တၢ်မၤလိ ၂၁
ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်နၤတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ
“ဖဲယဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်အခါ ယအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလီၤ.”—၂ ကရံၣ်သူး ၁၂:၁၀.
တၢ်သးဝံၣ် ၇၃ ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁-၂. ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအါဂၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲမနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
တၢ်မၢဖိပီလူး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ စီၤတံၤမသ့းလၢ အကဂုာ်ကျဲးစၢး မၤတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၄:၅) ပဝဲခဲလၢာ် ပဂုာ်ကျဲးစၢးမၤထွဲ စီၤပီလူးအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဒီး မၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တဘျီတခီၣ် ကီလၢပကမၤထွဲအီၤလီၤ. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်အါဂၤ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဒိၣ်မးလီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၄:၂) အဒိ, ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတနီၤ အိၣ်ဘၣ်ထံကီၢ်လၢပဒိၣ်ဖီၣ်ဃံးဝဲ ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ မ့တမ့ၢ် ပဒိၣ်တဟ့ၣ်အခွဲးနီတစဲးဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အမ့ၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ် ကလီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ် ဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လီၤ.
၂ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤထံၣ်ဘၣ်ဝဲဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအါမံၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်အသးကလီၤစၢ်ဝဲလီၤ. အဒိ, အဝဲသ့ၣ်အါဂၤဘၣ်မၤတၢ် ဒီတနံၤကျၢၤ ဒ်သိးကလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိး ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အါထီၣ် ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်ဒီတနွံကျၢၤ အဃိ အဝဲသ့ၣ်လီၤဘှံးလီၤတီၤဝဲလီၤ. မ့မ့ၢ်အဂၤတနီၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးမၤအါထီၣ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲတန့ၢ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဆါ ယံာ်ယံာ်ထၢထၢ, သးပှၢ်ထီၣ် ဒီးဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ချၢတသ့ဘၣ်အဃိလီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်တနီၤန့ၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အလုၢ်အပှ့ၤတအိၣ် လၢယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်ဘၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲၤရံၤ * တဲဝဲလၢ “ယအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢ အတဂ့ၤဘၣ် အဃိ ယကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤလီၤမၢ်ကွံာ်အီၤန့ၣ် တညီလၢယဂီၢ်ဘၣ် ဒီးယလီၤဘှံးလီၤတီၤဒိၣ်မး. ခီဖျိလၢ ယအိၣ်ဒီးတၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်အံၤအဃိ ယကဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ် ယဂံၢ်ယဘါတအိၣ်လၢၤဘၣ်.”
၃. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၃ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ယဟိဝၤယွၤကဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒ်သိးပလဲၤခီဖျိ ပတၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးပဆဲးမၤအတၢ်မၤ ကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ. တချုးလၢ ပတဲသကိး ယဟိဝၤယွၤကမၤစၢၤပှၤလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကကွၢ်သကိးဆိ စီၤပီလူးဒီးစီၤတံၤမသ့း အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် ဒၣ်လဲာ် ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်လၢကဆဲးမၤလၢပှဲၤ အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ်လီၤ.
ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒ်သိးပကဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်
၄. စီၤပီလူးထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲမနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
၄ စီၤပီလူးထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအါမးလီၤ. ဖဲစီၤပီလူး အဒုၣ်အဒါတဖၣ် တီၢ်အီၤ, ကွံာ်အီၤဒီးလၢၢ် ဒီးထၢနုာ်လီၤအီၤလၢ ဃိာ်ပူၤအခါ အလိၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤစၢၤ အဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၁၁:၂၃-၂၅) စီၤပီလူးအၢၣ်လီၤဝဲဒၣ်ဒူဒူလၢ တဘျီတခီၣ် ကီဒိၣ်မးလၢ အကမၤနၢၤကွံာ်အတၢ်တူၢ်ဘၣ် လၢအတဂ့ၤဘၣ်တဖၣ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၇:၁၈, ၁၉, ၂၄) စီၤပီလူးထံၣ်ဘၣ်ဒီး ‘တၤဆှုၣ်တၤမဲ လၢအဖံးအညၣ်အကျါ’ လၢအမ့ၢ်ဝဲ အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တဂ့ၤဘၣ် ဒီးတုၤဒၣ်လဲာ် အအဲၣ်ဒိးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.—၂ ကရံၣ်သူး ၁၂:၇, ၈.
