လံာ်​တၢ်​အၢၣ်လီၤ​အီလီၤ​အံၤ ဒုးအိၣ်​ထီၣ်ဝဲ တၢ်​ကရၢကရိ​အသီ​တခါ လၢ​အမ့ၢ် ဘီမုၢ်​ပာ်ဖှိၣ်​ထီၣ်​သး​ကရၢ (League of Nations) လီၤ. ဒီး​အဝဲသ့ၣ်​ အ​တၢ်တိာ်ပာ်​န့ၣ်​မ့ၢ်ဝဲ က​မၤဝဲ​ဒ်သိး “ထံကီၢ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​ က​မၤ​သကိး​တၢ် ဒီး​က​ဒုးအိၣ်​ထီၣ်​ တၢ်မုာ်​တၢ်ခုၣ်​ဒီး​တၢ်ဃူ​တၢ်ဖိး လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​လီၤ.” ခရံာ်ဖိ ဖဲၣ်​ဒ​ရၢၣ်​ အ​ပှၤကူၣ်လိာ်​တၢ်​ကရၢ လၢ​ကီၢ်အမဲရကၤ တဲဝဲ​လၢ “ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး အ​တၢ်​ကရၢကရိ​တခါ​အံၤန့ၣ်​ ခၢၣ်စး​ဝဲ ကစၢ်​ယွၤ​အ​တၢ်ပၢ​တၢ်ပြး လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ချၢ​လီၤ.” ပှၤ​တ​ကရၢ​အံၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ အ​ဆီၣ်ထွဲ​ဝဲ ဘီမုၢ်​ပာ်ဖှိၣ်​ထီၣ်​သး​ကရၢ ခီဖျိ​ဆှၢလီၤ​ဝဲ ပှၤ​ခၢၣ်စး​တၢ်ဖိ​တဖၣ်​လၢ ဖဲ​ရံၤ(စ်) တၢ်ဃူ​တၢ်ဖိး အ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​လီၤ. ပှၤ​ခၢၣ်စး​တၢ်ဖိ​တဂၤ​တဲဝဲ​လၢ ခီဖျိ​လၢ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​တခါ​အံၤ​အဃိ “တၢ်​ဆီတလဲ အိၣ်​ထီၣ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​အ​တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အ​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ.”

တၢ်​ဆီတလဲ​အိၣ်​ထီၣ်​ ဘၣ်ဆၣ်​ တမ့ၢ်​လၢ ပှၤလၢ​အ​ပၣ်ဃုာ်​လၢ တၢ်ဃူ​တၢ်ဖိး အ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​တဖၣ်​ ဒုးအိၣ်​ထီၣ်ဝဲ​အဃိ​ဘၣ်. ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်​န့ၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ ဟ့ၣ်​အခ့အပှၤ​တဖၣ်​ တၢ်ဂံၢ်​တၢ်ဘါ​လၢ က​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် အါန့ၢ်ဒံး​လၢညါ​အဃိ လၢ​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် အ​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​ တၢ်​ဆီတလဲ​အိၣ်​ထီၣ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ တချုး​လၢ တၢ်​ဆီတလဲ​အံၤ အိၣ်​ထီၣ်​ဒံး​ဘၣ်​န့ၣ်​ တၢ်​လၢ​လံာ်စီဆှံ​ကၠိဖိ​တဖၣ်​ က​ဘၣ်​မၤဝဲန့ၣ်​ အိၣ်​အါမး​လီၤ.

ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်​ လါယနူၤအါရံၤ ၄ သီ, မုၢ်ဃုနံၤ​န့ၣ်​ ပှၤ​ရဲၣ်​လီၤ​ကျဲၤလီၤ​လၢ က​ဃုထၢ​ထီၣ်​ ပှၤ​ဖီၣ်​မူဒါ​လၢ တၢးထီခိးတၢ် လံာ်စီဆှံ ဒီး​လံာ်ဖိ​တၢ်​ကရၢကရိ​လီၤ. တၢ်​ဃုထၢ​ဒ်အံၤ​န့ၣ်​ ဘၣ်​တၢ်မၤ​အီၤ တနံၣ်​တဘျီ​လီၤ. ဖဲ​န့ၣ်​အဆၢ​ကတီၢ် ကၠိ​စဲး ဖ​ရဲး​ခ​လ့ ရၢၤသဖၢၤ လၢ​အ​တီခိၣ်ရိၤမဲ ယဟိဝၤ​ယွၤ အခ့အပှၤ​န့ၣ်​ ပှၤ​ထၢနုာ်​အီၤ​လၢ​ဃိာ်ပူၤ ဃုာ်ဒီး​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​အဂၤ​နွံ​ဂၤ ဖဲ​အဲၣ်​လၢ​ထၣ်, ကၠီၣ်ကၠံယၢၣ်​ အမဲရကၤ​ကီၢ်စၢဖှိၣ်​န့ၣ်​လီၤ. အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​တဖၣ်​ ဘၣ်​ဆၢတဲာ်​ဝဲ​လၢ မ့ၢ်​ပှၤ​ကြၢး ဃုထၢ​က့ၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​လၢ အ​အိၣ်​လၢ ဃိာ်ပူၤ​တဖၣ်​န့ၣ်​ဧါ မ့တမ့ၢ် လၢ​အဝဲသ့ၣ်​အလီၢ်​န့ၣ်​ ပှၤ​ကြၢး​ဃုထၢ ပှၤလၢ​အဂၤ​ဧါ​န့ၣ်​လီၤ.

ဖဲ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​ရၢၤသဖၢၤ အိၣ်​လၢ​ဃိာ်ပူၤ​အခါ အဝဲ​ဘၣ်ယိၣ်​တၢ် လၢ​ခါဆူညါ ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်​ကရၢကရိ​အံၤန့ၣ်​လီၤ. အဝဲ​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​တနီၤ အဲၣ်ဒိး​ဃုထၢ​ထီၣ်​ ပှၤ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ် အ​ဒိၣ်ကတၢၢ် လၢ​အသီ​တဂၤ​န့ၣ်​လီၤ. အဃိ အဝဲ​ကွဲး​လံာ်​ဆူ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​လၢ ပှၤ​က​ဃုထၢ​ထီၣ်​တၢ်​အ​အိၣ်​ ဒီး​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ပှၤ​ကြၢး​ဃုထၢ​ထီၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​အံဘဲ​ဒၢၤ ကၠိ(လ်) ခီ​ဝၢၤ​န့ၣ်​လီၤ. အဝဲ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ခီ​ဝၢၤ​မ့ၢ်​ပှၤလၢ “အ​ပာ်အသး​မုာ်မုာ်​ခုၣ်ခုၣ်,” “အ​ကူၣ်တၢ်သ့,” ဒီး “အသး​တီ​ဒီး​ကစၢ်” လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​အါဂၤ​န့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးဝဲ​လၢ ပှၤ​က​အိၣ်ခိး​အါထီၣ်​ဒံး​ဃု​လါ လၢ​တၢ်​ဃုထၢ​ထီၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​အဂီၢ်​လီၤ. ပီၢ်ရီ​လၢ​အ​မၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​လၢ အ​လီၤ​ဘၣ်​ဃိာ်ပူၤ​တဖၣ်​စ့ၢ်ကီး အဲၣ်ဒိး​လၢ ပှၤ​က​မၤ​ဒ်​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​ပှၤ​တဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်​တဖၣ်​အံၤ​အခါ ပှၤ​တနီၤ အသး​တမံဘၣ်.

 လၢခံ​န့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ရံခၠၢၤ ဟါ​ဝံၤ ဘါ​ဘၢၤ တဲ​ဖျါထီၣ်​က့ၤဝဲ ‘ပှၤ​တဂၤ ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဂ့ၤ​ထီၣ်​ တၢ်အိၣ်သး​လၢ အကီ​အခဲ​အံၤန့ၣ်​လီၤ.’ ပှၤ​တဂၤ​အံၤ တဲဝဲ​လၢ “ယ​တ​နၢၤ တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ​လၢ ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်သးတီ​န့ၣ်​ ယ​သ့ၣ်ညါ. ကစၢ်​ယွၤ အဲၣ်ဒိး​လၢ ပ​ကအိၣ်​ဒီး​တၢ်သးတီ​လီၤ. ကျဲ​အဂ့ၤ​ကတၢၢ်​တဘိ​လၢ ပ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​လၢ ပ​တီ​ဒီး​ယွၤ​သ့​န့ၣ်​မ့ၢ်ဝဲ ပ​ဃုထၢ​ထီၣ်​ကဒါက့ၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​ရၢၤသဖၢၤ ဒ်​ပှၤ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ် အ​ဒိၣ်ကတၢၢ်​တဂၤ​န့ၣ်​လီၤ.”—စံးထီၣ်​ပတြၢၤ ၁၈:၂၅.

