တၢ်အိၣ်မူ တၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်
တၢ်အိၣ်မူ တၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်
ဖဲ ၁၉၄၈. ယၤ, ယမိ ဒီးယဒ့မုၣ်ဖဲၣ်
ယဖံလၢအကဲ အဲကလံးကၣ်န့ၣ် အတဲဝဲ “လၢအဲကလံးကၣ် သရိာ်န့ၣ် ပှၤတသိၣ်လိ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဘၣ်. အဃိ ဆဲးဃုတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ.” ယဖံတဲဒ်န့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ယမိစးထီၣ်ဃုဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအမ့ၢ်အတီ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပအိၣ်လၢ ထိၤရီထိၤ, ကီၢ်ခဲနဒၣ်အခါ ယမိတဘၣ်သး ကနၣ်ဃုာ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးဘၣ်. အဃိ အတဲယၤလၢ အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်ဟဲလၢပဟံၣ်န့ၣ် အိၣ်ခူသူၣ်. ဒီးဖဲ ၁၉၅၀ နံၣ်န့ၣ် ယမိအဒ့မုၣ် မၤလိလံာ်စီဆှံဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ဒီးလၢခံ ယမိမၤလိလံာ်စီဆှံဒီး အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး. အဝဲသ့ၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံလၢ ယယါအဟံၣ် ဒီးလၢခံအဝဲသ့ၣ်ဒိးဘျၢထံ.
ယပါန့ၣ် အကဲဝဲ သးပှၢ်တဂၤလၢ ယူၤနဲဒ့း သရိာ် လၢကီၢ်ခဲနဒၣ်အဃိ ယပါမၢယၤဒီးယဒ့မုၣ်ခံဂၤ လဲၤထီၣ် အိၣ်ဘှံးနံၤတၢ်မၤလိ. ဝံၤဘျီ ဖဲဂီၤခီ ၁၁ နၣ်ရံၣ်န့ၣ် ပလဲၤထီၣ် မုၢ်ထူၣ်တၢ်ဘါဒီးအီၤ. မ့မ့ၢ်လၢဟါလီၤခီန့ၣ် ပလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီးပမိ လၢဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခံခါအံၤ အလီၤဆီလိာ်သးဒိၣ်မး.
ဖဲ ၁၉၅၈. ယၤဒီးဟၢၣ်အံစဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ, ပလဲၤထီၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သး
ယမိန့ၣ် အတဲဘၣ် အသကိး ဘၤဒီးမၤရံၤအဲ ဟၢၣ်အံစဲလၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ အမၤလိဘၣ်ဝဲ ဒီးလၢခံ အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး ကဲထီၣ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး. ဒီးဖဲ ၁၉၅၈ နံၣ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ဟၢၣ်အံစဲ လဲၤကိးယၤ ဒီးအဖိခွါသၢဂၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢပှၤမၤဝဲဖဲ ဝ့ၢ်နူယီး. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တခါအံၤ ပှၤမၤဝဲဃိးသီ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သး. ယသ့ၣ်ညါဘၣ်က့ၤလၢ အဝဲသ့ၣ် လဲၤကိးယၤန့ၣ် တညီလၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တခါအံၤန့ၣ် ယသးပ့ၤနီၣ် တန့ၢ်နီတဘျီဘၣ်.
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် မၤစၢၤယၤလၢ ယကမၤအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤ
ဖဲယအိၣ် အနံၣ်တဆံဘျဲၣ်အခါန့ၣ် ပအိၣ်လၢစံာ်ပျီ ဒီးယကွၢ်ထွဲ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိမုာ်မး. အဃိ ယဘၣ်သးကဲထီၣ် ကသံၣ်သရၣ်လၢ အကွၢ်ထွဲ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ. ယမိလဲၤတဲဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်. အဃိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ် ဒီးတဲယၤမုာ်မုာ်လၢ ပအိၣ်မူခဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ “မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်” အဆၢကတီၢ်. (၂ တံၤ ၃:၁) ဒီးအတဲယၤလၢ ယမ့ၢ်လဲၤထီၣ် ဖၠၣ်စိမိၤကၠိတဘျုးနံၣ်န့ၣ် အကမၤဘၣ်ဒိ ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤဒ်လဲၣ်. အဃိ ယဆၢတဲာ်လီၤသးလၢ ယတထီၣ် ဖၠၣ်စိမိၤကၠိလၢၤဘၣ်.