တၢ်မနုၤမၤစၢၤ စီၤပီလူးဒီးစီၤတံၤမသ့းလၢ ကဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်လဲၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၅-၆) *
၅. စီၤပီလူးထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် သနာ်က့ အဝဲမၤတၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဒ်လဲၣ်.
၅ စီၤပီလူးထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤစီၤပီလူး တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ ကဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ. ပကကွၢ်သကိး တၢ်လၢစီၤပီလူး မၤကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တဖၣ်လီၤ. အဒိ, ဖဲစီၤပီလူးဘၣ်အိၣ်လၢဟံၣ်ဃိာ်လၢ ဝ့ၢ်ရိမ့ၤအပူၤအဆၢကတီၢ် အဝဲသူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဆူ ပှၤအါဂၤအအိၣ် ဒီးဖဲန့ၣ်အကျါ ပၣ်ဃုာ်ဒီး ပှၤယူဒၤဖိအခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကပၣ်ဃုာ်ဒီးပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၂၈:၁၇; ဖံလံးပံၤ ၄:၂၁, ၂၂) တကးဒံးဘၣ် အဝဲစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီးသုးဖိလၢ အခိးရိမ့ၤစီၤပၤအါဂၤ ဒီးပှၤလၢအဟဲအိၣ်သကိးအီၤတဖၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၂၈:၃၀, ၃၁; ဖံလံးပံၤ ၁:၁၃) ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ကစၢ်ယွၤသူစီၤပီလူးလၢ ကကွဲးဝဲလံာ်ပရၢတဖၣ် ဒ်သိးကမၤစၢၤခရံာ်ဖိနီၢ်နီၢ်တဖၣ် ဖဲန့ၣ်အစိၤဒီးခဲအံၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဒီးစီၤပီလူးအဒိအတဲာ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ရိမ့ၤအပူၤလီၤ. ဒီးမၤစၢၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် “ဒ်သိးကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ယွၤအကလုၢ်ကထါအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်သးဒူ အါန့ၢ်ဒံးလၢညါ ဒီးတပျံၤတၢ် နီတစဲးဘၣ်.” (ဖံလံးပံၤ ၁:၁၄) တဘျီတခီၣ် စီၤပီလူး သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အမၤတၢ်တသ့ခဲလၢာ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် “ဒ်သိးတၢ်သးခုကစီၣ် ကရၤလီၤအသးအါထီၣ်အဂီၢ်” စီၤပီလူးဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဝဲလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ.—ဖံလံးပံၤ ၁:၁၂.
၆. ဒ် ၂ ကရံၣ်သူး ၁၂:၉, ၁၀ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး တၢ်မနုၤမၤစၢၤစီၤပီလူး ဒ်သိးကမၤလၢပှဲၤ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ်လဲၣ်.
၆ စီၤပီလူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အမၤတၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ခဲလၢာ်လၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ် ခီဖျိလၢယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်အီၤတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒီးတမ့ၢ်လၢအနီၢ်ကစၢ် အတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါအဃိဘၣ်. စီၤပီလူးတဲဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်စိတၢ်ကမီၤ “ကဲထီၣ်တၢ်လၢ အလၢအပှဲၤ” လၢယဂီၢ်လီၤ. (ဖး ၂ ကရံၣ်သူး ၁၂:၉, ၁၀ တက့ၢ်.) စီၤပီလူးထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤအၢမၤနး, လီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ ဒီးထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအဂၤတဖၣ် သနာ်က့ ခီဖျိလၢ သးစီဆှံအဃိ ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤစီၤပီလူး ဒ်သိးကမၤလၢပှဲၤ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ်လီၤ.
