၁. စီၤယိၤအၣ်, စီၤဧူးစံယါ ဒီးစီၤယိၤၡံယၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးကီခဲဒ်လဲၣ်.

 ဆိမိၣ်ကွၢ် နမ့ၢ်ကဲဘၣ်စီၤပၤ ဒီးနဘၣ်ပၢ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် ဖဲနသးစၢ်အခါန့ၣ် နသးကမၤအသးဒ်လဲၣ်. နကသူ နတၢ်စိတၢ်ကမီၤဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံ တဲဘၣ်ပှၤ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤသးစၢ်တနီၤလၢ အကဲထီၣ်ဘၣ် ယူဒၤအစီၤပၤအဂ့ၢ်. အဒိ စီၤယိၤအၣ်န့ၣ် အကဲထီၣ်စီၤပၤ ဖဲအအိၣ် ၇ နံၣ်, စီၤဧူးစံယါန့ၣ် ဖဲအအိၣ် ၁၆ နံၣ် ဒီးစီၤယိၤၡံယၤန့ၣ် ဖဲအအိၣ် ၈ နံၣ်. ဆိမိၣ်ကွၢ် အဝဲသ့ၣ် ကထံၣ်ဘၣ် တၢ်ဆီၣ်သနံးအါမး ဒီးမူဒါအံၤ ကကီလၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ် ဖးဒိၣ်ညါ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကမၤတၢ်လၢအဘၣ်အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပှၤအဂၤတဖၣ်အအိၣ်အါမး.

၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်မၤလိ စီၤယိၤအၣ်, စီၤဧူးစံယါ ဒီးစီၤယိၤၡံယၤ အဒိအတဲာ်လဲၣ်.

^၂ ပတကဲစီၤပၤ ဒီးပတကဲ နီၢ်ပၤမုၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ စီၤပၤသၢဂၤအံၤ အအိၣ်သ့. စီၤပၤသၢဂၤအံၤ ဆၢတဲာ်တၢ် လၢအဘၣ် သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ် ဆၢတဲာ်တၢ် လၢအကမၣ်စ့ၢ်ကီး. အဝဲသ့ၣ် အဒိအတဲာ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဃုထၢသကိးလၢအဂ့ၤ, ဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤ လၢအဂ့ၤ.

၃. ပှၤလုၢ်တၢ်ဒိၣ် စီၤယဟိၤယဒါ မၤစၢၤ စီၤပၤယိၤအၣ်လၢ ကဆၢတဲာ်တၢ် လၢအဘၣ် ဒ်လဲၣ်.

^၃ ကွၢ်လိ စီၤယိၤအၣ် အဒိအတဲာ် လၢအဆၢတဲာ်တၢ် လၢအဘၣ်. ဖဲစီၤယိၤအၣ် နီၢ်ဆံးခါန့ၣ် အပါသံသဒၣ်အီၤ အဃိ ပှၤလုၢ်တၢ်ဒိၣ် လၢအသးတီတဂၤ လၢအမ့ၢ် စီၤယဟိၤယဒါန့ၣ် ကွၢ်လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်အီၤ ဒီးသိၣ်လိအီၤ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်. ခီဖျိလၢ စီၤပၤယိၤအၣ် ဒိကနၣ်ဒီးမၤထွဲဝဲ စီၤယဟိၤယဒါ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဃိ အဆၢတဲာ်တၢ် လၢတၢ်ကူၣ်သ့. တကးဒံးဘၣ် ခီဖျိလၢ စီၤယဟိၤယဒါ အဒိအတဲာ်အဃိ စီၤယိၤအၣ် ဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ အကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤအတၢ်မၤ. တကးဒံးဘၣ် အမၤစၢၤ ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤအတၢ်မၤစ့ၢ်ကီး. စီၤယိၤအၣ် ရဲၣ်ကျဲၤစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ အကဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်လုၢ်ဟံၣ်.—၂ ကွဲး ၂၄:၁, ၂, ၄, ၁၃, ၁၄.