ယဖျိထီၣ် တီၤထီကၠိမ့ၢ်ဝံၤ ယကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်န့ၣ် ယဆိမိၣ်တဘၣ်ဒံးဘၣ်. ဖဲမုၢ်ဃုနံၤဒီးအိၣ်ဘှံးနံၤန့ၣ် ယဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၢ်မၢ် ဘၣ်ဆၣ် ယဟးတမုာ်အါအါဘၣ် အဃိယဆိမိၣ် ယမၤပှၤလဲၤလၢညါတန့ၢ်ဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အခါ ယပါဒီးယတံ တကဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် မၢယမၤတၢ်လၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤလၢ တၢ်အုၣ်ကီၤ (insurance) ခီပနံာ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ် လၢထိၤရီထိၤ. ယတံန့ၣ် အအိၣ်ဒီး လီၢ်လၤလၢ ခီပနံာ်တဖျၢၣ်အံၤအဃိ ယလဲၤမၤတၢ်ဖဲန့ၣ်.
ဖဲယအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ထိၤရီထိၤအခါ ယဘၣ်မၤတၢ်နၣ်ရံၣ်အါမး ဒီးယရ့လိာ်သးဒီး ပှၤလၢအတကဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးဘၣ်အဃိ ယတလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် မၢ်မၢ်လၢၤဘၣ်. ခီၣ်ထံးခါန့ၣ် ယအိၣ်ဒီးယဖု လၢအတကဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်သးဘၣ်. ဒီးလၢခံယဖုသံဘျီ ယဘၣ်ဃုအိၣ် တၢ်လီၢ်လၢအဂၤတတီၤ.
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ဟၢၣ်အံစဲ လၢအလဲၤကိးယၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်ဖဲ ၁၉၅၈ နံၣ်န့ၣ် ယပာ်အဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးဒီး ယမိယပါ. အဝဲသ့ၣ်ကွဲအိၣ်ယၤလၢအဟံၣ် ဒီးမၤစၢၤယၤလၢ ယကလဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢ နီၢ်သးတခီ. ဒီးဖဲ ၁၉၆၀ နံၣ်န့ၣ် ယၤဒီးအဝဲသ့ၣ်အဖိခွါကၠီန့ၣ် ပဒိးဘျၢထံ. ကၠီစးထီၣ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါ ဒီးအဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤလၢ ယကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အါထီၣ်. တကးဒံးဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ် ထံၣ်ဝဲလၢ ယလဲၤထီၣ်လဲၤထီ လၢနီၢ်သးတခီအဃိ လၢခံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ပာ်ထီၣ်ယၤလၢ ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိတဂၤ. a
ယထံၣ်န့ၢ် ပှၤမၤသကိးတၢ် လၢအဂ့ၤမးတဂၤ ဒီးယမၤပှၤလဲၤလၢညါ
ဖဲ ၁၉၆၆. ပဖျီသးမုၢ်နံၤ
ဖဲ ၁၉၆၆ နံၣ်န့ၣ် ယဖျီသးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ရဲဒံၤ ဘၢၤ လၢအကဲ ပှၤလဲၤလၢညါလၢ အသးဆူၣ်မးတဂၤ ဒီးအဘၣ်သး မၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤလိၣ်ဘၣ်အါထီၣ်တၢ်မၤစၢၤ. ပကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် မၤစၢၤပှၤ ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ ပကမၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖဲ အိၤရံလံယၢၤ လၢဝ့ၢ်အီၤထဲရံအိၤ. အဃိ ပဘိၣ်ထီၣ် ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤ ဒီးလဲၤပၠီဖဲန့ၣ်တဘျီဃီ.