တၢ်မနုၤမၤစၢၤ စီၤပီလူးဒီးစီၤတံၤမသ့းလၢ ကဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်လဲၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၇) *
၇. ဒ်သိးစီၤတံၤမသ့း မၤလၢပှဲၤတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ကန့ၢ်အဂီၢ် အလဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲမနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
၇ စီၤပီလူး အတံၤသကိးစီၤတံၤမသ့းစ့ၢ်ကီး အဘၣ်ဒိးသန့ၤအသးလၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်စိကမီၤ ဒ်သိးကမၤလၢပှဲၤ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ်လီၤ. စီၤတံၤမသ့း မၤသကိး မံးၡ့ၣ်နရ့ၣ်အတၢ်မၤ ဒီးစီၤပီလူးလီၤ. တကးဒံးဘၣ် စီၤပီလူးဆှၢလီၤအီၤလၢ ကလဲၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၄:၁၇) ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် စီၤတံၤမသ့းကဆိကမိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကမၤလၢပှဲၤဝဲမူဒါအံၤအဂီၢ် အဝဲတတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးဘၣ်. အဃိ စီၤပီလူးတဲအီၤလၢ “တဘၣ်ပျဲ ပှၤဆိကမိၣ်ဆံးနၤ လၢနမ့ၢ်ပှၤသးစၢ်အဃိ နီတဂၤတဂ့ၤ.” (၁ တံၤမသ့း ၄:၁၂) ဒီးဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် စီၤတံၤမသ့းစ့ၢ်ကီး “ဆိးက့ တလီၢ်လီၢ်” လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၅:၂၃) ဘၣ်ဆၣ် စီၤတံၤမသ့းသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤအသးစီဆှံ တၢ်စိတၢ်ကမီၤအဃိ အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်သးခုကစီၣ် ဒီးမၤစၢၤဘၣ် အဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်လီၤ.—၂ တံၤမသ့း ၁:၇.
ဖဲပထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ ဒ်သိးပကဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီအဂီၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ
၈. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ယဟိဝၤယွၤဒုးဆူၣ်ထီၣ် အခ့အပှၤတဖၣ် အဂံၢ်အဘါဒ်လဲၣ်.
၈ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤအခ့အပှၤတဖၣ် “တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလီၤဆီ” ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကဆဲးမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ တၢ်သးတီအပူၤလီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၄:၇) ပကကွၢ်သကိး တၢ်မၤစၢၤလွံၢ်မံၤလၢ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်ပှၤ ဒ်သိးပကအိၣ်ဒီးတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒီးပကဆဲးသးတီဒီးအီၤအဂီၢ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ထုကဖၣ်, လံာ်စီဆှံ, ခရံာ်ဖိဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဒီးပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလီၤ.
ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤပှၤ ခီဖျိလၢ တၢ်ထုကဖၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၉)
၉. တၢ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤပှၤသ့ဒ်လဲၣ်.
၉ ဒုးဆူၣ်ထီၣ်ပဂံၢ်ပဘါ ခီဖျိလၢတၢ်ထုကဖၣ်လီၤ. ဒ် အ့းဖ့းစူး ၆:၁၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး စီၤပီလူးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ ပကဘၣ်ဃ့ထုကဖၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ် “ကိးဆၢကတီၢ်ဒဲး” လီၤ. ဒီးကစၢ်ယွၤ ကစံးဆၢပတၢ်ထုကဖၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကၠိနံၤ လၢအအိၣ်လၢဘိၣ်လ့ဘံယါန့ၣ် ဖဲအထံၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဖးဒိၣ်အခါ အထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤအီၤလီၤ. အမါဒီးအမိၢ်အပၢ်ခံဂၤလၢာ်န့ၣ် ဆိက့ၤဝဲနးနး တဘျီဃီလီၤ. အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကၠိနံၤ ကဘၣ်ကွၢ်ထွဲအဝဲသ့ၣ်သၢဂၤလၢာ်န့ၣ် တညီဝဲဘၣ်. လၢခံအမိၢ်သံဝဲလီၤ. ဒီးမ့မ့ၢ်အမါဒီး အပါန့ၣ် ဒ်သိးတၢ်ဆါကဘျါက့ၤအဂီၢ် ဘၣ်အိၣ်ခိးဝဲဖးယံာ်ညါလီၤ. ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်အကီအခဲအခါန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကၠိနံၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲယသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ်ဖးဒိၣ်အခါ တၢ်လၢအမၤစၢၤယၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲယဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးတဲဘၣ်အီၤ တၢ်အိၣ်လၢယသးပူၤတဖၣ်ခဲလၢာ်လီၤ.” ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကၠိနံၤ တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒ်သိး အလဲၤခီဖျိတၢ်ကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရၢနၢၤ လၢအမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ဘိၣ်လ့ဘံယါန့ၣ် နၢ်ဟူဝဲလၢ အမိအိၣ်ဒီးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါလီၤ. ဖဲတလါဝံၤအလီၢ်ခံ အမိၢ်သံဝဲလီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤလဲၣ်. အဝဲတဲဝဲလၢ “ဖဲယဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အခါ ယတဲဘၣ်အီၤယတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်ခဲလၢာ်လီၤ. ယသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤနၢ်ပၢၢ်စၢၤယၤ ဒိၣ်န့ၢ်ဒံးယနီၢ်ကစၢ် ဒီးပှၤအဂၤတဖၣ်လီၤ.” တဘျီတခီၣ် ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်. ဒီးပကဘၣ်တဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤတၢ်မနုၤလဲၣ်မး ပတသ့ၣ်ညါလၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်ကီလၢပကတဲဖျါထီၣ် ပတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်ဒၣ်လဲာ် ယဟိဝၤယွၤဘၣ်သးဝဲလၢ ပကဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ် ဆူအအိၣ်လီၤ.—ရိမ့ၤ ၈:၂၆, ၂၇.
ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤပှၤ ခီဖျိလၢ လံာ်စီဆှံ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၀)
၁၀. ဒ် ဧ့ၤဘြံၤ ၄:၁၂ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်ဖးလံာ်စီဆှံဒီး ဆိကမိၣ်ထံအီၤလဲၣ်.
၁၀ ဒုးဆူၣ်ထီၣ်ပဂံၢ်ပဘါ ခီဖျိလၢလံာ်စီဆှံလီၤ. စီၤပီလူးဖးဝဲကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါဒ်သိး အဝဲကအိၣ်ဒီးတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒီးကပာ်အသးမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်အဂီၢ်လီၤ. ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပကဘၣ်မၤဒ်သိးဒီးစီၤပီလူးလီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၅:၄) ဖဲပဖးလံာ်စီဆှံဒီး ဆိကမိၣ်ထံတၢ်လၢပဖးအီၤတဖၣ်အခါ ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်လီၤပှၤအသးစီဆှံ ဒ်သိးကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် လံာ်စီဆှံအဆၢ ဒီးကမၤစၢၤပှၤဒ်သိးပလဲၤခီဖျိ ပတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ. (ဖး ဧ့ၤဘြံၤ ၄:၁၂ တက့ၢ်.) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရၢနၢၤ တဲဝဲလၢ “ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယဂုာ်ကျဲးစၢး ဖးဝဲလံာ်စီဆှံကိးနၤဒဲးလီၤ. ယဆိကမိၣ်ထံ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ် ဒီးအတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ လၢအပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အခ့အပှၤတဖၣ်အဖီခိၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ ယမၤဒ်အံၤအဃိ ယဂံၢ်ယဘါဟဲဆူၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ.”
၁၁. လံာ်စီဆှံမၤစၢၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢ အသးဘၣ်ဒိတဂၤန့ၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၁ ဖဲပဆိကမိၣ်ထံ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါအခါ မၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်အဂ့ၤ လၢပတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် အဖီခိၣ်လီၤ. ပကကွၢ်သကိး လံာ်စီဆှံမၤစၢၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် မုၣ်ကမဲလၢအသးဘၣ်ဒိတဂၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢ ကဖးလံာ်ယိၤဘး ဒီးမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ စီၤယိၤဘးအအိၣ်လီၤ. ဖဲအဖးစီၤယိၤဘးအဂ့ၢ်အခါ အဝဲထံၣ်လၢစီၤယိၤဘးန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လၢအတဂ့ၤဘၣ်လီၤ. လၢအတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ် အဟ့ၣ်ပလီၢ်စီၤယိၤဘးလၢ “စီၤယိၤဘးဧၢ, တဘၣ်ဆိကမိၣ်ထဲ နတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်တဂ့ၤ.” ဖဲန့ၣ်အခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤသ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး ဒ်သိးဒီးစီၤယိၤဘးလီၤ. အဃိ မၤစၢၤအီၤလၢ အဝဲကဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤအတၢ်ထံၣ် ဒီးမၤစၢၤအီၤလၢ ကလဲၤခီဖျိဝဲ အတၢ်သးဘၣ်ဒိလၢ အဝၤသံသဒၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ.
ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤပှၤ ခီဖျိလၢ တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၂)
၁၂. ယဟိဝၤယွၤသူဝဲ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ ကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဒ်လဲၣ်.
၁၂ ဒုးဆူၣ်ထီၣ်ပဂံၢ်ပဘါ ခီဖျိလၢတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်လီၤ. ကျဲအဂၤတဘိလၢ ယဟိဝၤယွၤဒုးဆူၣ်ထီၣ် ပဂံၢ်ပဘါန့ၣ် ခီဖျိလၢ ခရံာ်ဖိဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်လီၤ. စီၤပီလူးကွဲးဝဲလၢ အဝဲလိၣ်ဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် အတၢ် “ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလိာ်သးယၢ်ခီယၢ်ခီ” လီၤ. (ရိမ့ၤ ၁:၁၁, ၁၂) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲၤရံၤ ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် အတၢ်ရ့လိာ်သးလီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အတသ့ၣ်ညါ ယတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် ဒၣ်လဲာ် ယဟိဝၤယွၤသူအဝဲသ့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤ လၢအတၢ်ကတိၤ ဒီးဆှၢန့ၢ်ယၤခးက့လီၤ. ဒီးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ယလိၣ်ဘၣ်အီၤသပှၢ်တၢၢ်လီၤ. ဒီးမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးယၤလၢ ယကတဲသကိးတၢ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢ အတၢ်ကီတၢ်ခဲ လီၤဂာ်ဒီးယၤတဖၣ် ဒီးမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် တဲဝဲထီဘိလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဖၣ်အဲၣ်ယၤလီၤ.”
၁၃. ပဝဲတဂၤဒီးတဂၤ ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလိာ်သးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၃ ကျဲအဂ့ၤကတၢၢ်တဘိလၢ ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်သ့န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်လီၤ. ဖဲနထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ နဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤသ့ ခီဖျိ နတဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ နအဲၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒီး နစံးဘျုးစံးဖှိၣ် တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဒိ, တချုးလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် လၢအမံၤမ့ၢ်ဖံထၢၤ တဲဘၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢ အဝၤတမ့ၢ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဂၤလၢ “ယထံၣ်ဘၣ်နၤဖဲအံၤန့ၣ် အကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါဒိၣ်မး. ထီဘိန့ၣ် နကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤ နဖိဃုဂၤလၢကဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်စံးဆၢလီၤ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤ အမဲာ်ထံထီၣ်တအၢၣ် ဒီးတဲဝဲလၢ “တနံၤအံၤ ယဘၣ်သးနၢ်ဟူ တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဒ်အံၤလီၤ.”
ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤပှၤ ခီဖျိလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလီၤ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၄)
၁၄. တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ် မၤစၢၤပှၤဒ်လဲၣ်.