၄. ပမ့ၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ဒီးမၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလိာ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. (ကတိၤဒိ ၂:၁, ၁၀-၁၂)

 ^၄ နမိနပါ မ့တမ့ၢ် ပှၤတဂၤဂၤ မ့ၢ်သိၣ်လိနၤလၢ နကအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအိၣ်မူ ဒ်အတၢ်ဘျၢအသိးန့ၣ် အကဲဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တခါ လၢနဂီၢ်. (ဖး ကတိၤဒိ ၂:၁, ၁၀-၁၂.) ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နမိနပါ ကသိၣ်လိနၤ လၢကျဲအါဘိ. အဒိ ဒ်သိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခဲၣ်ထယါ ကဆၢတဲာ်တၢ် လၢအဘၣ်အဂီၢ် အပါမၤစၢၤအီၤဒ်လဲၣ်. ဖဲအပါလဲၤဆှၢအီၤလၢကၠိ ကိးနံၤဒဲးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တဲသကိး တၢ်သမံသမိး လံာ်စီဆှံအဆၢ လၢတနံၤဘၣ်တနံၤအဂီၢ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခဲၣ်ထယါ တဲဝဲလၢ “ဖဲယထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢကၠိအခါ တၢ်တဲသကိးတဖၣ်အံၤ မၤစၢၤယၤလၢ ယကမၤတၢ်လၢအဘၣ်.” ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တဘျီတခီၣ် နကဆိမိၣ်လၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ နမိနပါဟ့ၣ်လီၤနၤ လၢအသန့ၤထီၣ်သးလၢ လံာ်စီဆှံန့ၣ် အဃံးတလၢအဃိ နမၤတၢ်လၢ နဘၣ်သးမၤ တသ့နီတမံၤဘၣ်. ဒ်သိးနကမၤထွဲ နမိနပါ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤနၤလဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဲနၤစတါစံယၤ နီၣ်ဘၣ်က့ၤဝဲလၢ အမိအပါ ကျဲးစၢးၡဲပၠးအီၤလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်ပာ်လီၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလဲၣ်. အတဲဝဲလၢ “ယမိယပါ ၡဲပၠးယၤဒ်န့ၣ်အဃိ ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ပာ်လီၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ယၤအဃိ ဒီးတမ့ၢ်ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သး ဖီၣ်ဃံးယၤအဃိဘၣ်.”

၅. နမၤသးခု နမိနပါ ဒီးယဟိဝၤယွၤ အသးသ့ဒ်လဲၣ်. (ကတိၤဒိ ၂၂:၆; ၂၃:၁၅, ၂၄, ၂၅)

^၅ နမ့ၢ်ဒိကနၣ်ဒီးမၤထွဲ နမိနပါ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် လၢအသန့ၤထီၣ်သးလၢ လံာ်စီဆှံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကသးခုဒိၣ်မး. ထဲန့ၣ်တကးဒံးဘၣ် နကမၤသးခု ယဟိဝၤယွၤအသး ဒီးနတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်. (ဖး ကတိၤဒိ ၂၂:၆; ၂၃:၁၅, ၂၄, ၂၅.) အဃိ ဒ်သိးပကမၤသးခု ပမိပပါ ဒီးယဟိဝၤယွၤ အသးအဂီၢ် ပကဘၣ်ကွၢ်လိ ပှၤသးစၢ်စီၤယိၤအၣ် အဒိအတဲာ်.

၆. စီၤယဟိၤယဒါ သံဝံၤအလီၢ်ခံ စီၤယိၤအၣ် ဒိကနၣ်ဝဲ မတဂၤအကလုၢ်လဲၣ် ဒီးလၢခံ တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးအီၤဒ်လဲၣ်. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၄:၁၇, ၁၈)