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ အဲလ့ၤစါဒၢၤ ဟ​ယူၣ်​ မဲး​မ့​လဲၤ လၢ​အ​လီၤ​ဘၣ်​ဃိာ်​န့ၣ်​ တဲ​ကဒါက့ၤ​ဝဲ​လၢ လၢခံ​တနံၤ​န့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​ရၢၤသဖၢၤ ဟဲ​ဒိတကျိာ်​တၢ်ဒူၣ်ကပၤ ဒီး​တဲဝဲ​လၢ “ဂိာ်လီၤ​န​စု” ဝံၤဒီး​အဝဲ​ဟ့ၣ်​ယၤ လံာ်ပရၢ​လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​လၢ အ​ဃုထၢ​ထီၣ်​တၢ်​တဖၣ်​ ဆှၢလီၤ​န့ၢ်​အီၤ​လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ မဲး​မ့​လဲၤ နၢ်ပၢၢ်​ဝဲ တၢ်​လၢ​ပှၤ​ကွဲး​အီၤ​လၢ လံာ်ပရၢ​အ​ပူၤ အခီပညီ​တဘျီဃီ​လီၤ. လံာ်​အံၤ​အခီပညီ​မ့ၢ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​လၢ အ​ဖီၣ်​မူဒါ​တဖၣ်​အံၤ ဘၣ်​တၢ်​ဃုထၢ​ထီၣ်​ကဒါက့ၤ​အီၤ ဒီး​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ကၠိ​စဲး ရၢၤသဖၢၤ ဒီး​ဝ့လံၤယၢၤ(စ်) ဘၢၤ အဲ​ဘၤ​န့ၣ်​ က​ဘၣ်​ဆဲး​မၤတၢ်​ဒ် ပှၤ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ် ဒ်​လၢညါ​အသိး​လီၤ. ဒီး​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​ရၢၤသဖၢၤ​န့ၣ်​ က​ဘၣ်​ဆဲး​မၤတၢ်​ဒ် ပှၤ​တီခိၣ်ရိၤမဲ​တၢ် လၢ​အ​ဒိၣ်ကတၢၢ်​စ့ၢ်ကီး​လီၤ.

ဖဲ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​ဃိး​ဂၤ လီၤ​ဘၣ်​လၢ​ဃိာ်ပူၤ​အခါ လံာ်စီဆှံ​ကၠိဖိ​တဖၣ်​ ဃ့​တၢ်မၤစၢၤ​လၢ ပှၤဂၤ​တဖၣ်​အ​အိၣ်​ ဒ်သိး​အဝဲသ့ၣ်​ က​ဆဲးလီၤ​အ​မံၤ​လၢ လံာ်ပတံထီၣ်​လၢ ပှၤ​ဃ့ကညး ပဒိၣ်​ပပှၢ်​လၢ က​ပျၢ်​ကွံာ် ပ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​တဖၣ်​အဂီၢ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ အ​တၢ်မၤ​လၢ အပှဲၤ​ဒီး​တၢ်သးဒူ​အံၤ​အဃိ ပှၤ​ဆဲးလီၤ​ပှၤ​မံၤ​လၢ လံာ်​ပူၤ​န့ၣ်​အိၣ်ဝဲ​အဂၤ ၇၀၀,၀၀၀ ဘျဲၣ်​လီၤ. ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်, လါမၢ်ၡး ၂၆ သီ, မုၢ်သၢနံၤ, တချုး​ပှၤ​တီၣ်ထီၣ်​ လံာ်ပတံထီၣ်​ဒံး​ဘၣ်​န့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​ရၢၤသဖၢၤ ဒီး​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​လၢ အိၣ်ဒီး​မူဒါ​တဖၣ်​ ဟးထီၣ်​ဘၣ်​လၢ​ဃိာ်ပူၤ​လီၤ.