ပလဲၤတုၤလၢ အိၤရံလံယၢၤဘျီ ယစးထီၣ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါတဘျီဃီ ဒီးယသးဆူၣ် ဒ်သိးဒီး ယမါလီၤ. ယကျဲးစၢးဆူၣ်ဆူၣ် ဒ်သိးယကကဲထီၣ် ပှၤလဲၤလၢညါ လၢအဂ့ၤတဂၤ. ယမၤဒ်န့ၣ်အဃိ ဖဲယသိၣ်လိပှၤဂၤ လံာ်စီဆှံအခါ ယထံၣ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်နၢ်ပၢၢ်ဝဲညီအဃိ ယသးခုညါ. ဒီးဖဲအိၤရံလံယၢၤန့ၣ် ယမၤစၢၤဘၣ် ပှၤဒီမိၢ်ဝၤခံဂၤ လၢကဆီတလဲအတၢ်အိၣ်မူ ဒီးကဲထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤအဃိ ယသးခုညါ.
ပမၤလိကျိာ်လၢအသီ ဒီးပဆီတလဲက့ၤပတၢ်ထံၣ်
ဖဲပလဲၤဟးလၢ ထိၤရီထိၤအခါ ပထံၣ်လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအၤနိ မဲးနးမရါ လၢအကဲ ပှၤတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်တဂၤလၢ ဘ့ၤသ့လး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအၤနိ တဲပှၤလၢ ပဘၣ်သး မၤပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီဧါ. ယတဲအီၤတဘျီဃီလၢ “ဘၣ်သးမၤဝဲ. ပမ့ၢ်တလီၤဘၣ် မူဒါလၢခွံဘဲးဘၣ်န့ၣ် ကဲလီၤ.” ပှၤခဲနဒၣ်ဖိလၢ အတဲကီၤလၤဝါကျိာ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကွၢ် ပှၤလၢအအိၣ်လၢခွံဘဲး လၢအတဲဖြၣ်စ့ၣ်ကျိာ်တမုာ်ဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အခါ ပှၤအိၣ်လၢ ခွံဘဲးန့ၣ် ထီဒါက့ၤပဒိၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သဘျ့လၢ ကပၢလီၤက့ၤအသး. အဃိ ပှၤတဖၣ်န့ၣ် အတၢ်ထံၣ် ဒိၣ်စိလၢ ယဖီခိၣ် ဒီးယကွၢ် ပှၤလၢအတဲဖြၣ်စ့ၣ်ကျိာ် တမုာ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်.
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအၤနိ တဲက့ၤယၤလၢ “ခဲအံၤ ဝဲၤတြၢ်ဆှၢဝဲ ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီန့ၣ် ထဲလၢခွံဘဲးတၢ်လီၢ်.” ယသ့ၣ်ညါပာ်စၢၤလၢ ယမါရဲဒံၤ ဘၣ်သးလဲၤမၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ ဖဲန့ၣ်အဃိ ယတူၢ်လိာ်လၢ ယကလဲၤ. လၢခံန့ၣ် ယသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ တၢ်ဆၢတဲာ်တခါအံၤ အကဲတၢ်ဆၢတဲာ် အဂ့ၤကတၢၢ် လၢပဂီၢ်.