^၆ မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ စီၤယိၤအၣ် အတၢ်ဆၢတဲာ် လၢအကမၣ်. ဖဲစီၤယဟိၤယဒါ သံဝံၤအလီၢ်ခံ စီၤယိၤအၣ် ရ့ဒီးသကိး လၢအတဂ့ၤဘၣ်တဖၣ်. (ဖး ၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၄:၁၇, ၁၈.) ယူဒၤအပဒိၣ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ် တအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဘၣ် ဘၣ်ဆၣ် စီၤယိၤအၣ် ဒိကနၣ်ဝဲ အဝဲသ့ၣ်အကလုၢ်. ပှၤတဖၣ်အံၤ တမၤတၢ်လၢ အဂ့ၤဘၣ်အဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကထံၣ်လၢ စီၤယိၤအၣ် တကြၢးရ့ဒီး အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. (ကတိၤ ၁:၁၀) သနာ်က့ စီၤယိၤအၣ် ကနၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် လၢအတဂ့ၤဘၣ်တဖၣ်. တကးဒံးဘၣ် စီၤယိၤအၣ်န့ၣ် ဖဲအတခွါ စီၤစကၤရယၤ ကျဲးစၢးဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤအခါ အမၢပှၤမၤသံကွံာ် စီၤစကၤရယၤ. (၂ ကွဲး ၂၄:၂၀, ၂၁; မး ၂၃:၃၅) စီၤယိၤအၣ် မၤဝဲဒ်အံၤန့ၣ် အၢဒိၣ်မး. လၢအခီၣ်ထံးခါ စီၤယိၤအၣ်န့ၣ် အကဲပှၤလၢအဂ့ၤ ဘၣ်ဆၣ် လၢခံန့ၣ် အကဲထီၣ် ပှၤလၢအပာ်တ့ၢ်ကွံာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးအကဲထီၣ် ပှၤမၤသံတၢ်ဖိ. လၢခံကတၢၢ်န့ၣ် အနီၢ်ကစၢ် အခ့အပှၤတဖၣ် မၤသံကွံာ်အီၤ. (၂ ကွဲး ၂၄:၂၂-၂၅) စီၤယိၤအၣ် မ့ၢ်ဆဲးဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပှၤလၢအအဲၣ်အီၤတဖၣ် အကလုၢ်န့ၣ် အတၢ်အိၣ်မူ တကဲထီၣ်သးဒ်အံၤဘၣ်. အဃိ ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ စီၤယိၤအၣ် အဒိအတဲာ်ဒ်လဲၣ်.

၇. နကဘၣ်ရ့ဒီး သကိးဒ်လဲၣ်တဖၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

 ^၇ ပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိလၢ စီၤယိၤအၣ်အအိၣ်လၢ ပကဘၣ်ဃုထၢ ပသကိးလၢ အအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးသကိးလၢ အဘၣ်သးမၤသးခု ယဟိဝၤယွၤအသး. ပသကိးလၢ အအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဆၢတဲာ် တၢ်လၢအဘၣ်. ပှၤလၢအအဲၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အသးပှၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ အသးစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ်သ့. အဒိ စီၤယိၤအၣ်န့ၣ် အသးစၢ်န့ၢ်ဒံး အသကိးစီၤယဟိၤယဒါ ဖးဒိၣ်ညါ. အဃိ ဖဲနဃုထၢ နသကိးအခါ သံကွၢ်လီၤနသးလၢ ‘ယသကိးတဖၣ်အံၤ ကမၤစၢၤယၤလၢ ယကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် ယတၢ်နာ် ယဟိဝၤယွၤဧါ. မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် ဆီၣ်ထွဲယၤလၢ ယကအိၣ်မူ ဒ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘျၢအသိးဧါ. မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် တဲဘၣ်ဃး ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် ဒီးတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အဂ့ၢ်စ့ၢ်ကီးဧါ. မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် အိၣ်မူမၤထွဲ ဒ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘျၢအသိးဧါ. ဖဲယမၤတၢ် တဘၣ်ဘၣ်အခါ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် တဲယၤထဲတၢ်လၢ ယဘၣ်သးနၢ်ဟူလီၤဧါ မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် ကဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤယၤဧါ.’ (ကတိၤ ၂၇:၅, ၆, ၁၇) နီၢ်ကီၢ်န့ၣ် ပှၤလၢအတအဲၣ် ယဟိဝၤယွၤဘၣ်န့ၣ် နတလိၣ်ရ့အီၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် နမ့ၢ်ရ့ဒီး ပှၤလၢအအဲၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကမၤစၢၤနၤထီဘိ.—ကတိၤ ၁၃:၂၀.