၁၄ ဒုးဆူၣ်ထီၣ်ပဂံၢ်ပဘါ ခီဖျိလၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလီၤ. ဖဲပတဲဘၣ်ပှၤဂၤ လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအခါ ပှၤဒိကနၣ်ပှၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တဒိကနၣ်ဘၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပသးခုလီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၁:၂၅) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်စတ့စံၤ တဲဝဲလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤဒိၣ်မးလီၤ. ဖဲအဟံၣ်ဖိဃီဖိအကျါတဂၤ ဘၣ်တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤအခါ အဝဲသးဘၣ်ဒိဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးအဝဲဆိကမိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ‘ယမ့ၢ်မၤစၢၤအါထီၣ်ဘၣ်အီၤဒု တမ့ၢ်လၢ တၢ်ကမၤအသးဒ်အံၤဘၣ်.’ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် အဝဲဆိကမိၣ်ဘၣ်ဝဲ တလီၢ်လီၢ် တလီၢ်လီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးအဝဲတဆဲး ဆိကမိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤလဲၣ်. တၢ်လၢအမၤစၢၤအီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလီၤ. ခီဖျိလၢ အလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဃိ အသးစၢၢ်ဆၢ ပှၤလၢအလီၢ်ကဝီၤ အတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်လီၤ. အတဲဝဲလၢ “ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်ယၤပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဂၤ လၢအမၤထွဲဝဲ တၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ်လီၤ. ယထံၣ်ဘၣ်ဒ်အံၤအဃိ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါဒိၣ်မးလီၤ. တၢ်လၢအမၤစၢၤယၤအဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလီၤ.”
၁၅. ပမၤလိန့ၣ်တၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲၤရံၤ အအိၣ်သ့ဒ်လဲၣ်.
၁၅ ပှၤတနီၤနီၤန့ၣ် ခီဖျိလၢတၢ်အိၣ်သးဖီခိၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တန့ၢ်အါအါလၢၤဘၣ်. နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤန့ၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ ယဟိဝၤယွၤပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ တၢ်လၢနမၤအီၤလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. ပကကွၢ်သကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မဲၤရံၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိလီၤ. ဖဲအဝဲလဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ကျိာ်လၢအဂၤအခါ အဝဲဆိကမိၣ်လၢ အတကဲဘျုးလၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်အါအါဘၣ်. အတဲဝဲလၢ “အခီၣ်ထံးခါ လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤန့ၣ် ယမၤသ့ထဲ ယဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ထံၣ်ယိယိဖိ, ဖးလံာ်စီဆှံအဆၢ ဒီးဟ့ၣ်လီၤလံာ်လဲၢ်တဖၣ်လီၤ.” အဝဲမ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤအသးဒီးပှၤလၢ အတဲကျိာ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ် အဝဲကထံၣ်ဝဲလၢ အမၤတၢ်တသ့နီတမံၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤလီၤ. အဝဲသန့ၤအသးလၢ ယဟိဝၤယွၤဒီး အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အတဲကျိာ်တဘၣ်ဘၣ် သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤသူအီၤသ့လီၤ. အတဲဝဲလၢ “တၢ်လၢလံာ်စီဆှံတဲဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ယိယိဖိလီၤ. ဒီးတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်အံၤ ဆီတလဲပှၤတၢ်အိၣ်မူသ့လီၤ.”
၁၆. ပှၤလၢအဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ချၢ တသ့ဘၣ်တဖၣ် မ့ၢ်အဲၣ်ဒိးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့လဲၣ်.
၁၆ ပဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ချၢ မ့ၢ်တသ့ဘၣ်ဒၣ်လဲာ် ယဟိဝၤယွၤ ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ ပတၢ်သးဆူၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ အိးဟိထီၣ်ကျဲဒ်သိး ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ် တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ပှၤလၢအကွၢ်ထွဲပှၤ မ့တမ့ၢ် ကသံၣ်သရၣ်တဖၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤပတၢ်အိၣ်သးခဲအံၤ ဒီးတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် ပသးကဟးဂီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤပှၤ လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ် ပကအိၣ်ဒီးတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒီးပလဲၤခီဖျိပတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်ကန့ၢ်လီၤ.
၁၇. ဒ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၁၁:၆ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဖဲပှၤတဒိကနၣ် ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်အခါ ဒၣ်လဲာ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လဲၣ်.