ပထီၣ် ဖြၣ်စ့ၣ်အကျိာ် တၢ်မၤလိ ယဲၢ်နွံဝံၤအလီၢ်ခံ ယၤဒီးယမါ ဒီးပှၤဒီမိၢ်ဝၤအဂၤ ခံဂၤန့ၣ် ပလဲၤလၢ ဝ့ၢ်ရံမီၣ်စခံၤ, ကအိၣ်ဝဲ ၅၄၀ ကံလိမံထၢၣ် (၃၃၆ မံးလာ်) ဒီးမီထြံယဲ အမုၢ်ထီၣ်ကလံၤစိး. ပဘၣ်မၤလိတၢ်ဒီဒူၣ်ဒံး. ဘၣ်တဘျီ ဖဲယဖးဖျါထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါအခါ ယတဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လၢ ပကထီၣ်ဘၣ် တဘျီအံၤ “ထိၣ်ကီၤလၤအူး ကဟဲဒီဒူၣ်.” နီၢ်ကီၢ်န့ၣ် ယဘၣ်သးတဲလၢ “ပှၤတမှံၤလၢ အီးစထြံယါ ကဟဲဒီဒူၣ်.”
“ဟံၣ်ဝါ” တဖျၢၣ် လၢဝ့ၢ်ရံမီၣ်စခံၤ
လၢဝ့ၢ်ရံမီၣ်စခံၤန့ၣ် ပဝဲလွံၢ်ဂၤ, ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သဘျ့ လၢအသးဆူၣ်လွံၢ်ဂၤ, ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဟူဘါဒိၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်အဖိမုၣ်ခံဂၤ ဟဲမၤသကိးတၢ်ဒီးပှၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ ဟူဘါဒိၤ ငါဝဲဟံၣ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်လၢ အဒၢးခါအိၣ်ဝဲနွံဖျၢၣ်. ဒီးပှၤလဲၤလၢညါ လၢအအိၣ်လၢဟံၣ်တဖျၢၣ်အံၤန့ၣ် ဟ့ၣ်စၢၤဝဲဟံၣ်လဲ. ဟံၣ်တဖျၢၣ်အံၤ အမဲာ်ညါ ဒီးဟံၣ်ထူၣ်တဖၣ်န့ၣ် အလွဲၢ်ဝါဝဲအဃိ ပကိးအီၤလၢဟံၣ်ဝါ. ညီနုၢ်လၢဟံၣ်တဖျၢၣ်အံၤန့ၣ် ပှၤအိၣ်ဝဲ ၁၂ ဂၤ တုၤလၢ ၁၄ ဂၤညါ. ခီဖျိလၢ ပကဲပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီအဃိ ယၤဒီးယမါန့ၣ် ပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ဂီၤခီ, မုၢ်ဆါခီ ဒီးဟါလီၤခီ. ဒီးလၢတၢ်ဂိၢ်ခါ ဟါလီၤခီန့ၣ်တၢ်ချံၣ်နာ်က့ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် လဲၤဒီးပှၤထီဘိအဃိ ပသးခုညါ.
ပှၤလဲၤလၢညါလၢ အသးတီတဖၣ်အံၤ ပရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ် မၢ်မၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်လီၤဂာ် ဒ်သိးပဟံၣ်ဖိဃီဖိ. တဘျီတခီၣ် ပကုၢ်ထီၣ်မ့ၣ်အူလၢတၢ်ချၢ မ့တမ့ၢ် ပဖီအီၣ်သကိးတၢ်တပူၤဃီ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢပကျါတဂၤန့ၣ် အဒ့တၢ်သ့အဃိ လၢမုၢ်ဃုနံၤဟါလီၤခီန့ၣ် ညီနုၢ်ပသးဝံၣ်သကိးတၢ် ဒီးဂဲၤကလံၣ်.
ပှၤအါဂၤလၢ ဝ့ၢ်ရံမီၣ်စခံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်သးမၤလိလံာ်စီဆှံ. လၢယဲၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် လဲၤထီၣ်လဲၤထီ ဒီးဒိးဘျၢထံ ဒီးပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ ဟဲအါထီၣ် ၃၅ ဂၤညါ အဃိ ပသးခုဒိၣ်မး.