၈. ပမ့ၢ်သူ အ့ၤထၢၤနဲၣ်လၢ ပကပာ်ထီၣ် တၢ်ဂီၤဒီးတၢ်ဂီၤမူန့ၣ် ပကဘၣ် သံကွၢ်လီၤပသးဒ်လဲၣ်.

^၈ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပသူအ့ၤထၢၤနဲၣ် ဒီးတဲသကိးတၢ်ဒီး ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးပသကိး သ့လၢကျဲအါဘိ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤအါဂၤသူဝဲ အ့ၤထၢၤနဲၣ်လၢ အကတီၣ်ထီၣ် တၢ်ဂီၤဒီးတၢ်ဂီၤမူ ဒ်သိး ပှၤကဘၣ်သးအီၤအဂီၢ်. အဃိ နမ့ၢ်သူ အ့ၤထၢၤနဲၣ်န့ၣ် သံကွၢ်လီၤနသးလၢ ‘ယတီၣ်ထီၣ် တၢ်ဂီၤဒီးတၢ်ဂီၤမူ ဒ်သိးပှၤကဆိမိၣ်ဒိၣ်ယၤဧါ. မ့ၢ်ယတိာ်ပာ်လၢ ပှၤကပတြၢၤယၤဧါ မ့တမ့ၢ် ယကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤဂၤဧါ. မ့ၢ်ယပျဲလၢ ပှၤဂၤအတၢ်ထံၣ်, တၢ်ဆိမိၣ် ဒီးတၢ်မၤတဖၣ် ကဒိၣ်စိလၢ ယဖီခိၣ်ဧါ.’ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါန့သၢၤနီ လၢအကဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်န့ၣ် ဟ့ၣ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တခါ. အတဲဝဲလၢ “တဘၣ်ကျဲးစၢး မၤဒ်သိး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ကဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးနၤတဂ့ၤ. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် လၢခံကတၢၢ် နတမၤသးခုဘၣ်ပှၤသး နီတဂၤဘၣ်. ကျဲးစၢးမၤသးခုလၢ ယဟိဝၤယွၤအသး ဒီးပှၤခဲလၢာ် လၢအအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ကဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးနၤ.”

၉. ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤ စီၤဧူးစံယါလၢ အကမၤမနုၤလဲၣ်. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၆:၁-၅)

^၉ ကွၢ်လိ စီၤဧူးစံယါ အဒိအတဲာ် လၢအဆၢတဲာ်တၢ် လၢအဘၣ်. ဖဲစီၤပၤဧူးစံယါ သးစၢ်အခါန့ၣ် အအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးအမၤလိဘၣ် “တၢ်ပျံၤယွၤ.” စီၤဧူးစံယါ အိၣ်မူဘၣ်ဝဲ ၆၈ နံၣ် ဒီး အဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ လၢအတၢ်အိၣ်မူ ဒီတကတီၢ်ဃၣ်ဃၣ်ညါ. (ဖး ၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၆:၁-၅.) စီၤဧူးစံယါ မၤနၢၤဝဲ အဒုၣ်အဒါအါမး ဒီးအဒီသဒၢဘၣ်ဝဲ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်ဂ့ၤဂ့ၤ. (၂ ကွဲး ၂၆:၆-၁၅) ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤ စီၤဧူးစံယါအါမး ဒီးတၢ်လၢ စီၤဧူးစံယါ မၤဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် မၤသးခုအသးဒိၣ်မး.—စံၣ် ၃:၁၂, ၁၃.

၁၀. တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီး စီၤဧူးစံယါဒ်လဲၣ်.