ဖဲ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​ရၢၤသဖၢၤ​ဟဲက့ၤ ဒီး​ပှၤ​တူၢ်လိာ်မုာ်​အီၤ​အခါ အဝဲ​တဲဝဲ​လၢ “ယ​နာ်​လၢ တၢ်​လၢ​ပ​ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်​ဘၣ်​အီၤ ခဲအံၤ​န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ​တၢ်​ကတဲာ်​ကတီၤ​ပှၤလၢ တၢ်ကီ​တၢ်ခဲ​လၢ အ​ဒိၣ်န့ၢ်​အအံၤ လၢ​ပ​က​ထံၣ်ဘၣ်​အီၤ​လၢ ခါဆူညါ​အဂီၢ်​လီၤ. . . . သု​တၢ်ဒုး​အံၤန့ၣ်​ တမ့ၢ်​လၢ သု​က​ဘၣ်​မၤ​ထူၣ်ဖျဲး​ထီၣ်​ သု​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​လၢ ဃိာ်ပူၤ​ဘၣ်. တၢ်မၤ​အံၤန့ၣ်​ အ​တၢ်တိာ်ပာ် တမ့ၢ်​တၢ်​အဝဲ​န့ၣ်​ဘၣ်. တၢ်ဒုး​လၢ​သု​ဒုး​အီၤ​န့ၣ်​ အ​တၢ်တိာ်ပာ်​မ့ၢ်ဝဲ သု​က​အုၣ်​သု​သး​လၢ တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ​အဂီၢ်​လီၤ. ပှၤလၢ​အ​မၤဝဲ ဒ်​န့ၣ်​န့ၣ်​ ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ တၢ်​ဆိၣ်ဂ့ၤ လၢ​အဂ့ၤ​ဒိၣ်မး​လီၤ.”

တၢ်အိၣ်သး​လၢ ပ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ထံၣ်ဘၣ်​ဝဲ​တဖၣ်​န့ၣ်​ က​မ့ၢ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​ဟံးစု​နဲၣ်ကျဲ​တၢ်​အဃိ​လီၤ. ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်​ လါမ့ၤ ၁၄ သီ​န့ၣ်​ရူ​လၢ ပှၤ​က​ဃ့​ထီၣ်​က​ဒီး​တၢ်​တဘျီ​အဂီၢ် (appeals court) ဆၢတဲာ်​ဝဲ​လၢ “ဘၣ်ဃး​ဒီး​တၢ်အိၣ်သး တခါ​အံၤန့ၣ်​ ပှၤလၢ​အဘၣ်​ တၢ်​ပာ်ဒ့ၣ်​ပာ်ကမၣ်​အီၤ​တဖၣ်​အံၤ တန့ၢ်ဘၣ်​တၢ်ခွဲး​တၢ်ယာ်​လၢ က​အုၣ်အသး တီတီ​လိၤလိၤ​ဘၣ်​အဃိ ပှၤ​က​မၤ​ကတၢၢ်​ကွံာ် တၢ်ဂ့ၢ်​အံၤ​လီၤ.” ပ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​တဖၣ်​အံၤန့ၣ်​ ပှၤ​ပာ်ဒ့ၣ်​ပာ်ကမၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​လၢ အ​မၤ​ကမၣ်​တၢ်​ဒိၣ်ဒိၣ်​မုၢ်မုၢ်​အဃိ ထဲဒၣ်​ပှၤ​မ့ၢ်​ပျၢ်​ကွံာ်​အ​တၢ်ကမၣ်​ မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်​မၤ​လီၤ​စှၤ တၢ်​စံၣ်ညီၣ်​သ့ၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​အ​မံၤ​ကအိၣ်​ဒံး လၢ​ပှၤ​မၤ​ကမၣ်​တၢ်​အကျါ​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ တဘျီ​အံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ပူၤဖျဲး​လၢ တၢ်​စံၣ်ညီၣ်​လံ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်​ရၢၤသဖၢၤ အိၣ်​ဒီ​တၢ်ခွဲး​တၢ်ယာ်​လၢ က​တဲ​န့ၢ်​တၢ်​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​အခ့အပှၤ​တဖၣ်​အဂီၢ် လၢ​အမဲရကၤ​ကီၢ်စၢဖှိၣ်​ အ​ရူ​လၢ​အ​ထီကတၢၢ်​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​အဝဲ​ဟးထီၣ်​ဘၣ်​လၢ ဃိာ်ပူၤ​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ အဝဲ​မၤဝဲ​ဒ်​န့ၣ်​ အဘျီ​အါမး​လီၤ.