လၢခွံဘဲးန့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ်ဂ့ၤမး. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤ ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဒီးပတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ နီၢ်ခိတကပၤစ့ၢ်ကီး. တကးဒံးဘၣ် ပှၤလၢအတဲဖြၣ်စ့ၣ်ကျိာ်န့ၣ် ပအဲၣ်ဘၣ်အဝဲသ့ၣ်, ပကၠဲးအဝဲသ့ၣ်အကျိာ် ဒီးအတၢ်ဆဲးတၢ်လၤအဃိ ပကၠဲးစ့ၢ်ကီး တၢ်ဆဲးတၢ်လၤလၢ အဂၤတဖၣ်.—၂ ကရံၣ် ၆:၁၃.
လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်အပူၤ ဝဲၤတြၢ်မၢပလဲၤအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ထြဲခဒံၤ လၢအအိၣ်ဘူးဒီး နူဘၢစဝံၣ် ပီၣ်လဲၣ်နံၤ အမုၢ်ထီၣ်တခီ. ဖဲန့ၣ်အခါ ပဆဲးလီၤလံာ်အုၣ်သးလၢ ပကငါအိၣ်ဟံၣ် ဝံၤတယံာ်ဒံးဘၣ် ဒီးယအိၣ်ဒီး တၢ်မၤစှၤကိးသီလၢ ကသိၣ်လိတၢ်လၢကၠိ ဒီးယဆဲးလီၤလံာ်အုၣ်သးဝံၤလံအဃိ ကီလၢပဂီၢ်တစဲး. တကးဒံးဘၣ် ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတနီၤန့ၣ် ကဲထီၣ်ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ သီသီဒံးလီၤ. ဒီးပတ့ထီၣ်ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ် တဝံၤတဝၢ်ဒံးဘၣ်.
ပကလဲၤပၠီအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်ထြဲခဒံၤအဂီၢ် ပဃ့ထုကဖၣ်ဒီတနွံညါ. ဝံၤဘျီ ပလဲၤဟးလၢ ဝ့ၢ်ထြဲခဒံၤ ဒီးပထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အံၤ လီၤဆီလိာ်သးဒီး ဝ့ၢ်ရံမီၣ်စခံၤဒိၣ်မး. သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤဘၣ်သးလၢ ပကအိၣ်ဖဲန့ၣ်အဃိ ပပာ်လီၤသးလၢ ပကလဲၤအိၣ်ဖဲန့ၣ်. ပမၤကွၢ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပထံၣ်ဘၣ်လၢ အမၤလီၤမၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်. (မၤ ၃:၁၀) ယမါရဲဒံၤန့ၣ် အနီၢ်သးဆူၣ်မး, အသးအိၣ်တူၢ်ဆါသး ဒီးအအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ် လၢအဂ့ၤ အဃိ ပကပၠီအိၣ်အဂီၢ် ပတဘၣ်ယိၣ်တၢ် အါအါဘၣ်.
လၢပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အသီတဖျၢၣ်အံၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်အိၣ်ထဲတဂၤ ဒီးအမံၤမ့ၢ် ရီဘၢၤ ရီၣ်. အီၤဒီးအမါလ့ဒၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် မၤပှၤလဲၤလၢညါ ဒီးလၢခံ အဝဲသ့ၣ်အဖိ အိၣ်တဂၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဆဲးကွၢ်လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်အဖိခွါဖဲန့ၣ်. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် တူၢ်လိာ်ပှၤဂ့ၤဂ့ၤ ဒီးသးဆူၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢပဂီၢ်ဒိၣ်မး.