^၁၀ မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ စီၤဧူးစံယါ အတၢ်ဆၢတဲာ် လၢအကမၣ်. စီၤပၤဧူးစံယါန့ၣ် ညီနုၢ်အဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ် ဒီးပှၤဂၤဘၣ်မၤထွဲဝဲ ဒ်အတဲဝဲအသိး. ခီဖျိလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဆိမိၣ်ဝဲလၢ အတလိၣ်မၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလိာ်ဘၣ်. အဃိ ဘၣ်တနံၤန့ၣ် စီၤဧူးစံယါ လဲၤနုာ်လီၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်လုၢ်ဟံၣ် ဒီးဒွဲၣ်ထီၣ် တၢ်နၢမူလၢ တၢ်လုၢ်လီၢ်. နီၢ်ကီၢ်န့ၣ် စီၤပၤ တဘၣ်မၤဝဲဒ်အံၤဘၣ်. (၂ ကွဲး ၂၆:၁၆-၁၈) ပှၤလုၢ်တၢ်ဒိၣ်အခိၣ် စီၤဧစၤရယၤ ကျဲးစၢးတြီအီၤ ဘၣ်ဆၣ် စီၤဧူးစံယါ တကနၣ်ဝဲဘၣ် ဒီးအသးပှံၢ်ထီၣ်တၢ်ဒိၣ်မး. စီၤဧူးစံယါ တတီဒီး ယဟိဝၤယွၤလၢၤဘၣ် အဃိ ယဟိဝၤယွၤ စံၣ်ညီၣ်အီၤလၢ တၢ်ဆါအၢ. (၂ ကွဲး ၂၆:၁၉-၂၁) စီၤဧူးစံယါ မ့ၢ်ဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးန့ၣ် အတၢ်အိၣ်မူ တကဲထီၣ်သးဒ်အံၤဘၣ်.

၁၁. ပကအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးအဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၁ ဖဲစီၤဧူးစံယါန့ၢ်ဘၣ် တၢ်စိတၢ်ကမီၤအါထီၣ် ဒီးအမၤတၢ်ကဲထီၣ် အါမံၤအခါ အသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤ လၢအမ့ၢ်ပှၤလၢ အမၤစၢၤအီၤ ဒီးဟ့ၣ်အီၤတၢ်ဂ့ၤအါမံၤ. ပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပှၤလၢအဆိၣ်ဂ့ၤပှၤ ဒီးဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ. အဃိန့ၣ် ပတဘၣ် ပတြၢၤလီၤပသးလၢ တၢ်လၢပမၤကဲထီၣ်တဖၣ်ဘၣ်. ပကဘၣ်ဟ့ၣ် တၢ်လၤကပီၤခဲလၢာ်  လၢယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်. b (၁ ကရံၣ် ၄:၇) ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးသ့ၣ်ညါလီၤပသးလၢ ပကဲပှၤတလၢတပှဲၤဘၣ် ဒီးပလိၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤကသိၣ်က့ၤသီက့ၤပှၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ လၢအနံၣ်အိၣ် ၆၀ ဘျဲၣ်တဂၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲယမၤကမၣ်တၢ်တစဲးတမွဲး ဒီးပှၤသိၣ်က့ၤသီက့ၤယၤအခါ ယတသးထီၣ်တၢ်ဘၣ်. ယကျဲးစၢး ဒိကနၣ်ဒီးမၤထွဲ တၢ်သိၣ်က့ၤသီက့ၤ ဒီးဆဲးမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤ လၢအဂ့ၤကတၢၢ်.” အဃိ ပမ့ၢ်ဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ် ဒီးအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးထီဘိန့ၣ် ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သးခုနီၢ်ကီၢ် လၢပတၢ်အိၣ်မူပူၤ.—ကတိၤ ၂၂:၄.

၁၂. ဖဲစီၤယိၤၡံယၤ သးစၢ်အခါန့ၣ် အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒ်လဲၣ်. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၃၄:၁-၃)

^၁၂ ကွၢ်လိ စီၤယိၤၡံယၤ အဒိအတဲာ် လၢအဆၢတဲာ်တၢ် လၢအဘၣ်. ဖဲစီၤယိၤၡံယၤ အိၣ်ဝဲ ၁၆ နံၣ်အခါ အစးထီၣ် ဃုသ့ၣ်ညါ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် ဒီးအဘၣ်သးမၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သး. ဘၣ်ဆၣ် စီၤယိၤၡံယၤန့ၣ် အကဲစီၤပၤလၢ အသးစၢ်ဒံးအဃိ တညီလၢအဂီၢ်ဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အခါ ပှၤအါတက့ၢ်န့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ် အဃိ ဒ်သိးစီၤယိၤၡံယၤ ကဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ ပှၤကပတုာ်ကွံာ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ်အဂီၢ် အကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူ. တချုးဖဲ စီၤယိၤၡံယၤ အိၣ်အနံၣ် ၂၀ ဒံးဘၣ်န့ၣ် အမၤဟးဂီၤဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ် လၢအကီၢ်ပူၤ. အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ စီၤယိၤၡံယၤ အိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူနီၢ်ကီၢ်.—ဖး ၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၃၄:၁-၃.