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​မဲး​မ့​လဲၤ တဲ​က့ၤဝဲ​လၢ “ပ​တ​ဆ့ၣ်နီၤ ဒီး​အိၣ်ကလီ ကၢၣ်သံ​ကျူသံ ဒီး​အိၣ်ခိး​လၢ ကစၢ်​က​စိာ်ထီၣ်​ပှၤလၢ မူခိၣ်​န့ၣ်​ဘၣ်. ပ သ့ၣ်ညါ​လၢ ပ​က​ဘၣ်​မၤတၢ်​တမံၤမံၤ ဒ်သိး​ပ​က​သ့ၣ်ညါ ပ​ကစၢ်​အ​တၢ်​ဘၣ်သး​အဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ.”

ဘၣ်ဆၣ်​ ပ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​လၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ စးထီၣ်​မၤ​က့ၤ​အ​တၢ်မၤ​လၢ အ​မၤတ့ၢ်ဝဲ​လၢ အ​နံၣ်​အါမး​တဖၣ်​န့ၣ်​ တ​န့ၢ်​တဘျီဃီ​ဘၣ်. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ​လဲၣ်. ဖဲ​အဝဲသ့ၣ်​ လီၤ​ဘၣ်​လၢ​ဃိာ်ပူၤ​အခါ တၢ်​ထုးထီၣ်​လံာ် အ​တၢ်ပီးတၢ်လီ​တဖၣ်​ (printing plates) န့ၣ်​ဘၣ်​တၢ်မၤ​ဟးဂီၤ​ကွံာ်​အီၤ​လီၤ. အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​တနီၤ အသး​လီၤစၢ်​ဒိၣ်မး ဒီး​ဆိကမိၣ်​ဘၣ်​ဝဲ​လၢ မ့ၢ်​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​အ​တၢ်မၤ ဝံၤ​ဝဲလံ​ဧါ​န့ၣ်​လီၤ.

မ့ၢ်​ပှၤလၢ​အသး​အိၣ်​ဒိကနၣ်​ ဘီမုၢ်​အ​တၢ်သးခု​ကစီၣ်​လၢ လံာ်စီဆှံ​ကၠိဖိ​တဖၣ်​ ဟး​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​ဝဲ​န့ၣ်​ အိၣ်ဒံး​ဧါ. ဒ်သိး​ပှၤ​က​သ့ၣ်ညါ တၢ်​စံးဆၢ​အဂီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​ရၢၤသဖၢၤ ပာ်လီၤ​အသး​လၢ က​ဟ့ၣ်​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် ဒီး​ပှၤ​ကွဲမုာ် ပှၤ​ကိးဂၤ​ဒဲး​လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ မဲး​မ့​လဲၤ တဲဝဲ​လၢ “ပှၤ​မ့ၢ်​တ​ဟဲထီၣ်​ တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အံၤ နီ​တဂၤ​ဘၣ်​န့ၣ်​ ပ​သ့ၣ်ညါ​လၢ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ ဝံၤ​လံ​န့ၣ်​လီၤ.”

ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်​ လါမ့ၤ ၄ သီ မုၢ်​အိၣ်ဘှံး​နံၤ​န့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​ရၢၤသဖၢၤ အိၣ်​တ​ဆူၣ်​ဘၣ်နး​မး သနာ်က့ အဝဲ​ဟ့ၣ်​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် လၢ​အ​ခိၣ်တီ​မ့ၢ်ဝဲ “The Hope for Distressed Humanity” (တၢ်​မုၢ်လၢ်​လၢ ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​လၢ အ​ကအု​ကစွါ​တဖၣ်​အဂီၢ်) ဖဲ​လီၣ်(စ်) အဲ​ကၠ​လဲး(စ်), ခဲၤ​လံၤဖိ​နံ​ယါ​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​ပှၤ​ဟဲ​ဒိကနၣ်​ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်အိၣ်​ဝဲ ၃,၅၀၀ ဃၣ်ဃၣ်​ဒီး​မ့ၢ်​လၢ တၢ်လီၢ်​တ​တြီၢ်​ဘၣ်​အဃိ ပှၤအဂၤ​လၢ အ​ကယၤ​တဖၣ်​ ဘၣ်​က့ၤကဒါက့ၤ​လီၤ. ဒီး​လၢခံ​တနံၤ​န့ၣ်​ ပှၤလၢ​အ​ဟဲ​ဒိကနၣ်​ တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်အိၣ်​ဝဲ အဂၤ ၁,၅၀၀ လီၤ. အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​တဖၣ်​ သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ပှၤလၢ​အသး​အိၣ်​ တၢ်မ့ၢ်​တၢ်တီ​တဖၣ်​ အိၣ်ဒံး​လီၤ.