ပမၤဘၣ်တၢ်လၢ တၢ်လီၢ်လၢပှၤလိၣ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤအဃိ ပသးခု
ဖဲတၢ်ဂိၢ်ခါအဆၢကတီၢ် ပမၤကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်မၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီ
ပမၤပှၤလဲၤလၢညါလၢ ဝ့ၢ်ထြဲခဒံၤ ခံနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပန့ၢ်ဘၣ်ကဒီးမူဒါလၢ ပတဆိမိၣ်ဘၣ်ဘၣ်. ပန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ပကဘၣ်မၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်. ပမၤကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် လၢပှၤတဲကီၤလၤဝါကျိာ် အဟီၣ်ကဝီၤနွံနံၣ် ဝံၤဘျီ ပဘၣ်မၤက့ၤ ကဝီၤပှၤကွၢ်တၢ်လၢ ပှၤတဲဖြၣ်စ့ၣ်ကျိာ် အဟီၣ်ကဝီၤ လၢခွံဘဲး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ လံၤအိၤ ခြါဖိၤ လၢအကဲ ကီၢ်ရ့ၣ်အပှၤကွၢ်တၢ် လၢခွံဘဲးန့ၣ် ဖဲယဟ့ၣ်လီၤ ကမျၢၢ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤဝံၤအခါ အပတြၢၤယၤ မၢ်မၢ်. ဝံၤဘျီ အတဲယၤလၢ “ဒ်သိး ပှၤမၤထွဲတၢ်ဂ့ၢ်လၢ နတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတဖၣ် ကသ့အဂီၢ် နမၤဂ့ၤထီၣ်အီၤကသ့ဧါ.” b ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအံၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် မၤစၢၤယၤလၢ ယကသိၣ်လိတၢ်လီၤတံၢ်ဒိၣ်ထီၣ် ဒီးယကတဲတၢ်လၢ ပှၤနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဝဲညီ.
မူဒါတခါလၢ ယသးပ့ၤနီၣ်အီၤတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ကဲဝဲ မူဒါလၢ ယန့ၢ်ဘၣ်ဖဲ ၁၉၇၈ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “မၤနၢၤတၢ် ခီဖျိတၢ်နာ်” လၢမီထြံယဲ. ယဘၣ်ရဲၣ်ကျဲၤတၢ်လၢ တၢ်အီၣ်တၢ်အီတကပၤ. ပတယာ်လၢ ပှၤဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကအိၣ်လၢ အဂၤ ၈၀,၀၀၀ ဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဘျီအံၤ တဒ်သိးလၢညါဘၣ်. ပသူတၢ်ပီးတၢ်လီလၢအသီ ဒီးပကတဲာ်ကတီၤတၢ်အီၣ် လၢအသီတမၠိ. ပအိၣ်ဒီး တၢ်ခုၣ်ဒၢဖးဒိၣ်အဖျၢၣ် ၂၀ ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်ဘျီဘျီန့ၣ် အတမၤတၢ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်. တချုးလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကစးထီၣ်တနံၤန့ၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်လိၣ်ကွဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ အိၣ်ပာ်စၢၤဝဲအဃိ ပနုာ်လီၤဆိလၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ် တန့ၢ်ဘၣ်. လၢဖးဖီမုၢ်မၣ် ပနုာ်လီၤ ကတဲာ်ကတီၤတၢ်န့ၢ်. ဒီးတချုးလၢ မုၢ်ဝါထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ပဘၣ်မၤကိၢ်ထီၣ်ပာ်စၢၤ ဖၣ်ကပူၤလၢ ကဖီအီၣ် ဂီၤခီတၢ်အီၣ်အဂီၢ်. ပလီၤဘှံးညါ ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အဟဲမၤစၢၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်, အိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သးလၢအဂ့ၤ ဒီးသူၣ်ဖှံသးညီအဃိ ယမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်ဒီဒူၣ်. ပမၤသကိးဘၣ်တၢ် ဒ်သိးသိးအဃိ ပကဲဒီသကိး တုၤလၢအခဲအံၤဒံး. ဖဲ ၁၉၄၀ တုၤလၢ ၁၉၆၀ န့ၣ်တၢ်မၤအၢမၤနးအိၣ်ဝဲလၢ ခွံဘဲးနာ်က့ ပထီၣ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဖးဒိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အံၤအဃိ ပသးခုဖးဒိၣ်ညါ.
