တၢ်ရဲၣ်လီၤဒ် တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီအိၣ်ဝဲအသိးလၢ ၂၀၂၁ တၢးထီခိးတၢ် အဂီၢ်
တၢးထီခိးတၢ် အဂီၢ် တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်မၤလိတခါစုာ်စုာ် အလီၢ်အကျဲ
တၢးထီခိးတၢ် လၢတၢ်မၤလိအဂီၢ်
လံာ်စီဆှံ
တၢ်ကွဲးအသးလၢပျၢၤတခါအံၤ အလီၤပလိာ်သးဒီးလံာ်စီဆှံဒ်လဲၣ် လါယနူၤအါရံၤ
ခရံာ်ဖိအတၢ်အိၣ်မူ ဒီးတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်
မ့ၢ်နကဲ ပှၤမၤသကိးတၢ်လၢ အဂ့ၤတဂၤဧါ, လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်
မၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤ နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ, လါအီးကထိဘၢၣ်
ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်
၁၉၂၁—ပူၤကွံာ်အနံၣ် တကယၤ, လါအီးကထိဘၢၣ်
တၢ်အိၣ်မူ တၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်တဖၣ်
“ယမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤဂၤအအိၣ်အါမး” (လူဝံ(စ်) ဘြဲန်), လါမ့ၤ
ယဟိဝၤယွၤ မၤလိၤထီၣ်ယကျဲ (စတံၤဖ့ၣ် ဟၣ်ဒံၤ), လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ
ယတၢ်အိၣ်မူပှဲၤဒီးတၢ်သးခု လၢယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤအပူၤ (ကၠီ(န်) ခံခီၣ်), လါယူၤလံ
ယဃုတၢ်သးခုအနီၢ်ကီၢ် လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤ (မၤတ့ၤ ဝံၣ်ဟီၣ်), လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ်
“အခဲအံၤ ယစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မုာ်မး” (ဘၢၤနဲစၤ ဘံၤစံနံ), လါအ့ဖြ့ၣ်
လၢယတၢ်ဆၢတဲာ်ခဲလၢာ်အပူၤန့ၣ် ယပာ်ယဟိဝၤယွၤလၢ နီၣ်ဂံၢ်တၢ (ဒံယၤ ယၢဘဲး), လါယူၤ
မူဒါလၢ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤပှၤန့ၣ် ပတဂ့ၢ်လိာ်ကွံာ် နီတဘျီဘၣ် (ခဲၣ်သလံ လိကဲၤ), လါယနူၤအါရံၤ
တၢ်ဂ့ၢ်အကလုာ်ကလုာ်
ထဲတၢ်နံၤကမှံဖိ တထံၣ်ဧိၤ, လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ
ဖဲစီၤယိၤနါအစိၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီး ဝ့ၢ်နံၤနဝ့ဒ်လဲၣ်, လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ်
မ့ၢ်ပှၤလၢပျၢၤတဖၣ်န့ၣ် သူဝဲ papyrus လၢကတ့ထီၣ်ဝဲချံဧါ, လါမ့ၤ
လၢယ့ၣ်ၡူးအစိၤန့ၣ် ပှၤဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ခိတၢ်သွဲ ဒ်လဲၣ်တကလုာ်လဲၣ်, လါယူၤ
ပှၤဖးလံာ်ဖိတဖၣ် အတၢ်သံကွၢ်
ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဃုသးသမူ တံၤသကိးလၢ online အပူၤန့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ကြၢးထံၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်, လါယူၤလံ
တၢ်မၤလိာ်လၢအမ့ၢ် “ဆၢထၢၣ်ထီဒါ ပှၤလၢနဃၢၤအသွံၣ်” တဂ့ၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ် (၃ မိၤၡ့ ၁၉:၁၆), လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်
တၢ်မၢဖိပီလူးတဲဝဲလၢ “ခီဖျိလၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအဃိ ယသံသဒၣ်ကွံာ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီ” န့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ အခီပညီဒ်လဲၣ် (ကလၤတံ ၂:၁၉), လါယူၤ
ဖဲယ့ၣ်ၡူးတချုးသံဒံးဘၣ်အခါ ဘၣ်မနုၤအဃိ အယၢၤထီၣ်ဝဲ စီၤဒၤဝံးအတၢ်ကတိၤဖဲ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၂:၁ န့ၣ်လဲၣ်, လါအ့ဖြ့ၣ်
ဘၣ်မနုၤအဃိ ခရံာ်ဖိတဖၣ် ကဘၣ်ပလီၢ်အသးဖဲ အဝဲသ့ၣ်ဆှၢဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ အံၣ်လဲးထြီနံး ဒီးအ့ၣ်ထၢၣ်နဲးအပူၤလဲၣ်, လါမၢ်ၡး