၁၇ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအချံလၢ ပသူၣ်လီၤအီၤန့ၣ် အဂံၢ်ကစဲၤလီၤဒီး ကဒိၣ်ထီၣ်ဧါ, တဒိၣ်ထီၣ်ဧါန့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်. (ဖး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၁၁:၆ တက့ၢ်.) အဒိ, ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဘါဘရၤ လၢအသးနံၣ်အိၣ် ၈၀ န့ၣ် အဝဲစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ လီတဲစိအပူၤ ဒီးကွဲးလံာ်ပရၢထီဘိလီၤ. လၢအလံာ်ပရၢတဘ့ၣ်အပူၤန့ၣ် အဝဲဖၢနုာ်ဃုာ်ဒီး တၢးထီခိးတၢ် လါမၢ်ၡး ၁, ၂၀၁၄ လၢအဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ “What God Has Done for You.” အတသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဆှၢလံာ်န့ၣ် လဲၤတုၤဝဲလၢ ပှၤဒီမါဝၤခံဂၤလၢအတမ့ၢ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလၢၤဘၣ် အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဒီမါဝၤခံဂၤအံၤဖးဝဲ မဲးကစံအံၤခဲအံၤခဲအံၤလီၤ. အဝၤတဲဝဲလၢ လီၤဂာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤတဲတၢ်ဒီးအီၤလီၤ. ပှၤဒီမါဝၤခံဂၤအံၤ စးထီၣ်လဲၤထီၣ်ကဒါက့ၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တထီၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်အိၣ်လံ ၂၇ နံၣ်ဘျဲၣ်ညါလီၤ. ထံၣ်တမှံကွၢ် ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဘါဘရၤ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အလံာ်ပရၢအံၤ ကဲဘျုးဝဲလၢ ပှၤဒီမါဝၤခံအံၤအဂီၢ်အခါ အဝဲကသးခုဒီးကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါထဲလဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.
ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤပှၤ ခီဖျိလၢ (၁) တၢ်ထုကဖၣ်, (၂) လံာ်စီဆှံ, (၃) တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ ဒီး (၄) တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလီၤ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၉-၁၀, ၁၂, ၁၄)
၁၈. ဒ်သိးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်စိတၢ်အမီၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၈ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လၢပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် အတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ ဒုးဆူၣ်ထီၣ် ပဂံၢ်ပဘါလၢ ကျဲအါဘိ ဒ်သိးဒီး တၢ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်, လံာ်စီဆှံ, တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဒီးတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလီၤ. ဖဲပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအခါ ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပနာ်န့ၢ်အီၤလၢ အဝဲကမၤစၢၤပှၤလီၤ. အဃိ မ်ပဝဲခဲလၢာ် ပကသန့ၤပသးလၢ ပပၢ်ယဟိဝၤယွၤ “ဒ်သိးအကပာ်ဆူၣ်ထီၣ်အသးလၢ ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး အသးဒီဖျၢၣ်ဒီးအီၤတဖၣ်အဂီၢ်” န့ၣ်တက့ၢ်.—၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၁၆:၉.
တၢ်သးဝံၣ် ၆၁ ပှၤအုၣ်အသးသ့ၣ်ဧၢ လဲၤသုဝဲဆူညါ
^ လံာ်အဆၢ. 5 ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ ဆၢကတီၢ်လၢအကီအခဲ ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပလဲၤခီဖျိတၢ်ကီတၢ်ခဲ ကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး တၢ်မၢဖိပီလူးဒီးစီၤတံၤမသ့း အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် ဒၣ်လဲာ် ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်လၢကဆဲးမၤအတၢ်မၤအဂီၢ်လီၤ. ပကတဲသကိးစ့ၢ်ကီး မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်မၤစၢၤလွံၢ်မံၤ ဒ်သိးပဆဲးမၤအတၢ်မၤကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 2 ပှၤမံၤဘၣ်တၢ်ဆီတလဲအီၤလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 53 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဖဲစီၤပီလူးအိၣ်လၢ ဟံၣ်ဃိာ်လၢ ဝ့ၢ်ရိမ့ၤပူၤအခါ အဝဲကွဲးလံာ်ပရၢအါဘ့ၣ်ဆူ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အါဖျၢၣ် ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ် ဒီးပှၤလၢအဟဲဟးလၢအအိၣ်တဖၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 55 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဖဲစီၤတံၤမသ့း လဲၤဟးအိၣ်သကိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်အခါ အဝဲဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်လီၤ.