ဖဲ ၁၉၈၅. ယၤဒီးယမါရဲဒံၤ ပကတဲာ်ကတီၤတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အဂီၢ် လၢမီထြံယဲ
ဖဲပထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် လၢမီထြံယဲအခါန့ၣ် ယမၤလိန့ၢ်ဘၣ်တၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်တဖၣ် အအိၣ်အါမး. ဘၣ်တနံၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဒ့ဘ့း စပျ့ လၢအကဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် လၢခဲအံၤန့ၣ် အလီၤဘၣ်မူဒါလၢ အကဘၣ်ကွၢ်ထွဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် လၢခံတဘျီန့ၣ် ယန့ၢ်ဘၣ်ကဒါက့ၤ မူဒါတခါအံၤ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခါဒ့ဘ့း စပျ့ မၤစၢၤယၤဒီဒူၣ်.
ပမၤကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် အတၢ်မၤန့ၢ်ဝဲ ၃၆ နံၣ်ဒီးဖဲ ၂၀၁၁ န့ၣ်ပှၤကွဲမုာ်ယၤ လၢယကသိၣ်လိ ကၠိလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်အဂီၢ်. အဃိ လၢခံနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပဘၣ်ပၠီတၢ်လီၢ် ၇၅ ဘျီညါ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ထီၣ်ကၠိဝံၤအခါ အဝဲသ့ၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် အဝဲသ့ၣ်တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်သးခုညါ.
လၢခံန့ၣ် ယသိၣ်လိ ပှၤစိာ်ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်ဖိအကၠိ. တနံၤန့ၣ် ကၠိဖိတဖၣ်အံၤ ဘၣ်ထီၣ်ကၠိ နွံနၣ်ရံၣ်, ဒီးလၢဟါလီၤခီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်မၤဝဲ ကၠိလံာ်သၢနၣ်ရံၣ် ဒီးလၢတနွံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ် မူဒါလွံၢ်ခါယဲၢ်ခါအဃိ အဝဲသ့ၣ်လီၤဘှံး ဒီးဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဒိၣ်မး. ယၤဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢအသိၣ်လိတၢ် အဂၤတဂၤ ၡဲးပၠးကၠိဖိတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်တန့ၢ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤစၢၤဘၣ်န့ၣ် အမၤလၢပှဲၤ အမူဒါတဖၣ်အံၤ တန့ၢ်ဘၣ်. ကၠိဖိတဖၣ်အံၤ သန့ၤသးလၢ ယဟိဝၤယွၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ကမၤလၢပှဲၤ အမူဒါအါန့ၢ် အဝဲသ့ၣ် ဆိမိၣ်ဝဲဒံးအဃိ အဝဲသ့ၣ်ကမၢကမၣ်ညါ. တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤန့ၣ် ယတသးပ့ၤနီၣ် နီတဘျီဘၣ်.
ပမ့ၢ်ပာ်ဖျါတၢ်သးအိၣ်ပှၤဂၤန့ၣ် ကကဲဘျုးဝဲဖးယံာ်
ယမိန့ၣ် အပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးအိၣ်ပှၤဂၤအဃိ မၤစၢၤဝဲ အပှၤမၤလိ လံာ်စီဆှံဖိတဖၣ်လၢ ကလဲၤထီၣ်လဲၤထီ တကးဒံးဘၣ် မၤစၢၤစ့ၢ်ကီးယပါလၢ အတၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီန့ၣ် ကဆီတလဲထီၣ်. ဖဲယမိသံဝံၤန့ၢ်သၢသီန့ၣ် ယပါဟဲထီၣ် ဒိကနၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် လၢဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်လီၢ်. ဒီးအဆဲးထီၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ၂၆ နံၣ်ညါ. ယပါ တဒိးဘျၢဘၣ်ထံဘၣ်နာ်က့ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် တဲဘၣ်ယၤလၢ ယပါန့ၣ် အဟဲတုၤဆိလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၢ်ကိးနွံဒဲး.