တၢ်​လၢ​ပ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​တဖၣ်​အံၤ ဆဲး​မၤဝဲန့ၣ်​ ကဲဘျုး​လၢ ယဟိဝၤ​ပှၤအုၣ်​အသး အ​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်မၤ​အ​ပူၤ တုၤလၢ​မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤန့ၣ်​လီၤ.

ဖဲ တၢးထီခိးတၢ် လၢ ၁၉၁၉, လါအီကူး ၁ သီ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​ ပှၤ​ဘိးဘၣ်​ရၤလီၤ​လၢ ပှၤ​က​မၤ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​ဖးဒိၣ်​ ဖဲ​လါစဲးပတ့ဘၢၣ် ဒီး​ပှၤ​က​မၤ​အီၤ​ဖဲ စံ​ဒၢၤ ဖွဲၣ်, အိၤဟါယိၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ချဲရဲၤ(စ်) ဘံၤ ဘံ​တံၤ လၢ​အ​ဟဲ​လၢ မံ​စူ​ရံၤ ဒီး​အမ့ၢ် လံာ်စီဆှံ​ကၠိဖိ​တဂၤ တဲဝဲ​လၢ “ပှၤ​ကိးဂၤ​ဒဲး တူၢ်ဘၣ်​ဝဲ​လၢ အ​က​ဘၣ်​လဲၤထီၣ်” လီၤ. ပ​ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​မုၣ်​ခွါ ၆,၀၀၀ ဘျဲၣ်​ဟဲထီၣ်​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အံၤ​လီၤ. အဃိ ပှၤ​ဟဲထီၣ်​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အံၤန့ၣ်​ အ​နီၣ်ဂံၢ်​အိၣ်​အါန့ၢ်ဒံး ပှၤ​မုၢ်လၢ်​ပာ်စၢၤ​အီၤ​ဒံး​လီၤ. ဒီး​လၢ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​အံၤ​အ​ပူၤ  တၢ်​လၢ​အ​လီၤ​သးခု​ဒိၣ်​တခါ​န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ​ပှၤ ၂၀၀ ဘျဲၣ်​ဒိး​ဘျၢထံ​ဖဲ နိၣ်​အ့​ရ့ၣ်​ လၢ​အ​အိၣ်ဘူး​ဒီး တၢ်လီၢ်​ဖဲ​န့ၣ်​လီၤ.

ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်​ လါစဲးပတ့ဘၢၣ် ၅ သီ, ပှၤ​မၤ​တၢ်​အိၣ်ဖှိၣ်​ဖးဒိၣ်​ ယဲၢ်​သီ​တသီ​အနံၤ​န့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်​ခွါ​ရၢၤသဖၢၤ ဟ့ၣ်​တၢ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်​လၢ အ​ခိၣ်တီ​မ့ၢ်ဝဲ “Address to Co-laborers” (တၢ်ကတိၤ​လၢ ပှၤလၢ​အ​မၤ​သကိး​တၢ်​တဖၣ်​အဂီၢ်) လီၤ. ဖဲ​န့ၣ်​အဆၢ​ကတီၢ် အဝဲ​ဘိးဘၣ်​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ ပှၤ​က​ထုးထီၣ်​ မဲးကစံ​အသီ​တမၠိ​လၢ အ​ခိၣ်တီ​မ့ၢ်ဝဲ စိၤ​လၢ​အ​လီၤ​သးခု (The Golden Age) လီၤ. * အဝဲ​တဲဝဲ​လၢ​လံာ်​အံၤ “က​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​ တၢ်မၤ​အသး​လၢ အရ့ဒိၣ်​လၢ အ​ကဲထီၣ်​အသး​လၢ ဆၢကတီၢ်​ခဲအံၤ ဒီး​ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ အ​ကဲထီၣ်​အသး​လဲၣ်န့ၣ်​ က​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​ဃုာ်ဝဲ​ဒီး လံာ်စီဆှံ​အဆၢ​တဖၣ်​လီၤ.”