၁၃. နမ့ၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သး လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢ နဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၃ နမ့ၢ်ကဲ ပှၤသးစၢ်သနာ်က့ ပာ်လီၤနသးလၢ နကကွၢ်လိ စီၤယိၤၡံယၤ ဒီးဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ် ဒီးမၤလိအါထီၣ် အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤနၤလၢ နကဘၣ်သး ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်နသး လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်. နမ့ၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သး လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢ နဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလူၣ်န့ၣ် အဒိးဘျၢထံဖဲ အအိၣ် ၁၄ နံၣ် ဒီးအတဲဝဲလၢ “စးထီၣ်ခဲအံၤ ဒီးခါဆူညါ လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် ယကပာ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤ လၢနီၣ်ဂံၢ်တၢ ဒီးယကကျဲးစၢး မၤသးခုအသး.” (မၢ် ၁၂:၃၀) နၤစ့ၢ်ကီး နမ့ၢ်သးအိၣ် မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် နကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သးခု.

၁၄. ပှၤသးစၢ်တနီၤ ကွၢ်လိစီၤပၤယိၤၡံယၤ အဒိအတဲာ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ပှၤသးစၢ်လၢ အဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးကီခဲ မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါယိဟၤန့ၣ် အဘျၢထံဖဲ အအိၣ် ၁၂ နံၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါယိဟၤ တဲဝဲလၢ အသကိးလၢ အထီၣ်ကၠိတတီၤဃီဒီးအီၤန့ၣ် မၢဆူၣ်အီၤလၢ အကအီ မိာ်ထူ တကလုာ် လၢအမ့ၢ် အံၣ်လဲးထြီနံး စံကရဲး (vaping). ဒ်သိးအတြီဆၢ အသကိး အတၢ်ဆီၣ်သနံး ကန့ၢ်အဂီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါယိဟၤ တဲလီၤအသးလၢ အမ့ၢ်အီ မိာ်ထူန့ၣ် အကမၤဘၣ်ဒိ အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဒီးအတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကဟးဂီၤဝဲ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ရ့ခၠိၤန့ၣ် အဘျၢထံဖဲ အအိၣ် ၁၄ နံၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် တဲဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်လၢအမၤစၢၤအီၤ ဒ်သိးအလဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ အထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢကၠိ ကန့ၢ်အဂီၢ်. အတဲဝဲလၢ “ယကျဲးစၢး ဃုကွၢ် တၢ်တမံၤမံၤလၢ အကဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ယၤ ဘၣ်ဃး လံာ်စီဆှံ ဒီးယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်. အဒိ ဖဲယမၤလိ လံာ်တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအခါ ယနီၣ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တခါခါ မ့တမ့ၢ် ဝံအတၢ်စံးပာ် လၢအအိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤတခါခါ. ဒီးတဘျီတခီၣ် ဖဲယတဲသကိးတၢ်ဒီး ပှၤတဂၤဂၤလၢ ကၠိအခါ ယဆိမိၣ်ထီၣ် လံာ်စီဆှံတဆၢဆၢလၢ ယကပၠးအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်.” မ့မ့ၢ်နၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢနထံၣ်ဘၣ်န့ၣ် အကလီၤဆီဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ စီၤပၤယိၤၡံယၤထံၣ်ဘၣ်ဝဲ. ဘၣ်ဆၣ် နအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့ ဒီးသးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒ်စီၤယိၤၡံယၤအသိးသ့. ဖဲနသးစၢ်အခါ တၢ်မၤကွၢ်လၢ နထံၣ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤနၤလၢ နကလဲၤခီဖျိ တၢ်မၤကွၢ်လၢခါဆူညါအဂီၢ်.