တၢ်မၤလိ
မ့ၢ်နကအိၣ်ခိး ယဟိဝၤယွၤလၢ တၢ်ဝံသးစူၤအပူၤဧါ, လါအီကူး
ပှၤလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဖၣ် မၤစၢၤပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ဒ်သိးကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ တၢ်ဒိးဘျၢထံအဂီၢ်, လါမၢ်ၡး
အိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးတဘၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ပြၢလိာ်သးတဂ့ၤ, လါယူၤလံ
မ့ၢ်နသိၣ်လိပှၤဂၤလၢ ကကဲထီၣ်ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်ကသ့ဧါ, လါယူၤလံ
ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ နကဲထီၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ, လါအီကူး
ဆဲးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်လၢ တၢ်ပှ့ၤက့ၤအဂီၢ်, လါအ့ဖြ့ၣ်
ဆဲးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်လၢအတီ လၢတဂၤဒီးတဂၤအဖီခိၣ်, လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ်
ဆဲး “ဒိကနၣ်အကလုၢ်,” လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်
တဘၣ်ဟ့ၣ်အၡူတဂ့ၤ, လါအီးကထိဘၢၣ်
သုတဘၣ်မၤလီၤဃံၢ် “ပှၤအဆံးတဖၣ်အံၤ” တဂ့ၤ, လါယူၤ
မၤအါထီၣ် နတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်တက့ၢ်, လါစဲးပတ့ဘၢၣ်
သးခုလၢနမၤဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤတက့ၢ်, လါအီကူး
“ယီၢ်အခီၣ်လီၢ် ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်,” လါအ့ဖြ့ၣ်
မၤစၢၤနပှၤမၤလိ လံာ်စီဆှံဖိ ဒ်သိးကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ ကဒိးဘျၢထံအဂီၢ်တက့ၢ်, လါယူၤ
နာ်သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ နအိၣ်ဒီးတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ, လါအီးကထိဘၢၣ်
ဒ်သိး နတၢ်နာ်ကဂၢၢ်ကျၢၤအဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်, လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ်
တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံန့ၣ် မၤစၢၤနၤလၢ နလဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်သ့ဒ်လဲၣ်, လါမၢ်ၡး
ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်တဖၣ်အခါ ပဆဲးပၢၤဃာ် ပတၢ်သးခုဒ်လဲၣ်, လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ
ကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်တူၢ်န့ၢ်ခီၣ်ကဲ, လါယူၤလံ
“ယကဒုးကနိး ပှၤကိးကလုာ်ဒဲး,” လါစဲးပတ့ဘၢၣ်
ယဟိဝၤယွၤ ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤနၤ, လါအ့ဖြ့ၣ်
ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်နၤတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ, လါမ့ၤ
ယဟိဝၤယွၤ ကဒီသဒၢနၤဒ်လဲၣ်, လါမၢ်ၡး
ဆဲးပာ်နသးမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ် ဒီးနာ်န့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ, လါယနူၤအါရံၤ
ဆဲးမၤဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကဟုကယာ်လိာ်သး, လါယနူၤအါရံၤ
ဖဲယ့ၣ်ၡူးဘူးထီၣ်ကသံအခါ အတဲတၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် ပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤသ့လဲၣ်, လါအ့ဖြ့ၣ်
ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ “ယ့ၣ်ၡူး အပျဲၢ်အဘီၣ်လၢ အအဲၣ်ဝဲတဂၤ” အအိၣ်, လါယနူၤအါရံၤ