လံာ်စီဆှံ​ကၠိဖိ ကိးဂၤ​ဒဲး ဘၣ်​တၢ်​ဟ့ၣ်ဂံၢ်​ဟ့ၣ်ဘါ​အီၤ​လၢ က​သူဝဲ လံာ်​အသီ​အံၤ ဒီး​က​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် လၢ​တၢ်​သူၣ်ဒူ​သးဒူ​အ​ပူၤ​လီၤ. လံာ်ပရၢ​တဘ့ၣ်​လၢ အ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ ပ​တၢ်မၤ​တဖၣ်​ က​ဘၣ်​တၢ်​ကရၢကရိ​အီၤ​ဒ်လဲၣ်​န့ၣ်​ တဲဝဲ​လၢ “သ့ၣ်နီၣ်​ထီၣ်​လၢ ပှၤလၢ အ​ဒိး​ဘျၢထံ​ဝံၤ​တဖၣ်​ အိၣ်ဒီး​တၢ်ခွဲး​တၢ်ယာ်​လီၤဆီ​န့ၣ်​တက့ၢ်. အဃိ ဟံးန့ၢ်​တၢ်ခွဲး​တၢ်ယာ်​အံၤ ဒီး​တ​သ့​ဖဲ​အ​သ့ စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်​လၢ ဟီၣ်ခိၣ်​ဒီဘ့ၣ်​တက့ၢ်.” ပှၤ​အါဂၤ တူၢ်လိာ်ဝဲ​လၢ က​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်​လီၤ. ဒီး​ခီဖျိ​လၢ ပှၤ​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်ဖိ​တဖၣ်​ အိၣ်ဒီး​တၢ်​သူၣ်ဆူၣ်​သးဆူၣ်​အဃိ တုၤလၢ​လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်​န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​န့ၢ်ဘၣ်​ ပှၤ​ဆဲးလီၤ​ပှၤ​မံၤ​လၢ ပှၤ​က​ဟံးန့ၢ် မဲးကစံ​လၢ တနံၣ်​အဂီၢ်​န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲ ၅၀,၀၀၀ ဘျဲၣ်​လီၤ.

ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်​အ​ကတၢၢ်​န့ၣ်​ ယဟိဝၤ​ယွၤ အခ့အပှၤ​တဖၣ်​ ဘၣ်​တၢ်​ကရၢကရိ ထီၣ်​ကဒါက့ၤ​အီၤ ဒီး​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​ တၢ်​ဟ့ၣ်ဂံၢ်​ဟ့ၣ်ဘါ​အီၤ​လီၤ. အဃိ ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ် လၢ​ဘၣ်ဃး​ဒီး မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်​န့ၣ်​ ဟဲ​လၢပှဲၤ​ထီၣ်​ တနီၤ​လီၤ. ဒ် မၤလကံ ၃:၁-၄ တဲဝဲ​အသိး ဝံ​အ​တၢ်စံးပာ်​လၢ ဘၣ်ဃး​ဒီး တၢ်​မၤကွၢ်​ဒီး တၢ်မၤ​ကဆှီ​ထီၣ်​ ကစၢ်​ယွၤ​အခ့အပှၤ​န့ၣ်​ ဟဲ​လၢထီၣ်​ပှဲၤထီၣ်​ဝဲ​လီၤ. ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ် ပူၤဖျဲး​ထီၣ်​လၢ “ဘၤဘူၤလိၣ်​ဖးဒိၣ်” ဒီး​ယ့ၣ်ၡူး​ပာ်ထီၣ်​ “တၢ်​အ​ကုၢ်​အ​ပှၤလၢ အ​ကလုၢ်တီ, ဒီး​အ​ကူၣ်တၢ်သ့” လီၤ. * (လီၣ်ဖျါ ၁၈:၂, ၄; မးသဲ ၂၄:၄၅) ခဲအံၤ​န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ​ကၠိဖိ​တဖၣ်​ အိၣ်​ကတဲာ်​ကတီၤ​အသး​လၢ က​မၤတၢ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ အဲၣ်ဒိး​လၢ အဝဲသ့ၣ်​ က​မၤဝဲ​အဂီၢ်​လံ​န့ၣ်​လီၤ.