၁၅. စီၤယိၤၡံယၤ ကမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ လၢတၢ်သးတီအပူၤအဂီၢ် တၢ်မနုၤ မၤစၢၤအီၤလဲၣ်. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၃၄:၁၄, ၁၈-၂၁)

^၁၅ ဖဲစီၤပၤယိၤၡံယၤ အိၣ်ဝဲ ၂၆ နံၣ်အခါ အစးထီၣ် ဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်လုၢ်ဟံၣ်. ဖဲပှၤဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်အခါ ပှၤထံၣ်န့ၢ်ဝဲ “ယဟိဝၤယွၤ အလံာ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီတဘ့ၣ်လၢ အဟ့ၣ်လီၤဝဲ ခီဖျိလၢ စီၤမိၤၡ့.” ဖဲစီၤပၤနၢ်ဟူဝဲ ပှၤဖးထီၣ် လံာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤအခါ အဒိကနၣ်ဝဲ ဒီးအမၤထွဲဝဲ ဒ်လံာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ အိၣ်ဝဲအသိး. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၃၄:၁၄, ၁၈-၂၁.) နၤမီၤ နအဲၣ်ဒိး ဖးလံာ်စီဆှံ ကိးနံၤဒဲးဧါ. ဖဲနဖးလံာ်စီဆှံအခါ နမၤနီၣ်ဃာ် လံာ်စီဆှံအဆၢ လၢကကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢ နဂီၢ်ဧါ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလူၣ် လၢပတဲအဂ့ၢ် ဖဲမကၢာ်န့ၣ် ဖဲအဖးလံာ်စီဆှံအခါ အကွဲးနီၣ်ဃာ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲ လၢအလံာ်ပူၤ. နၤစ့ၢ်ကီး နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤနၤလၢ နကနီၣ်ဘၣ် လံာ်စီဆှံအဆၢ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ နဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးတဖၣ်. နမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် လံာ်စီဆှံန့ၣ် နဖးလံာ်စီဆှံကမုာ်ဒိၣ်ထီၣ် ဒီးနကအဲၣ်ဒိး မၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤအါထီၣ်. ဒီးဒ်စီၤပၤယိၤၡံယၤအသိး နကအဲၣ်ဒိး မၤထွဲ တၢ်လၢလံာ်စီဆှံတဲဝဲ.

၁၆. ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤယိၤၡံယၤ မၤဘၣ်တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်လဲၣ် ဒီးပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်.

^၁၆ မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ စီၤယိၤၡံယၤ အတၢ်ဆၢတဲာ် လၢအကမၣ်. ဖဲစီၤယိၤၡံယၤ အသးနံၣ် ကအိၣ်ဝဲ ၃၉ နံၣ်အခါ အမၤဘၣ်တၢ်ကမၣ်တခါ တုၤလၢအဘၣ်သံညါ. စီၤယိၤၡံယၤန့ၣ် အနာ်န့ၢ်လီၤအသး  ဒီးအတဃုကွၢ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢၤဘၣ်. (၂ ကွဲး ၃၅:၂၀-၂၅) ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ ပသးနံၣ်မ့ၢ်ပှၢ် ဒီးပမၤလိ လံာ်စီဆှံ မ့ၢ်ယံာ်လံသနာ်က့ ပကဘၣ် ဆဲးဃုဒံး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ. တကးဒံးဘၣ် ပကဘၣ်ဃ့ထုကဖၣ် ဒ်သိး ယဟိဝၤယွၤ ကဟံးစုနဲၣ်ကျဲပှၤ, မၤလိအကလုၢ်ကထါထီဘိ ဒီးမၤထွဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဖၣ်ဟ့ၣ်ပှၤ. ပမ့ၢ်မၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် အကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပတမၤဘၣ် တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်တဂ့ၤ ဒီးပကအိၣ်ဒီး တၢ်သးခု.—ယၤ ၁:၂၅.