ယမိန့ၣ် ပာ်လီၤအဒိအတဲာ်ဂ့ၤလၢ ယၤဒီးယဒ့မုၣ် သၢဂၤအဂီၢ်. ယဒ့မုၣ်သၢဂၤလၢာ် ဒီးအဝၤန့ၣ် မၤယဟိဝၤယွၤ တၢ်မၤလၢ တၢ်သးတီအပူၤ. ယဒ့မုၣ် မၤတၢ်လၢ ဝဲၤတြၢ်အရူခံဂၤ. တဂၤန့ၣ်မၤတၢ်လၢ ကီၢ်ဖိးတူၢ်ကၢၣ် ဒီးအဂၤတဂၤန့ၣ် မၤတၢ်လၢဟ့းထံၣ်.
ယၤဒီးယမါရဲဒံၤန့ၣ် အခဲအံၤ ပမၤပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီ လၢဟ့မထၢၤ, ဝ့ၢ်အီၤထဲရံအိၤ. ဖဲပမၤကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် တၢ်မၤအခါ ပလဲၤပိာ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအခံ လၢတၢ်က့ၤဟးအိၣ်သကိး ဒီးတၢ်မၤလိ လံာ်စီဆှံန့ၣ် မုာ်ဘၣ်ပှၤဒိၣ်မး. မ့မ့ၢ်အခဲအံၤန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် လဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢ နီၢ်သးတခီအဃိ ပသးခုညါ. ပဒီသကိးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် လၢပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အသီတဖျၢၣ်အံၤ ဒီးပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဂ့ၤမ့ၢ်ဂ့ၤ တဂ့ၤမ့ၢ်ဂ့ၤ အဃိ ပန့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါဒိၣ်မး.
ပမ့ၢ်ဆိမိၣ်ထီၣ်က့ၤ ပှၤလၢအပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် လၢပဖီခိၣ်န့ၣ် ပစံးဘျုးအဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မး. ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပကျဲးစၢးပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤ တၢ်သးအိၣ်ဒီး “တၢ်ဘၣ်ယိၣ်” လၢပှၤဂၤအဖီခိၣ် ခီဖျိပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ လၢအဂ့ၤကတၢၢ်. (၂ ကရံၣ် ၇:၆, ၇) အဒိ ဟံၣ်ဖိဃီဖိအိၣ်ဝဲတဒူၣ် လၢအမါ, အဖိခွါ ဒီးအဖိမုၣ်န့ၣ် မၤယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤ လၢဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤ. ယသံကွၢ်အဝၤလၢ အဘၣ်သးမၤ ပှၤလဲၤလၢညါစ့ၢ်ကီးဧါ. အတဲက့ၤယၤလၢ ယဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ပှၤလဲၤလၢညါသၢဂၤလံ. အဃိ ယတဲအီၤလၢ “နဆိမိၣ်လၢ နမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ကန့ၢ်အါန့ၢ်ဒံး ယဟိဝၤယွၤဧါ.” ယဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤ ဒီးယဘၣ်သးလၢ အကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သးခု ဒ်သိးဒီး အဖိဒီးအမါစ့ၢ်ကီး. အဃိ လၢခံဃုလါန့ၣ် အစးထီၣ်မၤပှၤလဲၤလၢညါ.
ယၤဒီးယမါရဲဒံၤန့ၣ် ပကဆဲး “တဲဘၣ် ပှၤလၢခံတစိၤ” ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤအ “တၢ်မၤလၢ အလီၤလိၢ်လီၤလးတဖၣ်အဂ့ၢ်.” ဒီးပမုၢ်လၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ကမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢ တၢ်သးခုအပူၤ ဒ်သိးဒီးပှၤ.—စံး ၇၁:၁၇, ၁၈.
a ခဲအံၤန့ၣ် ပကိးလၢ ခရံာ်ဖိအတၢ်အိၣ်မူဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိ အပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်.
b ကွၢ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ လံၤအိၤ ခြါဖိၤ တၢ်အိၣ်မူ တၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်လၢ တၢးထီခိးတၢ် လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၀, ကဘျံးပၤ ၂၆-၃၀.
