအနံၣ် ၅၀ အတီၢ်ပူၤ လံလၤဒီးယၤ ပဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်တၢ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အါမးလၢ ဘရိးကလ့ၣ် အပူၤဒီးပအိၣ်ဒီးတံၤသကိးလၢအဂ့ၤအါမးအဃိ ပသးခုဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.
ယဆဲးမၤယွၤအတၢ်မၤလၢ ဘ့ၤသ့လး ဒီးလံလၤမၤစၢၤယၤ ကိးနံၤဒဲးလီၤ. ခဲအံၤယသးအိၣ် ၈၄ နံၣ်ဒၣ်လဲာ် ယဆဲးမၤဘၣ် တၢ်လၢဘ့ၤသ့လး လၢတၢ်သူခုသးခုအပူၤ ဒီးယမၤစၢၤဘၣ်တၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးတၢ်ဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤလံာ်ပရၢ အတၢ်မၤအပူၤလီၤ.
လံလၤဒီးယၤ လၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ
ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သးခုတဖၣ်အံၤ ခီဖျိလၢ ပမၤဘၣ်တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ ဒီးပထံၣ်ဘၣ် မၤလကံ ၃:၁၈ အတၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်အဃိလီၤ. ဖဲန့ၣ်တဲဝဲလၢ “တုၤနုၤတစုသုကဃၣ်သုသး ဒီးသ့ၣ်ညါနီၤဖး ပှၤတီဒီးပှၤတတီဘၣ်အဆၢ, ပှၤလၢအမၤယွၤအတၢ်, ဒီးပှၤလၢအတမၤဘၣ်ယွၤအတၢ်အဆၢလီၤ.” ကိးနံၤဒဲးန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်လၢမုၣ်ကီၤလံၢ်ပၢအီၤအံၤ အၢထီၣ်နးထီၣ်ဝဲ ဒီးပှၤဟီခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်မုၢ်လၢ်တအိၣ်ဘၣ် ဒီးအတၢ်သးခုအိၣ်ထဲတစဲးဖိလီၤ. လၢတၢ်ကီတၢ်ခဲဒ်အံၤ အဆၢကတီၢ်ဒၣ်လဲာ် ပှၤလၢအအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဒီး မၤအတၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ် ဒီးတၢ်သူၣ်ခုသးခုလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လီၤဆီ လၢကစံၣ်တဲၤတဲလီၤပှၤဂၤ လၢတၢ်သးခုကစီၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၄:၁၄) ယွၤအဘီအမုၢ် ကမၤကဲထီၣ်က့ၤ ဟီၣ်ခိၣ်အံၤလၢ ပၤရဒံစူးလီၤ. ပအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ် မုၢ်နံၤအဝဲန့ၣ် သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပှၤကိးဂၤဒဲး ကပှဲၤဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့, တၢ်သးခု ဒီးကအိၣ်မူဘၣ်ဝဲ လီၤထူလီၤယိာ်လီၤ.