ဒိကနၣ် ပှၤကွၢ်သိလၢအဂ့ၤတဂၤ အကလုၢ်, လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်
တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ မၤစၢၤပှၤလၢ ပကမၤနၢၤကွံာ် တၢ်သးဟ့, လါမၢ်ၡး
ဆဲးအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်အဂ့ၤလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ, လါမ့ၤ
ပှၤလၢအထီၣ်ပှၢ်သီသီတဖၣ် ပာ်ဆိယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢနီၣ်ဂံၢ်တၢ ကသ့ဒ်လဲၣ်, လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ်
တၢ်လၢကမၤလီၤဃံၢ် ပှၤတီပှၤလိၤန့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်, လါမ့ၤ
သးခုခီဖျိလၢ နမၤဘၣ်ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ, လါယူၤလံ
မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်နာ် လၢတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်အဖီခိၣ်တက့ၢ်, လါအီကူး
“လ့ၣ်ကွၢ်” ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတက့ၢ်, လါအီကူး
ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်လၢ အမ့ၢ်သိလၢအဂၤတဖၣ်န့ၣ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ ကစၢ်ယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးခရံာ်, လါယနူၤအါရံၤ
“ပိာ်မုၣ်အခိၣ် မ့ၢ်ပိာ်ခွါ,” လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ
“ပိာ်ခွါကိးဂၤဒဲးအခိၣ် မ့ၢ်ခရံာ်,” လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ
ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သးပှၢ်လၢ အသးတီတဖၣ်တက့ၢ်, လါစဲးပတ့ဘၢၣ်
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်န့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ, လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ
ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ပှၤသးစၢ်တဖၣ် အတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါတက့ၢ်, လါစဲးပတ့ဘၢၣ်
ပမၤယွၤလၢအအိၣ်ဒီး “တၢ်သးကညီၤ ထူးထူးတီၤတီၤ” တဂၤအတၢ်မၤ, လါအီးကထိဘၢၣ်
ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဘၣ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်လၢအတီလဲၣ်, လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ်
တၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး အနီၢ်ကီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, လါအီးကထိဘၢၣ်
လံာ် ၃ မိၤၡ့ သိၣ်လိပှၤလၢ ပကဘၣ်ရ့ဒီးပှၤဂၤဒ်လဲၣ်, လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်
ဖဲပှၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤအခါ, လါစဲးပတ့ဘၢၣ်
မ့ၢ်နကပျဲ တၢ်တမံၤမံၤလၢ ကမၤပတုာ်နၤလၢ နကပိာ်ထီၣ်ယ့ၣ်ၡူးအခံဧါ, လါမ့ၤ
ယဟိဝၤယွၤအိၣ်ဒီးပှၤ အဃိ ပတအိၣ်ထဲတဂၤဧိၤဘၣ်, လါယူၤ
နထူၣ်ဖျဲးထီၣ်လၢမုၣ်ကီၤလံၢ်အပျံၤသကွီၤသ့, လါယူၤ
“သုကဘၣ်စီဆှံ,” လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်
ပိာ်ခွါသးစၢ်သ့ၣ်ဧၢ, နဒိးန့ၢ်အါထီၣ် ပှၤဂၤအတၢ်နာ်န့ၢ်နၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်, လါမၢ်ၡး
တၢးထီခိးတၢ် လၢကမျၢၢ်အဂီၢ်
ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်အိၣ်သးလၢ အမုာ်ဒိၣ်န့ၢ်ခဲအံၤန့ၣ် ဘူးထီၣ်လံ, နီၣ်ဂံၢ် ၂
ဒ်သိး နကအိၣ်မူဘၣ် တၢ်အိၣ်မူလၢ တၢ်ဘၣ်ယိၣ်တအိၣ်ဘၣ်အဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်, နီၣ်ဂံၢ် ၃