၁၇. လၢယူဒၤစီၤပၤသၢဂၤ အအိၣ်န့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ လၢအရ့ဒိၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၇ ဖဲနသးစၢ်အခါ နအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အါမးလၢ နကမၤ တၢ်လၢနဘၣ်သးမၤ. အဒိ ဒ်စီၤယိၤအၣ်, စီၤဧူးစံယါ ဒီးစီၤယိၤၡံယၤအသိး ပှၤသးစၢ်တဖၣ် ဆၢတဲာ်တၢ်လၢ တၢ်ကူၣ်သ့အပူၤ ဒီးအိၣ်မူဒ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သး အသိးသ့. လၢအခီၣ်ထံးခါ စီၤပၤသၢဂၤအံၤ ကဲပှၤအဂ့ၤ ဘၣ်ဆၣ် လၢခံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် မၤတၢ်ကမၣ်အဃိ အဘၣ်သံဝဲ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပမၤလိအဝဲသ့ၣ်အဂ့ၢ်အခါ ပမ့ၢ်ကွၢ်လိ တၢ်ဂ့ၤလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲ ဒီးဟံန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ တၢ်ကမၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲန့ၣ် ပကအိၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်မူလၢ အလီၤသူၣ်မံသးမုာ် သပှၢ်တၢၢ်.

၁၈. လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ တၢ်အဒိလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်လၢ နအိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်မူလၢ အလီၤသူၣ်မံသးမုာ်သ့န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)

^၁၈ လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ ပှၤသးစၢ်အဂၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သး လၢအဂ့ၤဒီး ယဟိဝၤယွၤ, ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သး ဒီးအိၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်မူလၢ အလီၤသူၣ်မံသးမုာ်န့ၣ် အိၣ်ဒံးအါမး. အဒိ စီၤဒၤဝံးန့ၣ် ဖဲအသးစၢ်အခါ အဃုထၢလၢ အကကဲ ယဟိဝၤယွၤအသကိး ဒီးလၢခံန့ၣ် အကဲထီၣ် စီၤပၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ. ဘၣ်တဘျီ စီၤဒၤဝံးမၤဘၣ်တၢ်ကမၣ် ဘၣ်ဆၣ် ကစၢ်ယွၤထံၣ်အီၤလၢ အကဲပှၤလၢ အသးတီတဂၤဒံး. (၁ စီၤပၤ ၃:၆; ၉:၄, ၅; ၁၄:၈) နမ့ၢ်မၤလိ စီၤဒၤဝံးအဂ့ၢ်န့ၣ် အကမၤဆူၣ်ထီၣ်နဂံၢ်နဘါလၢ နဘၣ်သးမၤ ယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤ လၢတၢ်သးတီအပူၤ. တကးဒံးဘၣ် နမ့ၢ်မၤလိစ့ၢ်ကီး စီၤမၢ်ကူး ဒီးစီၤတံၤမသ့းအဂ့ၢ်န့ၣ် နကသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤအံၤ လၢအနီၢ်ဆံးခါ တုၤလၢအသံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဆဲးမၤ ယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤ လၢတၢ်သးတီအပူၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်အံၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤသးခု ဒီးအဝဲသ့ၣ်အနီၢ်ကစၢ်စ့ၢ်ကီး ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သးခု.

၁၉. နဘၣ်သးအိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်မူဒ်လဲၣ်.

^၁၉ နတၢ်အိၣ်မူလၢ ခါဆူညါကမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်လၢနမၤအီၤခဲအံၤ. နမ့ၢ်သန့ၤနသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးတသန့ၤနသးလၢ နနီၢ်ကစၢ်ဘၣ်န့ၣ် အကမၤစၢၤနၤလၢ နကဆၢတဲာ်တၢ် လၢအဘၣ်. (ကတိၤ ၂၀:၂၄) ဒီးနကအိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်မူလၢ အလီၤသူၣ်မံသးမုာ်. တကးဒံးဘၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်လၢနမၤတဖၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ. အဃိ နမ့ၢ်ဃုထၢလၢ နကမၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဃုထၢ လၢအဂ့ၤကတၢၢ် လၢနတၢ်အိၣ်မူပူၤ.